Radzymin mapa turystycznaradzymin.pl/asp/pliki/000_01_Aktualnsci_2015/radzymin...domki letniskowe...
1
domki letniskowe RADZYMIN mapa turystyczna gminy UNIA EUROPEJSKA EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO Projekt wspólfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007-2013 Stary Bug Rządza (Struga) Rządza (Struga) Czarna Czarna Bialy Rów Bieniaminówka Bieniaminówka Bug Narew Rządza (Struga) Rządza (Struga) SP SP SP ZS SP SP G ZS SP Osiedle ArmiiKrajowej Osiedle LPG kolej towarowa Ośrodek Kultury i Sportu DWOREK HRABINY CZARTORYSKIEJ DOM KULTURY URZĄD MIASTA I GMINY MZWiK oczyszczalnia BPARiMR URZĄD PRACY CMENTARZ RETMARK RADMAS ZAKLADY MIĘSNE RAT-POL Stadion "Mazur" targowisko Braterska Zaciszna Wladyslawa IV Ksiąęca Nowa Waniliowa Szkolna Szkolna Nowa Żulińskiego Legionów Sybiraków Skrajna Platynowa Oliwkowa Kameliowa Prosta Mila Dobra Ląkowa Kopernika Ląkowa Zeligowskiego Strzelców Wileńskich Dolna Zapolskiego KONSTYTUCJI 3 MAJA Zdrojowa Źródlana gen. Maczka Św. Augustyna Patriotów Szlac Król Kolejowa Komunalna Wiejska Czapury Orla Bialego Ogrodowa Husarska Glowackiego Plac Kościuszki Plac Wolności Zduńska Strzelców Grodzieńskich Kolejowa Ro Witosa lna leckiego żancia owa Akacjowa Żwirkowa Zielona Kolonia Pod Lasem Ziemowita Tęczowa gen. Maczka Nowa endowa Morelowa Kotowskiego Wspólna Broniewskiego Szymborskiej Armii Krajowej Falandysza Reymonta Perlowa Turkusowa Brylantowa Szafirowa Konopnickiej Bursztynowa Diamentowa Rubinowa Różewicza Kochanowskiego Sklodowskiej Kwiatów Polskich Orzeszkowej Dąbrowskiej Konopnickiej Bliska Wadery Sloneczna Krótka Koliski Lubomirskiego Marszala Mickiewicza Zielona Narbutta Norwida Norwida 11 Listopada Batorego Ks. Czartoryskiej Daszyńskiego Żerom- skiego Narutowicza Pogonowskiego 1 Maja Kilińskiego Wyszkowska Letnia Wąska Waltera Waltera Slowackiego Czereś- niowa Ogrodowa Wiśniowa Ogrodowa Tuwim Skargi Cicha Cicha Lodyg Malownicza Kwi Traugutta Skorupki Strzelców Kaniowskich Paderew- skiego Glinkowska Szmaragdowa Przemienienia Pańskiego AL. JANA PAWLA II WETERANÓW K K A R D . WRÓBLEWSKIEGO STARY RYNEK ZWYCIĘSKA WOLOMIŃSKA K A R D . S T E F A N A W Y S Z Y Ń S K I E G O domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe Osiedle Dzialek Rekreacyjnych "Niedźwiednia" domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe domki letniskowe sosna sosna sosna sosna sosna sosna sosna sosna sosna sosna sosna sosna sosna sosna sosna sosna sosna sosna sosna sosna sosna sosna sosna sosna sosna sosna sosna dąb sosna sosna dąb dąb brzoza dąb dąb olcha Aleksandrów Osiedle ArmiiKrajowej Osiedle Norwida RADZYMIN Dybów Folwark Stary Dybów Dybów Górki PAPIERNIA Zwierzyniec Emilianów Zawady Mokre Nowe Mokre Stare Mokre Losie Kol. Nowe Zalubice Ruda Rejentówka Nowe Zalubice Borki Trzciana Stare Zalubice Opole Dąbrowa Popielarze Arciechów Stoczek Myszyniec Wolica Siwek Ląki Luzy Sieraków Cegielnia Slupno-Górki Slupno-Osiedle Slupno Kozia Góra Cegielnia - Osiedle Pólko Nadma Jaworówka Górki Kozlówek Ciemne Stary Janków Nowy Janków Kraszew Dzielny Podlasek Rżyska Dybów Kolonia Wiktorów UROCZYSKO CZARNA STRUGA LASY DREWNICKIE Góra św. Antoniego PODCIEMNE UROCZYSKO (KOZIAK) JANKÓW UROCZYSKO CIEMNE POD WALEM ZA GÓRAMI ODDZIELNE BIEDOCIN GÓRKI RADZYMIŃSKIE KOŹLICHY UROCZYSKO ROZRZUTEK Dęby Mocarze Dęby Mocarze św. Stanislawa BM LĄKI TERESIŃSKIE LĄKI TRZCIAŃSKIE LĄKI SIWKOWSKIE LĄKI BORKOWSKIE RADZYMINEK KACZY DÓL ZOLSKIE BAGNO PORĘBY DĘBINA Dęby Gajowego Gajówka Struga BIELA DWORSKIE cegielnia PROF-MET-KOL Gajówka Koziak Cmentarz 1920r. SORAYA S.A. LPG kolej towarowa COCA-COLA HBC POLSKA PROVITUS cegielnia oczyszczalnia cegielnia plac sportowy cegielnia SCANIA POLSKA S.A. ALBA ZAKLADY PRALNICZE GABS STACJA KONTROLI POJAZDÓW 3P SYSTEM cegielnia TAGO Przedsiębiorstwo Przemyslu Cukierniczego DOM KULTURY Ośrodek Kultury i Sportu DWOREK HRABINY CZARTORYSKIEJ DOM KULTURY URZĄD MIASTA I GMINY MZWiK oczyszczalnia BPARiMR URZĄD PRACY CMENTARZ RETMARK RADMAS ZAKLADY MIĘSNE RAT-POL Stadion "Mazur" targowisko kolej towarowa Stacja Uzdatniania Wody Leśniczówka Struga Duet Europa Kalwados legenda: PUNKT INFORMACJI TURYSTYCZNEJ MUZEUM POMNIK KOŚCIÓL KAPLICA ADMINISTRACJA PUBLICZNA HOTEL LEŚNICZÓWKA SZLAK ROWEROWY SZPITAL STRAŻ POŻARNA BIBLIOTEKA PUBLICZNA UCZELNIA WYŻSZA SZKOLA PRZEDSZKOLE PUNKT GASTRONOMICZNY STACJA BENZYNOWA BANK APTEKA PLACÓWKA POCZTOWA PARKING POSTÓJ TAKSÓWEK DWORZEC AUTOBUSOWY KORTY TENISOWE STADNINA KONI STADION Szlak Drugiej Linii Obrony Szlak Drugiej Linii Obrony Szlak Drugiej Linii Obrony Sasankowa Sasankowa Sasankowa Baśniowych Dębów Dworkowa Owocowa Konika Polnego Poligonowa Poligonowa Fiolkowa Bukowa Cisowa Babiego Lata Leśnej Jagody Runa Leśnego Zajęcza Pasikonika Biedronki Przylesie Sowy Jagodowa Leszczyńśka Losia Borkowska Jalowcowa Piaskowa Grzybowa Brzozowa Pagórkowa 15 Sierpnia 15 Sierpnia 15 Sierpnia Ptasie Radio Piotrusia Pana Koziolka Matolka Olszowa Strzelców Polskich Strzelców Kresowych Pagórkowa Wrzosowa Wróblewskiego Zalewowa Rzeczna Przemyslowa Księżycowa Pulaskiego Braterska Zaciszna Wladyslawa IV Ksiąęca Nowa Waniliowa Szkolna Szkolna Nowa Żulińskiego Legionów Sybiraków Skrajna Platynowa Oliwkowa Kameliowa Prosta Mila Dobra Ląkowa Kopernika Ląkowa Zeligowskiego Strzelców Wileńskich Dolna Zapolskiego KONSTYTUCJI 3 MAJA Zdrojowa Źródlana gen. Maczka Św. Augustyna Patriotów Wycinki Szlachecka Królewska Kolejowa Komunalna Wiejska Czapury Orla Bialego Ogrodowa Husarska Glowackiego Plac Kościuszki Plac Wolności Zduńska Strzelców Grodzieńskich Kolejowa Kossaka Romantyczna Milosna Leśna Leśna Witosa Witosa Księżycowa Letniskowa Sarny Nad Ląkami Nad Ląkami Koneserów Aleja Róż Januszka Basi Sikoreczki Sójki Kortowa Czyżyka Kosa Dzialkowa Dąbrowszczaków Dzialkowa Ptasia Jeżowa Pliszki Jaworowa Dzięciola Boczna Boczna Zakątek Bystrzycka Dzialkowa Leśnej Polany Nadrzeczna Nadrzeczna Aleja Sosnowa Szyszkowa Skowronka Dzięciola Wiewiórki Szumiących Traw Pancerna Dereniowa Stokrotki Dąbrowszczaków Kościelna Kościelna Plażowa Nasza Krucza Jodlowa Hetmańska Kalinowa Wakacyjna Niezapominajki Pomarańczowa Lazurowa Gwiażdzista Majówki Wiolinowa Żubrowa Piwna Bratnia Muzyków Kościelna Nowinkowa Nowinkowa Grądowa Kameralna Wolicka Narcyzowa Labędzia Czeremchowa Cichy Kącik Kasztelańska Slowiańska Slowiańska Rekreacyjna Rekreacyjna Teresińska Blękitna Leszczynowa Grabowa Grabowa Truskawkowa Żabia Na Skarpie Świerszcza Podleśna Wrzosowa Siwkowa Siwkowa Kani Podlaska Borowikowa Rydzowa Maślaków Morenowa Rudzika Ryńska Gruntowa Szumiących Traw Wilgi Tobiaszowa Rzeczna Borówkowa Sosnowa Róży Wiatrów Zalesie Poligonowa Sasankowa Księżycowa Krasieńskiej Nowowiejskiej Sobieskiego Jeziorkowskiej Podbipięty Sienkiewicza Ekologiczna Nastrojowa Dnausi Jurandówny Jagienki Zychówny Zbyszka z Bogdańca Juranda ze Spychowa Szczęścia Rodzinna Mala Orla Slowicza Promykowa gen. Sikorskiego Kubusia Puchatka Jaśminowa Agawy Polnej Róży Chabrowa Magnolii Wspólna Żeromskiego