Raport Roczny 2017 - nbp.pl · Glosariusz 31 Załączniki 35 Załącznik 1. Zmiany poziomu wahań...

Płynność sektora bankowegoInstrumenty polityki pieniężnej NBP

Raport Roczny 2017

Raport Roczny 2017Płynność sektora bankowego Instrumenty polityki pieniężnej NBP

Warszawa, 2018

Opracował: Departament Operacji Krajowych NBP

Wydał: Narodowy Bank Polski ul. Świętokrzyska 11/21 00–919 Warszawa www.nbp.pl

© Copyright Narodowy Bank Polski, 2018

Spis treści

Wprowadzenie 5

Rozdział 1. Płynność sektora bankowego 9

1.1. Sytuacja płynnościowa w 2017 r. 10

1.2. Wpływ czynników autonomicznych na zmiany płynności sektora bankowego 13

1.2.1. Skup i sprzedaż walut przez NBP 13

1.2.2. Pieniądz gotówkowy 16

1.2.3. Depozyty sektora publicznego utrzymywane w banku centralnym 17

Rozdział 2. Instrumenty polityki pieniężnej 21

2.1. Stopa procentowa 22

2.2. Operacje otwartego rynku 22

2.2.1. Operacje podstawowe 23

2.2.2. Operacje dostrajające 24

2.3. Rezerwa obowiązkowa 26

2.4. Operacje depozytowo-kredytowe 27

2.4.1. Depozyt na koniec dnia 28

2.4.2. Kredyt lombardowy 28

Rozdział 3. Pozostałe operacje 29

3.1. Kredyt techniczny 30

3.2. Kredyt w ciągu dnia w euro 30

Glosariusz 31

Załączniki 35

Załącznik 1. Zmiany poziomu wahań najkrótszych stóp procentowych w latach 1998–2017 36

Załącznik 2. Instrumenty NBP w latach 1990–2017 37

Załącznik 3. Operacje podstawowe w 2017 r. 38

Załącznik 4. Operacje dostrajające w 2017 r. 39

Załącznik 5. Umowy z Ministerstwem Finansów 40

Załącznik 6. Dealerzy Rynku Pieniężnego w 2017 r. 41

Załącznik 7. Informacja dzienna (stan na koniec miesiąca) 42

Spis tabel 43

Spis wykresów 44

Wprowadzenie

Wprowadzenie

Narodowy Bank Polski6

Wprowadzenie

Polityka pieniężna Narodowego Banku Polskiego (NBP) w 2017 r. prowadzona była zgodnie z Założeniami polityki pieniężnej na 2017 rok.

Podstawowym instrumentem polityki pieniężnej w 2017 r. była krótkoterminowa stopa procen-towa – stopa referencyjna NBP. Rada Polityki Pieniężnej (RPP), decydując o poziomie stopy refe-rencyjnej NBP, wyznacza rentowność instrumentów polityki pieniężnej. Zmiany poziomu tej stopy określają kierunek prowadzonej polityki pieniężnej i przekładają się na kształtowanie sta-wek rynkowych. Stopa depozytowa i stopa lombardowa wyznaczają pasmo wahań (symetryczne względem stopy referencyjnej) stopy procentowej O/N (overnight) na rynku międzybankowym.

W 2017 r. Rada Polityki Pieniężnej nie podejmowała decyzji o zmianie stóp procentowych. Ostatnia zmiana (obniżenie o 50 pkt bazowych) miała miejsce w marcu 2015 r. W 2017 r. obowiązywały stopy procentowe NBP w następującej wysokości: stopa referencyjna 1,5%, stopa depozytowa 0,5% i stopa lombardowa 2,5%.

W ramach realizacji przyjętych przez RPP założeń polityki pieniężnej NBP przeprowadzał operacje otwartego rynku, za pomocą których oddziaływał na warunki płynnościowe w sek-torze bankowym w sposób umożliwiający utrzymywanie krótkoterminowych rynkowych stóp procentowych na poziomie sprzyjającym realizacji założonego przez RPP celu infla-cyjnego. W 2017 r. podstawowe operacje otwartego rynku polegały na regularnej emisji 7-dniowych bonów pieniężnych NBP. Operacje dostrajające, polegające na emisji bonów o terminach zapadalności krótszych niż operacje podstawowe, prowadzone były regularnie (w ostatnim dniu roboczym okresu utrzymywania rezerwy obowiązkowej) oraz nieregu-larnie (w ciągu okresu rezerwowego), w celu ograniczenia zmienności krótkoterminowych rynkowych stóp procentowych.

Dostęp do operacji otwartego rynku, podstawowych i dostrajających, przeprowadzanych regularnie miały wszystkie banki spełniające określone przez NBP warunki, a do operacji podstawowych również Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG). Dostęp do nieregularnych operacji dostrajających miały banki – Dealerzy Rynku Pieniężnego (DRP). W 2017 r. status DRP uzyskało 13 banków najbardziej aktywnych na rynku pieniężnym i walutowym.

Banki komercyjne miały również możliwość korzystania z udostępnianych przez NBP opera-cji depozytowo-kredytowych, co ułatwiało im zarządzanie bieżącą płynnością. Banki mogły lokować nadwyżki płynności w NBP w formie depozytu na koniec dnia, a niedobory płyn-ności uzupełniać za pomocą kredytu lombardowego.

W 2017 r. NBP nie przeprowadzał operacji strukturalnych, których celem jest długotermi-nowa zmiana płynności w sektorze bankowym.

W omawianym roku nastąpiło nieznaczne zwiększenie krótkoterminowej płynności sektora bankowego mierzonej jako średnioroczne saldo operacji prowadzonych przez bank centralny. Operacje te obejmowały emisję bonów pieniężnych NBP oraz operacje depozytowo-kredytowe.

Wprowadzenie

7Raport Roczny 2017. Płynność sektora bankowego. Instrumenty polityki pieniężnej NBP

Średni poziom krótkoterminowej płynności sektora bankowego w 2017 r. wyniósł 73 632 mln zł. W porównaniu ze średnim poziomem z poprzedniego roku nastąpił wzrost płynności o 426 mln zł. W ciągu roku poziom płynności sektora bankowego zwiększył się z 76 944 mln zł w grudniu 2016 r. do 83 377 mln zł w grudniu 2017 r., co oznacza wzrost o 6 433 mln zł. Czynnikami, które miały największy wpływ na wzrost płynności, były: przewaga skupu walut obcych przez NBP nad ich sprzedażą, wpłata z zysku NBP oraz wypłaty przez NBP dla sektora bankowego z tytułu dyskonta bonów pieniężnych oraz oprocentowania rezerwy obowiązkowej.

W 2017 r. średni poziom bonów pieniężnych emitowanych przez NBP wyniósł 72 786 mln zł, z czego 97,7% (71 090 mln zł) stanowiły bony emitowane w ramach operacji podstawowych, a 2,3% (1 696 mln zł) w ramach operacji dostrajających. Rentowność operacji otwartego rynku określana była na poziomie stopy referencyjnej.

Średni poziom operacji depozytowo-kredytowych wyniósł 846 mln zł. Stopa depozytowa określała rentowność depozytu na koniec dnia, a stopa lombardowa koszty zaciągnięcia kredytu lombardowego.

W roku 2017 odnotowano mniejszą zmienność stawki POLONIA niż w 2016 r. Stawka ta kształtowała się w sposób stabilny, a jej odchylenia od poziomu stopy referencyjnej NBP obserwowano głównie pod koniec okresów utrzymywania rezerwy obowiązkowej. Średnie absolutne odchylenie stawki POLONIA od stopy referencyjnej w 2017 r. wyniosło 12 pkt bazowych (w 2016 r. 16 pkt bazowych). Utrzymanie stawki POLONIA w pobliżu stopy refe-rencyjnej realizowane było poprzez stosowanie podstawowych operacji otwartego rynku, a także regularnych i nieregularnych operacji dostrajających.

Tabela I. Średni poziom operacji otwartego rynku (bonów pieniężnych NBP i repo), swapu walutowego oraz operacji depozytowo-kredytowych w latach 2001–2017 (w mln zł)

Okres Bony pieniężne

Operacje repo

Operacje swap

walutowy

Operacje depozytowo-kredytowedepozyt na koniec dnia

kredyt lombardowy

saldo (depozyt – kredyt)

2017 72 786 0 0 846 0 8462016 72 438 0 0 772 4 7682015 89 092 0 0 500 0 5002014 108 518 0 0 298 0 2982013 126 078 0 0 463 0 4632012 95 913 0 0 393 0 3932011 95 217 0 0 711 0 7112010 74 968 5 097 0 1 036 0 1 0362009 31 873 11 456 1 076 2 461 14 2 4472008 11 530 2 135 162 1 421 14 1 4072007 19 302 – – 530 18 5122006 19 758 – – 150 50 1002005 16 699 – – 162 29 1332004 5 275 – – 310 22 2882003 6 251 – – 167 34 1332002 10 565 – – 80 170 -902001 14 701 – – 715 234 481

Uwaga: wartości podano w ujęciu średniorocznym w okresach utrzymywania rezerwy obowiązkowej.Źródło: NBP.

Wprowadzenie


Stosowanym przez NBP instrumentem, sprzyjającym ograniczaniu wahań krótkotermino-wych stóp procentowych i stabilizowaniu płynności sektora bankowego, była rezerwa obo-wiązkowa. Istotną cechą tego instrumentu było zobowiązanie banków do utrzymywania na rachunkach w NBP, w okresach obowiązywania rezerwy, środków na poziomie średnim nie niższym od wartości rezerwy wymaganej. W 2017 r. podstawowa stopa rezerwy obowiązko-wej nie uległa zmianie i wyniosła 3,5%. Oprocentowanie środków rezerwy obowiązkowej wyniosło 0,9 stopy referencyjnej.

Pod koniec 2017 r. Rada Polityki Pieniężnej zdecydowała o wprowadzeniu dwóch zmian w zakresie funkcjonowania systemu rezerwy obowiązkowej. Zgodnie z uchwałą nr 6/2017 z dnia 8 listopada 2017 r. RPP ustaliła od dnia 1 marca 2018 r. zerową stopę rezerwy obo-wiązkowej od środków pozyskanych co najmniej na 2 lata. W dniu 5 grudnia 2017 r. uchwałą nr 7/2017 Rada Polityki Pieniężnej zdecydowała o obniżeniu od dnia 1 stycznia 2018 r. wyso-kości oprocentowania środków rezerwy obowiązkowej do poziomu 0,5%.

Tabela II. Odchylenie stawek rynkowych od stopy referencyjnej NBP w latach 2001–2017

Okres Średnia stopa referencyjna (w %)*

Odchylenie stóp od stopy referencyjnej (w punktach bazowych, średnioroczne)**

O/N SW 2W 1M POLONIA2017 1,50 9 7 10 14 122016 1,50 15 7 8 10 162015 1,58 10 9 10 12 122014 2,39 9 6 6 7 112013 2,94 8 5 5 7 182012 4,61 10 3 5 11 212011 4,22 21 3 3 9 432010 3,50 49 17 10 7 692009 3,77 69 23 14 11 892008 5,72 30 16 19 30 322007 4,40 19 9 11 16 232006 4,06 10 6 6 7 162005 5,34 21 6 6 9 292004 5,79 40 11 10 15 –2003 5,67 28 8 7 9 –2002 8,82 90 60 – 32 –2001 16,13 142 – – 42 –

* Średnia stopa referencyjna była ważona długością okresu jej obowiązywania.** Odchylenia stóp od stopy referencyjnej – zastosowano jednolitą bazę 365 dni w roku.Źródło: NBP.

Płynność sektora bankowego

Rozdział 1

Rozdział 1



1.1. Sytuacja płynnościowa w 2017 r.

W 2017 r. polityka pieniężna była prowadzona – podobnie jak w latach poprzednich – w warunkach nadpłynności sektora bankowego. Krótkoterminowa płynność sektora banko-wego (mierzona saldem emisji bonów pieniężnych NBP i operacji depozytowo-kredytowych) w styczniu 2017 r. wyniosła 77 548 mln zł. W grudniu 2017 r. średni poziom krótkoterminowej płynności sektora bankowego wyniósł 83 377 mln zł i był wyższy w porównaniu z grudniem 2016 r. o 8,4%.

