1

REGIONALNEFORUMBIZNESU

RAPORT MAŁOPOLSKA

PARTNER MERYTORYCZNY

K R A K Ó W , 1 2 . 1 0 . 2 0 0 6

2 REGIONALNE FORUM BIZNESU

Nie tylko KrakówRegion małopolski jest silnie spola-ryzowany, zarówno pod względem gospodarczym, jak i edukacyjnym czy demograficznym. Funkcje metropolii pełni Kraków, który jest centrum gospo-darczym, ośrodkiem życia kulturalnego oraz akademickiego. Z bliskości prężnego ośrodka korzystają regiony zlokalizo-wane w jego sąsiedztwie. Z pozostałymi terenami województwa jest już gorzej. Południe Małopolski nastawione jest przede wszystkim na turystykę, wyróżnia się również dosyć silna sfera edukacyjna i rozwijające się szkolnictwo wyższe. Z ko-lei zachód regionu to obecność dużych kompleksów produkcyjnych, w większo-ści zaliczanych jednak do tradycyjnych gałęzi przemysłu (m.in. Firma Chemicz-na Dwory w Oświęcimiu czy Zakłady Chemiczne Alwernia). Północ regionu to dominacja sektora rolniczego – najsłabiej rozwiniętej części województwa. Roz-warstwienie gospodarcze regionu dobrze obrazuje wielkość PKB na jednego miesz-kańca w 2005 r.; wynosił on odpowiednio w Krakowie 32,6 tys. zł, a w subregionie nowosądeckim 12,9 tys. zł.

Gospodarka – kadry i zapleczeNajsilniejszym trendem gospodarczym obserwowanym w ostatnim czasie w regionie jest lokalizacja przedsięwzięć z sektora nowych technologii, B&R oraz centrów księgowo-finansowych. Inwe-stycje takich firm jak: IBM, Motorola, Delphi, Shell, ABB, Comarch czy Ahold, wskazują na potencjał intelektualny i sil-ne zaplecze edukacyjne jako atuty w do-bie rozwoju gospodarki opartej na wiedzy. Należy jednak pamiętać, że podmioty te

koncentrują swoją działalność głównie w Krakowie i okolicach. Pozostałe regiony Małopolski odbiegają pod tym względem od aglomeracji centralnej.Wskazuje się, że w województwie funk-cjonuje niewiele firm z tradycyjnych sektorów przemysłowych, a z nich spora część wymaga głębokiej restrukturyzacji (np. Zakłady Azotowe w Tarnowie Mości-cach). Podmioty z pozostałych branż są nadal mało konkurencyjne i kapitałowo słabe. Szansą na rozwój gospodarczy województwa jest więc tworzenie silnych, regionalnych skupisk firm powiązanych branżowo, które są w stanie współdziałać w ramach lokalnych klastrów przemysło-wych.Zaczątki takich integracji są już widocz-ne. Tarnowski Klaster Przemysłowy Plastikowa Dolina ma organizować przedsiębiorstwa zajmujące się przetwór-stwem tworzyw sztucznych, w okolicach Kalwarii Zebrzydowskiej powstaje zagłębie rzemiosła meblarskiego, na Podhalu firmy specjalizują się w usługach turystycznych, w okolicach Krakowa nabiera kształtu polska Dolina Krzemo-wa. Nie można zapominać też o inwestycji niemieckiego koncernu MAN w okolicach Niepołomic, która przyciągnie szereg kooperantów.Małopolska to jednak nadal region o najwyższym wskaźniku zatrudnienia w rolnictwie i silnym rozdrobnieniu gospodarstw rolnych (zwłaszcza w po-łudniowej części regionu). Pozytywnym wskaźnikiem jest wzrost liczby gospo-darstw ekologicznych.Podstawowym wyzwaniem dla regionu w sferze gospodarczej jest więc przycią-ganie inwestycji zewnętrznych, a zwłasz-

Małopolska – kierunki rozwoju

Zróżnicowanie wewnątrzregionalne z silną aglomeracją krakowską, infrastruktura komunikacyjna wymagająca sporych inwestycji, niewłaściwe przygotowanie terenów inwestycyjnych oraz niedostosowanie systemu kształcenia do wymogów rynku pracy – to główne czynniki hamujące rozwój regionu małopolskiego.

Anna StrzeleckaDyrektor biura Ernst & Young w Krakowie:

– Region krakowski charakteryzuje wysoki współczynnik osób z wyższym wykształceniem. Fakt ten w sposób naturalny powinien nadawać kształt biznesowemu środowisku w mieście i okolicach. Z jednej strony pożądany jest dalszy rozwój centrów usługowych świadczących usługi w zakresie obsługi księgowej, prac badawczo-rozwojowych i IT. Z drugiej – należałoby silniej inwestować w naukę. Rozwój istniejących uczelni oraz powstawanie nowych szkół wyższych zapewni ciągłość naboru kadr w centrach usługowych oraz wpłynie na dalszy rozwój miasta poprzez ściąganie do Krakowa młodych, zdolnych, ambitnych ludzi.Jeśli chcemy, by Kraków stawiał na młodych, konieczne są inwestycje mieszkaniowe. W tej chwili w mieście popyt przekracza podaż lokali mieszkalnych. To utrudnia migracje nowych pracowników z innych regionów Polski do prężnie rozwijających się firm krakowskich, może też zmuszaćabsolwentów uczelni do szukania pracy gdzie indziej.

3

cza podmiotów nastawionych na nowe technologie. Aby Małopolska była dla nich atrakcyjna i wygrywała konkuren-cję z pozostałymi obszarami kraju oraz sąsiadami zagranicznymi, konieczne jest przełamanie kilku podstawowych barier, wskazywanych przez potencjalnych i obecnych inwestorów. Można je podzie-lić na dwa podstawowe obszary – infra-struktura oraz zasoby ludzkie.