Okrężna Przeskok Gościniec Przejazdowa Poranna Polna Polna Osiedlowa gen. Sikorskiego Zgody Bajeczna Andersa Rotmistrza Witolda Pileckiego Partyzantów Partyzantów Folwarczna Batalionów Chlopskich Pogodna Makowa Dębowa Bażancia Akacjowa Akacjowa Żwirkowa Zielona Kolonia Pod Lasem Ziemowita Tęczowa gen. Maczka Nowa Wronia Nowa Nowa Lawendowa Morelowa Bajkowa Miodowa Rumiankowa Parkowa Kotowskiego Wspólna Wierzbowa Sienkiewicza Matejki Kredytowa Kredytowa Dzielna gen. Hallera Świerkowa Kronenbergów Wawrzyna Willowa Szczęśliwa Spokojna Widok Rajska Lagodna Szkolna Wiosenna Europejska Bluszczowa Cedrowa Mlodzieńcza Ceglana Ceglana Wilcza Brzozowa Dolna Klubowa Poprzeczna Sadowa Storczykowa Andersena Lipowa Sąsiedzka Pod Sosnami Konopnickiej Żeromskiego Cicha Spacerowa Wodna Przyjazna Markiewicza Śląska Moniuszki Kiepury Śląska Bieszczadzka Graniczna Ogrodowa Przejściowa Wilcza Górki Sienkiewicza Wolodyjowskiego Broniewskiego Szymborskiej Armii Krajowej Falandysza Reymonta Perlowa Turkusowa Brylantowa Szafirowa Konopnickiej Bursztynowa Diamentowa Rubinowa Różewicza Kochanowskiego Sklodowskiej Kwiatów Polskich Orzeszkowej Dąbrowskiej Konopnickiej Bliska Wadery Sloneczna Krótka Wczasowa Wczasowa Familijna Jasna Majowa Iglasta Aksamitna Laskowa Wygodna Urocza Zgodna Sokola Jesienna Żuczka Puszysta Dziennikarska Topolowa Baśniowa Lipowa Klonowa Piękna Zawilców Kaczeńców Tulipanowa Żonkilowa Azaliowa Różana Kwiatowa Wrzosowa Konwaliowa Azaliowa Koliski Lubomirskiego Marszala Mickiewicza Zielona Narbutta Norwida Norwida 11 Listopada Batorego Ks. Czartoryskiej Daszyńskiego Żerom- skiego Narutowicza Pogonowskiego 1 Maja Kilińskiego Wyszkowska Letnia Wąska Waltera Waltera Slowackiego Czereś- niowa Ogrodowa Wiśniowa Ogrodowa Tuwima Tetmajera Slowackiego Majowa Kasztanowa Kasztanowa Gajowa Radosna Radosna Radosna Przyjacielska Napoleońska Napoleońska Litewska Szwoleżerów Szwoleżerów Szwoleżerów Ulańska Pielgrzyma Rataja Skargi Cicha Cicha Lodygowa Ulańska Czajki Myśliwska Rycerska Pionierska Gródki Mistrza i Malgorzaty Malownicza Kwitnąca Traugutta Skorupki Strzelców Kaniowskich Paderew- skiego Glinkowska Borkowska Poziomkowa Miętowa Stara Stara Szkolna Nowa Czarna Czarna Tulipanowa Cyprysowa Rzeczna Rzeczna Jarzębinowa Madery Malinowa Bazyliowa Kozia Góra Platanowa Mostowa Kozlówek Kozlówek Wrzosowa Torfowa Gajówka Gajówka Gwardii Ludowej Zlota Modrzewiowa Ceglana Pólko Pólko Jaworówka Jaworówka Prymasa Tysiąclecia Ks. Jerzego Popieluszki Czarna Krasickiego Chopina Reja Jesionowa Baczyńskiego Norwida Norwida Asnyka Prusa Miosza Porannej Rosy Gościniec Żwirki i Wigury Markiewicza Brzechwy Wesola Objazdowa Zacisze Zawadzka Zawadzka Żurawia Żolnierska por. F. Żukowskiego kpt. J. Rogowskiego Strażacka Starorzecze Starorzecze Dąbrowiecka Ogólna Ogólna Pod Dębami Pod Świerkami Wolicka Zegrzyńska Zegrzyńska Zegrzyńska Bosmańska Ogólna Okrąglica Kapitańska Dąbrowiecka Jaworowa Przystań Motylkowa Mirabelki Myszyniec Myszyniec Mazowiecka Starorzecze Orzechowa Wojciechowskiego Myszyniec Euzebii Okrąglica Flory Bukietowa Pod Świerkami Starych Dębów Szmaragdowa Przemienienia Pańskiego WETERANÓW WETERANÓW WETERANÓW WETERANÓW AL. JANA PAWLA II WETERANÓW ALEJA JANA PAWLA II KORCZAKA KRASZEWSKA KARD. STEFANA WYSZYŃSKIEGO K A R D . OPOLSKA OPOLSKA OPOLSKA OPOLSKA MAZOWIECKA MAZOWIECKA WRÓBLEWSKIEGO WRÓBLEWSKIEGO STARY RYNEK ZWYCIĘSKA ZWYCIĘSKA ZWYCIĘSKA ZWYCIĘSKA RADZYMIŃSKA LEŚNA MOKRA POLSKIEJ ORGANIZACJI WOJSKOWEJ RADZYMIŃSKA RADZYMIŃSKA WARSZAWSKA BIALYSTOK marsz. Pilsudskiego marsz. Pilsudskiego WOLOMIŃSKA WOLOMIŃSKA KARD. STEFANA WYSZYŃSKIEGO WOLOMIŃSKA WOLOMIŃSKA K A R D . S T E F A N A W Y S Z Y Ń S K I E G O ZASOBY PRZYRODNICZE Najciekawsze zasoby przyrodnicze będące jedno- cześnie największymi atutami gminy Radzymin to: • wody powierzchniowych (rzeki: Bug, Narew, Rzą- dza i Czarna, Jezioro Zegrzyńskie), • obszary chronione, • liczne tereny leśne (Nadleśnictwo Drewnica i Ja- błonna), Gmina Radzymin sąsiaduje również z Warszawskim Obszarem Chronionego Krajobrazu, obszarami Na- tura 2000. Najbliżej polożone obszary występują: • na granicy z gminą Dąbrówka - Ostoja Nad- bużańska SOO (Specjalne Obszary Ochrony) PLH140011 • Dolina Dolnego Bugu OSO (Obszary Specjalnej Ochrony) PLB140001, stanowiąca korytarz ekolo- giczny o znaczeniu ponad regionalnym rozciągają- cy się wzdłuż Bugu, Zalewu Zegrzyńskiego i rzeki Rządzy. Na terenie gminy wsytępują równie liczne pomniki przyrody- łącznie ponad 240 obiektów, głównie dęby szypulkowe w okolicach miejscowości Arcie- chów i Zalubice Stare. Z gatunków chronionych i rzadkich można w lasach gminy Radzymin spotkać lilię złotogłów, miodownika melisowatego, dziurawiec skąpolistny oraz żubrówkę. Lasy znajdujące się glównie w za- chodniej części gminy występują na wysoczyznach (wydmach). Są to kompleksy leśne Nadleśnictwa Drewnica i Nadleśnictwa Jabłonna, łącznie zajmują okolo ¼ powierzchni gminy Radzymin. Mniejsze kompleksy znajdują się na poludniu gminy (Uro- czysko Koziak i Ciemne) oraz pólnocy (Uroczysko Rozrzutek i Górki Radzymińskie). W przeważającej większości są to siedliska borowe, które w zależ- ności od warunków wodnych przyjmują postać su- chych borów, borów świeżych i wilgotnych lub bo- rów bagiennych. Największe sosnowe kompleksy leśne znajdują się na jej obszarze w poludniowo-- wschodniej, południowo-zachodniej i zachodniej części. Dominują bory świeże i bory suche. Lokalnie występują bory mieszane oraz bory bagienne, łęgi i olsy. W postaci bliskiej stanu naturalnego zachowaly się olsy oraz bory bagienne. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest ich mala dostępność dla czlowieka oraz zerowa przy- datność obszarów ich występowania (siedliska hy- drogeniczne) dla celów rolnictwa, czy osadnictwa. Najcenniejsze przyrodniczo są zwarte kompleksy leśne w zachodniej części gminy, gdzie można spotkać większość spośród rodzimych gatunków drzew i krzewów. Lasy te są również ostoją dla wielu gatunków zwierząt. ZASOBY KULTUROWE Na terenie gminy Radzymi znajdują się obiekty wpisane do rejestru Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków, Są to: • znajdujący się w centrum miasta Kościół Prze- mienienia Pańskiego, którego historia pisana sięga 5 lutego 1473 r., kiedy to na skutek starań właści- ciela, Jana z Radzymina, parafia została erygowa- na przez biskupa plockiego i księcia mazowieckie- go Konrada. W latach 1773-1780 ówczesna wla- ścicielka Radzymina i sąsiednich folwarków księż- na Eleonora Czartoryska z dzomu Waldstein, hra- bina austriacka, małżonka księcia Michała, wiel- kiego kanclerza Księstwa Litewskiego, wzniosła w Radzyminie jednonawowy kościól murowany. Konsekracji świątyni w 1781 roku dokonali: biskup plocki książę Michal Poniatowski wraz z bisku- pem Adamem Naruszewiczem. • pojedyncze budynki o wartości historycznej – będące w ewidencji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, oraz pozostałe nie objęte ochroną, a mające wartości