W celu utrzymywania stóp rynkowych na stabilnym poziomie, zgodnie z Założeniami polityki pieniężnej na 2017 rok, NBP absorbował nadwyżki płynności, emitując bony pie-niężne z 7-dniowym terminem zapadalności w ramach podstawowych operacji otwartego rynku (średnia wartość w 2017 r. wyniosła 71 090 mln zł) oraz bony pieniężne o krót-szych terminach zapadalności w ramach operacji dostrajających (średnia wartość w 2017 r. wyniosła 1 696 mln zł). Łącznie średni poziom bonów pieniężnych NBP w 2017 r. wyniósł 72 786 mln zł. Przeprowadzono 52 podstawowe operacje otwartego rynku oraz 20 operacji dostrajających.

Banki dysponujące nadwyżkami środków, których nie ulokowały w formie operacji otwar-tego rynku, składały w NBP depozyt na koniec dnia. Średni jego poziom w 2017 r. wyniósł 846 mln zł.

Tabela 1.1. Absorpcja krótkoterminowej płynności w ramach operacji prowadzonych przez NBP w 2017 r. (w mln zł)

2017

Średni poziom bonów pieniężnych

NBP (operacje podstawowe)

Średni poziombonów pieniężnych NBP (operacje dostrajające)

Średni poziom depozytu

na koniec dnia

Średni poziomkredytu

lombardowego

Średni poziom krótkoterminowejpłynności sektora

bankowego(1) (2) (3) (4) (1) + (2) + (3) - (4)

I 75 558 1 796 194 0 77 548II 76 435 393 309 0 77 137III 72 520 1 392 313 0 74 225IV 68 203 956 615 0 69 774V 66 770 500 596 0 67 866VI 68 058 1 603 819 0 70 480VII 68 203 2 251 720 0 71 174VIII 66 889 676 704 0 68 269IX 66 976 1 547 966 0 69 489X 74 684 1 205 1 589 0 77 478XI 73 302 2 683 883 0 76 868XII 76 110 4 973 2 294 0 83 377

Średnio 71 090 1 696 846 0 73 632

Uwaga: wartości podano w ujęciu średniorocznym w okresach utrzymywania rezerwy obowiązkowej.Źródło: NBP.



Kierunek zmian płynności sektora bankowego w ciągu roku wykazywał zmienność. Od stycz-nia do maja 2017 r. poziom płynności sektora bankowego obniżał się głównie z powodu nadwyżki sprzedaży nad skupem walut obcych przez NBP. Od marca do końca roku miał miejsce przyrost pieniądza gotówkowego. W połowie roku przekazano do budżetu wpłatę z zysku NBP, co spowodowało wzrost płynności sektora bankowego. Od września wzrost poziomu płynności sektora bankowego był efektem głównie skupu walut obcych przez NBP od Ministerstwa Finansów (MF).

Czynnikiem oddziałującym w największym stopniu w kierunku wzrostu płynności sektora bankowego w 2017 r. był skup netto walut obcych przez NBP. W ujęciu grudzień 2017 r. do grudnia 2016 r. średni wzrost płynności sektora bankowego z tytułu salda skupu i sprzedaży walut obcych przez NBP wyniósł 9 578 mln zł. Bank centralny skupował przede wszystkim środki walutowe od MF. W skali całego 2017 r. NBP skupił łącznie waluty obce o równowar-tości 36 886 mln zł. W ciągu roku odbywała się sprzedaż walut obcych z tytułu przewalutowa-nia składki członkowskiej Polski, wpłacanej do budżetu Unii Europejskiej (UE). Łączna sprze-

Wykres 1.1. Poziom krótkoterminowej płynności sektora bankowego w 2017 r.

Krótkoterminowa płynność sektora bankowego

mln zł

60 000

65 000

70 000

75 000

80 000

85 000

XIIXIXIXVIIIVIIVIVIVIIIIII

Źródło: NBP.

Wykres 1.2. Operacje prowadzone przez NBP w 2017 r.

Bony pieniężne NBP (operacje podstawowe)

Bony pieniężne NBP (operacje dostrajające)

Saldo operacji depozytowo-kredytowych

60 000

65 000

70 000

75 000

80 000

85 000


mln zł

Źródło: NBP.

Rozdział 1


daż walut obcych przez NBP wyniosła 22 599 mln zł. Podane kwoty skupu i sprzedaży walut obcych zawierają także operacje walutowe związane z obsługą jednostek budżetowych.

Na wzrost płynności wpłynęła wpłata z zysku NBP do budżetu państwa dokonana w dniu 13 czerwca 2017 r. w kwocie 8 741 mln zł.

Poziom płynności sektora bankowego w 2017 r. zwiększył się również w związku z wypła-tami dokonywanymi przez NBP z tytułu dyskonta bonów pieniężnych oraz oprocentowania rezerwy obowiązkowej. Czynniki te spowodowały średnio wzrost płynności łącznie o kwotę 1 645 mln zł.

Wśród czynników autonomicznych wpływających na spadek płynności sektora bankowego największe znaczenie miał wzrost poziomu pieniądza gotówkowego w obiegu, który w ujęciu grudzień 2017 r. do grudnia 2016 r. wyniósł 10 234 mln zł. Roczne tempo wzrostu pieniądza gotówkowego w 2017 r.1 wyniosło 5,5%.

Ograniczenie płynności sektora bankowego wynikało również ze wzrostu poziomu rezerwy obowiązkowej, który w 2017 r. wyniósł 2 450 mln zł (w poprzednim roku poziom ten wyniósł 2 984 mln zł). Wzrost poziomu rezerwy obowiązkowej w 2017 r. odzwierciedlał przyrost depozytów utrzymywanych w sektorze bankowym.

Poziom płynności sektora bankowego zmniejszył się także w wyniku wzrostu poziomu depo-zytów sektora publicznego, który wyniósł 834 mln zł, średnio zwiększył się o 783 mln zł w grudniu 2017 r. w porównaniu z grudniem 2016 r.

1 Liczone jako porównanie średniego poziomu w grudniu omawianego roku z grudniem roku poprzedniego.

Wykres 1.3. Czynniki wpływające na krótkoterminową płynność sektora bankowego w 2017 r.

mln zł

-12 000-10 000-8 000-6 000-4 000-2 000

02 0004 0006 0008 000

10 000

Depozyty sektora publicznego w NBP

Rezerwaobowiązkowa

Pieniądz gotówkowy

Dyskonto bonów pieniężnych NBP

7-dniowych i odsetki od rezerwy obowiązkowej

Wypłata z zysku NBP

Skup/sprzedaż walut przez NBP

8 7411 645

-834

-10 234

-2 450

9 578

Źródło: NBP.



1.2. Wpływ czynników autonomicznych na zmiany płynności sektora bankowego

1.2.1. Skup i sprzedaż walut przez NBP

W 2017 r. transakcje skupu walut obcych przez NBP przeważały nad ich sprzedażą, w wyniku czego nastąpił wzrost płynności sektora bankowego o 9 578 mln zł w ujęciu grudzień 2017 r. do grudnia 2016 r.

Skup walut obcych przez NBP obejmował, podobnie jak w roku poprzednim: – zakup walut obcych od MF w ramach określonego na 2017 r. limitu2 w wysokości

33 986 mln zł; największą pozycję wśród tych transakcji stanowił skup walut obcych z rachunku walutowego MF w NBP (33 792 mln zł),

– obsługę jednostek budżetowych i innych podmiotów, których rachunki prowadzone są w NBP, w wysokości 2 371 mln zł,

– zamianę środków unijnych na złote bezpośrednio z rachunków funduszowych w kwo-cie 530 mln zł.

Łącznie w ciągu 2017 r. NBP skupił waluty obce o wartości 36 886 mln zł (w 2016 r. kwota ta wyniosła 28 950 mln zł). Transakcje te dokonywane były głównie w czwartym kwartale 2017 r. i wyniosły w tym okresie 25 406 mln zł.

Sprzedaż walut obcych przez NBP, podobnie jak w roku poprzednim, była związana z: – przewalutowaniem składki członkowskiej wpłacanej na rachunek Komisji Europejskiej

(KE), w wysokości 17 159 mln zł, – obsługą jednostek budżetowych i innych podmiotów, których rachunki prowadzone

są w NBP.

Łącznie w 2017 r. NBP sprzedał waluty obce w kwocie 22 599 mln zł.

Zamiana na złote środków z rachunku walutowego MF w banku centralnym stanowiła 92,06% całości skupu walut obcych przez NBP. Transakcje te wystąpiły głównie w IV kwar-tale 2017 r. i wyniosły 24 361 mln zł.

Skup walut obcych od jednostek budżetowych i innych podmiotów posiadających rachunki walutowe w NBP z kwartału na kwartał wykazywał tendencję wzrostową: od 152 mln zł w I kwartale do 847 mln zł w IV kwartale.

W 2017 r. miały miejsce transakcje sprzedaży do NBP środków pochodzących z UE. Zamiana środków unijnych bezpośrednio z rachunków funduszowych odbywała się na zlecenie Ministerstwa Finansów oraz Ministerstwa Rozwoju. Fundusze te nie zasilały rachunku walu-towego MF w ramach konsolidacji środków.

Transakcje sprzedaży walut obcych przez NBP w 2017 r. polegały głównie na przewaluto-waniu na euro składki członkowskiej wpłacanej przez Polskę do budżetu Unii Europejskiej w złotych. Decyzje dotyczące terminów i kwot zamiany środków złotowych na walutę obcą

2 Szczegółowe informacje na temat limitów transakcji skupu i sprzedaży walut pomiędzy MF i NBP w Załączniku nr 5.

Rozdział 1


były podejmowane przez KE, w zależności od potrzeb funduszowych. Przewalutowanie następowało nierównomiernie w ciągu roku. Najwięcej walut obcych sprzedano z tego tytułu w grudniu (20,34%), lutym (16,59%) i styczniu (15,15%). Sierpień był jedynym miesią-cem, w którym nie dokonano żadnej transakcji.

Transakcje sprzedaży walut obcych występowały również w ramach obsługi jednostek budżetowych i innych podmiotów mających rachunki walutowe w banku centralnym. Wielkość operacji była zróżnicowana w poszczególnych miesiącach 2017 r. Najwięcej walut obcych na potrzeby jednostek, podobnie jak w latach poprzednich, sprzedano w grudniu (30,61%).

Wykres 1.5. Struktura skupu walut przez NBP w 2017 r. (w mln euro)

Wykres 1.6. Struktura sprzedaży walut przez NBP w 2017 r. (w mln euro)

Transakcje z MF

Pozostałe

Obsługa jednostek budżetowych i innych podmiotów

7 99592%

5657%

1261%

Przewalutowanie składki członkowskiejObsługa jednostek budżetowych i innych podmiotów

4 02176%

1 27124%

Źródło: NBP. Źródło: NBP.

Wykres 1.4. Skup i sprzedaż walut przez NBP w 2017 r.

Sprzedaż walut przez NBP Skup walut przez NBP

mln zł

0500

1 0001 5002 0002 5003 0003 5004 0004 500


Źródło: NBP.



Operacje walutowe przeprowadzane przez bank centralny w ramach skupu i sprzedaży walut obcych w 2017 r.

Operacje zagraniczne Skarbu Państwa

W 2017 r. obsługa zadłużenia zagranicznego Skarbu Państwa realizowana była, podobnie jak w latach poprzednich, ze środków znajdujących się na rachunku walutowym Ministerstwa Finansów w NBP. Transakcje te były realizowane przez bank centralny na zlecenie Ministerstwa Finansów, co oznacza, że NBP nie sprzedawał walut obcych na rzecz MF.

Rachunek walutowy MF był zasilany głównie walutami obcymi pochodzącymi z Unii Europejskiej w postaci środków przekazywanych przez Komisję Europejską za pośrednic-twem rachunków funduszowych (11 304 mln euro). Dokonywano także emisji obligacji na rynki zagraniczne (równowartość 1 806 mln euro). Ponad 99% środków na rachunku utrzy-mywanych było w euro.

W 2017 r. poziom rachunku walutowego MF w NBP charakteryzował się wysokim stanem. Średnia jego wartość w roku wyniosła 6 691 mln euro. Płatności dokonywane ze środków znajdujących się na rachunku walutowym dotyczyły między innymi zobowiązań wobec posiadaczy obligacji zagranicznych Skarbu Państwa oraz z tytułu zaciąganych kredytów zagranicznych, płatności udziałów i innych transakcji.