Infrastruktura – trzy priorytetyNa tle innych regionów kraju Małopolska ma dosyć dobrze rozwiniętą sieć infra-struktury komunikacyjnej, a dostępność komunikacyjną zapewniają lotnisko mię-dzynarodowe w Krakowie-Balicach oraz wysoka gęstość sieci drogowej i kolejowej.

Do atutów województwa należą autostra-da A-4 oraz europejski korytarz transpor-towy TINA III. Pozycję w infrastruktural-nym rankingu podnosi również obecność sześciu drogowych przejść granicznych. Niestety, stan techniczny dróg jest zły. Do minusów należy zaliczyć również słabą dostępność komunikacyjną południowej części województwa, a zwłaszcza niską dostępność terenów przeznaczonych pod rozwój działalności gospodarczej. Wadą jest także brak dużych, zwartych terenów inwestycyjnych oraz poważne braki w wy-posażeniu w infrastrukturę techniczną obszarów wiejskich.Przed regionem stoi więc wyzwanie pole-gające na konieczności przeprowadzenia inwestycji poprawiających stan sieci

Katarzyna KnapikMenedżer, Dział Doradztwa Podatkowego Ernst & Young:

– Kluczowym obszarem dla rozwoju Małopolski jest komunikacja. Należy zrobić wszystko, by odpowiedniego tempa nabrała budowa dróg. Obecnie Kraków połączony jest autostradą tylko w kierunku zachodnim (Katowice, Wrocław), brakuje natomiast szybkich połączeń na południe (Zakopane), wschód (Rzeszów) i północ (Warszawa). Inwestując w drogi dojazdowe oraz obwodnicę Krakowa nie można też zapomnieć o komunikacji wewnętrznej. Coraz bardziej zakorkowane centrum miasta powinno wymusić budowę centrów logistycznych dla transportu ciężarowego (przeładunek z tirów na mniejsze samochody dostawcze) oraz obiektów typu park-and-ride umożliwiających osobom mieszkającym poza Krakowem przesiadanie się z samochodów osobowych do komunikacji miejskiej.

Magdalena WolickaMenedżer, Dział Usług w zakresie Ulg i Dotacji Inwestycyjnych Ernst&Young:

– Z informacji przekazanych nam podczas ubiegłorocznego Forum wynika, że jednym z newralgicznych obszarów dla rozwoju regionu jest edukacja, ściślej współpraca między środowiskami akademickimi i przemysłem przy wyborze kierunków kształcenia młodzieży. Bardzo istotny powinien być również rozwój szkół zawodowych i techników.Jeśli chodzi o projekty infrastrukturalne, najważniejszą dla rozwoju całego regionu inwestycją pozostaje budowa autostrady na odcinku Kraków-Tarnów. Bardzo ważne jest również pozyskiwanie nowych, atrakcyjnych terenów inwestycyjnych. W tym zakresie bolączką jest bowiem brak planów zagospodarowania przestrzennego w Krakowie.

Zachód regionu to obecność dużych kompleksów produkcyjnych, w większości zaliczanych jednak do tradycyjnych gałęzi przemysłu (m.in. Firma Chemiczna Dwory w Oświęcimiu).

LOKALIZACJAAtuty

Lokalizacja na przecięciu połączeń transportowych UE z Rosją i Ukrainą Bliskość Śląska – największego rynku krajuAtrakcyjne tereny inwestycyjne w Krakowskiej SSE

Słabości Słabe więzi w skali obszaru metropolitalnegoZnaczne rozwarstwienie między aglomeracją krakowską a subregionami Niski poziom urbanizacji województwa

Wyzwania Ściślejsza współpraca w ramach Krakowskiego Obszaru MetropolitalnegoWykorzystanie potencjału specjalnej strefy ekonomicznej do 2017 r. Wykorzystanie atutów lokalizacyjnych do obsługi tanich linii lotniczych

4 REGIONALNE FORUM BIZNESU

drogowej, m.in. dróg krajowych (relacji Gdańsk-Warszawa-Kraków-Chyżne oraz Zgorzelec-Wrocław-Olkusz-Kraków--Przemyśl) i dróg wojewódzkich. Dużych nakładów wymaga zwłaszcza układ połą-czeń powiatowych oraz gminnych. Atutem komunikacyjnym regionu jest Międzyna-rodowy Port Lotniczy im. Jana Pawła II Kraków-Balice. Od 2001 r. realizowany jest program rozbudowy i modernizacji portu mający na celu polepszenie dostęp-ności regionu i dostosowanie terminalu do wymogów układu z Schengen.Znacznych inwestycji infrastruktural-nych wymaga aglomeracja krakowska, zwłaszcza w obszarze zwiększenie prze-pustowości komunikacyjnej i zwiększenia liczby miejsc parkingowych. Jako prio-rytet przyjmuje się powiązanie systemu transportu miejskiego z układem regio-nalnym, krajowym i europejskim. Wiąże się to z kontynuacją budowy obwodnic, dostosowaniem dróg w paneuropejskim korytarzu transportowym do standardów europejskich, wykorzystaniem sieci kole-jowej dla potrzeb transportu miejskiego i aglomeracyjnego.O atrakcyjności regionu decyduje rów-nież infrastrukturalne przygotowanie terenów pod duże inwestycje. W Mało-polsce około 150 terenów niezagospo-darowanych o powierzchni ponad 1 700 ha jest promowanych przez samorządy. Połowa działek przewidziana jest w pla-nach zagospodarowania przestrzennego pod działalność produkcyjną i magazyno-wą, spory pakiet stanowią także obszary

przeznaczone na działalność handlowo--usługową i turystyczno-wypoczynkową. Niekorzystnym zjawiskiem jest jednak oferowanie terenów nie objętych aktual-nym planem zagospodarowania prze-strzennego. Region nie posiada obecnie także nieruchomości przeznaczonych pod duże inwestycje, o powierzchni ponad 50 ha. Poprawa sytuacji ma nastąpić po przygotowaniu tego typu oferty przez trzy gminy – Tarnów w ramach Zielonego Parku Przemysłowego „Kryształowy”, Skawinę, gdzie oferta obejmie Strefę In-westycyjną Skawina oraz Myślenice z ok. 100 ha w Jaworniku.Inwestycyjną lokomotywą regionu jest Specjalna Strefa Ekonomiczna, która posiada jeszcze do zagospodarowania w Krakowie około 60 ha, a w Tarnowie ok. 21 ha. Tereny inwestycyjne oferuje jesz-cze funkcjonująca w Gorlicach podstrefa SSE Europark Mielec.

