http://rcin.org.pl

http://rcin.org.pl

I N S T Y T U T H I S T O R I I P O L S K I E J A K A D E M I I N A U K

ACTA POLONIAE HISTORICA

22

1970

WROCŁAW — WARSZAWA - KRAKÓW ZAKŁAD NARODOWY IMIENIA OSSOLIŃSKICH

WYDAWNICTWO POLSKIEJ AKADEMII NAUK

http://rcin.org.pl

COMITÉ DE RÉDACTION

Władysław Czapliński, Aleksander Gieysztor, Stanisław Hoszowski, Henryk Ja-błoński, Tadeusz Jędruszczak, Jerzy Kolendo, Witold Kula, Bogusław Leśno-dorski, Henryk Łowmiański , Mar ian Małowist, Henryk Samsonowicz, Marian

Henryk Scrcjski, Andrzej Wyczański.

RÉDACTION

Marian Małowist ( rédacteur en chef), Andrzej Wyczański (rédacteur adjoint), Bronisław Geremek, Krystyna Kersten (secrétaires).

RÉDACTION: INSTYTUT HISTORII PAN WARSZAWA, RYNEK STAROMIEJSKI 31

REDAKTORZY WYDAWNICTWA

Jan ina Macierewiczowa, Izabela Rodzik

Printed in Poland

Zaklad Narodowy im. Ossolińskich — Wydawnictwo, Wroclaw 1970. Naklad: 700+120 egzemplarzy. Objętość: 26,20 ark. wyd.; 18,75 ark. druk.; 24,95 ark. A l . Papier: druk. sat. III kl., 70 g. 70X100 cm. Oddano do składania 15 III 1970 r. Podpisano do druku 18 VII 1970 r. Wydrukowano w lipcu 1970 r. w Drukarni im. Rewolucji Październikowej, w Warszawie; nr zam.: 732.

Cena: 45 zt

http://rcin.org.pl

TABLE DE MATIÈRES

C E N T E N A I R E D E L É N I N E Jerzy T o p o l s k i , Lénine et les sciences historiques 5

I . O R I E N T E T O C C I D E N T A U M O Y E N A G E

Mar ian P l e z i a, L ' appor t de la Pologne à l 'exploration de l 'Asie Centrale au milieu du XI I I e siècle 18 Tadeusz M a n t e u f f e l , Les tentatives d 'entra înement de la Russie de Kiev dans la sphère d ' inf luence latine 36 Tadeusz W a s i l e w s k i , L a place de l 'État russe dans le monde byzantin pendant le hau t Moyen Age 43

II. L A P O L O G N E E N E U R O P E

Bogusław L e ś n o d o r s k i , La Pologne et l 'Europe au tournant des XVII I e

et XIX e siècles 52 Emanue l R o s t w o r o w s k i , La F rance de Louis X V et la Pologne. Politique — langue — livres 73 Józef L e s z c z y ń s k i , La Silésie dans la poli t ique européenne au XVI e - XVII I e

siècles 90 Henryk Z i e l i ń s k i , T h e Role of Silesia in Central Europe in the 19th and 20th centuries 108 Jerzy K r a s u s k i , T h e Versailles System and the Origins of the Second World W a r 123

III . L E S M O U V E M E N T S S O C I A U X E N P O L O G N E M O D E R N E

Celina B o b i ń s k a , Les mouvements paysans en Pologne au XVII I e et X I X e

siècles: problèmes et méthodes 136 Feliks T y c h , Some Condit ions and Regularities of Development of the Polish Working Class Movement 158

IV. P R O B L È M E S D U P A R L E M E N T A R I S M E P O L O N A I S

Władysław C z a p l i ń s k i , Polish Seym in the Light of Recent Research . 180 Michał P i e t r z a k , T h e Birth of the Par l iamentary System in Poland a f t e r Wor ld W a r I 193

V. A U T O U R D E S P R O B L È M E S N A T I O N A U X

Benedykt Z i e n t a r a , Nat ional i ty Confl icts in the German-Slavic Borderland in the 13th-14th Centur ies and The i r Social Scope 207 Mar ian D r o z d o w s k i , T h e Nat ional Minorit ies in Poland in 1918- 1939 . . 226

VI. L ' H I S T O I R E D U I I I e R E I C H : T R A V A U X E N C O U R S

Franciszek R y s z k a , Les sources psychologiques et sociales du fascisme . . 252 Stansiław T y r o w i c z , Les t ransformat ions paramilitaires de la science dans le I II e Reich 264 Jerzy H o l z e r , La portée sociale du N.S.D.A.P. dans les années 1928- 1930 283

http://rcin.org.pl

ACTA POLONIAE HISTORICA

SOMMAIRE

T. XVII , 1968, Ossolineum. 196 pages Prix $ 3,75

É T U D E S

Janusz T a z b i r , La conquête de l 'Amérique à la lumière de l 'opinion polonaise Józef G i e r o w s k i , La F rance en face des tendances absolutistes d u roi de Po logne