Transakcje związane z członkostwem w Unii Europejskiej

W 2017 r. podstawowymi transakcjami związanymi z obecnością Polski w Unii Europejskiej były, podobnie jak w latach poprzednich, operacje polegające na sprzedaży walut obcych przez NBP dla Komisji Europejskiej. Składka członkowska wpłacana jest do budżetu unijnego w walutach narodowych. W celu swobodnego przekazywania środków unijnych na rachunki funduszowe do innych krajów członkowskich Komisja Europejska zamienia środki pocho-dzące ze składki na wspólną walutę.

W 2017 r. wartość transakcji związanych z przewalutowaniem składki członkowskiej wynio-sła 4 021 mln euro (równowartość 17 159 mln zł). Zleceniodawcą tych operacji była KE, która przekazywała dyspozycję do NBP w momencie zaistnienia potrzeb finansowych zwią-zanych z pokryciem kosztów realizowanych projektów unijnych w krajach członkowskich. Komisja Europejska zamieniała na euro najwięcej środków w pierwszym kwartale 2017 r. (6 355 mln zł, tj. 1 465 mln euro), kiedy przekazywała wysokie kwoty na rachunki funduszy strukturalnych oraz na programy w ramach Wspólnej Polityki Rolnej.

Komisja Europejska nie ma obowiązku zamiany na euro wszystkich środków złotowych w roku, w którym je otrzymuje. W związku z tym część środków złotowych wpłacanych na rzecz Unii Europejskiej pozostaje na rachunku złotowym KE w NBP do wykorzystania w następnym roku. Stan środków KE na dzień 31 grudnia 2017 r. wyniósł 2 850 mln zł, pod-czas gdy wartość ta na dzień 31 grudnia 2016 r. stanowiła kwotę 4 360 mln zł.

W 2017 r. środki otrzymywane przez Polskę z Unii Europejskiej zostały wymienione na złote w NBP bezpośrednio z rachunków funduszowych w kwocie 530 mln zł, tj. 126 mln euro, w ramach transakcji skupu walut przez bank centralny.

Rozdział 1


W 2017 r., podobnie jak w latach poprzednich, środki MF w walucie obcej znajdujące się na rachunku w NBP były częściowo przekazywane do Banku Gospodarstwa Krajowego (BGK). W zależności od sytuacji na rynku walutowym MF decydowało o sposobie wyko-rzystywania tych zasobów, między innymi o ewentualnej wymianie na rynku między-bankowym na złote. Jednocześnie na zlecenie MF były realizowane dyspozycje polegające na przekazywaniu środków w walutach obcych z rachunku w BGK na rachunek w banku centralnym.

Obsługa jednostek budżetowych

Poza operacjami walutowymi dotyczącymi obsługi zobowiązań i należności zagranicznych Skarbu Państwa oraz transakcjami związanymi z uczestnictwem w UE bank centralny prze-prowadzał operacje walutowe z innymi podmiotami, które mogły je realizować w NBP na podstawie umowy rachunku bankowego. W 2017 r. transakcje tego rodzaju, polegające na skupie walut obcych przez NBP, stanowiły równowartość 2 371 mln zł. Transakcje sprzedaży walut obcych przez bank centralny wyniosły równowartość 5 440 mln zł.

1.2.2. Pieniądz gotówkowy

Pieniądz gotówkowy w obiegu jest agregatem monetarnym charakteryzującym się od wielu lat systematycznym przyrostem. Średni poziom pieniądza gotówkowego w obiegu w grud-niu 2017 r. wyniósł 197 123 mln zł, co oznacza jego przyrost o 10 234 mln zł w stosunku do grudnia 2016 r. Na kształtowanie się poziomu pieniądza gotówkowego w obiegu istotny wpływ miały czynniki o charakterze sezonowym, które wyjaśniają obserwowane tendencje co do kierunku zmian poziomu tego agregatu monetarnego w wybranych okresach w całym 2017 r. (od sezonowości tygodniowej po roczną z uwzględnieniem przyrostów odnotowywa-nych w okresach świątecznych).

W 2017 r. tempo wzrostu pieniądza gotówkowego systematycznie się zmniejszało. Największą wartość wskaźnik ten odnotował w styczniu 2017 r. (13,7%), natomiast najniższe tempo wzro-stu tego agregatu monetarnego (5,5%) wystąpiło w ostatnim miesiącu roku.

Wykres 1.7. Pieniądz gotówkowy w obiegu w latach 2010–2017

mln zł

90 000

120 000

150 000

180 000

210 000


2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Źródło: NBP.



Zazwyczaj największe przyrosty pieniądza gotówkowego w obiegu występują w grudniu. W ostatnim miesiącu 2017 r. średni przyrost gotówki wyniósł 2 542 mln zł i był największym przyrostem średniomiesięcznym w całym roku. Przyrost ten był znacznie niższy od przyro-stu zaobserwowanego rok wcześniej (w grudniu 2016 r. wyniósł 5 050 mln zł). Grudniowy przyrost miał charakter sezonowy i był wynikiem zarówno zwiększonego popytu na pieniądz gotówkowy w związku z intensyfikacją zakupów w okresie przedświątecznym, jak i dodatko-wymi gratyfikacjami pieniężnymi wypłacanymi niektórym grupom pracowniczym.

1.2.3. Depozyty sektora publicznego utrzymywane w banku centralnym

Depozyty sektora publicznego utrzymywane w banku centralnym obejmują środki bieżące i lokaty budżetu państwa w złotych (składane na okres od 1 do 7 dni).

W 2017 r. poziom depozytów sektora publicznego w NBP był kształtowany pod wpływem: – zmian w wielkościach dochodów i wydatków budżetowych, – rozliczeń z tytułu emisji i wykupu skarbowych papierów wartościowych, – zamienionych na złote środków pochodzących z rachunku walutowego MF w NBP, – wielkości limitów określonych dla złotowych lokat terminowych MF w banku

centralnym, – przepływu środków pomiędzy Polską a Unią Europejską (m.in. wpłata w złotych składki

członkowskiej Polski do budżetu Unii Europejskiej), – płatności wynikających z obsługi innych transakcji związanych z potrzebami pożycz-

kowymi budżetu państwa.

W 2017 r. średni poziom depozytów sektora publicznego wyniósł 3 318 mln zł i był o 136 mln zł wyższy w porównaniu z rokiem poprzednim (3 182 mln zł). Średni poziom depozytów sektora publicznego utrzymywanych na rachunkach bieżących w NBP wyniósł 2 529 mln zł (wobec 2 380 mln zł w 2016 r.), natomiast średni poziom złotowych lokat terminowych Ministerstwa Finansów w NBP, stanowiących istotną pozycję w strukturze złotowych depozytów sektora publicznego (23,8%), wyniósł 789 mln zł wobec 802 mln zł w 2016 r.

Ministerstwo Finansów lokowało przejściowo wolne środki budżetu państwa w Narodowym Banku Polskim. Łącznie w 2017 r. zostało złożonych 259 lokat, podobnie jak w latach poprzed-

Wykres 1.8. Tempo wzrostu pieniądza gotówkowego w obiegu w latach 2010–2017 (r/r)

%

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 -5

0

5

10

15

20

Źródło: NBP.

Rozdział 1


nich głównie na terminy 7-dniowe (130 lokat), co stanowiło 50,2% całości lokat, oraz z ter-minami zapadalności 1 i 3 dni3 (122 lokaty), co stanowiło 47,1% całości lokat. W omawianym okresie średni poziom lokat O/N składanych automatycznie na koniec dnia wyniósł 14 mln zł (wobec 10 mln zł w 2016 r.).

Poziom złotowych lokat terminowych MF w NBP w 2017 r., podobnie jak w latach poprzed-nich, był bardzo zmienny, a jego średnie poziomy w poszczególnych miesiącach wahały się pomiędzy 525 mln zł a 1 202 mln zł. Najwyższy poziom lokat występował w IV kwartale i wynosił: w październiku 922 mln zł, w listopadzie 816 mln zł i w grudniu 1 202 mln zł.

3 Lokaty 3-dniowe były składane głównie w piątki, czyli są traktowane również jako środki o najkrótszych terminach zapadalności.

Wykres 1.9. Ilościowa struktura lokat Ministerstwa Finansów w NBP w 2017 r.

1-dniowe

4-dniowe

2-dniowe

5-dniowe 7-dniowe

3-dniowe

9837,8%

10,4%24

9,3%4

1,5%2

0,8%

13050,2%

Źródło: NBP.

Wykres 1.10. Dzienne poziomy lokat Ministerstwa Finansów w NBP w 2017 r.

mln zł

Poziom lokat MF w NBP Okres rezerwowy

0

400

800

1 200

1 600

2 000

2 400

2 800

3 200

3 600

02.01

.17

17.01

.17

01.02

.17

16.02

.17

03.03

.17

18.03

.17

02.04

.17

17.04

.17

02.05

.17

17.05

.17

01.06

.17

16.06

.17

01.07

.17

16.07

.17

31.07

.17

15.08

.17

30.08

.17

14.09

.17

29.09

.17

14.10

.17

29.10

.17

13.11

.17

28.11

.17

13.12

.17

28.12

.17

Źródło: NBP.



Średnia wielkość lokat MF w 2017 r. stanowiła 32,6% ustanowionego dziennego limitu (dla porównania w 2016 r. wielkość ta stanowiła 32,9%).

Zgodnie z umową w sprawie lokowania środków pieniężnych MF na rachunkach lokat ter-minowych w złotych w NBP ustalono, że limit złotowych lokat terminowych MF w NBP w związku z wysokimi napływami do MF środków pochodzących z podatków (PIT, CIT, VAT) w trzeciej dekadzie każdego miesiąca 2017 r. będzie okresowo zwiększany. Każdego miesiąca najwyższe poziomy lokat występowały w pierwszym dniu rozliczenia podatku VAT.

W 2017 r., podobnie jak w latach poprzednich, większość środków budżetu państwa loko-wana była na rynku międzybankowym za pośrednictwem BGK. Średni poziom lokat MF w bankach komercyjnych wyniósł 26 229 mln zł i był wyższy o 6 339 mln zł (tj. o 31,9%) w stosunku do roku poprzedniego.

Ministerstwo Finansów lokowało środki na rynku międzybankowym głównie w postaci niezabezpieczonych lokat terminowych. Ponadto MF przeprowadzało operacje buy sell back zabezpieczone na obligacjach skarbowych. Część środków była lokowana za pośrednictwem BGK jako depozyt na koniec dnia w NBP (średnio w roku 99 mln zł, wobec 166 mln zł w 2016 r.).

Najwięcej środków Ministerstwo Finansów lokowało w kwietniu, maju, czerwcu, lipcu i paź-dzierniku – średnio w miesiącu powyżej 30 mld zł, co w dużym stopniu pokrywało się z mie-siącami, w których miały miejsce wykupy skarbowych papierów wartościowych. W 2017 r. czterokrotnie miał miejsce wykup przez MF obligacji skarbowych: 25 stycznia 2017 r. – obli-gacje serii WZ0117, 25 kwietnia 2017 r. – obligacje serii PS0417, 25 lipca 2017 r. – obligacje serii OK0717, 25 października 2017 r. – obligacje serii DS1017. W dniu 30 sierpnia 2017 r. miał miejsce wykup przez MF 27-, 29-, 32- i 33-tygodniowych bonów skarbowych emitowanych w styczniu i w lutym 2017 r.

Wykres 1.11. Średni poziom złotowych lokat terminowych Ministerstwa Finansów w 2017 r.

mln zł

Średni poziom lokat MF w BGK Średni poziom lokat MF w NBP Średni limit lokat MF w NBP

0

5 000

10 000

15 000

20 000

25 000

30 000

35 000

40 000

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

Źródło: NBP.

Instrumenty polityki pieniężnej

Rozdział 2

Rozdział 2



2.1. Stopa procentowa

Podstawowym instrumentem polityki pieniężnej jest krótkoterminowa stopa procentowa – stopa referencyjna NBP, która określa rentowność podstawowych operacji otwartego rynku, wpływając jednocześnie na poziom krótkoterminowych rynkowych stóp procentowych. Zmiany wysokości stopy referencyjnej NBP odzwierciedlają kierunek prowadzonej przez bank centralny polityki pieniężnej. Stopa depozytowa i lombardowa NBP wyznaczają pasmo wahań stopy procentowej overnight na rynku międzybankowym.

