62 ALMA MATER nr 122–123

Pontyfi kał z przełomu XI i XII wieku; słynna XV-wieczna Kronika świata Hartmanna Schedla, zawierająca 1809 drze-

worytów wykonanych przez wybitnych niemieckich rytowni-ków; najwcześniejszy ze znanych, bo pochodzący z około 1408 roku, przekaz tekstu Bogurodzicy z nutami; pierwsze, okrojone przez cenzurę, wydanie dzieła Andrzeja Frycza Modrzewskiego O naprawie Rzeczypospolitej z 1551 roku; podręcznik arabskiej magii z połowy XV wieku, składający się ze zbioru traktatów astrologicznych i medycznych z tzw. Picatrixem, jedynym do tej pory znanym na świecie egzemplarzem ozdobionym rysunka-mi; Portret Erazama z Rotterdamu Albrechta Dürera z 1526 roku; grafi ka Rembrandta Alchemik w pracowni z 1651 roku, rękopis Trzeciego śpiewnika z połowy XIX wieku Stanisława Moniuszki, pojedyncze prace Brunona Schulza, Witkacego, Tadeusza Kantora – to zaledwie kilkanaście ze 176 unikatowych obiektów, jakimi można zachwycać się oglądając album Skarby Biblioteki Jagiellońskiej.

176 NAJCENNIEJSZYCH OBIEKTÓWTa monumentalna księga, prezentująca zbiór najcenniejszych

rękopisów, starych druków, grafi k, muzykaliów, wydawnictw rzad-

kich i dokumentów życia społecznego, a także map i atlasów przez wieki gromadzonych w najstarszej polskiej książnicy ukazała się w grudniu 2009 roku nakładem Prowincjonalnej Ofi cyny Wydaw-niczej. To jednak tylko mały fragment wyjątkowego księgozbioru Jagiellonki, liczącego obecnie ponad 4,5 miliona woluminów i jednostek.

Oprawy książek Jana Ponętowskiego

Oprawy księgozbioru Piotra Dunin-Wolskiego

Na promocję albumu, która odbyła się w sali konferencyjnej BJ, przybyło wielu miłośników Jagiellonki; gości powitał dyrektor BJ prof. Zdzisław Pietrzyk

A. W

ojna

r

A. W

ojna

r

ALMA MATER nr 122–123 63

Pontyfi kał, Polska (?), Francja (?), XI/XII w.

Claude Mellan, Głowa Chrystusa ukoronowana cierniem (Veraikon),

Paryż, 1649 r.

Banderia Prutenorum, Kraków, 1448 r.

Zbiór traktatów astrologicznych i medycznych, m.in. tzw. Picatrix, Kraków, 1458–1459 r.

Albrecht Dürer, Portret Erazma z Rotterdamu, Norymberga,

1526 r.

Miniatury z Kodeksu Baltazara Behema,Kraków, ok. 1506 r.

64 ALMA MATER nr 122–123

usza, sławny Kodeks Baltazara Behema, będący zbio-rem praw, przywilejów i statutów cechowych miasta Krakowa. Dzieło to zadziwia kolorystyką i kunsztem ilustracji, przedstawiających życie rzemieślników krakowskich na początku XVI wieku.– Jeśli chodzi o mnie, to ze szczególnym wzruszeniem

oglądam zawsze dokumenty związane z dziejami Aka-demii Krakowskiej i jej nauczaniem. Wielkie wrażenie robią na mnie również miniatury malowane przez artystów ze Sieny w XIV wieku, a także zbiory grafi ki, w tym na przykład niezwykła rycina Claude’a Mel-

lana, przedstawiająca głowę Chrystusa ukoronowaną cierniem, która powstała przy użyciu tylko jednej spiralnej

kreski! Bliska mi jest także Księga Królewska, zawierająca wpisy słynnych osób zwiedza-jących Bibliotekę Jagiellońską, oraz zamy-kająca album mapa Eugeniusza Romera – wyznaje prof. Zdzisław Pietrzyk. – Godne uwagi jest także dzieło Banderia Prutenorum, zawierające podobizny 56 chorągwi zdobytych w bitwach pod Grunwaldem i Koronowem w 1410 roku oraz pod Na-kłem w 1431 roku. Autorem znajdujących się w nim ilustracji, wykonanych w 1448 roku, jest malarz królewski Stanisław Durink. Przy okazji chciałbym dodać, że 25 lu-tego 2010 roku odbędzie się promocja tej niezwykłej księgi, która również ukazała się nakładem Prowincjonal-nej Ofi cyny Wydawniczej.