historyczne; • układy zaprojektowanej zieleni miejskiej z okre- su międzywojennego, m.in. rozplanowanie zieleni i pozostalości nasadzeń na Placu Wolności i Placu Kościuszki, pozostałości po nasadzeniach wzdłuż ulic Warszawskiej i Norwida; • cmentarz grzebalny parafii rzymsko-katolickiej zalożony w 1912 roku • Cmentarz Żołnierzy oległych pod Radzyminem w walkach 1920 roku i II wojny światowej. Na cmentarzu kaplica – pomnik, zbiorowe mogiły po- ległych pod Radzyminem, Nieporętem i Mokrem w sierpniu 1920 roku. Znajduje się tutaj również mogiła 127 żołnierzy polskich z 1939 roku, groby żołnierzy z lat 1939 – 1944, napisy ku czci 28 pułku Strzelców Kaniowskich, 85 pułku Strzelców Wileńskich, 46 pułku Strzelców Kresowych. Cmen- tarz jest od 1989 roku miejscem państwowych, corocznych uroczystości upamiętniających „Cud nad Wislą” z sierpnia 1920 r. • nieczynne cmentarze żydowski i ewangelicki przy ul. Polnej. • pozostałości parku krajobrazowego założonego w końcu XVIII w., otaczającego dawny pałac Ele- onory Czartoryskiej zostaly objęte ochroną kon- serwatorską poprzez wpisanie do rejestru zabyt- ZASOBY PRZYRODNICZE I KULTUROWE GMINY RADZYMIN ków. Jest to jednak niewielki fragment dawnego zalożenia palacowo-parkowego obejmujący aleję kasztanową, murowano-drewniany budynek ad- ministratora, staw oraz starodrzew parkowy. Poza strefą ochrony konserwatorskiej istnieją jeszcze inne czytelne elementy dawnego parku: pozosta- łości układu wodnego, starodrzew wzdłuż obecnej ulicy Eleonory Czartoryskiej, ZASOBY PRZYRODNICZE I KULTUROWE GMINY RADZYMIN SZKOLA KLASYCYSTYCZNA Zbudowana w latach 1843-1844 wg projektu Antonio Corazziego dla Instytutu Nauczycieli Elementarnych. Plac pod budynek z dość dużym ogrodem podarowal dziedzic Krusenstern, sam zaś wielki dwupiętrowy budynek murowany, zwany przez mieszczan radzymińskich „gmachem” finansowalo Ministerstwo Oświaty Królestwa Polskiego. Kamień węgielny zostal położony 6 lipca 1843 roku a cały gmach szkolny zostal oddany do użytku we wrześniu 1845 roku. Instytut Nauczycieli Elementarnych posiadal szkolę oraz internat dla uczniów. Szkola byla najpierw dwuletnia a później czteroletnia. Z grona dawnych profesorów Instytutu należy wymienić ks. Józefa Hollaka – prefekta szkoły, późniejszego biskupa sejneńskiego, Baudouin de Courtenay, ojca słynnego lingwisty - Jana urodzonego w Radzyminie uznanego jest za jednego z ojców nowoczesnego językoznaw- stwa, twórcę kazańskiej szkoły językoznawczej i prekursora praskiej szkoly fonologicznej oraz Juliana Ochorowicza, którego zwłoki spoczywają na miejscowym cmentarzu. Obecnie siedziba II Liceum Ogólnoksztalcącego. SZPITAL WOJSKOWY KLASYCYSTYCZNY Budynek zaprojektowany przez Henryka Marconiego. Wybudowany zostal w stylu neoklasycystycznym i oddany do użytku w 1843 roku. Wojsko rosyjskie przeznaczylo obiekt na szpital dla chorych żolnierzy. W 1867 roku, po upadku Powstania Styczniowego budynek zajęly rosyjskie wladze powiatowe przeniesione ze Stanislawowa. Od 1915 do 1918 roku budynek zajmowaly wladze niemieckie. W 1918 roku w budynku powstala siedziba starostwa powiatowego. Po przegranej Wojnie Obronnej miejsce polskiego starostwa powiatowego zajęlo hitlerowskie okupacyjne starostwo powiatowe. W 1944 roku obiekt zostal opanowany przez żolnierzy I Batalionu 32 pulku piechoty Armii Krajowej. Po wycofaniu się Rosjan i Armii Krajowej budynek zajęli Niemcy. Po wejściu do Radzymina oddzialów radzieckich gospodarzem obiektu stalo się komunistyczne starostwo powiatowe. W 1952 roku Radzymin przestal być siedzibą wladz powiatowych. Do 1992 roku w budynku mieścil się internat Studium Wychowania Przedszkolnego. Obecnie w budynku znajduje się siedziba Ośrodka Pomocy Społecznej, Urzędu Stanu Cywilnego i Wydzialu Budownictwa Starostwa Powiatu Wolomińskiego. SZKOLA ELEMENTARNA I PRZYTULEK DLA UBOGICH Z 1779 ROKU Fundacja księżnej Eleonory Czartoryskiej zalożona przez proboszcza radzymińskiego ks. Kazimierza Narbutta. Przytulek byl pierwszym w mieście obiektem o charakterze dobroczynnym. W 1797 roku, kiedy Radzymin znalazl się pod rządami Austriaków szkola wraz z przytulkiem zostala rozwiązana. W 1818 roku, gdy Radzymin znajdował się w Królestwie Polskim, właścicielka miasta, hrabina Teresa Raczyńska z księdzem Maciejem Gutowskim - proboszczem parafii reaktywowali szkolę i przytulek. Przytulek mial charakter domu i jadlodajni dla osób starszych. Szkola wraz z przytulkiem utrzymywana byla przez parafię do 1867 roku. Po upadku Powstania Styczniowego, Rosjanie odebrali budynek spod dozoru parafii i utworzyli szkolę ludową o rusyfikacyjnym charakterze. W 1918 roku, po odzyskaniu przez Polskę niepodległo- ści, w budynku rozpoczęła swoje funkcjonowanie szkoła powszechna II Rzeczypospolitej, która działała do 1934 roku. Po zakończeniu II wojny światowej w budynku mieścil się internat Studium Wychowania Przedszkolnego. Internat istnial do 1992 roku. Obecnie w budynku znajduje się siedziba Towarzystwa Przyjaciół Radzymina, Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Obwód „Rajski Ptak” oraz kola Polskiego Związku Wędkarskiego. WYBRANE ZABYTKI ZNAJDUJCE SIĘ NA TERENIE GMINY Szlak dlugości 30 km koloru niebieskiego. Jego trasa prowadzi przez: Aleksandrów, Ląki, Beniaminów, Re- jentówka, Mokre, Zawady, Dybów Górki, Stary Dybów, Emilianów, Rasztów, Kraszew Stary, Stary Janków, Ciemne. Szlak zaczyna i kończy się w Radzyminie. Szlak rozpoczyna się przed Kolegiatą Radzymińską. Na szlaku znajdują się ciekawe obiekty historyczne i przyrodnicze: m.in.: Pomnik Pomordowanych i Spalo- nych mieszkańców Radzymina w 1944 roku, niemiec- ki bunkier z II wojny światowej, carski fort w Benia- minowie, tablica upamiętniająca śmiertelne zranienie majora Stefana Waltera czy malowniczą dolinę rzeki Rządzy. Szlak rozpoczyna się przed Kolegiatą Radzymińską (węzeł szlaków) i biegnie razem ze szlakiem czarnym, Drogą Golgoty Narodu Polskiego, w kierunku Cmenta- rza Żolnierzy Polskich 1920 roku. Przed odchodzącą w lewo ulicą Norwida szlak skręca w prawo, w ulicę gen. Stanisława Maczka, którą biegnie do jej końca. Skręca w ulicę Nową, a po 80 m skręca w prawo, w ulicę Batalionów Chłopskich. Po jej prawej stronie, przy stacji ujęcia wody pitnej dla Radzymina, Pomnik Po- mordowanych i Spalonych mieszkańców Radzymina w 1944 roku. Jedziemy ulicą Batalionów Chlopskich przez dzielnicę Radzymina - Aleksandrów. Wjeżdżamy w las i dalej jedziemy na wprost. Na pierwszym skrzyżowaniu skręcamy w prawo. Przejeżdżamy przez przejazd kole- jowy linii Tluszcz - Legionowo. Przez ląki dojeżdżamy do ściany lasu. Skręcamy w lewo i po opuszczeniu la- su jedziemy dalej przez ląki polną drogą. Dojeżdżamy do drogi poprzecznej i slupa betonowego ze znakiem szlaku. Jedziemy dalej drogą prosto, która za chwilę lukiem skręca w lewo. Dojeżdżamy do mostu na rzece Beniaminówce. Dalej jedziemy prosto przez las do dro- gi poprzecznej. Stąd można odbyć krótką wycieczkę do niemieckiego bunkra z czasów II wojny światowej. Bez