Atutem Małopolski jest wysoki stopień rozwoju infrastruktury informatycznej i telekomunikacyjnej, zwłaszcza aglome-racji krakowskiej. Dzięki temu obszar staje się zagłębiem nowych technologii oraz miejscem lokalizacji przedsięwzięć z zakresu B&R oraz centrów księgowo--finansowych i usługowych największych firm światowych.Województwo jest jednym z liderów w Polsce w dziedzinie informatyzacji i rozwoju społeczeństwa informacyjne-go. Jako pierwsze rozpoczęło chociażby realizację regionalnego portalu interne-

Artur ŻwakPartner, Dział Audytu:

– Poszukiwanie szans rozwojowych Małopolski nie powinno się skupiać jedynie na stolicy regionu jako głównej sile napędowej województwa. Kraków posiada co prawda szanse rozwoju w kierunku usług, wysokich technologii czy turystyki, wyraźnie widoczne są również możliwości uczynienia edukacji prawdziwym motorem napędowym miasta. Aglomeracja ma jednak naturalne ograniczenia w zakresie rozbudowy infrastruktury oraz samej substancji miejskiej. Dlatego moim zdaniem najistotniejsze, w najbliższym czasie, stanie się rozszerzanie oferty inwestycyjnej województwa na pozostałe sub-regiony oraz dywersyfikacjapożądanych inwestycji w oparciu o istniejące zaplecze technologiczne czy edukacyjne. Sądzę, że właśnie pewna specjalizacja miast czy obszarów, podobnie jak ma to miejsce na przykład w tzw. Dolinie Lotniczej w sąsiednim województwie podkarpackim czy Dolinie Plastikowej w Tarnowie, może być dodatkowym istotnym atutem Małopolski i nadać nowego tempa rozwojowi regionu.

Dariusz ProcykDyrektor Ahold Back Office Services:

– Inwestycje publiczne mają ogromny wpływ na jakość funkcjonowania firmw danym regionie. Jakość infrastruktury czy dostępność wykwalifikowanych specjalistóww wielu dziedzinach zachęca do inwestowania właśnie w tym, a nie innym regionie. W naszym przypadku takie inwestycje i działania publiczne, które ułatwiłyby funkcjonowanie niezmiennie wiążą się z ludźmi. Zależy nam na zapewnieniu dopływu na rynek pracy młodych osób o odpowiednim poziomie wykształcenia i z umiejętnościami działania w zespole.

INFRASTRUKTURAAtuty

Dobra dostępność komunikacyjna, wysoka gęstość sieci drogowej i kolejo-wej6 drogowych przejść granicznych i kolejowe przejście graniczne w Lelu-chowiePort Lotniczy Kraków-BaliceAutostrada A-4Rozwinięta infrastruktura teletechniczna (w aglomeracji krakowskiej)

Słabości Niska jakość sieci komunikacyjnejSłaba dostępność komunikacyjna południowej części województwaBrak dużych zwartych terenów inwestycyjnychBraki w infrastrukturze technicznej na obszarach wiejskichBrak miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego

Wyzwania Poprawa dostępności regionuAbsorpcja funduszy unijnych

Rozwój i rozbudowa infrastruktury (komunikacyjnej, teletechnicznej)Tworzenie i rozwój stref aktywności gospodarczejRozwój e-społeczeństwa

5

towego, integrującego systemy informa-tyczne instytucji i urzędów administracji publicznej. Zostały rozpoczęte także prace nad opracowaniem sieci telecen-trów. W Małopolsce swoje siedziby ma 19 firm zaliczanych do czołówki podmiotów o najlepszych wynikach sprzedaży usług informatycznych, oprogramowania oraz sprzętu.Rozwój infrastruktury informatycznej oraz inwestycje sektora IT koncentrują się jednak głównie w rejonie Krako-wa; pozostałe subregiony wymagają intensywniejszej pracy przy wdrażaniu projektów z zakresu e-gospodarki. O ile bowiem braki w zakresie telefonizacji obszarów peryferyjnych likwidowane są stosunkowo szybko, zapóźnienia w roz-woju sieci informatycznych i nowocze-snych narzędzi obiegu informacji są wciąż znaczne.

Edukacja na miarę potrzebWraz z dynamicznym rozwojem cen-trów BPO (Business Proces Offshoring) oraz ośrodków B&R, następuje wzrost zapotrzebowania na kadry nie tylko

dobrze wykształcone, ale wykształcone w kierunkach wymaganych przez sektory nowych technologii. Pojawia się już nawet zjawisko pozyskiwania pracowników z regionów sąsiednich. Przy rekordowo niskim bezrobociu na tle innych regio-nów kraju i wysokich wymogach nowych pracodawców trend ten może się nasilać. Konieczne jest więc zintensyfikowanie dialogu między ośrodkami edukacyjnymi a środowiskiem przedsiębiorców w celu dostosowania programów nauczania do aktualnych trendów gospodarczych i in-westycyjnych.Problemem staje się też znaczny wzrost cen nieruchomości w Krakowie, które w najatrakcyjniejszych lokalizacjach są już droższe niż w Warszawie. Wysokie koszty życia w Krakowie to m.in. problem studentów, którym mogą one ograniczyć dostęp do bogatej bazy edukacyjnej. Nasila się też zjawisko suburbanizacji, czyli odpływu ludności z centrum aglo-meracji na peryferie. Być może wzorem zachodnich metropolii (np. Croydon pod Londynem) zaczną się rozwijać sąsiednie miasta (np. Skawina czy Krzeszowice)

