Natalia Herrmann Jastarnia 13.11.2009

Wczesna edukacja z logopedią

I r.

Recenzja książki autorstwa Danuty Antos, Genowefy Demel, Ireny Styczek

pt. "Jak usuwać seplenienie i inne wady wymowy".

"Jak usuwać seplenienie i inne wady wymowy", książka napisana wspólnie przez Danutę

Antos, Genowefę Demel oraz Irenę Styczek wydana została w 1971 roku w Warszawie przez

Państwowe Zaklady Wydawnictw Szkolnych. Publikacja zawiera 148 stron oraz 24 czarno-

białe tablice. Instrukcje logopedyczne opracowane zostały przez Irenę Styczek, natomiast

teksty do ćwiczeń wymowy przez Danutę Antos i Genowefę Demel. Autorki te cieszą się w

środowisku logopedycznym autorytetem, są twórczyniami książek specjalistycznych.

Największym poważaniem cieszy się Irena Styczek, do której zasług należy wydanie

sztandarowej pozycji logopedycznej "Logopedia" oraz min. "Badanie i ksztatowanie suchu

fonematycznego", czy "Badania eksperymentalne spirantów polskich s, š, ś, ze stanowiska

fizjologii i patologii mowy. " oraz Genowefa Demel, znana między innymi z "Minimum

logopedycznego nauczyciela przedszkola" oraz "Elementów logopedii".

Książka ta jest adresowana do wszystkich pedagogów odpowiedzialnych za prawidłowy

rozwój mowy dziecka, nie tylko do logopedów, ale także do nauczycieli języka polskiego,

rodziców oraz wychowawczyń w przedszkolach, gdyż zawiera podstawowe informacje o tym,

w jaki sposób można pomóc dziecku w uzyskaniu prawidłowej wymowy, usunąć seplenienie

oraz inne wady. Autorki rozpoczynają swoja pracę od opisania stopni kształtowania się mowy u

najmłodszych, wyjaśniają pojęcie wad wymowy, ukazują, w jaki sposób należy badać dzieci.

Dokonują również klasyfikacji głosek polskich. Publikacja ta zawiera wiele ważnych informacji

i wzkazówek dla nauczycieli i rodziców. Istotę i najważniejszą część książki stanowią jednak

materiały do ćwiczeń – opowiadania, wierszyki oraz tablice z obrazkami.

Lektura została podzielona na dwie zasadnicze części. Pierwsza z nich zawiera

wiadomości wstępne, druga materiały do ćwiczeń. Kolejność omawianych głosek nie jest

alfabetyczna, gdyż autorki celowo ulożyły je w pewne grupy, które mają wspólne cechy

fonetyczne. Ułatwia to zarówno prowadzenie badań wymowy, jak i ćwiczenia korekcyjne.

Wzięto również pod uwagę kolejność pojawiania się głosek, od najłatwiejszych pod względem

artykulacyjnym, do trudnych. Głoski tzw. trzech szeregów występuja po sobie, zapewne z tego

powodu, iż są najczęściej zniekształcane przez dzieci i to w podobny sposób. Materiał składa

1

się z sylab, wyrazów izolowanych, zestwień dwuwyrazowych, ze zdań, wierszy i opowiadań.

Bardzo wyraźnie zatem widać zróżnicowanie poziomu trudności, dzięki temu korpus tekstów

znajduje zastosowanie zaróno w pracy z przedszkolakami, jak i z uczniami szkoły

podstawowej.