W 2017 r. Rada Polityki Pieniężnej nie podjęła decyzji o zmianie poziomu podstawowej, krótkoterminowej stopy procentowej, tj. stopy referencyjnej NBP. W całym 2017 r. stopa refe-rencyjna utrzymywała się na poziomie obowiązującym od 5 marca 2015 r., kiedy nastąpiło jej obniżenie o 50 pkt bazowych.

W 2017 r. podstawowe stopy procentowe NBP kształtowały się na następujących poziomach: – stopa referencyjna – 1,50%, – stopa lombardowa – 2,50%, – stopa depozytowa – 0,50%.

2.2. Operacje otwartego rynku

Zgodnie z Założeniami polityki pieniężnej na 2017 r., realizując cel operacyjny polityki pie-niężnej, NBP dążył do utrzymywania stawki POLONIA w pobliżu stopy referencyjnej NBP. Głównym instrumentem wykorzystywanym w celu kształtowania rynkowych stóp procen-towych były operacje otwartego rynku:

– operacje podstawowe – w postaci regularnej emisji bonów pieniężnych NBP z 7-dnio-wym (z reguły) terminem zapadalności,

– operacje dostrajające – w postaci emisji bonów pieniężnych o terminach zapadalności krótszych niż operacje podstawowe (1-, 2-, 3- i 4-dniowe).

Operacje otwartego rynku były prowadzone przez NBP w celu zapewnienia bankom komer-cyjnym odpowiednich warunków, umożliwiających zbilansowanie własnych pozycji płynno-ściowych w okresach utrzymywania rezerwy obowiązkowej.

W 2017 r. operacje otwartego rynku przeprowadzane były w warunkach utrzymującej się nadpłynności sektora bankowego. Od początku roku do końca maja 2017 r. płynność sektora bankowego, mierzona emisją bonów pieniężnych NBP 4, charakteryzowała się tendencją male-jącą i spadła z poziomu 77 354 mln zł w styczniu do 67 270 mln zł w maju (średnio w okresie rezerwowym). W ciągu kolejnych dwóch miesięcy płynność stopniowo wzrosła do poziomu 70 454 mln zł w lipcu, po czym w sierpniu ponownie spadła o 2 889 mln zł, osiągając wartość

4 W tym rozdziale nie bierzemy pod uwagę operacji depozytowo-kredytowych.



67 565 mln zł średnio w miesiącu. We wrześniu, na skutek znacznego skupu walut obcych od MF płynność sektora bankowego wzrosła do poziomu 68 523 mln zł średnio w okresie rezer-wowym. Przez następne miesiące wykazywała tendencję rosnącą, osiągając poziom w grud-niu 81 083 mln zł. Średni poziom operacji otwartego rynku w 2017 r. wyniósł 72 786 mln zł.

Podobnie jak w roku poprzednim celem przyjętego przez NBP sposobu zarządzania płynnością sektora bankowego było kształtowanie optymalnych, z punktu widzenia wpływu na poziom najkrótszych stawek rynkowych (w szczególności stawki POLONIA), warunków płynnościowych w sektorze bankowym. Określając poziomy poszczególnych operacji otwartego rynku, bank centralny dążył do utrzymywania zbilansowanych warunków płynnościowych w sektorze ban-kowym na przestrzeni całego okresu utrzymywania rezerwy obowiązkowej. Podaż określana była na poziomie, który (na podstawie sporządzanych prognoz płynności sektora bankowego w horyzoncie zapadalności danej operacji) miał umożliwiać uczestnikom rynku minimalizowa-nie średniego odchylenia zagregowanego poziomu rachunków bieżących utrzymywanych przez nie w NBP od wartości rezerwy wymaganej (w danym okresie jej utrzymywania).

2.2.1. Operacje podstawowe

W 2017 r. NBP prowadził podstawowe operacje otwartego rynku, polegające na emi-sji bonów pieniężnych NBP z tygodniowym (z reguły) terminem zapadalności5.

Emisja bonów pieniężnych odbywała się regularnie raz w tygodniu, zazwyczaj w pią-tek. Dostęp do podstawowych operacji miały wszystkie banki uczestniczące w systemie SORBNET2, mające rachunek w systemie SKARBNET4 prowadzonym w NBP. Dostęp do tych operacji miał również BFG. Rozliczenie przetargów na bony pieniężne odbywało się w terminie t + 0, z rentownością równą stopie referencyjnej NBP.

W 2017 r. średni poziom bonów pieniężnych NBP emitowanych w ramach operacji pod-stawowych wyniósł 71 090 mln zł i był niższy od średniego poziomu w 2016 r. o 85 mln zł. W 2017 r. (w okresach rezerwowych) bank centralny zaoferował w operacjach podstawowych bony pieniężne o wartości 4 029 500 mln zł. Oferty zakupu otrzymane od banków wyniosły

5 W 2017 r. wyjątek stanowiła operacja regularna z 8-dniowym terminem zapadalności przeprowadzona w dniu 5 stycznia (czwartek).

Wykres 2.1. Krótkoterminowa stawka rynkowa POLONIA na tle stóp NBP w 2017 r.

0

1

2

3


POLONIA Stopa referencyjna NBP Stopa lombardowa NBP Stopa depozytowa NBP

%

Źródło: NBP.

Rozdział 2


w tym okresie 3 716 573 mln zł, natomiast oferty zaakceptowane przez bank centralny sta-nowiły kwotę 3 698 921 mln zł. Skumulowane wartości podaży w 2017 r. ukształtowały się na poziomie wyższym aniżeli skumulowane wartości popytu. Relacja popytu zgłaszanego przez banki komercyjne do podaży bonów pieniężnych NBP, średnio w roku, wyniosła 0,92.

W 2017 r. częściej występowały sytuacje przewagi podaży bonów pieniężnych NBP nad popytem na bony (46 razy na 52 przetargi podstawowych operacji otwartego rynku) aniżeli popytu nad podażą.

2.2.2. Operacje dostrajające

W 2017 r. w celu ograniczania wahań wysokości krótkoterminowych rynkowych stóp procen-towych NBP przeprowadzał operacje o charakterze dostrajającym, emitując bony pieniężne z terminem zapadalności krótszym niż w przypadku operacji podstawowych. Operacje dostrajające były, podobnie jak w roku poprzednim, przeprowadzane regularnie w ostat-nim dniu okresu utrzymywania rezerwy obowiązkowej oraz ad hoc w trakcie trwania okresu rezerwowego.

Celem operacji prowadzonych w ostatnim dniu okresu rezerwowego było zbilansowanie warunków płynnościowych w sektorze bankowym średnio w całym okresie utrzymywania rezerwy obowiązkowej. W 2017 r. NBP przeprowadził 12 regularnych operacji dostrajających. Regularne operacje dostrajające miały charakter transakcji O/N. Z uwagi na kalendarzowy układ dni w roku 2017 przeprowadzono osiem operacji 1-dniowych, dwie operacje 3-dniowe i w dwóch przypadkach operacje 4-dniowe.

Dodatkowo, w 2017 r. NBP zaoferował osiem operacji otwartego rynku (po jednej w styczniu, marcu, czerwcu i październiku oraz po dwie w listopadzie i grudniu) przeprowadzanych w trakcie okresu rezerwowego, w celu wyrównania odchyleń rynkowych stóp procento-wych wobec stopy referencyjnej. Były to operacje 2-dniowe przeprowadzone pięciokrotnie i 3-dniowe przeprowadzone trzykrotnie.

W wyniku 20 operacji dostrajających, które zostały przeprowadzone w 2017 r., średni poziom bonów pieniężnych NBP o krótszych terminach zapadalności wyniósł 1 696 mln zł i był wyższy

Wykres 2.2. Popyt na bony pieniężne NBP w stosunku do ich podaży na przetargach podstawowych operacji otwartego rynku w 2017 r.

50 000

60 000

70 000

80 000

90 000

100 000


Podaż Popyt

mln zł

Źródło: NBP.



od średniego poziomu w 2016 r. o 433 mln zł. W 2017 r. bank centralny zaoferował w operacjach dostrajających bony pieniężne NBP o wartości 376 500 mln zł. Oferty zakupu otrzymane od banków wyniosły w tym okresie 314 882 mln zł, oferty zaakceptowane przez bank centralny 308 452 mln zł.

Przewaga popytu ze strony banków nad podażą bonów pieniężnych zaoferowanych przez bank centralny w operacjach dostrajających wystąpiła na 5 przetargach (w ostatnim dniu roboczym okresu rezerwowego). Relacja popytu zgłaszanego przez banki komercyjne na poszczególnych przetargach sprzedaży bonów pieniężnych NBP w operacjach dostrajających w stosunku do podaży oferowanej przez bank centralny wahała się w przedziale od 0,443 do 1,159.

Przyjęty w 2017 r. sposób stosowania operacji otwartego rynku (zarówno podstawo-wych, jak i dostrajających) pozwalał NBP na skuteczną realizację celu operacyjnego poli-tyki pieniężnej. Średnie absolutne odchylenie stawki POLONIA od stopy referencyjnej

Wykres 2.4. Średnie absolutne odchylenie stawki POLONIA od stopy referencyjnej NBP uzyskiwane w poszczególnych okresach utrzymywania rezerwy obowiązkowej w latach 2010–2017

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

100

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

pkt bazowe

Źródło: NBP.

Wykres 2.3. Operacje prowadzone przez NBP w 2017 r.

50 000

60 000

70 000

80 000

90 000

100 000


mln zł

Bony pieniężne NBP o terminie zapadalności 7 dniBony pieniężne NBP o terminach zapadalności krótszych niż 7 dni

Źródło: NBP.

Rozdział 2


NBP wyniosło w 2017 r. 12 pkt bazowych, w porównaniu z 16 pkt bazowymi w 2016 r.6

Odchylenia stawki POLONIA od stopy referencyjnej w 2017 r. charakteryzowały się stosun-kowo dużą regularnością (zwiększone ujemne odchylenia w ostatnich dniach utrzymywania rezerwy obowiązkowej).

Odmienna sytuacja wystąpiła jedynie we wrześniu, kiedy mimo występującej ogólnej nad-wyżki środków pozostających na rachunkach banków ponad wymagany poziom rezerwy obowiązkowej stawka POLONIA znacznie wzrosła. Spowodowane to było tym, że w warun-kach występującej segmentacji płynnościowej wśród uczestników rynku kilka banków poszukiwało środków, a te, które dysponowały nadwyżkami płynności, oferowały ją po sto-sunkowo wysokich stawkach.

2.3. Rezerwa obowiązkowa

W 2017 r. banki, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe oraz Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa, zobowiązane były do utrzymywania średniego stanu środków na rachunkach w NBP w okresie rezerwowym na poziomie nie niższym od wartości rezerwy wymaganej. Rozwiązanie takie sprzyjało stabilizowaniu poziomu krótkotermino-wych stóp procentowych.

Podstawę naliczania rezerwy obowiązkowej stanowiły zwrotne środki pieniężne groma-dzone na rachunkach bankowych oraz uzyskane ze sprzedaży papierów wartościowych z wyjątkiem środków przyjętych od innego banku krajowego, spółdzielczej kasy oszczęd-nościowo-kredytowej oraz od Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej. Ponadto w bankach, oddziałach instytucji kredytowych i oddziałach banków zagranicznych z podstawy naliczania rezerwy wyłączone były środki pozyskane z zagranicy na co najmniej dwa lata, środki gromadzone na rachunkach oszczędnościowo-kredytowych w kasach miesz-kaniowych, środki na indywidualnych kontach emerytalnych, środki pozyskane na podstawie umów o prowadzenie indywidualnych kont zabezpieczenia emerytalnego. Zarówno banki, jak i kasy mogły wyłączyć z podstawy naliczania rezerwy obowiązkowej środki zwrotne otrzymane z BFG.

Rezerwa obowiązkowa była naliczana i utrzymywana w złotych. Podmioty naliczające rezerwę obowiązkową pomniejszały kwotę rezerwy naliczonej o równowartość 500 tys. euro.