Janusz SepiołMarszałek Województwa Małopolskiego:

– Małopolska jest dziś w pierwszej dwudziestce europejskich regionów o najwyższej dynamice rozwoju. Musimy tę dynamikę utrzymać. W tym roku kończy się pierwszy etap naszych doświadczeń z gospodarowaniem strukturalnymi pieniędzmi i zaczyna kolejny. W najbliższych latach do wydania będzie 1 147 mln euro.Warto podkreślić, że Małopolska najwięcej ze wszystkich polskich regionów przeznacza na drogi, a dzieje się tak w przeświadczeniu, że to właśnie infrastruktura drogowa podnosi wartość inwestycyjną województwa. Wśród priorytetów znalazły się też – zakup taboru kolejowego, tworzenie parków przemysłowych, rozwój Krakowskiego Centrum Badań i Techniki Medycznej, budowa Krakowskiego Centrum Wystawienniczo-Kongresowego w Czyżynach, modernizacja dróg dojazdowych do autostrady A4, budowa obwodnic miast.

W przeliczeniu na mieszkańca nakłady na B&R w Małopolsce w 2004 r. były drugie co do wielkości wśród województw w kraju i wyniosły 198 zł (pierwsze – woj. mazowieckie – 440, średnia krajowa – 135), a w porównaniu z 2000 r. wyraźnie wzrosły, przeciwnie niż w skali całego kraju (w 2000 r. w Małopolsce – 136 zł, średnia krajowa – 124 zł).

Źródło: Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2007-2013

Patrick den Bult, Dyrektor Generalny Centrum Finansowo-Księgowego Shell:

– Nasza obecność w Zabierzowie jest dowodem na to, że miejscowe władze skutecznie tworzą środowisko przyjazne inwestorom. Jeśli miałbym wskazać najważniejsze z naszych oczekiwań, to na pewno istotne jest ciągłe dostosowywanie infrastruktury do zmian w topografiizatrudnienia. Docelowo tylko nasza firmazatrudni kilkaset osób w podkrakowskim Zabierzowie. W związku z tym konieczne jest zapewnienie im wygodnej komunikacji.Niezwykle ważny jest udział lokalnych władz w docieraniu z informacjami do środowiska akademickiego. Uczelnie stanowią naturalne i wartościowe zaplecze dla regionów inwestycyjnych.

6 REGIONALNE FORUM BIZNESU

według modelu – praca w aglomeracji, mieszkanie na peryferiach.Województwo małopolskie to jednak nie tylko aglomeracja krakowska. Region charakteryzuje się niskim wskaźnikiem urbanizacji. Na obszarach wiejskich województwa zamieszkuje ponad 11 proc. ludności wiejskiej całego kraju, co daje drugie miejsce po mazowieckim. Przy dynamice inwestycji w sektorach nowych technologii oraz badawczo-rozwojowych, zmniejszającym się zapotrzebowaniu na niewykwalifikowaną siłę roboczą i stosunkowo niewielkich inwestycjach w tradycyjne produkcyjne gałęzie prze-mysłu oznacza to nasilenie marginalizacji regionów peryferyjnych oraz niebezpie-czeństwo wzrostu bezrobocia.

Jak stolica ze stolicą...Kraków coraz wyraźniej rywalizuje z Warszawą. Widać to chociażby po spadku stopy bezrobocia, przyciąganiu inwestycji zagranicznych (zwłaszcza z obszaru nowych technologii i centrów usługowych) czy poprawy infrastruktury komunikacyjnej. O krajowy prymat aglo-meracja walczy jednak również z innymi stolicami regionów, roszczącymi sobie pretensje do miana miast strategicznych – Poznaniem, Wrocławiem, czy w mniej-

szym stopniu Łodzią i Trójmiastem.Kraków postrzegany jest jako ośrodek naukowy o międzynarodowym oddzia-ływaniu, a silne zaplecze edukacyjne to obecnie podstawa znaczących inwestycji. Miasto dyskontuje również korzystne po-łożenie geograficzne w sieci istniejących i projektowanych powiązań transporto-wych Europy Środkowej i Wschodniej. Pozycję w rankingach podnosi międzyna-rodowe lotnisko w Balicach. Dobrze roz-winięta infrastruktura teleinformatyczna sprzyja lokalizacjom przedsięwzięć z zakresu nowych technologii.Atuty te znajdują jednak przeciwwagę w wielu poważnych niedogodnościach, powodujących, że inwestorzy często po-strzegają Kraków jako miasto, w którym niełatwo jest zrealizować przedsięwzię-cie od podstaw – zwłaszcza jeżeli cho-dzi o budowę obiektów kubaturowych (biurowych, handlowo-usługowych, czy przemysłowych). W parze z niskim stop-niem przygotowania nieruchomości idą przedłużające się procedury administra-cyjne. Uchwalonemu studium przestrzen-nemu nie towarzyszą miejscowe plany zagospodarowania. Do niekorzystnych zjawisk dołączają zły stan infrastruktury komunikacyjnej oraz niewystarczająco rozwinięty system dróg lokalnych.

Hubert ZawadzkiRzecznik Prasowy Philip Morris Polska SA:

– Istotne jest nie tylko przyciąganie nowych inwestycji do Małopolski, ale zapewnienie takiego przewidywalnego i stabilnego środowiska, by inwestorzy, którzy zdecydowali się prowadzić swoją działalność w tym regionie, mogli rozwijać z sukcesem swoje przedsiębiorstwo i realizować inwestycje zgodnie z planem. Deklaracje wsparcia dla inwestorów muszą być poparte zrozumieniem znaczenia roli firmw rozwoju gospodarczym regionu na każdym szczeblu administracji lokalnej. Ostatnie lata współpracy Philip Morris Polska z władzami lokalnymi przy nowych inwestycjach mogą być tu dobrym przykładem pokonywania barier i znajdowania rozwiązań, które pozwalają na rozwój firmy i wzmacnianie jej wkładuw rozwój regionu.