Augus te I I Bohdan D o p i e r a ł a , Beck and the Gdańsk Question (1930- 1935) Ja rema M a c i s z e w s k i , La noblesse polonaise et la guerre avec Moscou 1604- 1618

É T A T D E Q U E S T I O N

Wojciech H e j n o s z , D e r Friedensvertrag von Toruń (Thorn) 1466 und seine st tatsrecht-liche Bedeutung

R A P P O R T S

H a n n a J ę d r u s z c z a k , Research on the Social and Economic His tory of People's Po land

T R A V A U X E N C O U R S

Jerzy S k o w r o n e k , L e p rogramme européen du prince A d a m Czartoryski en 1803- 1805

N O T E S C R I T I Q U E S — C O M P T E S R E N D U S

T . XVI I I , 1968, Ossolineum, 262 pages Prix $ 3,75

S T U D I E S I N E C O N O M I C H I S T O R Y / É T U D E S D ' H I S T O I R E É C O N O M I Q U E D E M O G R A P H Y , S E T T L E M E N T / D É M O G R A P H I E , H A B I T A T

Irena G i e y s z t o r o w a , Research In to Demographic History of Poland. A Provisional Summing-up

Bronisław G e r e m e k , Paris la plus grande ville d'Occident médiéval? Helena M a d u r o w i c z - U r b a ń s k a , T h e Spatial F o r m of Industr ia l Settlements — an

Element of Rura l Landscape of Polish Feuda l Villages

A G R I C U L T U R E : P R O D U C T I O N A N D C O N S U M P T I O N / A G R I C U L T U R E : P R O D U C T I O N E T C O N S O M A T I O N

Jerzy K o l e n d o , L e travail à bras et le progrès technique dans l 'agriculture de l 'Italie an t ique

Andrze j W y c z a ń s k i , T h e Social St ructure of Nutr i t ion: a Case Anton i M ą c z a k , Expor t of G r a i n and the Prob lem of Distr ibution of Nat iona l Income in

Po land in the Years 1550-1650

http://rcin.org.pl

Leonid Ż y t k i e w i c z , An Investigation In to Agricultural Product ion in Mazovia in the First Half of t he 17th Century

Jan H a l p e r n , T h e Roots of Agricultural Changes in Precapitalist West Afr ica

T R A D E A N D S O C I A L S T R U C T U R E / É C H A N G E E T S T R U C T U R E S O C I A L E

Tadeusz L a 1 i k, La circulation des métaux précieux en Pologne du Xe au XII e siècle Mar ian M a ł o w i s t, Le fondements de l 'expansion européenne en Af r ique au XVe siècle:

Europe , Maghreb et Soudan occidental Jan K i e n i e w i c z , Le commerce en Asie et l 'expansion portugaise vers l 'Océan Indien au

X V I e siècle Jerzy T o p o l s k i , The Role of Gniezno in Internat ional Trade Witold K u l a , «A tous les temps à tous les peuples» — re fo rme métr ique et révolution

sociale

I N D U S T R Y A N D E M P L O Y M E N T / I N D U S T R I E E T E M P L O I

Jerzy J e d l i c k i , Industrial State Economy in the Kingdom of Poland in the 19th Century Zbigniew L a n d a u , The Reconstruction of Polish Industry Af t e r World W a r I H a n n a J ç d r u s z c z a k , Employment in Poland in 1939- 1960. Dynamics and Structure

T . X I X , 1969, Ossolineum, 170 pages Prix $ 3,75

É T U D E S

Stanisław C y n a r s k i , T h e Shape of Sarmat ian Ideology in Poland Tadeusz L e p k o w s k i , La format ion de la nat ion polonaise moderne dans les condit ions

d ' un pays démembré S te fan K i e n i e w i c z , Le développement de la conscience nationale au X I X e siècle Krys tyna K e r s t e n , Internat ional Migrat ions in Poland a f te r Wor ld W a r II

T R A V A U X E N C O U R S

Marzena P o l l a k ó w n a , La Chron ique de Pierre de Dusburg Jerzy T o m a s z e w s k i , T h e Nat ional Structure of the Working Class in the South-