Podstawowa stopa rezerwy obowiązkowej w 2017 r. wynosiła 3,5% od wszystkich zobowiązań stanowiących podstawę naliczania rezerwy, z wyjątkiem środków uzyskanych z tytułu transak-cji repo i sell-buy-back, od których obowiązywała stopa rezerwy obowiązkowej w wysokości 0%.

Rezerwa obowiązkowa na dzień 31 grudnia 2017 r. ukształtowała się na poziomie 42 581 mln zł, w tym rezerwa obowiązkowa sektora bankowego wynosiła 42 282 mln zł, a rezerwa obowiązkowa spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych i Kasy Krajowej 299 mln zł. Rezerwa obowiązkowa ogółem była wyższa w porównaniu ze stanem na dzień 31 grudnia 2016 r. o 2 548 mln zł, co oznacza wzrost o 6,36%. Głównym czynnikiem wzrostu rezerwy wymaganej w 2017 r. był wzrost depozytów stanowiących podstawę jej naliczania.

6 Zestawienie odchylenia stawki POLONIA od stopy referencyjnej NBP w latach poprzednich przedstawia Tabela II, str. 8.



W 2017 r. oprocentowanie środków rezerwy obowiązkowej wynosiło 0,9 stopy referencyjnej określającej oprocentowanie podstawowych operacji otwartego rynku. Przeciętne oprocen-towanie środków rezerwy obowiązkowej w 2017 r. wyniosło 1,35%. Od 1 stycznia 2018 r. Rada Polityki Pieniężnej obniżyła poziom oprocentowania środków rezerwy obowiązkowej do 0,5%, tj. do poziomu odpowiadającemu aktualnie wysokości stopy depozytowej NBP. Decyzja RPP o obniżeniu oprocentowania środków rezerwy obowiązkowej objęła również ostatni dzień grudniowego okresu utrzymywania rezerwy obowiązkowej, tj. 1 stycznia 2018 r.

W 2017 r. we wszystkich okresach rezerwowych odnotowana została niewielka nadwyżka średniego stanu środków na rachunkach podmiotów w porównaniu z wymaganym pozio-mem rezerwy obowiązkowej. Osiągnęła ona minimalną wartość w marcu (101 mln zł), natomiast maksymalną nadwyżkę odnotowano w październiku (254 mln zł). Przeciętna nadwyżka średniego stanu środków na rachunkach podmiotów rezerwy w 2017 r. wyniosła 183 mln zł i stanowiła 0,43% przeciętnego poziomu wymaganej rezerwy obowiązkowej.

W 2017 r. wystąpiły dwa przypadki nieutrzymania przez banki wymaganego poziomu rezerwy obowiązkowej, co było spowodowane błędem rachunkowym oraz problemami tech-nicznymi występującymi w rozliczeniach międzybankowych.

W 2017 r. Zarząd NBP podjął decyzję o kontynuacji zwolnienia banku spółdzielczego z obo-wiązku utrzymywania rezerwy obowiązkowej w okresie realizacji programu postępowania naprawczego.

2.4. Operacje depozytowo-kredytowe

Operacje depozytowo-kredytowe (depozyt na koniec dnia oraz kredyt lombardowy) pełniły rolę instrumentów stabilizujących poziom płynności na rynku międzybankowym i skalę wahań stóp overnight. Operacje te przeprowadzane były z inicjatywy banków komercyj-nych, a głównym ich celem było krótkoterminowe uzupełnienie płynności systemu banko-wego bądź lokowanie przez banki przejściowych nadwyżek na okresy jednodniowe w NBP.

Wykres 2.5. Zmiany wielkości rezerwy obowiązkowej i odchylenia od rezerwy wymaganej w 2017 r.

111

101

115

199 193

254

211

02.01.17-30.01.17 31.01.17-27.02.17 28.02.17-30.03.17 31.03.17-01.05.17 02.05.17-30.05.17 31.05.17-29.06.17 30.06.17-30.07.17 31.07.17-30.08.17 31.08.17-01.10.17 02.10.17-30.10.17 31.10.17-29.11.17 30.11.17-01.01.18

38 000 38 500 39 000 39 500 40 000 40 500 41 000 41 500 42 000 42 500 43 000

162

224

164

238

227

Rezerwa wymagana Odchylenie od rezerwy wymaganej mln zł

Źródło: NBP.

Rozdział 2


Stopa oprocentowania kredytu lombardowego wyznaczała maksymalną cenę pozyskania pieniądza w NBP przy jednoczesnym określeniu górnej granicy wahań stóp na rynku mię-dzybankowym, natomiast stopa depozytowa ograniczała wahania tych stóp od dołu.

2.4.1. Depozyt na koniec dnia

W 2017 r. banki złożyły depozyt na koniec dnia w NBP ogółem w kwocie 308 824 mln zł (liczone za dni ich utrzymywania) i były one o 8,66% wyższe w stosunku do depozytów zło-żonych w roku poprzednim. Łączna wysokość depozytu składanego jednorazowo na koniec dnia przez banki wahała się od 29 mln zł do 10 936 mln zł. Średni dzienny poziom depozytu na koniec dnia wyniósł 846 mln zł wobec 772 mln zł w 2016 r. Najwyższe kwoty środków banki lokowały w ostatnich dniach okresów utrzymywania rezerwy obowiązkowej.

2.4.2. Kredyt lombardowy

W 2017 r. banki sporadycznie korzystały z kredytu lombardowego. Łączna kwota wykorzy-stanego kredytu w skali roku wyniosła 13 mln zł i była 107,1-krotnie niższa od kwoty wyko-rzystania w 2016 r. (1 350 mln zł). Kredyty lombardowe zostały zaciągnięte głównie w celu przetestowania procedur wewnętrznych banków. Średnie dzienne wykorzystanie kredytu lombardowego ukształtowało się na poziomie 0,03 mln zł (przy 3,7 mln zł w 2016 r.).

Wykres 2.6. Wykorzystanie depozytu na koniec dnia w 2017 r.

-12 000

-10 000

-8 000

-6 000

-4 000

-2 000

0 mln zł


Źródło: NBP.

Pozostałe operacje

Rozdział 3

Rozdział 3


Pozostałe operacje

3.1. Kredyt techniczny

W ubiegłym roku banki codziennie korzystały z nieoprocentowanego kredytu technicznego zaciąganego i spłacanego w ciągu jednego dnia operacyjnego. Instrument ten ułatwiał zarzą-dzanie płynnością w ciągu dnia, zapewniając jednocześnie płynność rozrachunku między-bankowego w NBP. Dzienne zasilenie banków płynnością operacyjną zamykało się w grani-cach od 41 388 mln zł do 54 183 mln zł. W 2017 r. wystąpił wzrost wykorzystanego kredytu technicznego o 0,68% i ukształtował się na poziomie 11 544 493 mln zł.

3.2. Kredyt w ciągu dnia w euro

Kredyt w ciągu dnia w euro pełnił rolę instrumentu zapewniającego płynność rozrachunku w systemie TARGET2-NBP. Kredyt, zabezpieczany obligacjami skarbowymi zaakceptowa-nymi przez EBC, był zaciągany i spłacany w ciągu dnia operacyjnego. Wykorzystanie tego kredytu wzrosło o 11,58 % w stosunku do 2016 r. i wyniosło 12 663 mln euro w 2017 r. Średnie dzienne zasilanie banków w płynność operacyjną w euro ukształtowało się na poziomie 49,7 mln euro.

Glosariusz

Glosariusz


Glosariusz

Dealerzy Rynku Pieniężnego – banki najbardziej aktywne na rynku pieniężnym i walu-towym, z którymi NBP podpisuje umowy w sprawie pełnienia funkcji Dealera Rynku Pieniężnego. Banki te oprócz dostępu do podstawowych operacji otwartego rynku mogą brać udział we wszystkich operacjach dostrajających. Ponadto uczestniczą w fixingu stawek referencyjnych WIBOR i WIBID oraz przekazują NBP informacje o zawartych w bieżącym dniu transakcjach O/N, na podstawie których ustalana jest stawka POLONIA.

Depozyt na koniec dnia – instrument, który pozwala bankom na lokowanie nadwyżek środków w banku centralnym na termin overnight. Oprocentowanie tego depozytu określa dolne ograniczenie stawki rynkowej kwotowanej na ten termin.

Kredyt lombardowy – instrument, który umożliwia bankom komercyjnym zaciąganie kredytu na termin overnight. Jego oprocentowanie wyraża krańcowy koszt pozyskania pieniądza w banku centralnym. Kredyt ten zabezpieczany jest papierami wartościowymi akceptowanymi przez bank centralny.

Kredyt w ciągu dnia operacyjnego (w złotych lub w euro) – nieoprocentowany kredyt, dający możliwość pozyskania środków w czasie trwania dnia operacyjnego, zabezpieczany papierami wartościowymi akceptowanymi przez bank centralny. Jest to instrument ułatwia-jący bankom komercyjnym zarządzanie płynnością w ciągu dnia operacyjnego.

Krótkoterminowa płynność sektora bankowego – płynność rozumiana jako saldo prze-prowadzanych przez NBP operacji otwartego rynku, tzn. operacji podstawowych i dostra-jających, a także transakcji typu swap walutowy oraz operacji depozytowo-kredytowych.

Operacje depozytowo-kredytowe – operacje podejmowane z inicjatywy banków komercyj-nych. Dzięki nim banki mają możliwość lokowania nadwyżek środków finansowych w NBP w formie depozytu na koniec dnia oraz możliwość uzupełniania niedoborów płynności, wykorzystując kredyt lombardowy.

Operacje dostrajające – operacje, które mogą zostać przeprowadzone przez NBP w celu ograniczenia wpływu zmian w warunkach płynnościowych w sektorze bankowym na wyso-kość krótkoterminowych rynkowych stóp procentowych.

Operacje otwartego rynku – podstawowy instrument banku centralnego, wykorzystywany w celu utrzymania krótkoterminowych rynkowych stóp procentowych na poziomie bliskim określonemu przez Radę Polityki Pieniężnej poziomowi stopy referencyjnej NBP.

Operacje podstawowe – operacje przeprowadzane standardowo, regularnie (raz w tygo-dniu). W warunkach nadpłynności sektora bankowego polegają na emisji bonów pieniężnych NBP z 7-dniowym terminem zapadalności. Na przetargach obowiązuje stała rentowność na poziomie stopy referencyjnej NBP.

Glosariusz


Operacje repo – operacje mające na celu zasilenie sektora bankowego w płynność, krótkoterminowe i długoterminowe, których zabezpieczenie stanowią papiery wartościowe akceptowane przez NBP.

Operacje strukturalne – operacje przeprowadzane w celu długoterminowej zmiany struktury płynności w sektorze bankowym. W ramach tych operacji bank centralny może przeprowadzić następujące operacje strukturalne: emisję obligacji, przedterminowy wykup obligacji, zakup lub sprzedaż papierów wartościowych na rynku wtórnym.

Operacje typu swap walutowy – operacje, w ramach których NBP ma możliwość zakupu (lub sprzedaży) na rynku kasowym złotych za waluty obce z jednoczesnym przyrzeczeniem sprzedaży (lub odkupu) złotych, w ramach transakcji terminowej, w określonej dacie waluty.

Rezerwa obowiązkowa – instrument polityki pieniężnej, wykorzystywany przez bank cen-tralny m.in. do regulowania płynności w sektorze bankowym i ograniczania w ten sposób zmienności krótkoterminowych stóp procentowych. Obowiązek utrzymywania rezerwy jest także elementem zarządzania płynnością w bankach. Wymóg utrzymywania rezerwy obowiązkowej polega na zobowiązaniu banków do utrzymywania na rachunkach w banku centralnym określonej procentowo części gromadzonych przez nie środków.

Stawka POLONIA – stawka POLONIA (ang. Polish Overnight Index Average) została wpro-wadzona przez NBP oraz ACI Polska z początkiem 2005 r. Jest ona średnią stawką overnight ważoną wielkością transakcji na rynku depozytów międzybankowych. Poziom stawki odzwierciedla rzeczywiste oprocentowanie krótkoterminowych lokat międzybankowych. Stawka POLONIA publikowana jest przez NBP na stronie serwisu informacyjnego Reuters (NBPS), Bloomberg (PZCFPLNI Index) oraz na stronie internetowej NBP każdego dnia około godziny 17.00.