Stanisław KracikBurmistrz Niepołomic:

– Zasada elastycznego lub jak się to często nazywa kroczącego planowania jest mi szczególnie bliska. Rozumiem ją następująco: nie przywiązuję się do własnych pomysłów nadmiernie i staram się podejmować wyzwania, ale zarazem wykorzystywać szanse, jakie niosą z sobą nowe programy europejskie, które wynikają z pozyskania inwestora strategicznego.Celem naszych działań jest uczynienie miasta i gminy Niepołomice miejscem przyjaznym dla mieszkańców, odwiedzających i dla tych, którzy postanawiają się do naszej gminy przenieść. Działaniami, które cel ten przybliżają jest wspieranie powstawania nowych miejsc pracy i tym samym wzrost bazy podatkowej. Budowa infrastruktury

Małopolska na tle konkurencji

Dane statystyczneLipiec 2006

Województwo

Małopolskie Dolnośląskie Mazowieckie Wielkopolskie Śląskie

Stopa bezrobocia (w proc.)

12 18,1 12,6 12,7 14

Przeciętne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw (w zł)

2435 2738 3275 2368 2889

Podmioty gospodarki narodowej(w tys.)

290 301 605,2 340,9 423,5

Źródło: Wojewódzkie Urzędy Statystyczne

Szansą na rozwój gospodarczy województwa jest tworzenie

silnych, regionalnych skupisk firm powiązanych branżowo,

które są w stanie współdziałać w ramach lokalnych klastrów

przemysłowych.

7

Krzysztof PoradziszPrezes Zarządu Krakowskiego Parku Technologicznego:

– Spośród sześciu kierunków rozwoju Małopolski za priorytetowe w perspektywie najbliższych pięciu lat należy uznać rozwój innowacji, nowoczesnych technologii z jednoczesnym naciskiem na absorpcję inwestycji z branż wysokich technologii. Działania te, nazywane ogólnie proinnowacyjnymi, związane są z obraną zmianą wizerunku Krakowa – wizytówki Małopolski, z miasta ciężkiego przemysłu na centrum wysokich technologii i nowoczesnych usług. W ostatnich latach uczyniono w kwestii wsparcia innowacji w Małopolsce znaczący postęp, głównie dzięki realizacji projektów finansowanychz funduszy strukturalnych UE. Pojawia się jednak pytanie, czy i w jaki sposób województwo przygotowało się do nowego okresu programowania na lata 2007-2013.Kolejny kierunek rozwoju, który w moim przekonaniu jest priorytetowy dla rozwoju województwa, to przyciąganie bezpośrednich inwestycji z branż wysokich technologii. Władze regionu muszą przede wszystkim przyjąć do wiadomości rozpoznane już atuty i słabości Małopolski.

W tekście wykorzystano informacje z następujących źródeł: „Małopolska 2015” Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2007-2013 Małopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007-13; Wstępny Projekt Strategia Rozwoju Krakowa – Kraków 2005 Dane Wojewódzkich Urzędów Statystycznych

komunalnej (drogi, kanalizacja, wodociągi, energetyka) powinna zostać zakończone w najbliższych 3-4 latach. Rozwój mieszkalnictwa zmusza nas do planowania i przygotowania budowy nowych szkół i przedszkoli. Do długofalowych działań zaliczam projekty z zakresu kultury i edukacji. Nie podaję wśród priorytetów gminnych typowych dla innych samorządów inwestycji, a to dlatego, że zrealizowanie projektów infrastrukturalnych już gotowych i tych, dla których mamy zapewnione współfinansowanie, pozwala mi myślećo projektach w sferze społecznej, tj. edukacji zawodowej, kulturze, zdrowiu i pomocy socjalnej.

GOSPODARKAAtuty

Lokalizacja inwestycji z zakresu nowych technologii, centrów BPO i B&RDuzi inwestorzy tworzących sieci firm kooperujących

Potencjał i dynamika nakładów i zatrudnienia w działalności badawczej i rozwojowej w PolsceNiska stopa bezrobocia, wysoki wskaźnik osób z wyższym wykształceniem

Stosunkowo wysoki wskaźnik nakładów firm z sektora MSP na innowacjeDuża liczba firm otoczenia biznesu

Słabości Wciąż niewystarczająco rozwinięty sektor wysokich technologiiNiska atrakcyjność inwestycyjna większości miast regionu

Słaby popyt przedsiębiorstw na prace badawczo-rozwojoweBrak rynkowego powiązania działalności badawczo-rozwojowej w jednostkach publicznychNiska liczba central firm ponadregionalnych

Wyzwania Rozwój sektora nowych technologii i usługWzrost tempa restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstw z sektorów tradycyjnych

Wzrost udziału bezpośrednich inwestycji zagranicznych

Usprawnienie postępowań administracyjnych w procesach inwestycyjnych

Na tle innych regionów kraju Małopolska ma dosyć dobrze rozwiniętą sieć infrastruk-tury komunikacyjnej. Międzynarodowy port lotniczy połączony kolejką z centrum Krakowa to atut miasta i regionu.

8 REGIONALNE FORUM BIZNESU

Rok 2007 otworzy przed przedsiębior-cami nowe możliwości dofinansowania planowanych przedsięwzięć z funduszy Unii Europejskiej. W oparciu o Narodo-wą Strategię Spójności na lata 2007-2013 przygotowywane są obecnie programy operacyjne, które dadzą podstawę prawną do udzielania dotacji z funduszy unijnych w kolejnych siedmiu latach.Nowością jest obowiązywanie programów operacyjnych zarówno ogólnokrajowe, jak i 16 programów regionalnych przewidzia-nych dla poszczególnych województw. Oznacza to, że przedsiębiorca szukają-cy możliwości dofinansowania swoich zamierzeń powinien przeanalizować kilka źródeł.Z założenia dotacje na przedsięwzięcia mniejsze, o znaczeniu lokalnym, przy-znawane powinny być na podstawie regionalnych programów operacyjnych. W zakresie wsparcia przedsiębiorczości