Eas tern Par t of Poland 1818-1939

É T A T D E Q U E S T I O N

Lid ia K a l e s t y ń s k a , Aleksander K o c h a ń s k i , Wiesława T o p o r o w i e z, Poles in the October Revolut ion

N O T E S C R I T I Q U E S — C O M P T E S R E N D U S

T . X X , 1969, Ossolineum, 216 pages Prix $ 3,75

50e A N N I V E R S A I R E D E L ' I N D É P E N D A N C E P O L O N A I S E

Anton i C z u b i ń s k i , Le mouvement socialiste en Europe et le p roblème de la résurrec-t ion d 'un Éta t polonais indépendant

Andrze j A j n e n k e l, L ' indépendance polonaise en 1918: fai ts et problèmes

http://rcin.org.pl

Wojciech W r z e s i ń s k i , T h e Un ion of Poles in G e r m a n y a n d its At t i tude to P rob lems of Consciousness of Nat ional i ty (1922-1939)

Zbigniew L a n d a u , Poland ' s Economy Against the Background of Wor ld Economy, 1913-1938 (Genera l Remarks)

É T U D E S

Andrze j P o p p e , L e prince et l'Église en Russie de Kiev depuis la f in du X* siècle et jusqu 'au début de XII e siècle

Janusz T a z b i r , Die gesellschaftlichen Funkt ionen des Kul tus des heiligen Isidor des Pf lügers in Polen

Ar tu r E i s e n b a c h , Le problème de Juifs polonais en 1861 et les projets de r é fo rme du marquis Aleksander Wielopolski

N O T E S C R I T I Q U E S — C O M P T E S R E N D U S

T. XXI , 1969, Ossolineum Prix $ 3,75

25e A N N I V E R S A I R E D E L A P O L O G N E P O P U L A I R E

Zbigniew L a n d a u , The Rate of Growth of the Economy of People 's Poland Henryk S ł a b e k , Les t ransformat ions sociales en Pologne Popula i re Tomasz S z a r o t a , Les problèmes du peuplement et d e l ' aménagement des Terri toires

Recouvrés Bogdan K r o l l , Collections of Archivai Material f o r the His tory of People ' s Po land

400e A N N I V E R S A I R E D E L ' U N I O N D E L U B L I N

Juliusz B a r d a c h , L 'un ion de Lublin. Ses origines et son rôle historique

T R A V A U X E N C O U R S

Gera rd L a b u d a , Die Ents tehung des mittelalterlichen Staates und die Entwicklung der polnischen Kul tu r

Jan. M. M a ł e c k i , Le rôle de Cracovie dans l 'économie polonaise aux XVI e , XVI I e et XVII I e siècles

Barbara G r o c h u l s k a , La conjucture du blocus continental en E u r o p e Cent ra le

R A P P O R T S

Ryszard W. W o ł o s z y ń s k i , Andrze j W o l t a n o w s k i , Recherches sur le Siècle des Lumières en Pologne de 1961 à 1968

DISSCUSIONS

Leon G r o s f e l d, Were the English really the instigators of t h e M a y Coup ď É t a t ? P R O B L È M E S D E M É T H O D E S Stefania K o w a l s k a , L 'appl icat ion des ordinateurs à l 'é tude des s tructures sociales

C O M P T E S R E N D U S

http://rcin.org.pl

Vol. XLIII No. 107 May 1970 Price 15 s. Od.

BULLETIN OF THE INSTITUTE OF HISTORICAL RESEARCH

Edited by A. G. Dickens

C O N T E N T S :

A R T I C L E S

Hereditary benefices in the medieval English church: a Herefordshire example B . R . K E M P

Doctor evangelicus super omnes evangelistas': Wyclif's fortune in Hussite Bohemia F. ŠMAHEL

Speaking in the House of Commons Elizabeth R E A D F O S T E R

The pursuit of political success in eigteenth-century England: Sandwich, 1740-71 J. M. H A A S

N O T E S A N D D O C U M E N T S

A fifteenth-century interrogation of a political prisoner M. G . A. V A L E

A confession of the Family of Love, 1580 J. HITCHCOCK

Shaftesbury's lists of the lay peers and members of the Commons, 1677-8 K. H . D. H A L E Y

Computer analysis of poll books: an initial report W. A. S P E C K

a n d W . A . G R A Y

H I S T O R I C A L N E W S , A C C E S S I O N S A N D M I G R A T I O N S O F H I S T O R I C A L M A N U S C R I P T S

UNIVERSITY OF LONDON: THE ATHONE PRESS

2 Gower Street, London, W.C.1.

http://rcin.org.pl

A N N A L E S ÉCONOMIES — SOCIÉTÉS — CIVILISATIONS

Revue bimestrielle, f ondée en 1929 pa r Lucien F E B V R E et M a r c B L O C H Comité de Direct ion: Fernand B R A U D E L , Marc F E R R O , Georges F R I E D M A N N ,

Jacques L E G O F F , E m m a n u e l L E R O Y L A D U R I E , Char les M O R A Z E Secrétaire du Comité : Paul L E U I L L I O T

Secrétaire de la Rédact ion: André B U R G U I È R E

25e A N N É — N ° 3 M A I - J U I N 1970

I N T E R - S C I E N C E S

Marc B A R B U T En marge d 'une lecture de Machiavel : «L’Ar t de la Guer re» et la praxéologie mathématique.