znaków skręcamy w lewo i za przejazdem kolejowym skręcamy również w lewo. Bunkier znajduje się przy torach kolejowych okolo 300 m od przejazdu. Stąd wracamy tą samą trasą na niebieski szlak. Jedziemy prosto, mijając po prawej stronie zabudowania przy- siółka Łąki. Dojeżdżamy do rozwidlenia dróg, gdzie nasz szlak polączy się ze szlakami czerwonym im. kpt. Stefana Pogonowskiego i żóltym. Stąd można odbyć krótką wędrówkę do dębu króla Jana Kazimierza. W tym celu należy skręcić czerwonym szlakiem w lewo. Po okolo 300 m dojdziemy do dębu. Po powrocie do rozwidlenia dróg jedziemy prosto do gospodarstwa p. Dąbkowskich. Objeżdżamy go drogą gruntową. Po okolo 200 m skręcamy w prawo i przez las dojeżdża- my do szosy asfaltowej Radzymin - Bialobrzegi. Stąd można odbyć wędrówkę do widocznego po prawej car- skiego frontu w Beniaminowie. Przekraczamy szosę i przez około 500 m jedziemy drogą leśną, po czym skręcamy w prawo w drogę gruntową i przy parkingu w lewo do zabudowy dzialkowej. Jadąc wśród zabudo- wy letniskowej, a później skrajem lasu dojeżdżamy do drogi betonowej. Skręcamy w lewo. Przy leśnym par- kingu, wraz ze szlakami niebieskim i czerwonym, skrę- camy w prawo. Jedziemy przez las do szosy asfaltowej Radzymin - Borki i skręcamy w prawo. Okolo 250 m przed szosą Radzymin - Bialo- brzegi skręcamy w lewo i szeroką piaszczystą drogą przez las jedziemy w kierunku letniskowej dzielnicy Ra- dzymina - Rejentówki. Dojeżdżamy do szosy asfaltowej Radzymin - Zalubice. Przecinamy ją opuszczając szlak czerwony, który skręca w prawo do Radzymina. Jedzie- my prosto ulicą Rzeczną. Na rozwidleniu dróg, drogą w lewo - skos, na drugim rozwidleniu drogą w prawo - skos ulicą Sosnową. Na skrzyżowaniu dróg prosto do wsi Mokre. We wsi, przy szlaku po prawej stronie głaz z tablicą upamiętniającą śmiertelne zranienie majora Stefana Waltera. Dojeżdżamy do szosy Radzymin - Ku- ligów. Szlak skręca w prawo, a przy kapliczce w lewo. Drogą wśród zabudowań, a później przez pola, dojeż- dżamy na skraj wsi Zawady do drugiej szosy Radzymin - Kuligów. Przecinamy ją i jedziemy w prawo - skos do wsi Dybów Górki i dalej prosto do starej szosy Warsza- wa - Białystok, następnie przez przejazd kolejowy. Za przejazdem skręcamy w lewo i jedziemy przez Dybów Stary i most na rzece Rządzy do końca drogi asfalto- wej i dalej drogą polną. Od mostu na Rządzy można odbyć ciekawą wędrówkę brzegiem rzeki, równolegle do szlaku biegnącego skrajem jej doliny. Wlączenie do szlaku nastąpi wtedy w Kraszewie Starym. Przed lasem sosnowym szlak skręca w prawo w ulicę Wąską. Przed nami wieś Emilianów oraz wieś Rasztów. Skrzy- żowanie z drogą asfaltową Radzymin - Klembów. Skrę- camy w prawo i przez mosty na Rządzy dojeżdżamy do Kraszewa Starego, przejeżdzając przez skrzyżowa- nie prosto do końca Kraszewa Starego, Za linią wyso- kiego napięcia skręcamy w prawo drogą gruntową i na pierwszym skrzyżowaniu w lewo, obok gospodarstwa z czerwonej cegły, przez las (lewą stroną). Na skrzyżo- waniu polnych dróg prosto przez las. Rozwidlenie, dro- ga odchodzi w lewo, a szlak prosto drogą asfaltową do Jankowa Starego. Jedziemy przez Janków Stary do skrzyżowania z szosą Radzymin - Wolomin. Szlak wie- dzie prosto przez wieś Ciemne. Na luku szosy w lewo i następnie prosto przez wieś do Cmentarza Żolnierzy Polskich 1920 roku w Radzyminie. Z cmentarza można wrócić Drogą Golgoty Narodu Polskiego, szlakiem czar- nym do centrum Radzymina. TURYSTYCZNY SZLAK ROWEROWY NA I LINIĘ POLSKIEJ OBRONY WARSZAWY im. majora Stefana Waltera Szlak dlugości 25 km, koloru czerwonego. Jego tra- sa prowadzi przez Rejentówkę, Beniaminów, Wólkę Radzymińską, Sieraków i Cegielnię. Szlak zaczyna i kończy się w Radzyminie. Szlak rozpoczyna się przed Kolegiatą Radzymińską. Na szlaku znajdują się ciekawe obiekty historyczne i przyrodnicze: ka- pliczka na Zjawieniu, fort carski w Beniaminowie, dąb króla Jana Kazimierza, Pomnik Żolnierzy 28 pulku Strzelców Kaniowskich, pozostalość rowów strzeleckich z 1920 roku, historycznie piaszczysty szlak wzniesienia 103 oraz Cmentarz Żolnierzy Pol- skich 1920 r., a dalej do centrum Radzymina szlak prowadzi Drogą Golgoty Narodu Polskiego. Szlak rozpoczyna się przed Kolegiatą Radzymińską (węzel szlaków). Jedziemy w kierunku zachodnim ulicą Weteranów. Na rozwidleniu dróg, przy Krzyżu skręcamy w prawo i przez przejazd kolejowy dojeż- dżamy do dzielnicy Radzymina zwanej Zjawieniem. Przy szlaku, po prawej stronie Kapliczka - Sanktu- arium Maryjne, miejsce cudownych uzdrowień i uro- czystości odpustowych Święta Przemienienia Pań- skiego - 6 sierpnia. Po lewej stronie największe w Europie poludniowo - wschodniej zaklady Coca Coli. Dojeżdżamy do letniskowej dzielnicy Radzymina - Rejentówki. Na wysokości ulicy Rzecznej skręcamy w lewo w szeroką leśną drogę. Odtąd towarzyszyl nam będzie szlak niebieski. Dojeżdżamy do szosy Radzymin - Borki. Skręcamy w prawo. Za lekkim lukiem szosy skręcamy w drogę leśną w lewo (sz- laban). Jedziemy prosto do drogi betonowej. Przy leśnym parkingu skręcamy w lewo. Na końcu lasu skręcamy w prawo. Jedziemy najpierw wśród dom- ków rekreacyjnych, a później drogami leśnymi do szosy Radzymin - Bialobrzegi. Przecinamy ją. Stad można odbyć wędrówkę do widocznego z lewej strony carskiego fortu w Beniaminowie. Za szosą jedziemy przez las, a później, po objeździe z lewej strony gospodarstwa p. Dąbkowskich, drogą w pra- wo. Na rozwidleniu dróg, w lewo odchodzi szlak nie- bieski im. mjr Stefana Waltera, my jedziemy prosto. Po prawej stronie przy szlaku dąb króla Jana Ka- zimierza. Wjeżdżamy w las i przez piaszczystą wy- dmę dojeżdżamy do zabudowań leśniczówki i szosy betonowej. Przejeżdżamy przez przejazd kolejowy linii Tluszcz - Legionowo. Za przejazdem jedziemy w prawo, wąską drogą betonową do szosy Struga - Nieporęt. Skręcamy w lewo i skrajem szosy jedzie- my do Pomnika Żolnierzy 28 pulku Strzelców Ka- niowskich w pobliżu Zamostków Wólczańskich. Stąd jedziemy dalej prosto, wzdłuż szosy do przydrożne- go parkingu. Przed nim skręcamy w lewo, w szero- ką, leśną drogę prowadzącą do styku wsi Sierakowa i Słupna. Po lewej stronie, na skraju pasma wydm okazały, piaszczysty stok wzniesienia 103. Miejsce styku 10 dywizji Strzelców Kaniowskich i 1 Dywizji Litewsko - Bialoruskiej oraz stanowisko polskiej artylerii przed bojami o Radzymin. Dojeżdżamy do szosy asfaltowej Slupno - Wólka Radzymińska. Skręcamy w prawo, a później przy kapliczce w lewo i jedziemy do wsi Cegielnia. Na skrzyżowaniu dróg skręcamy w prawo. Dojeżdżamy do szosy Radzy- min - Warszawa. Tu można skręcić w prawo do sto- jącego na górce, przy szosie metalowego krzyża z pamiątkową tablicą, gdzie przed bitwą o Radzymin modlil się gen. Józef Haller. Szlak natomiast wiedzie w lewo do Cmentarza Żolnierzy Polskich 1920 roku. Do centrum Radzymina, z Cmentarza, szlak prowa- dzi Drogą Golgoty Narodu Polskiego. TURYSTYCZNY SZLAK ROWEROWY NA II LINIĘ POLSKIEJ OBRONY WARSZAWY im. kapitana Stefana Pogonowskiego Dużą wartość kulturową i architektoniczną sta- nowią również obiekty wpisane do gminnej ewi- dencji zabytków z miasta Radzymina, w tym min. remizastrażacka na ul. Strzelców Kaniowskich 2 i ponad 40 budynków, znajdujących się w głównie w centrum historycznym miasta. PODZIĘKOWANIA: ks. pral. Stanislaw Kuć Zbigniew Piotrowski Jan Wnuk Hanna Grzelak Anna Kotowska MIEJSCOWOŚCI ZWIĄZANE Z BOJAMI O RADZYMIN W SIERPNIU 1920 ROKU centrum ALEKSANDRÓW Wieś i folwark koło Radzymina, obecnie w grani- cach miasta. 