programy te skierowane są w przeważa-jącej części do sektora małych, średnich i mikroprzedsiębiorstw, a główny nacisk położono na podniesienie innowacyjno-ści tych podmiotów i wzrost ich konku-rencyjności. Budżety poszczególnych województw na regionalne programy operacyjne różnią się, z każdego jednak 40% przypadać powinno na tzw. przedsię-biorczość, obejmującą zarówno bezpo-średnie dotacje trafiające do rąk firm, jak i np. dotacje na tworzoną w województwie infrastrukturę pod inwestycje.Programem operacyjnym będącym pod-stawą do udzielania dotacji na inwestycje na poziomie krajowym jest Program Operacyjny „Innowacyjna gospodarka”. Zgodnie z NSS, wsparcie przewidziane w jego ramach przeznaczone jest dla przedsięwzięć o wysokim stopniu inno-wacyjności i znaczącym oddziaływaniu na gospodarkę całego kraju, przez co ma

Ostatnie trzy lata pozwoliły przedsiębiorcom przekonać się, że bezzwrotne dotacje to nie fikcja, a rosnąca rzesza firm, które otrzymały unijne pieniądze, stanowi najlepszą zachętę, aby z takiego wsparcia skorzystać.

Sięgnąć po unijnepieniądze

Violetta FilipowiczMenedżer, Szef Działu Doradztwa w zakresie Ulg i Dotacji Inwestycyjnych, Ernst & Young:

– W oparciu o Narodową Strategię Spójności na lata 2007-2013 przygotowywane są obecnie programy operacyjne, które dadzą podstawę prawną do udzielania dotacji z funduszy unijnych w kolejnych siedmiu latach.

W latach 2007-2013 obowiązywać będą programy operacyjne

zarówno ogólnokrajowe, jak i 16 programów regionalnych

przewidzianych dla poszczególnych województw. Oznacza to,

że przedsiębiorca szukający możliwości dofinansowania swoich

zamierzeń powinien przeanalizować kilka źródeł.

9

charakter uzupełniający w stosunku do regionalnych programów operacyjnych. W praktyce oznacza to, że program stano-wić będzie główną podstawę do ubiega-nia się o dotacje przez przedsiębiorstwa duże. Nacisk przy udzielaniu wsparcia kładziony będzie na transfer wiedzy z sektora nauki do gospodarki, a zatem na dotacje liczyć mogą podmioty prowadzące prace badawczo-rozwojowe, jak również przedsiębiorcy kupujący wyniki takich prac i wdrażający innowacyjne rozwiąza-nia. Warto wspomnieć, że budżet progra-mu przekracza 7 mld euro, co stanowić powinno spory zastrzyk kapitału w polską gospodarkę.Dla wielu przedsiębiorców dużego znaczenia nabierze Program Operacyjny „Infrastruktura i środowisko”. W jego bowiem zakresie znajdą się dotacje dla przedsiębiorstw na dostosowanie do wymogów ochrony środowiska, w tym na wprowadzanie systemów zarządzania środowiskowego, ograniczanie zużycia surowców oraz redukcję odpadów, reduk-cję zanieczyszczeń odprowadzanych do wód i do powietrza oraz dostosowywanie istniejących instalacji do wymogów naj-lepszych dostępnych technik (BAT).Program Operacyjny „Kapitał ludzki” zawiera podstawy prawne do udzielania dotacji na szkolenia podmiotom dobrze funkcjonującym w latach 2004-2006. Wydaje się, że w zakresie tego źródła wsparcia przewidziano najmniej różnic

w stosunku do obecnie funkcjonujących uregulowań.Dla przetwórców rolnych dobrą wiado-mością będzie informacja, że w Pro-gramie Rozwoju Obszarów Wiejskich planowane jest działanie skierowane na dofinansowanie modernizacji lub budowy zakładów przetwórstwa produktów rol-nych i infrastruktury handlu hurtowego tymi produktami. Dofinansowanie w ra-mach tego działania wynosić ma od 100 tys. nawet do 30 mln złotych, a skorzy-stać z niego będą mogły podmioty małe, średnie i przedsiębiorstwa zatrudniające mniej niż 750 pracowników lub których obroty nie przekraczają 200 mln euro.Nie sposób nie wspomnieć o zupełnej nowości, czyli Programie Operacyjnym „Rozwój Polski wschodniej”. Jego po-wstanie stanowi odpowiedź na problem ubożenia tej części kraju w stosunku do prężnie rozwijającej się Polski zachod-niej i środkowej.Program objąć ma swoim zasięgiem województwa: lubelskie, podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie i warmińsko--mazurskie. W celu pobudzenia przed-siębiorczości we wskazanych regionach dotacje mają pozwolić m.in. na sfinanso-wanie parków przemysłowych, parków technologicznych i inkubatorów przed-siębiorczości oraz dofinansowanie dla jednostek prowadzących prace badawczo--rozwojowe.

Nacisk przy udzielaniu wsparcia

kładziony będzie na transfer

wiedzy z sektora nauki do

gospodarki, a zatem na

dotacje liczyć mogą podmioty

prowadzące prace badawczo-

rozwojowe, jak również

przedsiębiorcy kupujący

wyniki takich prac i wdrażający

innowacyjne rozwiązania.

10 REGIONALNE FORUM BIZNESU

Jednym z instrumentów wsparcia firm inwestujących w nowe technologie jest prawo do odliczania od podstawy opodat-kowania 50 proc. wydatków poniesionych na zakup nowej technologii.

Odliczenia podatkowe Instrument ten sprawia, że w praktyce do kosztów podatkowych można zaliczyć 150 proc. wydatków na zakup technologii, czyli powyższy jednorazowy 50-procen-towy odpis oraz pełną kwotę odpisów amortyzacyjnych.Za nową technologię uważa się wiedzę technologiczną w postaci wartości niema-terialnych i prawnych (w szczególności wyniki badań i prac rozwojowych), która umożliwia wytwarzanie nowych lub udo-skonalonych wyrobów lub usług, i która nie jest stosowana na świecie dłużej niż pięć lat, co potwierdza opinia niezależnej jednostki naukowej. Przez nabycie nowej technologii rozumie się nabycie praw do ww. wiedzy technologicznej w drodze umowy o ich przeniesienie oraz umów o korzystanie z praw.