Ernest C O U M E T La théorie des hasards est-elle née p a r hasard? F. L A P L A S S O T T E Quelques étapes de la physiologie du ceveau.

C O M P T E S R E N D U S : Histoire des idées

DÉBATS E T C O M B A T S

Table ronde sur Les contes de Perrault (par D. S O R I A N O , J. L E G O F F , E. L E ROY L A D U R I E , A. B U R G U ^ R E ) .

F R O N T I È R E S N O U V E L L E S

Michel de C E R T E A U Ce que Freud fait de l 'histoire. A propos de Une névrose démoniaque au XVIIe siècle.

A N T H R O P O L O G I E E T H I S T O I R E

Laura M A K A R I U S Du roi magique au «roi divin». Ernest G E L L N E R Pouvoir polit ique et fonct ion religieuse dans

l 'Islam marocain.

LES D O M A I N E S D E L ' H I S T O I R E

M. H. C H E R I F Expansion européenne et difficultés tunisbnnes de 1815 à 1830.

C O M P T E S R E N D U S : L ' Is lam

Higuel-Angel L A D E R O Q U E S A D A Les f inances royales de Castille à la veille des temps modernes.

C O M P T E S R E N D U S : Monde ibérique (fin)

Simon S Z Y S Z M A N Découver te de la Khazar ie .

C H R O N I Q U E D E L A R E C H E R C H E U n e nouvel le revue: «SEMIOTICA».

R E D A C T I O N : 54, Boulevard Raspai l — P A R I S V I ' — (222 - 23 - 49, poste 247) A D M I N I S T R A T I O N : Libraire A r m a n d C O L L I N , 103, Bd Saint Michel — P A R I S V

Comptes chèques pos taux: PARIS, N ° 21 335 - 25 A B O N N E N T S : F rance et un ion Française : 36 F . — Étranger: 45 F .

Le numéro : 7 F .

http://rcin.org.pl

STUDIA HISTORIAE OECONOMICAE, vol. V, 1970

Edi to r s : Czes ław Ł u c z a k and Jerzy Topo l sk i Witold Szulc (co-editor)

Publ ished by A d a m Mickiewicz Universi ty of P o z n a ń

Stanisław H O S Z O W S K I ( K r a k ó w ) : Usefu lness of the His tory of Prices in E c o n o m y Research of the La te -Feuda l Po land

I r ena K O S T R O W I C K A (Warszawa) : M e t h o d e n der Typologie d e r L a n d w i r t s c h a f t und histo-rische Unte r suchungen (Versuch einer Anwendung)

H e l e n a M A D U R O W I C Z - U R B A Ń S K A ( K r a k ó w ) : T h e Spatial Aspec t in A g r a r i a n H i s to ry Research

Jan P A Z D U R (Warszawa) : H i s to ry of Mate r ia l Cu l tu re and E c o n o m i c H i s t o r y Bronisław G E R E M E K (Warszawa) : Sur les migra t ions des c o m p a g n o n s a u Bas Moyen-Âge H e n r y k S A M S O N O W I C Z (Warszawa) : D ie Bedcutung des Gros shande l s für die En twick lung

de r polnischen K u l t u r bis zu Beginn des XVI . Jh . Jerzy T O P O L S K I (Poznań) : F a k t o r e n de r En t s t ehung eines in te rna t iona len J ah rmark tne t ze s

in Polen im 16. und 17. Jh . A n d r z e j W Y C Z A Ń S K I (Warszawa) : Die Rea l löhne und die Un te rha l t skos t en in Polen E n d e

des XVI. und erste H ä l f t e des X V I I . Jh . B o h d a n B A R A N O W S K I (Łódź) : La spécificité de l ' économie en P o l o g n e Cen t r a l e du XVIe

a u XVIII e siècles Stanisław G I E R S Z E W S K I (Gdańsk) : Die Prob lemat ik der kle inen H ä f e n des ehemal igen