13 sierpnia, wieczorem zdobyty przez bolszewików. Z rejonu Aleksandrowa, 15 sierpnia, szturm na Radzymin prowadził pułk grodzieński. Z folwarku pozycje bolszewików ostrze- liwala polska artyleria. CEGIELNIA Wieś na skraju Radzymina, przylegająca do szosy warszawskiej. W rejonie wsi, wieczorem 13 sierpnia, szykowała stanowiska obronne piechota 46 pułku wyparta wcześniej z miasta. Do Cegielni docierala kolejka marecka dowożąc na linię obrony wojsko i zaopatrzenie. Wieczorem 15 sierpnia, z rejonu wsi nastąpil ostateczny atak na Ciemne i Radzymin. W Cegielni na wzgórzu przy szosie, przy krzyżu 14 sierpnia modlił się, przybyły na linię frontu, gen. Józef Haller. CIEMNE Wieś pod Radzyminem. Obecnie jej część przylega- jąca do Cmentarza Poległych należy do miasta, sta- nowiąc jego ulicę, która nosi imię Marszałka Józefa Pilsudskiego. Wieczorem 13 sierpnia, wieś została zajęta przez bolszewików. W następnych dniach toczyly się o nią ciężkie boje. Ostatecznie zostala zdobyta wieczorem 15 sierpnia, przez pułk wileński wsparty czołgami. DYBÓW Wieś na prawym brzegu rzeki Rządzy, wzdłuż któ- rej biegla I linia polskiej obrony. Byl to glówny kie- runek bolszewickiego uderzenia na Radzymin, a później na Warszawę. Polskie placówki opuścily wieś wieczorem 13 sierpnia, w wyniku skutecznego ataku bolszewików. Odzyskanie wsi i okopów na I linii obrony nastąpiło około godz. 16.00, 16 sierpnia, w wyniku akcji żołnierzy batalionów pulków grodzieńskiego i kaniowskiego. NOWY JANKÓW Wieś w gminie Radzymin, wewnątrz I polskiej linii obrony. Ciężkie boje o wieś 14 sierpnia prowadzil pulk nowogródzki. Walki w jej rejonie trwaly przez caly następny dzień. Polacy odzyskali wieś w no- cy z 15 na 16 sierpnia. Stary Janków Wieś polożona na poludniowy wschód od Radzy- mina, oddalona około l km od I polskiej linii obrony. Zostala zajęta przez bolszewików 13 sierpnia wieczorem, po przełamaniu przez nich MIEJSCOWOŚCI ZWIĄZANE Z BOJAMI O RADZYMIN W SIERPNIU 1920 ROKU polskich linii obronnych między Kraszewem i Hele- nowem. Po nieudanych atakach Polaków 15 sierpnia, została zdobyta nazajutrz rano przez żolnierzy pulku wileńskiego. KRASZEW Wieś nad rzeką Rządzą polożona bezpośrednio przed I linią polskiej obrony. Z jej rejonu pod wie- czór 13 sierpnia wyszlo skuteczne natarcie bolsze- wików na Radzymin. Wieś zostala odbita z ich rąk 16 sierpnia, przez dwa bataliony grodzieńskiego pulku. MOKRE Wieś nad rzeką Rządzą, na I linii polskiej obrony. Zdobyta przez bolszewików 13 sierpnia byla w ich rękach do południa 16 sierpnia. Ciężkie boje o wieś 15 i 16 sierpnia, zakończone zwycięstwem, prowa- dzily dwa pulki Strzelców Kaniowskich - 28 i 29. NADMA Wieś nad rzeką Czarną, po prawej stronie szosy z Warszawy do Radzymina, na przedpolu II linii pol- skiej obrony. Z jej rejonu 14 i 15 sierpnia, ataki prze- prowadzal pulk nowogródzki ubezpieczając prawe skrzydło pułku wileńskiego, który atakował Radzy- min. Na wzgórzach w rejonie Nadmy rozmieszczone byly stanowiska polskiej artylerii. RUDA Wieś nad rzeką Rządzą, wzdłuż której przechodziła I linia polskiej obrony. W rejonie wsi mialo miejsce jedno z pierwszych starć Polaków z bolszewikami. W nocy z 12 na 13 sierpnia, bolsze- wicy przypuścili atak na broniących tego odcinka żołnierzy 48 pułku, zdobywając kilka karabinów maszynowych i biorąc jeńców. W dalszych dniach uderzenia bolszewików, kierowa- ly się glównie na wschód od polskich pozycji pod Rudą. SLUPNO Wieś przy szosie warszawskiej, na przedpolach li- nii polskiej obrony. Po odwrocie z Radzymina, wie- czorem 13 sierpnia, koncentrowały się w niej od- działy 46 pułku. 14 sierpnia na skrzyżowaniu dróg w Slupnie polegl jeden z najdzielniejszych żolnie- rzy Bitwy Warszawskiej, kapitan Ryszard Downa- r-Zapolski - dowódca I batalionu 85 pulku Strzel- ców Wileńskich. Rano 15 sierpnia, podczas ataku na Radzymin, żołnierzom pomagała ludność Słup- na rozbrajając i biorąc do niewoli bolszewików. WIKTORÓW Wieś na przedmieściach Radzymina, na I linii pol- skiej obrony. W jej rejonie, pod wieczór 13 sierpnia, nastąpił pierwszy wyłom w obronie, którym bolszewicy skutecznie zaatakowali Radzy- min. Wieś zostala odbita z rąk bolszewickich wie- czorem 15 sierpnia przez pulk grodzieński. WÓLKA RADZYMIŃSKA Wieś w gminie Nieporęt, na bezpośrednim przedpo- lu polskiej II linii obrony, która w jej rejonie załamy- wala się dostosowując swój bieg do uksztaltowa- nia piaszczystych wzgórz zmierzających do Strugi. Rano, 14 sierpnia, oddziały bolszewickie zajęły wieś i przekroczyly szosę Struga - Nieporęt wdzierając się za II linię polskiej obrony aż po Kąty Węgierskie. Byl to największy i najniebezpieczniejszy wyłom w polskiej obronie, którym 15 sierpnia, bolszewicy planowali atak na Warszawę. Dzięki śmialym akcjom I batalionu 28 pulku oraz innym jednostkom 10 dywizji Strzel- ców Kaniowskich udało się, 15 sierpnia rano, zlikwi- dować ten wylom i odbić Wólkę Radzymińską z rąk bolszewików. ZAWADY Wieś nad rzeką Rządzą, która stanowiła I linię pol- skiej obrony. Tu nastąpil najwcześniejszy atak bol- szewików na Radzymin. W nocy z 12 na 13 sierpnia i rano 13 sierpnia, zdobyli oni polskie placówki i stanowiska karabinów maszynowych, które znajdowały się w rejonie wsi, przed linią pol- skiej obrony na Rządzy. Wieczorem bolszewicy z rejonu Zawad, podobnie jak i z innych miejsc nad Rządzą, przepuścili zwycięski atak na Radzymin. Odbicie Zawad z ich rąk nastąpiło wieczorem, 16 sierpnia.
Transcript of Radzymin mapa turystycznaradzymin.pl/asp/pliki/000_01_Aktualnsci_2015/radzymin...domki letniskowe...
domkiletniskowe
RADZYMINmapa turystyczna
gminy
UNIA EUROPEJSKAEUROPEJSKI FUNDUSZ
ROZWOJU REGIONALNEGO
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007-2013
Star
y Bu
gRządza (Struga)
Rządza (Struga)
Czarna
Czarna
Biały Rów
Bieniaminówka
Bieniaminówka
Bug
Nare
w
Rządza (Struga)
Rządza (Struga)
SP
SP
SP
ZS
SP
SP
G
Czarna
Czarna
SP
SP
SP
ZS
SP
G
sosn a
sosn asosn a
sosn a
sosn a
sosn a
sosn a
sosn a
sosn a
sosn a
sosn a
b r z o z a
d ą b
Aleksandrów
OsiedleArmiiKrajowej
OsiedleNorwida
Sieraków
Cegielnia
Słupno-Górki
Słupno-Osiedle
Słupno
Kozia Góra
Cegielnia - Osiedle
Pólko
Nadma
Jaworówka
Górki
Kozłówek
Ciemne
Nowy Janków
UROCZYSKOCZARNASTRUGA
LASYDREWNICKIE
Góra św. Antoniego
PODCIEMNE
UROCZYSKO(KOZIAK)
JANKÓW
UROCZYSKOCIEMNE
ZOLSKIEBAGNO
PORĘBY
Dęby Gajowego
GajówkaStruga
BIELADWORSKIE
cegielnia
PROF-MET-KOL
GajówkaKoziak
Cmentarz1920r.
SORAYA S.A.
LPG
kolej towarowa
oczyszczalnia
SCANIAPOLSKA S.A.