Fixing stawki POLONIA jest przeprowadzany w każdym dniu operacyjnym przez NBP o godz. 16.45. Jego uczestnik zobowiązany jest do przekazania bankowi centralnemu wykazu transakcji o terminie O/N, zawartych z innymi uczestnikami i przesłanych do rozliczenia w danym dniu do godz. 16.30.

1 grudnia 2017 r. NBP objął funkcję Organizatora Fixingu Stawki Referencyjnej Polonia.

Stopa referencyjna NBP – określa rentowność podstawowych operacji otwartego rynku, wpływając jednocześnie na poziom krótkoterminowych rynkowych stóp procentowych.

Stopa lombardowa NBP – wyznacza koszt pozyskania pieniądza w NBP. Określa górną granicę wzrostu rynkowej stopy overnight.

Stopa depozytowa NBP – wyznacza oprocentowanie depozytu w NBP. Określa dolne ograni-czenie wahań rynkowej stopy overnight. Stopa depozytowa i stopa lombardowa tworzą kory-tarz wahań stawki overnight, który jest symetryczny względem stopy referencyjnej banku centralnego.

Publikacja informacji w serwisach informacyjnych – w serwisie informacyjnym Reuters, na stronie NBPM oraz w serwisie informacyjnym Bloomberg na stronie NBP18 Narodowy

Glosariusz


Bank Polski przekazuje bankom bieżące informacje na temat sytuacji płynnościowej na rynku, dotyczące:

– rachunku bieżącego banków, depozytu na koniec dnia składanego w NBP oraz kredytu lombardowego zaciągniętego w NBP w układzie dziennym,

– poziomu rezerwy wymaganej w danym okresie rezerwowym, – średniego poziomu rachunku bieżącego banków w okresie utrzymywania rezerwy

obowiązkowej, – prognozy średniego dziennego stanu rachunku bieżącego w okresie od dnia emisji

bonów pieniężnych (w ramach operacji podstawowych) do dnia poprzedzającego ich dzień zapadalności. Na stronie Reuters publikowany jest prognozowany średni stan rachunku bieżącego banków po podjęciu decyzji o wielkości oferowanych przez NBP bonów.

W serwisie informacyjnym Reuters, na stronie NBPT oraz w serwisie Bloomberg na stro-nie NBP19 publikowane są ponadto informacje na temat bieżących przetargów sprzedaży bonów pieniężnych, a wyniki przeprowadzonych przetargów umieszczane są na stronie NBPU (Reuters) oraz NBP20 (Bloomberg).

Informacje dotyczące bieżącej sytuacji płynnościowej oraz przeprowadzonych przez NBP przetargów w ramach operacji otwartego rynku są publikowane także na stronie interneto-wej NBP (www.nbp.pl).

Załączniki


Załącznik 1 Zmiany poziomu wahań najkrótszych stóp procentowych w latach 1998–2017

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

Stop

a refe

renc

yjna N

BPSt

opa l

omba

rdow

a NBP

Stop

a dep

ozyto

wa N

BPW

IBOR

O/N

WIB

OR S

WW

IBOR

2WPO

LONI

A

%

0 5 10

15

20

25

30

35

Wpr

owad

zenie

regu

larny

ch (r

az w

tygo

dniu)

po

dstaw

owyc

h ope

racji

otwa

rtego

rynk

u

Skró

cenie

oper

acji

pods

tawow

ych z

28 do

14 dn

i

Wpr

owad

zenie

depo

zytu

na

konie

c dnia

Staw

ka P

OLON

IA ja

ko ce

l op

erac

yjny p

olityk

i pie

niężn

ej

Skró

cenie

oper

acji

pods

tawow

ych z

14 do

7 dn

i

Źród

ło: N

BP.

Załączniki


Załącznik 2 Instrumenty NBP w latach 1990–2017

Wys

zcze

góln

ieni

e19

9019

9119

9219

9319

9419

9519

9619

9719

9819

9920

0020

0120

0220

0320

0420

0520

0620

0720

0820

0920

1020

1120

1220

1320

1420

1520

1620

17

Reze

rwa

obow

iązko

wa

Emisj

a bon

ów

pienię

żnyc

h NBP

Emisj

a/wy

kup

oblig

acji N

BP

Oper

acje

repo

/ re

vers

e rep

o

Oper

acje

outri

ght

Kred

yt na

inwe

stycje

ce

ntra

lne

Kred

yt re

dysk

onto

wy

Kred

yt lom

bard

owy

Depo

zyt n

a ko

niec d

nia

Limity

kr

edyto

we

Depo

zyty

dla lu

dnoś

ci

Kred

yt te

chnic

zny

Swap

wa

lutow

y

Źród

ło: N

BP.

Załączniki


Załącznik 3 Operacje podstawowe w 2017 r.

Lp. Data przetargu*

Data zapadalności

Okres zapadalności

(w dniach)

Nominalna wartość oferty sprzedaży

(mln zł)

Nominalna wartość oferty zakupu

(mln zł)

Nominalna wartość ofert

przyjętych (mln zł)

Średni zysk z bonów w skali

roku, 365/360 (%)1 2017.01.05 2017.01.13 8 83 000,00 70 071,00 70 071,00 1,52 2017.01.13 2017.01.20 7 86 000,00 78 843,22 78 843,22 1,53 2017.01.20 2017.01.27 7 85 000,00 85 613,05 85 000,00 1,54 2017.01.27 2017.02.03 7 81 000,00 76 041,64 76 041,64 1,55 2017.02.03 2017.02.10 7 78 000,00 83 940,20 78 000,00 1,56 2017.02.10 2017.02.17 7 75 500,00 78 184,00 75 500,00 1,57 2017.02.17 2017.02.24 7 77 000,00 74 127,80 74 127,80 1,58 2017.02.24 2017.03.03 7 82 000,00 79 666,00 79 666,00 1,59 2017.03.03 2017.03.10 7 73 500,00 70 166,00 70 166,00 1,5

10 2017.03.10 2017.03.17 7 75 000,00 75 138,20 75 000,00 1,511 2017.03.17 2017.03.24 7 73 500,00 69 033,76 69 033,76 1,512 2017.03.24 2017.03.31 7 78 000,00 72 819,70 72 819,70 1,513 2017.03.31 2017.04.07 7 73 500,00 72 544,90 72 544,90 1,514 2017.04.07 2017.04.14 7 71 000,00 75 565,00 71 000,00 1,515 2017.04.14 2017.04.21 7 66 500,00 70 211,35 66 500,00 1,516 2017.04.21 2017.04.28 7 69 000,00 61 053,71 61 053,71 1,517 2017.04.28 2017.05.05 7 81 500,00 71 201,30 71 201,30 1,518 2017.05.05 2017.05.12 7 65 500,00 60 140,90 60 140,90 1,519 2017.05.12 2017.05.19 7 70 000,00 65 569,65 65 569,65 1,520 2017.05.19 2017.05.26 7 72 500,00 68 468,50 68 468,50 1,521 2017.05.26 2017.06.02 7 74 000,00 72 695,45 72 695,45 1,522 2017.06.02 2017.06.09 7 67 000,00 61 811,70 61 811,70 1,523 2017.06.09 2017.06.16 7 68 000,00 58 644,40 58 644,40 1,524 2017.06.16 2017.06.23 7 79 500,00 69 799,82 69 799,82 1,525 2017.06.23 2017.06.30 7 84 000,00 80 650,40 80 650,40 1,526 2017.06.30 2017.07.07 7 72 500,00 71 220,30 71 220,30 1,527 2017.07.07 2017.07.14 7 72 500,00 70 013,20 70 013,20 1,528 2017.07.14 2017.07.21 7 71 000,00 66 426,50 66 426,50 1,529 2017.07.21 2017.07.28 7 75 000,00 68 660,00 68 660,00 1,530 2017.07.28 2017.08.04 7 84 000,00 60 016,90 60 016,90 1,531 2017.08.04 2017.08.11 7 74 000,00 65 528,90 65 528,90 1,532 2017.08.11 2017.08.18 7 74 000,00 64 365,60 64 365,60 1,533 2017.08.18 2017.08.25 7 76 000,00 69 855,00 69 855,00 1,534 2017.08.25 2017.09.01 7 76 000,00 72 542,00 72 542,00 1,535 2017.09.01 2017.09.08 7 68 000,00 64 548,90 64 548,90 1,536 2017.09.08 2017.09.15 7 68 500,00 65 818,20 65 818,20 1,537 2017.09.15 2017.09.22 7 68 500,00 62 988,48 62 988,48 1,538 2017.09.22 2017.09.29 7 79 000,00 77 782,79 77 782,79 1,539 2017.09.29 2017.10.06 7 74 000,00 57 577,00 57 577,00 1,540 2017.10.06 2017.10.13 7 85 000,00 74 971,00 74 971,00 1,541 2017.10.13 2017.10.20 7 87 000,00 82 153,00 82 153,00 1,542 2017.10.20 2017.10.27 7 81 000,00 73 283,00 73 283,00 1,543 2017.10.27 2017.11.03 7 87 000,00 80 672,00 80 672,00 1,544 2017.11.03 2017.11.10 7 75 000,00 71 312,72 71 312,72 1,545 2017.11.10 2017.11.17 7 78 500,00 72 623,00 72 623,00 1,546 2017.11.17 2017.11.24 7 82 500,00 71 837,28 71 837,28 1,547 2017.11.24 2017.12.01 7 84 000,00 74 437,00 74 437,00 1,548 2017.12.01 2017.12.08 7 78 000,00 71 913,50 71 913,50 1,549 2017.12.08 2017.12.15 7 89 000,00 85 428,00 85 428,00 1,550 2017.12.15 2017.12.22 7 87 000,00 77 809,00 77 809,00 1,551 2017.12.22 2017.12.29 7 95 000,00 75 994,78 75 994,78 1,552 2017.12.29 2018.01.05 7 98 000,00 64 792,80 64 792,80 1,5

Razem 2017 4 029 500,00 3 716 572,50 3 698 920,70

* Data zapłaty za bony w dniu przetargu.Źródło: NBP.

Załączniki


Załącznik 4 Operacje dostrajające w 2017 r.

Lp. Data przetargu*

Data zapadalności

Okres zapadalności

(w dniach)

Nominalna wartość oferty sprzedaży

(mln zł)

Nominalna wartość oferty zakupu

(mln zł)

Nominalna wartość ofert

przyjętych (mln zł)

Średni zysk z bonów w skali

roku, 365/360 (%)1 2017.01.10 2017.01.13 3 20 000,00 10 300,00 10 300,00 1,52 2017.01.30 2017.01.31 1 22 000,00 21 193,02 21 193,02 1,53 2017.02.27 2017.02.28 1 11 000,00 12 753,41 11 000,00 1,54 2017.03.28 2017.03.31 3 12 000,00 10 380,00 10 380,00 1,55 2017.03.30 2017.03.31 1 12 000,00 13 740,12 12 000,00 1,56 2017.04.28 2017.05.02 4 10 000,00 7 651,07 7 651,07 1,57 2017.05.30 2017.05.31 1 14 500,00 15 059,46 14 500,00 1,58 2017.06.14 2017.06.16 2 30 000,00 16 150,00 16 150,00 1,59 2017.06.29 2017.06.30 1 16 500,00 15 789,68 15 789,68 1,5

10 2017.07.28 2017.07.31 3 24 000,00 23 257,81 23 257,81 1,511 2017.08.30 2017.08.31 1 21 000,00 20 947,18 20 947,18 1,512 2017.09.29 2017.01.02 3 16 500,00 18 446,21 16 500,00 1,513 2017.10.24 2017.10.27 3 15 000,00 6 650,00 6 650,00 1,514 2017.10.30 2017.10.31 1 15 000,00 15 430,94 15 000,00 1,515 2017.11.22 2017.11.24 2 20 000,00 14 100,00 14 100,00 1,516 2017.11.27 2017.11.29 2 18 000,00 11 700,00 11 700,00 1,517 2017.11.29 2017.11.30 1 29 000,00 28 903,17 28 903,17 1.518 2017.12.06 2017.12.08 2 15 000,00 10 050,00 10 050,00 1,519 2017.12.27 2017.12.29 2 22 000,00 12 750,00 12 750,00 1,520 2017.12.29 2018.01.02 4 33 000,00 29 630,32 29 630,32 1,5

Razem 2017 376 500,00 314 882,39 308 452,25

* Data zapłaty za bony w dniu przetargu.Źródło: NBP.