W tym miejscu warto zazna-czyć, że Prowincjonalna Ofi cy-na Wydawnicza, oprócz dwóch wymienionych wyżej albumów, które ukazały się w ramach serii „Skarby kultury i literatury pol-skiej” – wydała jeszcze pięć innych wyjątkowych ksiąg: Stanisław Wy-spiański. Dzieła malarskie; Kraków i okolice. Album widoków. XIX wiek; Warszawa i okolice. Album widoków; Album Jana Matejki oraz Galicja. Album widoków. Tych wydaw-nictw próżno jednak szukać w księgarniach. Można je zamówić wyłącznie za pośrednictwem telefonu lub internetu (tel. 032 292 02 02; viki_sosnowiec@op.pl).

Dobrze też wiedzieć, że wydany niedawno album Skarby Bi-blioteki Jagiellońskiej, który ukazał się w nakładzie zaledwie 1000 egzemplarzy, z których każdy jest numerowany (!), jest pierwszą tego typu publikacją prezentującą tak obszerny wybór najcenniej-szych zbiorów najstarszej polskiej książnicy, jaką jest Biblioteka Jagiellońska.

Rita Pagacz-Moczarska

– Wśród skarbów Biblioteki Jagiellońskiej znajdują się obecnie autografy wielu osobistości, w tym najwybitniejszych polskich przed-stawicieli świata nauki i kultury, między innymi Mikołaja Kopernika, Fryderyka Chopina, Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, a także kunsztownie oprawione i pięknie ilustrowane starodruki, poza tym unikatowe, ale jednocześnie bardzo skromnie prezentujące się druki z warsztatu Jana Gutenberga czy wyjątkowej urody miniatury średniowiecznych mistrzów – akcentował 15 grudnia 2009 roku, pod-czas promocji książki dyrektor BJ prof. Zdzisaw Pietrzyk. – W dużej mierze to nie tylko skarby Uniwersytetu Jagiellońskiego, ale przede wszystkim świadectwa światowego dziedzictwa kulturowego.

Oglądanie albumu to wielka intelektualna przygoda, która po-dzielona została na pięć etapów. Na każdym z nich oglądane obiekty zaprezentowane zostały w układzie chronologicznym. Niezwykle cenne jest to, że każdej ilustracji towarzyszy szczegółowy opis, podkreślający najistotniejsze cechy prezentowanego dzieła. Uwagę czytelników przyciągnie niewątpliwie jeden z trzech zachowanych w Bibliotece Jagiellońskiej rękopisów, będących świadectwem dzia-łalności Uniwersytetu Krakowskiego za czasów króla Kazimierza Wielkiego. Wzrok przykuje ponadto Chronica Polonorum Macieja z Miechowa z 1521 roku, Antyfonarz bernardynów krakowskich z trzeciej ćwierci XV wieku, Biblia Latina, Cosmographia Ptoleme-

Album jest efektem pracy wielu osób, wśród których – oprócz dyrektora Biblioteki prof. Zdzisława Pietrzyka, autora wprowadzenia i redaktora – znalazło się kilkunastu innych pracowników BJ: Anna Sobańska – z Oddziału Rękopisów, Wanda Ptak-Korbel, Zofia Wawrykiewicz – z Oddziału Starych Druków, Paweł Barcik, Beata Górecka, Anna Graff, Izabela Korczyńska-Baran, Anna Olszewska, Sylwia Pisarska – z Oddziału Zbiorów Graficznych i Kartograficznych, Sylwia Heinrich, Małgorzata Krzos – z Oddziału Zbiorów Muzycznych, oraz Jan Brzeski – z Oddziału Wydawnictw Rzadkich i Dokumentów Życia Społecznego. Fotografie do albumu wykonał Tadeusz Duda.

Kodeks z dziełami o treści fi lozofi cznej, teologicznej, astronomicznej i medycznej. Jeden z trzech zachowanych w Bibliotece Jagiellońskiej rę-kopisów, będących świadectwem działalności Uniwersytetu Krakowskiego

za czasów króla Kazimierza Wielkiego, Kraków, 1367–1417

Warsztat Nicola di Ser Sozzo di Tagliacci, Wjazd Chry-stusa do Jerozolimy, Siena,

ok. poł. XIV w.