ALBA ZAKŁADYPRALNICZE
GABS STACJAKONTROLI POJAZDÓW
3P SYSTEM
cegielnia
OśrodekKultury i Sportu
DWOREK HRABINYCZARTORYSKIEJ
DOM KULTURY
URZĄD MIASTA I GMINY
MZWiK
oczyszczalnia
BPARiMR
URZĄD PRACY CMENTARZ
RETMARK
RADMASZAKŁADY MIĘSNE
RAT-POL
Stadion"Mazur"
targowisko
kolej towarowa
StacjaUzdatniania
Wody
LeśniczówkaStruga
Europa
Kalwados
Braterska
Zaciszna
Władysława IVKsiąęca
Nowa
Wan
iliowa
Szko
lna
Szko
lna
Nowa
Żuliń
skieg
oLe
gionó
w
Sybir
aków
Skra
jna
Platynowa
Oliwkowa
Kam
eliow
a
Pros
ta
Miła
Dobra
Łąko
wa
Kope
rnik
a
Łąko
wa
Zeligowskiego
Strzelców WileńskichDolna
Zapolskiego
KONSTYTUCJI 3 MAJA
Zdro
jowa
Źród
lana
gen. Maczka
Św. A
ugus
tyna
Patri
otów
Wyc
inki
Szlac
heck
a
Króle
wska
Kolejowa
Komunalna
WiejskaCzapury
Orła Białego
Ogrodowa
Husarska
Głowackiego
PlacKościuszkiPlac
Wolności
Zduńska
StrzelcówGrodzieńskich
Kolej
owa
Rom
anty
czna
Witosa
Kras
ieńsk
iej
Nowo
wiejs
kiej
Sobie
skieg
o
Jezio
rkow
skiej
Podb
ipięt
y
Sienkiewicza
Ekologiczna
Nast
rojo
waDn
ausi
Jura
ndów
ny
Jagie
nki Z
ychó
wny
Zbys
zka
z Bog
dańc
aJur
anda
ze Sp
ycho
wa
Szcz
ęści
a
Rodzinna
Mał
a
Orla
Słow
icza
Prom
ykow
a
gen. Sikorskiego
Kubu
sia P
ucha
tka
Jaśm
inow
aAg
awy
Polne
j Róż
y
Chabrowa
Mag
nolii
Wsp
ólna
ŻeromskiegoOk
rężn
a
Przeskok Gośc
iniec
Przejazdowa
PorannaPolna
Polna
Osied
lowa
gen. Sikorskiego
Zgody
Bajec
zna
Anders
a
Rotmistrza Witolda Pileckiego
Partyzantów
Partyzantów
Folwarczna
Batalionów Chłopskich
Pogodna
Makowa
Dębowa
Bażancia
AkacjowaAkacjowa
Żwirk
owa
Zielo
na
Kolonia Pod Lasem
Ziemowita
Tęczowa
gen. Maczka
Nowa
Wronia
Now
a
Now
a Lawendowa
Morelowa
Bajkowa Miodowa
Rumiankowa
Parkowa
Kotowskiego
Wspólna
Wierzbowa
Sien
kiewi
cza
Mat
ejki
Kredytowa Kred
ytow
a
Dzielna
gen. Hallera
Świerkowa
Kron
enbe
rgów Wawrzyna
Willowa
Szcz
ęśliw
a
Spokojna
WidokRajska
Łagodna
Szko
lna Wios
enna
Euro
pejsk
a
Bluszczowa
Cedr
owa
Mło
dzień
cza
Ceglana
Ceglana
Wilcza
Brzo
zow
a
Doln
aKl
ubow
a
Popr
zecz
na
Sado
wa
Stor
czyk
owa An
ders
ena
Lipow
a
Sąsie
dzka
Pod
Sosn
ami
Kono
pnick
iej
Żeromskiego
Cich
a
Spacerowa
Wodna
Przyjazna
Markiewicza
Śląska Mon
iusz
kiKi
epur
yŚląska
Bieszczadzka
GranicznaOgrodowa
Przejściowa
Wilc
za
Górki
Sienkiewicza
Woł
odyjo
wskie
go
Broniewskiego
Szymborskiej
Armii Krajowej
Falandysza
Reym
onta
PerłowaTurkusowa
Brylantowa
Szafirowa
Kono
pnick
iej
Bursztynowa
Diam
ento
wa
Rubi
now
a
Różewicza
KochanowskiegoSkłodowskiej
KwiatówPolskich
Orzeszkowej
Dąbrowskiej
Kono
pnick
iej
Blisk
aW
ader
y
Słon
eczn
a
Krót
ka
Wczasowa
Wcz
asow
a
Fam
ilijna
Iglas
taAk
sam
itna
Lask
owa
Wyg
odnaUr
ocza
Zgod
na
Soko
la
Jesie
nna
Żucz
kaPusz
ystaDziennikarska
TopolowaBaśniowaLipowa
Klonowa
PięknaZawilcówKaczeńcówTulipanowaŻonkilowa
Azali
owaRó
żana
Kwia
towa
Wrz
osow
aKo
nwal
iowa
Azal
iowa
Koliski
Lubomirskiego
Mar
szał
a
Mickiewicza
ZielonaNarbutta
Norwida
Norw
ida
11 Lis
topa
da
Bato
rego
Ks. Czartoryskiej
DaszyńskiegoŻer
om-
skieg
oNa
ruto
wicza
Pogo
nows
kiego
1 MajaKilińskiego
Wyszk
owsk
aLetn
ia
Wąska
Waltera
Waltera
Słowackiego
Czereś-niowa
Ogrodowa
Wiśniow
a
Ogrodo
wa
Tuwima
SkargiCicha
Cicha
Łody
gowa
Malownic
za
Kwitnąca
Trau
gutt
a
Skorupki
Strz
elców
Kan
iow
skich
Paderew-skiego
Glin
kows
ka
Poziomkow
aM
iętowa
Stara
Stara
Szkolna
Nowa
Czarn
a
Czarna
TulipanowaCyprysowa
RzecznaRzeczna
Jarz
ębin
owa
Mad
ery
Mal
inow
a
Bazyliowa
Kozia Góra
Platanow
a
Mostow
a
Kozłówek
Kozłówek
WrzosowaTorfowa
GajówkaGajówka
Gwardii Ludowej Złota
Modrzew
iowa Ceglana
Pólko
Pólko
Jaworówka
Jaworówka
Prymasa Tysiąclecia
Ks. JerzegoPopiełuszki
Czarn
a
Krasickiego Chop
ina
Reja
Jesio
nowa
Bacz
yńsk
iego
Norwida
Norwida
Asny
kaPrus
a
Mios
za
Pora
nnej
RosyGo
ścin
iec
Żwirkii Wigury
Markiewicza
Brze
chwy
Szmaragdowa
PrzemienieniaPańskiego
AL. J
ANA
PAW
ŁA II
WETERANÓW
ALEJ
A JA
NA P
AWŁA
II
KORCZAKA
KARD.
WRÓBLEW
SKIEGO
STARYRYNEK
ZWYCIĘSKA
marsz. Piłsudskiego
marsz. Piłsudskiego
WOŁOM
IŃSKA
WOŁOM
IŃSKA
KARD. STEFANA WYSZYŃSK
IEGO
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
Osiedle DziałekRekreacyjnych"Niedźwiednia"
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
domkiletniskowe
sosn a
sosn a
sosn a
sosn a
sosn a
sosn a
sosn a
sosn asosn a
sosn a
sosn a
sosn a
sosn a
sosn a
sosn a
sosn a
sosn a
sosn a
sosn a
sosn a
sosn a
sosn a
sosn a
sosn a
sosn a
sosn a
sosn a
d ą b
sosn a
sosn a
d ą b
d ą b
b r z o z a
d ą b
d ą b
o l c h a
Aleksandrów
OsiedleArmiiKrajowej
OsiedleNorwida
RADZYMIN
Dybów Folwark
Stary Dybów
Dybów Górki
PAPIERNIA
ZwierzyniecEmilianów
ZawadyMokre Nowe
MokreStare Mokre
Łosie
Kol. NoweZałubice
Ruda
Rejentówka
Nowe Załubice
Borki
Trzciana
Stare Załubice
Opole
Dąbrowa
Popielarze
Arciechów
Stoczek
Myszyniec
Wolica
Siwek
Łąki
Łuzy
Sieraków
Cegielnia
Słupno-Górki
Słupno-Osiedle
Słupno
Kozia Góra
Cegielnia - Osiedle
Pólko
Nadma
Jaworówka
Górki
Kozłówek
Ciemne
Stary Janków
Nowy Janków
Kraszew Dzielny
Podlasek
Rżyska
Dybów Kolonia
Wiktorów
UROCZYSKOCZARNASTRUGA
LASYDREWNICKIE
Góra św. Antoniego
PODCIEMNE
UROCZYSKO(KOZIAK)
JANKÓW
UROCZYSKOCIEMNE
POD WAŁEM
ZA GÓRAMI
ODDZIELNE
BIEDOCIN
GÓRKI RADZYMIŃSKIE
KOŹLICHY
UROCZYSKOROZRZUTEK
Dęby Mocarze
Dęby Mocarze
św. Stanisława BM
ŁĄKITERESIŃSKIE ŁĄKI
TRZCIAŃSKIE
ŁĄKISIWKOWSKIE
ŁĄKIBORKOWSKIE
RADZYMINEK
KACZYDÓŁ
ZOLSKIEBAGNO
PORĘBY
DĘBINA
Dęby Gajowego
GajówkaStruga
BIELADWORSKIE
cegielnia
PROF-MET-KOL
GajówkaKoziak
Cmentarz1920r.
SORAYA S.A.
LPG
kolej towarowa
COCA-COLAHBC POLSKA
PROVITUS
cegielnia
oczyszczalnia
cegielnia
placsportowy
cegielnia
SCANIAPOLSKA S.A.