Celem twórczyń bylo przygotowanie odpowiedniego materiału do pracy nad wymową,

gdyż jak same stwierdzają: "Pracując w dużym ośrodku logopedycznym, odczuwałyśmy brak

pomocy do prowadzonych przez nas zajęć. Do pracy nad wymowa potrzebny jest odpowiedni

materiał językowy, a przygotowanie do każdej lekcji obrazków, wyrazów, wierszy czy

opowiadań (...) zajmowało nam wiele czasu"1. Zamiarem autorek było ukazanie, że niektóre

wady wymowy można usunąć w stosunkowo prosty sposób, lecz jednocześnie podkreślają one,

że informacje zawarte w tej publikacji są niewystarczające dla ludzi zupełnie nieobeznanych w

temacie – osoby, które nie posiadają praktyki logopedycznej powinny pracować pod okiem

specjalisty. Praca logopedy nie będzie jednak wystarczająco efektywna, jeśli nie uzyska on

odpowiedniej pomocy rodziców i wychowawców. Książka ta ma uzmysłowić wagę współpracy,

która przyśpiesza reedukację i czyni ją rozsądniejszą i efektywniejszą.

Lektura napisana została jasnym, przystępnym językiem, który ułatwia właściwe

zrozumienie opisanych treści. Charakteryzuje go dokładność i przejrzystość. Dodatkowo

autorki umieszczają wiele przykładów, a nawet mimo naukowego charakteru publikacji,

wyjaśniają znaczenie pojęć, które moglyby sprawić odbiorcy problem w zrozumieniu tekstu.

Co ważne, w lekturze występuje wiele przypisów, które zawierają odnośniki do pozycji

polecanych przez autorki, jeśli czytelnik pragnąłby poszerzyć swoją wiedzę.

Do niewątpliwych zalet książki należy również dokładność i rzetelność opracowania.

Autorki przekazały wszystkie niezbędne informacje, podstawowe treści, które są fundamentem

wiedzy o usuwaniu wad wymowy u dzieci, a jednocześnie ich dzieło pozostało zwięzłe i

konkretne. Bardzo staranny dobór tekstów do ćwiczweń sprawia, że dzieci ćwiczą głoskę, która

sprawia im trudność w sposób naturalny i nieświadomy. Przyswajają jednocześnie wymowę

głoski w różnych pozycjach w wyrazie. Warto dodać, że niektóre wiersze i opowiadania zostały

specjalnie napisane przez Genowefę Demel i Danutę Antos.

Wartość publikacji podnosi także komplet wkładek obrazkowych, ze względu na jego

wielorakie zastosowanie. Przeznaczony jest do badania mowy, ale może byc rownież

wykorzystany do utrwalenia mowy poprawnej. Komplet obrazków może okazać się niezbędny

w pracy z bardzo małymi, lub nieśmiałymi dziećmi, gdyż ułatwi nawiązanie kontaktu z

uczniami i sprowokuje je do mówienia. Jedynym mankamentem wydaje się być mała

1 str. 5

2

atrakcyjność owych obrazków – czarno-białe, dość schematyczne, proste kreski mogą nie

wzbudzić zainteresowania współczesnych dzieci. Rozwiązaniem mogłoby być skserowanie

ilustracji i zachęcenie pacjenta do kolorowania, najlepiej z użyciem koloru, którego nazwa

zawiera głoskę ćwiczoną przez ucznia.

"Jak usuwać seplenienie i inne wady wymowy u dzieci" wydaję się być jednym z

podstawowych podręczników minimum logopedycznego. Nie jest to pozycja wnosząca nowy

sposób rozwiązania problemów, autorki powielają metody pracy przedstawione w innych,

pokrewnych tematycznie książkach. Ćwiczenia zawarte w "Jak usunąć seplenienie..." nie są

dostosowane do rozwijania słownictwa dziecka, czy nauczenia go form gramatycznych. W

zakresie treści lekturę tę można porównać do pracy Genowefy Demel pt. "Elementy logopedii",

czy "Poradnika fonetycznego dla nauczycieli" autorstwa Bronisława Rocławskiego. Wspólną

cechą tych książek jest bowiem zakres materiału i przystępność opracowania. Informacje

zawarte w “Jak usuwać seplenienie i inne wady wymowy” nie są wystarczające dla

specjalistów czy studentów logopedii, ale z całą pewnością jest to pozycja godną polecenia

wychowawcom przedszkoli, nauczycielom oraz rodzicom.

3