Status centrum badawczo-rozwojowego (CBR)Zaletą posiadania statusu CBR jest możli-wość utworzenia Funduszu Innowacyjno-ści z comiesięcznego odpisu wynoszącego do 20 proc. uzyskanego w danym miesią-cu przychodu.Kwota takiego odpisu stanowi koszt uzy-skania przychodów, co pozwala na uzyska-nie istotnych oszczędności podatkowych. 20 proc. przychodów staje się automatycz-nie kosztem podatkowym.Warunkiem dokonywania odpisów jest ich przeznaczenie na prowadzenie badań i prac rozwojowych. Ponadto podmioty posiadające status CBR zwolnione są z po-

datku od nieruchomości, rolnego i leśnego w odniesieniu do przedmiotów opodatko-wania wykorzystywanych do prowadzenia badań i prac rozwojowych.Aby uzyskać status CBR, konieczne jest osiągnięcie przychodów ze sprzedaży za rok poprzedzający rok złożenia wniosku o nadanie tego statusu, wynoszących co najmniej 800 tys. euro (w tym minimum 50 proc. ze sprzedaży wytworzonych wyników badań lub prac rozwojowych). Podmiot ubiegający się o status CBR nie może zalegać z zapłatą podatków, składek na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne. Kryteria te powinny być speł-nione także w każdym roku posiadania statusu CBR.

Kredyt technologicznyKredyt zapewnia finansowanie inwestycji na warunkach rynkowych, a jego głów-ną zaletą jest możliwość umorzenia do 50 proc. części kapitałowej. Przeznaczony on jest na finansowanie tzw. inwesty-cji technologicznych, czyli inwestycji obejmujących zakup i wdrożenie nabytej (lub wdrożenie własnej) nowej techno-logii oraz uruchomienie w oparciu o nią produkcji nowych/ modernizowanych produktów lub świadczenia nowych/zmo-dernizowanych usług.Maksymalna wysokość kredytu to równo-wartość dwóch milionów euro. Umorze-nie kapitału kredytu następuje w ratach o wartości 20 proc. kwoty netto z faktur sprzedaży towarów lub usług powstałych w wyniku realizacji inwestycji technolo-gicznej wspartej kredytem.Najbliższy termin składania wniosków o przyznanie kredytu technologicznego przypada na okres od 1 do 31 październi-ka 2006 r.

Szukając źródeł finansowania dla planowanych inwestycji warto zwrócić uwagę na zachęty dla podmiotów inwestujących w nowe technologie. UE stawia bowiem na innowacyjność i rozwiązania prorozwojowe. Pomoc unijna w tym obszarze obejmuje trzy instrumenty.

Nowe technologie – to się opłaca

Magdalena WolickaMenedżer, Dział Doradztwa w zakresie Ulg i Dotacji Inwestycyjnych:

– Zachęty dla podmiotów inwestujących w nowe technologie obejmują trzy instrumenty – prawo do odliczenia od podstawy opodatkowania 50 proc. wydatków poniesionych na zakup nowej technologii, przyznanie statusu centrum badawczo-rozwojowego (CBR) oraz kredyt technologiczny.

11

Paweł TynelMenedżer, Dział Doradztwa w zakresie Ulg i Dotacji Inwestycyjnych, Ernst & Young:

– Małe oraz średnie przedsiębiorstwa mogą liczyć na pomoc w postaci dotacji inwestycyjnej już na początku przyszłego roku.

Kiedy wydawało się już, że realizując nową inwestycję skorzystać będzie można jedynie ze zwolnienia z CIT w ramach Specjalnych Stref Ekonomicznych aż do czasu uruchomienia środków z nowej per-spektywy finansowej na lata 2007-2013, okazało się, że Ministerstwo Gospodarki przygotowuje nową propozycję dla przed-siębiorców.

Nieoczekiwanie, choć jeszcze nie do końca oficjalnie, ministerstwo poinformowało o ogłoszeniu nowego naboru wniosków w ramach poddziałania 2.2.1. Sektoro-wego Programu Operacyjnego – Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw (SPO WKP). Nie będzie to jednak zwykła runda, jakich kilka odbyło się już do tej pory.Zasadniczą różnicą jest ograniczenie be-neficjentów pomocy do małych i średnich przedsiębiorstw. Tak więc duże firmy będą musiały poczekać jeszcze kilka mie-sięcy do ogłoszenia konkursów w ramach nowego budżetu 2007-2013.Ograniczenie to wynika z faktu, że w Uzupełnieniu do SPO WKP zapisano, iż 75 proc. środków w ramach działania 2.2.1. trafi do sektora MŚP. Po dwóch latach działania programu okazało się, że relacja ta jest praktycznie odwrotna. Dla-tego w tegorocznej rundzie styczniowej były, a w czerwcowej będą, do dyspozycji jedynie środki krajowe, czyli o 2/3 mniej-sze niż zakładano pierwotnie.Taki obrót spraw był szczególnie nieko-rzystny dla firm ubiegających się o pomoc w styczniu, bowiem nic nie zapowiadało zmiany reguł przed i w trakcie trwania