ALBA ZAKŁADYPRALNICZE
GABS STACJAKONTROLI POJAZDÓW
3P SYSTEM
cegielnia
TAGOPrzedsiębiorstwo
Przemysłu Cukierniczego
DOM KULTURY
OśrodekKultury i Sportu
DWOREK HRABINYCZARTORYSKIEJ
DOM KULTURY
URZĄD MIASTA I GMINY
MZWiK
oczyszczalnia
BPARiMR
URZĄD PRACY CMENTARZ
RETMARK
RADMASZAKŁADY MIĘSNE
RAT-POL
Stadion"Mazur"
targowisko
kolej towarowa
StacjaUzdatniania
Wody
LeśniczówkaStruga
Duet
Europa
Kalwados
legenda:PUNKT INFORMACJI TURYSTYCZNEJ
MUZEUM
POMNIK
KOŚCIÓŁ
KAPLICA
ADMINISTRACJA PUBLICZNA
HOTEL
LEŚNICZÓWKA
SZLAK ROWEROWY
SZPITAL
STRAŻ POŻARNA
BIBLIOTEKA PUBLICZNA
UCZELNIA WYŻSZA
SZKOŁA
PRZEDSZKOLE
PUNKT GASTRONOMICZNY
STACJA BENZYNOWA
BANK
APTEKA
PLACÓWKA POCZTOWA
PARKING
POSTÓJ TAKSÓWEK
DWORZEC AUTOBUSOWY
KORTY TENISOWE
STADNINA KONI
STADION
Szlak Drugiej Linii Obrony
Szlak Drugiej Linii Obrony
Szlak Drugiej Linii Obrony
SasankowaSasankowa
Sasankowa
Baśniowych Dębów
Dworkow
a
Owocow
a
Koni
ka P
olne
go
Poligon
owa
Polig
onow
a
Fiołkowa
Bukowa
Cisowa
Babiego Lata
Leśnej Jagody
Runa Leśnego
Zajęcza
Pasikonika
Bied
ronk
iPr
zyle
sie
Sow
y
Jago
dowa
Lesz
czyń
śka
Łosia
Borkowska
Jałowcowa
Piaskowa
GrzybowaBrzozowa
Pagórkowa15 Sierpnia
15 Sierpnia
15 Sierpnia
Ptas
ie R
adio
Piot
rusi
a Pa
na
Kozi
ołka
Mat
ołka
Olsz
owa
Strz
elcó
w P
olsk
ich
Strzelców Kresowych
Pagórkowa
Wrzosowa
Wróblew
skiego
Zalewowa
Rzeczna
Przemysłowa
Księżycowa
Puła
skieg
o
Braterska
Zaciszna
Władysława IVKsiąęca
Nowa
Wan
iliowa
Szko
lna
Szko
lna
Nowa
Żuliń
skieg
oLe
gionó
w
Sybir
aków
Skra
jna
Platynowa
Oliwkowa
Kam
eliow
a
Pros
ta
Miła
Dobra
Łąko
wa
Kope
rnik
a
Łąko
wa
Zeligowskiego
Strzelców WileńskichDolna
Zapolskiego
KONSTYTUCJI 3 MAJA
Zdro
jowa
Źród
lana
gen. Maczka
Św. A
ugus
tyna
Patri
otów
Wyc
inki
Szlac
heck
a
Króle
wska
Kolejowa
Komunalna
WiejskaCzapury
Orła Białego
Ogrodowa
Husarska
Głowackiego
PlacKościuszkiPlac
Wolności
Zduńska
StrzelcówGrodzieńskich
Kolej
owa
Koss
aka
Rom
anty
czna
Miło
sna
Leśna
Leśna
Witosa
Witosa
Księżycowa
Letn
iskow
a
Sarn
y
Nad
Łąka
mi
Nad Łąkami
Kone
seró
wAl
eja
Róż
Janu
szka
Basi
Siko
recz
kiSó
jki
Kort
owa
Czyż
yka
Kosa
Działkowa
Dąbrowszczaków
Działkowa
Ptasia
Jeżo
wa
Plis
zki
Jaw
orow
a
Dzi
ęcio
ła
Bocz
na
Bocz
na
Zaką
tek
Bystr
zyck
a
Działkowa
Leśnej Polany
Nadrzeczna
Nadrzeczna
Aleja Sosnowa
Szyszkowa
Skow
ronk
a
Dzięcioła
Wiewiórki
Szumiących Traw
Pancerna
Dereniowa
Stokrotki
Dąbrowszczaków
Kościelna
Kościelna
Plażowa
Nasza
Kruc
zaJo
dłow
a
Het
mań
ska Ka
linow
a
Wak
acyj
na
Niez
apom
inaj
ki
Pom
arań
czow
a
Lazu
row
aG
wia
żdzi
sta
Maj
ówki
Wio
linow
a
Żubr
owa
Piwna
Bratnia
Muzyków
Kościelna
Nowinkowa
Nowinkowa
Grądow
a
Kameralna
Wolicka
Narcyzowa
Łabędzia
Czeremchowa
Cichy Kącik
Kasztelańska
Słowiańska
Słowiańska
Rekreacyjna
Rekreacyjna
Teresińska
Błękitna
Leszczynowa
Grabow
a
Grabowa
Trus
kawko
wa
Żabia Na Skarp
ie
Świerszcza
Podleśna
Wrzosowa
Siwkowa
Siwkowa
Kani
Podlaska
BorowikowaRydzowa
Maślaków
Morenowa
Rudzika
Ryńska
Gruntow
a
Szumiących Traw
Wilg
i
Tobi
aszo
wa
Rzeczna
BorówkowaSosnowa
Róży
Wia
trów
Zale
sie
Polig
onow
a
Sasankowa
Księżycowa
Kras
ieńsk
iej
Nowo
wiejs
kiej
Sobie
skieg
o
Jezio
rkow
skiej
Podb
ipięt
y
Sienkiewicza
Ekologiczna
Nast
rojo
waDn
ausi
Jura
ndów
ny
Jagie
nki Z
ychó
wny
Zbys
zka
z Bog
dańc
a
Juran
da
ze Sp
ycho
wa
Szcz
ęści
a
Rodzinna
Mał
a
Orla
Słow
icza
Prom
ykow
a
gen. Sikorskiego
Kubu
sia P
ucha
tka
Jaśm
inow
aAg
awy
Polne
j Róż
y
Chabrowa
Mag
nolii
Wsp
ólna
Żeromskiego
Okrę
żna
Przeskok Gośc
iniec
Przejazdowa
PorannaPolna
Polna
Osied
lowa
gen. Sikorskiego
Zgody
Bajec
zna
Anders
a
Rotmistrza Witolda Pileckiego
Partyzantów
Partyzantów
Folwarczna
Batalionów Chłopskich
Pogodna
Makowa
Dębowa
Bażancia
AkacjowaAkacjowa
Żwirk
owa
Zielo
na
Kolonia Pod Lasem
Ziemowita
Tęczowa
gen. Maczka
Nowa
Wronia
Now
a
Now
a Lawendowa
Morelowa
Bajkowa Miodowa
Rumiankowa
Parkowa
Kotowskiego
Wspólna
Wierzbowa
Sien
kiewi
cza
Mat
ejki
Kredytowa Kred
ytow
a
Dzielna
gen. Hallera
Świerkowa
Kron
enbe
rgów Wawrzyna
Willowa
Szcz
ęśliw
a
Spokojna
WidokRajska
Łagodna
Szko
lna Wios
enna
Euro
pejsk
a
Bluszczowa
Cedr
owa
Mło
dzień
cza
Ceglana
Ceglana
Wilcza
Brzo
zow
a
Doln
aKl
ubow
a
Popr
zecz
na
Sado
wa
Stor
czyk
owa An
ders
ena
Lipow
a
Sąsie
dzka
Pod
Sosn
ami
Kono
pnick
iej
Żeromskiego
Cich
a
Spacerowa
Wodna
Przyjazna
Markiewicza
Śląska Mon
iusz
kiKi
epur
y
Śląska
Bieszczadzka
GranicznaOgrodowa
Przejściowa
Wilc
za
Górki
Sienkiewicza
Woł
odyjo
wskie
go
Broniewskiego
Szymborskiej
Armii Krajowej
Falandysza
Reym
onta
PerłowaTurkusowa
Brylantowa
Szafirowa
Kono
pnick
iej
Bursztynowa
Diam
ento
wa
Rubi
now
a
Różewicza
KochanowskiegoSkłodowskiej
KwiatówPolskich
Orzeszkowej
Dąbrowskiej
Kono
pnick
iej
Blisk
aW
ader
y
Słon
eczn
a
Krót
ka
Wczasowa
Wcz
asow
a
Fam
ilijna
Jasn
a
Majow
a
Iglas
taAk
sam
itna
Lask
owa
Wyg
odnaUr
ocza
Zgod
na
Soko
la
Jesie
nna
Żucz
kaPusz
ystaDziennikarska
TopolowaBaśniowaLipowa
Klonowa
PięknaZawilcówKaczeńcówTulipanowaŻonkilowa
Azali
owaRó
żana
Kwia
towa
Wrz
osow
aKo
nwal
iowa
Azal
iowa
Koliski
Lubomirskiego
Mar
szał
a
Mickiewicza
ZielonaNarbutta
Norwida
Norw
ida
11 Lis
topa
da
Bato
rego
Ks. Czartoryskiej
DaszyńskiegoŻer
om-
skieg
oNa
ruto
wicza
Pogo
nows
kiego
1 MajaKilińskiego
Wyszk
owsk
aLetn
ia
Wąska
Waltera
Waltera
Słowackiego
Czereś-niowa
Ogrodowa
Wiśniow
a
Ogrodo
wa
Tuwima
Tetmajera
Słowackiego
Majow
a
Kasztanowa
Kasztanowa
Gajowa
Rado
sna
Rado
sna
Radosna
Przyjacielska
Napoleońska
Napoleońska
Litewska
Szwoleżerów
Szwoleżerów
Szwoleżerów
Ułańska
Pielgrzyma
Rataja
SkargiCicha
Cicha
Łody
gowa
Ułańska
Czajki
Myśliwska
Rycerska
Pionierska
Gró
dki
Mist
rza
i Mał
gorz
aty
Malownic
za
Kwitnąca
Trau
gutt
a
Skorupki
Strz
elców
Kan
iow
skich
Paderew-skiego
Glin
kows
ka
Borkowska
Poziomkow
aM
iętowa
Stara
Stara
Szkolna
Nowa
Czarn
a
Czarna
TulipanowaCyprysowa
RzecznaRzeczna
Jarz
ębin
owa
Mad
ery
Mal
inow
a
Bazyliowa
Kozia Góra
Platanow
a
Mostow
a
Kozłówek
Kozłówek
WrzosowaTorfowa
GajówkaGajówka
Gwardii Ludowej Złota
Modrzew
iowa Ceglana
Pólko
Pólko
Jaworówka
Jaworówka
Prymasa Tysiąclecia
Ks. JerzegoPopiełuszki
Czarn
a
Krasickiego Chop
ina
Reja
Jesio
nowa
Bacz
yńsk
iego
Norwida
Norwida
Asny
kaPrus
a
Mios
za
Pora
nnej
RosyGo
ścin
iec
Żwirkii Wigury
Markiewicza
Brze
chwy
Wesoła
Objazdowa
Zacis
ze
Zawadzka
Zawadzka
Żurawia
Żołnierska
por. F. Żukowskiego
kpt. J. Rogowskiego
Stra
żack
a
StarorzeczeStarorz
ecze
Dąbrowiecka
Ogólna
Ogólna
Pod Dębami
Pod
Świer
kami
Wolicka
Zegrzyńska
Zegrzyńska
Zegrzyńska
Bosmańska
Ogóln
a
Okrą
glica
Kapit
ańsk
a
Dąbrowiecka
Jaworo
wa
PrzystańMotylkowaMirabelki
Myszyniec
Myszyni
ec
Mazowiecka
Starorz
ecze
Orzecho
wa
Wojciechowskiego
Myszyni
ec
Euzebii
Okrąglica
Flor
y
Bukietowa
Pod
Świer
kam
i
Starych Dębów
Szmaragdowa
PrzemienieniaPańskiego
WETERANÓW
WETERANÓW
WETERANÓWWETERANÓW
AL. J
ANA
PAW
ŁA II
WETERANÓW
ALEJ
A JA
NA P
AWŁA
II
KORCZAKA
KRASZEWSKA
KARD. STEFANA WYSZYŃSKIEGO
KARD.