Polens (Elbląg 1 6 . - 1 8 . Jh.) Wojciech S Z C Z Y G I E L S K I (Łódź) : Polish Concep t ion of Agra r i an T r a n s f o r m a t i o n s in the

E n d of the Eighteenth Cen tu ry . T h e o r y a n d Practice I rena P I E T R Z A K - P A W Ł O W S K A (Warszawa) : Die polnischen Geb ie t e in de r Per iodě de r

europäischen industr iel len Revolu t ion W a c ł a w D Ł U G O B O R S K I (Wrocław) : T h e Prc-Capitalist ic and Ear ly-Capi ta l i s t ic I ron In-

dustry in Poland in t h e Light of the Latest Researches Ryszard K O Ł O D Z I E J C Z Y K (Warszawa) : T h e Bourgeoisie in P o l a n d in the 19th a n d 20th

Centuries against the E u r o p e a n Background Stanisław M I S Z T A L (Warszawa) : C h a n g e s in Dis t r ibut ion of Indus t ry in t h e A r e a of Po l and

in the years 1860- 1965 M a r i a n Marek D R O Z D O W S K I (Warszawa) : Die Rol le Warschaus in der ökonomischen In-

tegration de r II. Repub l ik Polen (1918- 1939) A n d r z e j J E Z I E R S K I (Warszawa) : Condi t ions de déve loppement d e l ' indus t r ie en Po logne

dans les années 1 9 1 8 - 1 9 3 9 Jerzy T O M A S Z E W S K I (Warszawa) : Die polnisch-sowjetischen Hande l sbez i chungen in den

Jahren 1 9 2 0 - 1929 Czes ław Ł U C Z A K (Poznań) : Mobi l i s ierung und Ausnutzung de r A r b e i t s k r a f t für den Kr ieg

in Polen H a n n a J Ę D R U S Z C Z A K (Warszawa) : D e r W i e d e r a u f b a u de r Indus t r i e in Po len n a c h d e m

2. Weltkrieg A n d r z e j J E Z I E R S K I , Zbign iew L A N D A U (Warszawa) : Direc t ions of Peop le ' s Po l and E c o -

n o m i c D e v e l o p m e n t in t h e Y e a r s 1944- 1969 A Bibliography of Publ ica t ions in Economic and Social H i s to ry P r in t ed in Po l and in 1969.

Compiled by Wi to ld S Z U L C (Poznań)

http://rcin.org.pl

Od roku 1970 ACTA POLONIAE HISTORICA poczynając od tomu XXII będą rozprowadzane w prenumeracie przez Centralę Kolportażu Prasy

i Wydawnictw «Ruch»

WARUNKI PRENUMERATY

Przedpłaty na prenumeratę przyjmowane są do 10 grudnia na rok następny. Cena 1 prenumeraty rocznej wynosi zł 60.—

Przedpłaty na prenumeratę krajową dla czytelników indywidualnych przyj-mują urzędy pocztowe oraz listonosze.

Czytelnicy indywidualni mogą dokonywać przedpłat również na konto PKO 1-6-100020 — Centrala Kolportażu Prasy i Wydawnictw «Ruch», Warszawa,

ul. Towarowa 28. Wszystkie instytucje państwowe i społeczne mogą zamawiać prenumeratę wyłącznie za pośrednictwem Oddziałów i Delegatur «Ruch» znajdujących

się we wszystkich miastach powiatowych i wojewódzkich. Prenumeratę ze zleceniem wysyłki za granicę, która jest o 40% droższa od krajowej, przyjmuje Biuro Kolportażu Wydawnictw Zagranicznych «Ruch»,

Warszawa, ul. Wronia 23 konto PKO Nr 1-6-100024 tel. 20-46-88. Egzemplarze numerów poprzednich można nabywać w Punkcie Wysyłkowym Prasy Archiwalnej «Ruch» — Warszawa ul. Nowomiejska 15/17 na miejscu

lub na zamówienie za zaliczeniem pocztowym.

Egzemplarze pojedyncze, z produkcji bieżącej i dawnej, można nabywać w Księgarni Ossolineum, Wrocław, Rynek 8, w Ośrodku Rozpowszech-niania Wydawnictw Naukowych PAN, Warszawa, Pałac Kultury i Nauki i w Księgarni Naukowej im. Bolesława Prusa, Warszawa, Krakowskie

Przedmieście 7.

Pour commande à Fetranger s'adresser à la Centrale du Commerce Extérieur ARS POLONA, Warszawa, Krakowskie Przedmieście 7

Le numéro $ 3,75

http://rcin.org.pl

http://rcin.org.pl

http://rcin.org.pl