Załączniki


Załącznik 5 Umowy z Ministerstwem Finansów

Zasady i warunki transakcji zawieranych pomiędzy MF a NBP dotyczących skupu i sprze-daży walut obcych określa Umowa z dnia 21 grudnia 2015 r. regulująca prowadzenie rachunku bankowego w walutach obcych oraz sprzedaż i skup walut obcych na obsługę zobowiązań i należności Skarbu Państwa. W załączniku do umowy corocznie ustalane są maksymalne wielkości transakcji walutowych. W 2017 r. obowiązywały limity w następują-cych kwotach:

– łączna kwota sprzedaży walut obcych przez NBP na rzecz MF nie będzie wyższa niż równowartość 6,0 mld euro,

– łączna kwota skupu walut obcych przez NBP od MF nie będzie wyższa niż równowar-tość 14,0 mld euro,

przy czym: – skumulowana bezwzględna różnica pomiędzy kwotą sprzedaży a kwotą skupu walut

obcych na koniec roku nie będzie mogła być wyższa niż równowartość 6,0 mld euro, – skumulowana bezwzględna różnica pomiędzy kwotą skupu a kwotą sprzedaży walut

obcych na koniec roku nie będzie mogła być wyższa niż równowartość 8,0 mld euro.

Umowa w sprawie złotowych lokat terminowych MF w NBP z dnia 18 grudnia 2006 r. – zgodnie z ustawą o finansach publicznych Minister Finansów ma prawo dokonywać oprocen-towanych lokat w Narodowym Banku Polskim lub innym banku, w przypadku występowa-nia przejściowych nadwyżek środków na centralnym rachunku bieżącym budżetu państwa. W 2017 r. limit lokat MF w NBP, liczony według stanów dziennych, wyniósł:

– 3,5 mld zł w okresie od 20 stycznia do 31 stycznia, – 3,0 mld zł w okresach: od 20 lutego do 28 lutego, od 20 marca do 5 kwietnia, od 20 kwiet-

nia do 5 maja, od 19 maja do 31 maja, od 20 czerwca do 30 czerwca, od 20 lipca do 31 lipca, od 21 sierpnia do 31 sierpnia, od 20 września do 30 września, od 20 października do 31 października, od 20 listopada do 30 listopada oraz od 20 grudnia do 31 grudnia,

– 2,0 mld zł w okresach: od 1 stycznia do 19 stycznia, od 1 lutego do 19 lutego, od 1 marca do 19 marca, od 6 kwietnia do 19 kwietnia, od 6 maja do 18 maja, od 1 czerwca do 19 czerwca, od 1 lipca do 19 lipca, od 1 sierpnia do 20 sierpnia, od 1 września do 19 wrze-śnia, od 1 października do 19 października, od 1 listopada do 19 listopada oraz od 1 grudnia do 19 grudnia.

Załączniki


Załącznik 6 Dealerzy Rynku Pieniężnego w 2017 r.

System Dealerów Rynku Pieniężnego (DRP) jest wykorzystywany przez NBP od 1992 r. Narodowy Bank Polski (NBP) wybiera podmioty do pełnienia funkcji DRP raz w roku. Status DRP nadawany jest danemu podmiotowi po zawarciu z nim przez NBP umowy w sprawie pełnienia funkcji Dealera Rynku Pieniężnego.

W 2017 r. banki o statusie DRP stanowiły wyłączne grono kontrahentów banku centralnego uprawnionych do uczestnictwa w dostrajających operacjach otwartego rynku, stosowanych nieregularnie, o terminach zapadalności do 7 dni. Dostęp do operacji stosowanych w ostat-nim dniu roboczym okresu utrzymywania rezerwy obowiązkowej mają wszystkie banki.

W 2017 r. funkcję DRP pełniły następujące podmioty (kolejność według numeru banku):

1. Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski SA

2. Bank Handlowy w Warszawie SA

3. ING Bank Śląski SA

4. Bank Zachodni WBK SA

5. Bank Gospodarstwa Krajowego

6. mBank SA

7. Bank Millennium SA

8. Bank Polska Kasa Opieki SA

9. Raiffeisen Bank Polska SA

10. Deutsche Bank Polska SA

11. Bank BGŻ BNP Paribas SA

12. Getin Noble Bank SA

13. Alior Bank SA7

7 Od 13 stycznia 2017 r.

Załączniki


Załącznik 7 Informacja dzienna (stan na koniec miesiąca)

Wys

zcze

góln

ieni

eXI

I 201

6I 2

017

II 20

17III

2017

IV 20

17V

2017

VI 20

17VI

I 201

7VI

II 20

17IX

2017

X 20

17XI

2017

XII 2

017

m

ln zł

Budż

et pa

ństw

a: d

ocho

dy

315 3

58,81

41 5

02,9

163

890

,0188

459

,7212

0 819

,45

146 7

68,9

717

9 619

,05

209 6

20,8

523

8 958

,45

266 2

43,6

629

9 416

,7432

7 760

,29

350 8

60,7

7 w

ydat

ki36

1 479

,80

30 2

08,0

460

086

,82

87 5

31,18

117 8

80,0

314

3 492

,36

170 8

41,71

203 7

54,6

823

0 138

,77

258 4

87,9

329

2 351

,98

325 6

75,9

237

6 657

,61 d

eficy

t (–)

/nad

wyżk

a (+)

-46 1

20,9

911

294

,87

3 803

,1992

8,54

2 939

,42

3 276

,62

8 777

,34

5 866

,178 8

19,6

87 7

55,73

7 064

,762 0

84,3

6-2

5 796

,84

środ

ki bu

dżet

u pań

stwa

9,37

67,5

96,

2226

,93

6,29

6,22

7,54

6,83

8,97

6,67

5,82

5,63

9,58

rach

unek

walu

towy

MF

20 3

03,18

27 9

93,0

929

628

,36

26 78

1,52

28 0

37,72

29 01

5,06

31 6

95,8

534

627

,06

36 8

60,9

629

165,

5225

430

,32

25 6

52,8

213

195,

56 lo

katy

złoto

we M

F w

NBP

1 583

,00

428,

0027

5,00

1 254

,00

449,

0044

5,00

1 789

,00

918,

0032

8,00

776,

0079

7,00

1 035

,00

870,

00Pi

eniąd

z got

ówko

wy w

obie

gu18

7 574

,85

183 3

84,3

218

4 325

,04

185 2

90,6

218

8 929

,63

187 3

05,5

218

9 781

,09

191 0

51,8

819

2 454

,63

193 6

78,6

619

4 309

,7119

3 726

,94

198 7

15,9

2Ra

chun

ek b

ieżąc

y (z

rach

unkie

m re

zerw

y obo

wiąz

kowe

j)25

829

,7244

197,9

738

000

,0142

002

,58

28 25

2,87

37 78

2,90

43 4

40,9

152

136,

4438

711,3

038

718,

5138

837

,1644

407

,90

28 25

0,83

odc

hylen

ie sta

nu ra

chun

ku

od r

ezer

wy w

ymag

anej*

1 244

,43

2 972

,40

-3 0

99,72

712,

001 5

96,2

8-3

869

,05

1 659

,85

10 0

57,9

6-3

432

,1248

2,01

-3 28

8,68

1 826

,84

1 665

,50

Kred

yt lom

bard

owy

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

Kred

yt te

chnic

zny

42 9

02,70

45 78

6,15

44 8

28,18

46 24

1,02

48 71

4,13

45 42

4,45

51 0

68,70

45 0

33,3

049

980

,86

45 5

62,8

445

268

,3149

718,

6146

471,1

5De

pozy

t na k

oniec

dnia

7 365

,86

849,

8494

4,32

832,7

43 4

69,9

91 0

64,3

067

3,21

1 280

,98

1 144

,144 7

31,9

51 2

20,3

01 4

57,2

55 2

78,6

9

Saldo

ope

racji

otwa

rtego

rynk

u**

81 3

08,47

76 0

41,6

479

666

,00

72 5

44,9

078

852

,37

72 6

95,4

571

220

,30

60 01

6,90

72 5

42,0

074

077,0

080

672,

0074

437

,00

94 42

3,12

repo

(–)

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

bon

y pien

iężne

NBP

7 dn

i (+)

59 8

46,0

776

041

,64

79 6

66,0

072

544

,90

71 2

01,3

072

695

,45

71 2

20,3

060

016,

9072

542

,00

57 57

7,00

80 67

2,00

74 4

37,0

064

792,

80 b

ony p

ienięż

ne N

BP p

oniże

j 7 dn

i (+)

21 4

62,4

00,

000,

000,

007 6

51,0

70,

000,

000,

000,

0016

500

,00

0,00

0,00

29 6

30,3

2

POLO

NIA

%

1,07

1,47

1,26

1,39

1,56

1,59

1,39

1,48

1,12

1,58

1,50

1,53

1,55

obr

oty

1 330

,00

0,00

625,

0059

5,00

1 095

,00

331,8

089

5,00

0,00

424,

9051

5,00

300,

0095

,60

10,0

0W

IBOR

%

O/N

1,04

1,46

1,49

1,41

1,54

1,57

1,52

1,49

1,50

1,66

1,51

1,50

1,49

T/N

1,56

1,57

1,59

1,59

1,59

1,60

1,57

1,57

1,56

1,67

1,55

1,55

1,53

SW

1,58

1,60

1,60

1,58

1,59

1,60

1,59

1,59

1,58

1,61

1,59

1,59

1,57

2W

1,63

1,63

1,63

1,63

1,63

1,63

1,62

1,62

1,62

1,62

1,62

1,62

1,60

1M1,6

61,6

61,6

61,6

61,6

61,6

61,6

61,6

61,6

61,6

61,6

61,6

61,6

5 3

M1,7

31,7

31,7

31,7

31,7

31,7

31,7

31,7

31,7

31,7

31,7

31,7

31,7

2 12

M1,8

51,8

51,8

51,8

51,8

51,8

51,8

51,8

51,8

51,8

51,8

51,8

51,8

5W

IBID

%

O/N

0,74

1,16

1,19

1,11

1,24

1,28

1,22

1,19

1,20

1,36

1,21

1,20

1,19

T/N

1,28

1,29

1,33

1,32

1,31

1,31

1,29

1,28

1,31

1,37

1,29

1,29

1,23

SW

1,38

1,40

1,40

1,38

1,39

1,40

1,39

1,39

1,38

1,41

1,39

1,39

1,37

2W

1,43

1,43

1,43

1,43

1,43

1,43

1,42

1,42

1,42

1,42

1,42

1,42

1,40

1M1,4

61,4

61,4

61,4

61,4

61,4

61,4

61,4

61,4

61,4

61,4

61,4

61,4

5 3

M1,5

31,5

31,5

31,5

31,5

31,5

31,5

31,5

31,5

31,5

31,5

31,5

31,5

2 12

M1,6

51,6

51,6

51,6

51,6

51,6

51,6

51,6

51,6

51,6

51,6

51,6

51,6

5US

D/PL

N (fi

xing)

4,179

34,

0446

4,07

703,

9455

3,86

963,7

354

3,706

23,

6264

3,58

223,

6519

3,65

293,

5543

3,48

13EU

R/PL

N (fi

xing)

4,42

404,

3308

4,31

664,

2198

4,21

704,1

737

4,22

654,

2545

4,26

184,

3091

4,24

984,

2055

4,170

9EU

R/US

D1,0

586

1,070

81,0

588

1,069

51,0

898

1,117

31,1

404

1,173

21,1

897

1,180

01,1

634

1,183

21,1

981

Oficja

lne ak

tywa

reze

rwow

e (sta

n na k

oniec

mies

iąca)

mln

zł47

8 076

,90

459 8

50,8

045

1 768

,40

441 8

36,6

042

3 403

,40

409 8

37,3

041

4 068

,1039

8 126

,1039

2 903

,7040

6 641

,60

404 1

53,2

040

2 977

,20

394 3

57,8

0 m

ln eu

ro10

8 064

,40

106 1

81,5

010

4 658

,40

104 7

05,6

010

0 403

,90

98 19

5,20

97 9

69,5

093

577,6

092

192,

0094

368

,1095

099

,30

95 8

21,5

094

549

,80

Skup

(–) lu

b spr

zeda

ż (+)

walu

t m

ln zł

2 058

,43

2 063

,07

3 022

,38

1 609

,1978

3,79

1 598

,26

413,

002 4

10,01

-388

,47-7

780,

48-4

628

,73-74

4,08

-12 6

44,9

6

* Śr

edni

e od

chyl

enie

rach

unku

bie

żące

go o

d re

zerw

y w

ymag

anej

licz

one

nara

staj

ąco

od p

oczą

tku

okre

su u

trzy

myw

ania

reze

rwy

obow

iązk

owej

.**

Ope

racj

e ot

war

tego

ryn

ku p

odaw

ane

są w

g w

arto

ści n

omin

alne

j; sa

ldo

pozy

cji o

znac

za su

mę

bonó

w p

ieni

ężny

ch N

BP p

omni

ejsz

onyc

h o

oper

acje

repo

.Źr

ódło

: NBP

.