rundy. Niemniej pozostała kwota była nadal do wykorzystania. Nowa runda wniosków jest tego efektem, a założenie wsparcia mniejszych firm pozwoli mini-sterstwu na poprawienie wskaźnika.Wiele szczegółów jest jednak nadal jeszcze niepotwierdzonych. Wiadomo, że wbrew intencjom ministerstwa nowa runda będzie miała miejsce najpewniej na początku przyszłego roku.Wynika to z konieczności przeprowadze-nia procesu legislacyjnego związanego z zaplanowanymi zmianami. Wnioski mają być bowiem oceniane przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości oraz Regionalne Instytucje Finansujące (a nie ministerstwo) według zmodyfikowanego zestawu kryteriów.Oceniana ma być innowacyjność realizo-wanych przedsięwzięć. Jednak nie w skali świata, ale kraju. W dalszym ciągu punk-towane mają być nowo tworzone miejsca pracy czy posiadanie patentów, ale także udział w eksporcie czy też potencjał przedsiębiorstwa mierzony w odniesieniu do dotychczasowej działalności.Ponieważ jedyną pewną informacją dotyczącą inicjatywy ministerstwa jest ta, że nowa runda faktycznie ma się odbyć, trudno ostatecznie wyrokować we wszyst-kich zasadniczych kwestiach. Niemniej informacje na temat budżetu robią wra-żenie. 680 mln zł – bo o takich kwotach wspomina ministerstwo – to tyle, ile było do dyspozycji w całym roku 2005.Kwoty dofinansowania mają być nie mniejsze niż 500 tys. zł. Takie założe-nia może wskazywać na chęć wsparcia

w większym stopniu mniejszej liczby przedsięwzięć niż obdzielenia większej liczby firm mniejszą wartościowo dotacją. Co istotne, w ramach nowej rundy będą miały zastosowanie nowe wytyczne pomocy regionalnej, gdzie maksymalna intensywność wsparcia dla małych przed-siębiorstw wynosi 70 proc., a dla średnich – 60 proc.Wszystko to sprawia, że małe oraz średnie przedsiębiorstwa mogą liczyć na pomoc w postaci dotacji inwestycyjnej już na początku przyszłego roku. Przyzwyczaili-śmy się bowiem do tego, że właściwie cały czas jest możliwość ubiegania się o dota-cje. Tymczasem w ostatnich miesiącach musieliśmy się uzbroić w cierpliwość, oczekując na informacje związane z har-monogramem prac nad PO Innowacyjna Gospodarka na lata 2007-2013, przerywa-ną jedynie nowelizacją ustawy o spe-cjalnych strefach ekonomicznych, która pozwoli na bardziej elastyczne zarządza-nie strefami i odpowiadanie na potrzeby przedsiębiorstw.

Niespodzianka z ministerstwa

Małe oraz średnie

przedsiębiorstwa mogą liczyć

na pomoc w postaci dotacji

inwestycyjnej już na początku

przyszłego roku.

12 REGIONALNE FORUM BIZNESU

Ernst & Young w KrakowieFunkcjonuje od 1998 roku, a obecnie jest prężnie działającym oddziałem Ernst & Young, zatrudniającym blisko czterdziestu specjalistów świadczących wysokiej jakości usługi z zakresu audytu, doradztwa podatkowego, doradztwa w za-kresie ulg i dotacji inwestycyjnych oraz zarządzania ryzykiem informatycznym.Ernst & Young w Krakowie świadczy usługi na rzecz międzynarodowych i polskich firm zlokalizowanych na terenie Małopolski oraz całej południo-wo-wschodniej Polski. Ponadto, dzięki bliskiej współpracy z biurem w Kato-wicach, nasi specjaliści doradzają także przedsiębiorcom prowadzącym najwięk-sze inwestycje na terenie Śląska.Większość konsultantów zatrudnionych w Dziale Doradztwa Podatkowego w Kra-kowie jest licencjonowanymi doradca-mi podatkowymi; pracownicy Działu Audytu posiadają natomiast uprawnienia biegłego rewidenta oraz międzynarodo-we kwalifikacje ACCA (Association of Chartered Certified Accountants). Osoby te występują na konferencjach, prowadzą programy szkoleniowe, a także są auto-rami publikacji dotyczących zagadnień księgowych i podatkowych.

Eksperci Ernst & Young w Krakowie zre-alizowali lub współuczestniczyli między innymi w następujących projektach: kompleksowe doradztwo związane

z działalnością przedsiębiorców w Spe-cjalnych Strefach Ekonomicznych, pomoc przy uzyskaniu dotacji z fun-

duszy strukturalnych Unii Europejskiej (w Dziale Doradztwa Podatkowego pod kierownictwem Anny Strzeleckiej działa Zespół Doradztwa w zakresie Ulg i Dota-cji Inwestycyjnych), doradztwo przy wdrażaniu efektywnych

rozwiązań biznesowych i podatkowych w związku z akcesją Polski do Unii Euro-pejskiej, opracowanie strategii i modelu prowa-

dzenia działalności podmiotów wchodzą-cych na polski rynek, liczne, zakończone sukcesem, postę-

powania przed organami podatkowymi i sądami administracyjnymi, badania i przeglądy jednostkowych oraz

skonsolidowanych sprawozdań finanso-wych przygotowanych zgodnie z Polskimi i Międzynarodowymi Standardami Ra-chunkowości oraz GAAP, a także wymaga-niami Komisji Papierów Wartościowych, bieżące doradztwo podatkowe na rzecz inwestorów polskich i zagranicznych.

Ernst & Young w Krakowie www.ey.com/plul. Krupnicza 331-123 Krakówtel. +48 (12) 424 32 00fax +48 (12) 424 32 01e-mail: Kraków@pl.ey.com

Wydawnictwo „Regionalne Forum Biznesu – Raport Małopolska” powstało nakładem pracy redakcji i studia graficznego Miesięcznika Gospodarczego Nowy Przemysłprzy współpracy z ekspertami Ernst & Young. Teksty: Jarosław Maślanek. Zdjęcia: Andrzej Wawok, Krzysztof Kusz, Piotr Waniorek, archiwum.

Miesięcznik Gospodarczy Nowy PrzemysłWydawca: Polskie Towarzystwo Wspierania Przedsiębiorczości Sp. z o.o.44-077 Katowice ul. Jana Matejki 3tel. (0-32) 209 13 03, 258 11 98fax. (0 32) 253 06 77www.wnp.pl