Spis tabel

Wys

zcze

góln

ieni

eXI

I 201

6I 2

017

II 20

17III

2017

IV 20

17V

2017

VI 20

17VI

I 201

7VI

II 20

17IX

2017

X 20

17XI

2017

XII 2

017

m

ln zł

Budż

et pa

ństw

a: d

ocho

dy

315 3

58,81

41 5

02,9

163

890

,0188

459

,7212

0 819

,45

146 7

68,9

717

9 619

,05

209 6

20,8

523

8 958

,45

266 2

43,6

629

9 416

,7432

7 760

,29

350 8

60,7

7 w

ydat

ki36

1 479

,80

30 2

08,0

460

086

,82

87 5

31,18

117 8

80,0

314

3 492

,36

170 8

41,71

203 7

54,6

823

0 138

,77

258 4

87,9

329

2 351

,98

325 6

75,9

237

6 657

,61 d

eficy

t (–)

/nad

wyżk

a (+)

-46 1

20,9

911

294

,87

3 803

,1992

8,54

2 939

,42

3 276

,62

8 777

,34

5 866

,178 8

19,6

87 7

55,73

7 064

,762 0

84,3

6-2

5 796

,84

środ

ki bu

dżet

u pań

stwa

9,37

67,5

96,

2226

,93

6,29

6,22

7,54

6,83

8,97

6,67

5,82

5,63

9,58

rach

unek

walu

towy

MF

20 3

03,18

27 9

93,0

929

628

,36

26 78

1,52

28 0

37,72

29 01

5,06

31 6

95,8

534

627

,06

36 8

60,9

629

165,

5225

430

,32

25 6

52,8

213

195,

56 lo

katy

złoto

we M

F w

NBP

1 583

,00

428,

0027

5,00

1 254

,00

449,

0044

5,00

1 789

,00

918,

0032

8,00

776,

0079

7,00

1 035

,00

870,

00Pi

eniąd

z got

ówko

wy w

obie

gu18

7 574

,85

183 3

84,3

218

4 325

,04

185 2

90,6

218

8 929

,63

187 3

05,5

218

9 781

,09

191 0

51,8

819

2 454

,63

193 6

78,6

619

4 309

,7119

3 726

,94

198 7

15,9

2Ra

chun

ek b

ieżąc

y (z

rach

unkie

m re

zerw

y obo

wiąz

kowe

j)25

829

,7244

197,9

738

000

,0142

002

,58

28 25

2,87

37 78

2,90

43 4

40,9

152

136,

4438

711,3

038

718,

5138

837

,1644

407

,90

28 25

0,83

odc

hylen

ie sta

nu ra

chun

ku

od r

ezer

wy w

ymag

anej*

1 244

,43

2 972

,40

-3 0

99,72

712,

001 5

96,2

8-3

869

,05

1 659

,85

10 0

57,9

6-3

432

,1248

2,01

-3 28

8,68

1 826

,84

1 665

,50

Kred

yt lom

bard

owy

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

Kred

yt te

chnic

zny

42 9

02,70

45 78

6,15

44 8

28,18

46 24

1,02

48 71

4,13

45 42

4,45

51 0

68,70

45 0

33,3

049

980

,86

45 5

62,8

445

268

,3149

718,

6146

471,1

5De

pozy

t na k

oniec

dnia

7 365

,86

849,

8494

4,32

832,7

43 4

69,9

91 0

64,3

067

3,21

1 280

,98

1 144

,144 7

31,9

51 2

20,3

01 4

57,2

55 2

78,6

9

Saldo

ope

racji

otwa

rtego

rynk

u**

81 3

08,47

76 0

41,6

479

666

,00

72 5

44,9

078

852

,37

72 6

95,4

571

220

,30

60 01

6,90

72 5

42,0

074

077,0

080

672,

0074

437

,00

94 42

3,12

repo

(–)

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

bon

y pien

iężne

NBP

7 dn

i (+)

59 8

46,0

776

041

,64

79 6

66,0

072

544

,90

71 2

01,3

072

695

,45

71 2

20,3

060

016,

9072

542

,00

57 57

7,00

80 67

2,00

74 4

37,0

064

792,

80 b

ony p

ienięż

ne N

BP p

oniże

j 7 dn

i (+)

21 4

62,4

00,

000,

000,

007 6

51,0

70,

000,

000,

000,

0016

500

,00

0,00

0,00

29 6

30,3

2

POLO

NIA

%

1,07

1,47

1,26

1,39

1,56

1,59

1,39

1,48

1,12

1,58

1,50

1,53

1,55

obr

oty

1 330

,00

0,00

625,

0059

5,00

1 095

,00

331,8

089

5,00

0,00

424,

9051

5,00

300,

0095

,60

10,0

0W

IBOR

%

O/N

1,04

1,46

1,49

1,41

1,54

1,57

1,52

1,49

1,50

1,66

1,51

1,50

1,49

T/N

1,56

1,57

1,59

1,59

1,59

1,60

1,57

1,57

1,56

1,67

1,55

1,55

1,53

SW

1,58

1,60

1,60

1,58

1,59

1,60

1,59

1,59

1,58

1,61

1,59

1,59

1,57

2W

1,63

1,63

1,63

1,63

1,63

1,63

1,62

1,62

1,62

1,62

1,62

1,62

1,60

1M1,6

61,6

61,6

61,6

61,6

61,6

61,6

61,6

61,6

61,6

61,6

61,6

61,6

5 3

M1,7

31,7

31,7

31,7

31,7

31,7

31,7

31,7

31,7

31,7

31,7

31,7

31,7

2 12

M1,8

51,8

51,8

51,8

51,8

51,8

51,8

51,8

51,8

51,8

51,8

51,8

51,8

5W

IBID

%

O/N

0,74

1,16

1,19

1,11

1,24

1,28

1,22

1,19

1,20

1,36

1,21

1,20

1,19

T/N

1,28

1,29

1,33

1,32

1,31

1,31

1,29

1,28

1,31

1,37

1,29

1,29

1,23

SW

1,38

1,40

1,40

1,38

1,39

1,40

1,39

1,39

1,38

1,41

1,39

1,39

1,37

2W

1,43

1,43

1,43

1,43

1,43

1,43

1,42

1,42

1,42

1,42

1,42

1,42

1,40

1M1,4

61,4

61,4

61,4

61,4

61,4

61,4

61,4

61,4

61,4

61,4

61,4

61,4

5 3

M1,5

31,5

31,5

31,5

31,5

31,5

31,5

31,5

31,5

31,5

31,5

31,5

31,5

2 12

M1,6

51,6

51,6

51,6

51,6

51,6

51,6

51,6

51,6

51,6

51,6

51,6

51,6

5US

D/PL

N (fi

xing)

4,179

34,

0446

4,07

703,

9455

3,86

963,7

354

3,706

23,

6264

3,58

223,

6519

3,65

293,

5543

3,48

13EU

R/PL

N (fi

xing)

4,42

404,

3308

4,31

664,

2198

4,21

704,1

737

4,22

654,

2545

4,26

184,

3091

4,24

984,

2055

4,170

9EU

R/US

D1,0

586

1,070

81,0

588

1,069

51,0

898

1,117

31,1

404

1,173

21,1

897

1,180

01,1

634

1,183

21,1

981

Oficja

lne ak

tywa

reze

rwow

e (sta

n na k

oniec

mies

iąca)

mln

zł47

8 076

,90

459 8

50,8

045

1 768

,40

441 8

36,6

042

3 403

,40

409 8

37,3

041

4 068

,1039

8 126

,1039

2 903

,7040

6 641

,60

404 1

53,2

040

2 977

,20

394 3

57,8

0 m

ln eu

ro10

8 064

,40

106 1

81,5

010

4 658

,40

104 7

05,6

010

0 403

,90

98 19

5,20

97 9

69,5

093

577,6

092

192,

0094

368

,1095

099

,30

95 8

21,5

094

549

,80

Skup

(–) lu

b spr

zeda

ż (+)

walu

t m

ln zł

2 058

,43

2 063

,07

3 022

,38

1 609

,1978

3,79

1 598

,26

413,

002 4

10,01

-388

,47-7

780,

48-4

628

,73-74

4,08

-12 6

44,9

6

* Śr

edni

e od

chyl

enie

rach

unku

bie

żące

go o

d re

zerw

y w

ymag

anej

licz

one

nara

staj

ąco

od p

oczą

tku

okre

su u

trzy

myw

ania

reze

rwy

obow

iązk

owej

.**

Ope

racj

e ot

war

tego

ryn

ku p

odaw

ane

są w

g w

arto

ści n

omin

alne

j; sa

ldo

pozy

cji o

znac

za su

mę

bonó

w p

ieni

ężny

ch N

BP p

omni

ejsz

onyc

h o

oper

acje

repo

.Źr

ódło

: NBP

.

Tabela I. Średni poziom operacji otwartego rynku (bonów pieniężnych NBP i repo), swapu walutowego oraz operacji depozytowo-kredytowych w latach 2001–2017 7

Tabela II. Odchylenie stawek rynkowych od stopy referencyjnej NBP w latach 2001–2017 8

Tabela 1.1. Absorpcja krótkoterminowej płynności w ramach operacji prowadzonych przez NBP w 2017 r. 10


Spis wykresów

Wykres 1.1. Poziom krótkoterminowej płynności sektora bankowego w 2017 r. 11

Wykres 1.2. Operacje prowadzone przez NBP w 2017 r. 11

Wykres 1.3. Czynniki wpływające na krótkoterminową płynność sektora bankowego w 2017 r. 12

Wykres 1.4. Skup i sprzedaż walut przez NBP w 2017 r. 14

Wykres 1.5. Struktura skupu walut przez NBP w 2017 r. 14

Wykres 1.6. Struktura sprzedaży walut przez NBP w 2017 r. 14

Wykres 1.7. Pieniądz gotówkowy w obiegu w latach 2010–2017 16

Wykres 1.8. Tempo wzrostu pieniądza gotówkowego w obiegu w latach 2010–2017 (r/r) 17

Wykres 1.9. Ilościowa struktura lokat Ministerstwa Finansów w NBP w 2017 r. 18

Wykres 1.10. Dzienne poziomy lokat Ministerstwa Finansów w NBP w 2017 r. 18

Wykres 1.11. Średni poziom złotowych lokat terminowych Ministerstwa Finansów w 2017 r. 19

Wykres 2.1. Krótkoterminowa stawka rynkowa POLONIA na tle stóp NBP w 2017 r. 23

Wykres 2.2. Popyt na bony pieniężne NBP w stosunku do ich podaży na przetargach podstawowych operacji otwartego rynku w 2017 r. 24

Wykres 2.3. Operacje prowadzone przez NBP w 2017 r. 25

Wykres 2.4. Średnie absolutne odchylenie stawki POLONIA od stopy referencyjnej NBP uzyskiwane w poszczególnych okresach utrzymywania rezerwy obowiązkowej w latach 2010–2017 25

Wykres 2.5. Zmiany wielkości rezerwy obowiązkowej i odchylenia od rezerwy wymaganej w 2017 r. 27

Wykres 2.6. Wykorzystanie depozytu na koniec dnia w 2017 r. 28

www.nbp.pl

Raport Roczny 2017 - nbp.pl · Glosariusz 31 Załączniki 35 Załącznik 1. Zmiany poziomu wahań...

Documents

Transcript of Raport Roczny 2017 - nbp.pl · Glosariusz 31 Załączniki 35 Załącznik 1. Zmiany poziomu wahań...