OPOL
SKA
OPOLSKA
OPOL
SKA
OPOL
SKA
MAZOWIECKA
MAZOWIECKA
WRÓBLEW
SKIEGO
WRÓBLEW
SKIEGO
STARYRYNEK
ZWYCIĘSKA
ZWYCIĘSKA
ZWYCIĘSKAZWYCIĘSKA
RADZYMIŃSKA
LEŚNA
MOKRA
POLS
KIEJ
ORG
ANIZ
ACJI
WOJ
SKOW
EJ
RADZYM
IŃSKA
RAD
ZYM
IŃSK
A
WARSZAWSKA
BIAŁYSTOK
marsz. Piłsudskiego
marsz. Piłsudskiego
WOŁOM
IŃSKA
WOŁOMIŃSKA
KARD. STEFANA WYSZYŃSKIEGO
WOŁOM
IŃSKA
WOŁOM
IŃSKA
KARD. STEFANA WYSZYŃSKIEG
O
ZASOBY PRZYRODNICZENajciekawsze zasoby przyrodnicze będące jedno-cześnie największymi atutami gminy Radzymin to: • wody powierzchniowych (rzeki: Bug, Narew, Rzą-dza i Czarna, Jezioro Zegrzyńskie), • obszary chronione,• liczne tereny leśne (Nadleśnictwo Drewnica i Ja-błonna),
Gmina Radzymin sąsiaduje również z Warszawskim Obszarem Chronionego Krajobrazu, obszarami Na-tura 2000. Najbliżej położone obszary występują:• na granicy z gminą Dąbrówka - Ostoja Nad-bużańska SOO (Specjalne Obszary Ochrony) PLH140011 • Dolina Dolnego Bugu OSO (Obszary Specjalnej Ochrony) PLB140001, stanowiąca korytarz ekolo-giczny o znaczeniu ponad regionalnym rozciągają-cy się wzdłuż Bugu, Zalewu Zegrzyńskiego i rzeki Rządzy. Na terenie gminy wsytępują równie liczne pomniki przyrody- łącznie ponad 240 obiektów, głównie dęby szypułkowe w okolicach miejscowości Arcie-chów i Załubice Stare.
Z gatunków chronionych i rzadkich można w lasach gminy Radzymin spotkać lilię złotogłów, miodownika melisowatego, dziurawiec skąpolistny oraz żubrówkę. Lasy znajdujące się głównie w za-chodniej części gminy występują na wysoczyznach (wydmach). Są to kompleksy leśne Nadleśnictwa Drewnica i Nadleśnictwa Jabłonna, łącznie zajmują około ¼ powierzchni gminy Radzymin. Mniejsze kompleksy znajdują się na południu gminy (Uro-czysko Koziak i Ciemne) oraz północy (Uroczysko Rozrzutek i Górki Radzymińskie). W przeważającej większości są to siedliska borowe, które w zależ-ności od warunków wodnych przyjmują postać su-chych borów, borów świeżych i wilgotnych lub bo-rów bagiennych. Największe sosnowe kompleksy leśne znajdują się na jej obszarze w południowo--wschodniej, południowo-zachodniej i zachodniej części. Dominują bory świeże i bory suche. Lokalnie występują bory mieszane oraz bory bagienne, łęgi i olsy. W postaci bliskiej stanu naturalnego zachowały się olsy oraz bory bagienne. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest ich mała dostępność dla człowieka oraz zerowa przy-datność obszarów ich występowania (siedliska hy-drogeniczne) dla celów rolnictwa, czy osadnictwa. Najcenniejsze przyrodniczo są zwarte kompleksy
leśne w zachodniej części gminy, gdzie można spotkać większość spośród rodzimych gatunków drzew i krzewów. Lasy te są również ostoją dla wielu gatunków zwierząt.
ZASOBY KULTUROWE Na terenie gminy Radzymi znajdują się obiekty wpisane do rejestru Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków, Są to:• znajdujący się w centrum miasta Kościół Prze-mienienia Pańskiego, którego historia pisana sięga 5 lutego 1473 r., kiedy to na skutek starań właści-ciela, Jana z Radzymina, parafia została erygowa-na przez biskupa płockiego i księcia mazowieckie-go Konrada. W latach 1773-1780 ówczesna wła-ścicielka Radzymina i sąsiednich folwarków księż-na Eleonora Czartoryska z dzomu Waldstein, hra-bina austriacka, małżonka księcia Michała, wiel-kiego kanclerza Księstwa Litewskiego, wzniosła w Radzyminie jednonawowy kościół murowany. Konsekracji świątyni w 1781 roku dokonali: biskup płocki książę Michał Poniatowski wraz z bisku-pem Adamem Naruszewiczem.• pojedyncze budynki o wartości historycznej – będące w ewidencji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, oraz pozostałe nie objęte ochroną, a mające wartości historyczne; • układy zaprojektowanej zieleni miejskiej z okre-su międzywojennego, m.in. rozplanowanie zieleni i pozostałości nasadzeń na Placu Wolności i Placu Kościuszki, pozostałości po nasadzeniach wzdłuż ulic Warszawskiej i Norwida; • cmentarz grzebalny parafii rzymsko-katolickiej założony w 1912 roku• Cmentarz Żołnierzy oległych pod Radzyminem w walkach 1920 roku i II wojny światowej. Na cmentarzu kaplica – pomnik, zbiorowe mogiły po-ległych pod Radzyminem, Nieporętem i Mokrem w sierpniu 1920 roku. Znajduje się tutaj również mogiła 127 żołnierzy polskich z 1939 roku, groby żołnierzy z lat 1939 – 1944, napisy ku czci 28 pułku Strzelców Kaniowskich, 85 pułku Strzelców Wileńskich, 46 pułku Strzelców Kresowych. Cmen-tarz jest od 1989 roku miejscem państwowych, corocznych uroczystości upamiętniających „Cud nad Wisłą” z sierpnia 1920 r. • nieczynne cmentarze żydowski i ewangelicki przy ul. Polnej. • pozostałości parku krajobrazowego założonego w końcu XVIII w., otaczającego dawny pałac Ele-onory Czartoryskiej zostały objęte ochroną kon-serwatorską poprzez wpisanie do rejestru zabyt-
ZASOBY PRZYRODNICZE I KULTUROWE GMINY RADZYMIN
ków. Jest to jednak niewielki fragment dawnego założenia pałacowo-parkowego obejmujący aleję kasztanową, murowano-drewniany budynek ad-ministratora, staw oraz starodrzew parkowy. Poza strefą ochrony konserwatorskiej istnieją jeszcze inne czytelne elementy dawnego parku: pozosta-łości układu wodnego, starodrzew wzdłuż obecnej ulicy Eleonory Czartoryskiej,
ZASOBY PRZYRODNICZE I KULTUROWE GMINY RADZYMIN
SZKOŁA KLASYCYSTYCZNAZbudowana w latach 1843-1844 wg projektu Antonio Corazziego dla Instytutu Nauczycieli Elementarnych. Plac pod budynek z dość dużym ogrodem podarował dziedzic Krusenstern, sam zaś wielki dwupiętrowy budynek murowany, zwany przez mieszczan radzymińskich „gmachem” finansowało Ministerstwo Oświaty Królestwa Polskiego. Kamień węgielny został położony 6 lipca 1843 roku a cały gmach szkolny został oddany do użytku we wrześniu 1845 roku. Instytut Nauczycieli Elementarnych posiadał szkołę oraz internat dla uczniów. Szkoła była najpierw dwuletnia a później czteroletnia. Z grona dawnych profesorów Instytutu należy wymienić ks. Józefa Hollaka – prefekta szkoły, późniejszego biskupa sejneńskiego, Baudouin de Courtenay, ojca słynnego lingwisty - Jana urodzonego w Radzyminie uznanego jest za jednego z ojców nowoczesnego językoznaw-stwa, twórcę kazańskiej szkoły językoznawczej i prekursora praskiej szkoły fonologicznej oraz Juliana Ochorowicza, którego zwłoki spoczywają na miejscowym cmentarzu.Obecnie siedziba II Liceum Ogólnokształcącego.
SZPITAL WOJSKOWY KLASYCYSTYCZNYBudynek zaprojektowany przez Henryka Marconiego. Wybudowany został w stylu neoklasycystycznym i oddany do użytku w 1843 roku. Wojsko rosyjskie przeznaczyło obiekt na szpital dla chorych żołnierzy. W 1867 roku, po upadku Powstania Styczniowego budynek zajęły rosyjskie władze powiatowe przeniesione ze Stanisławowa. Od 1915 do 1918 roku budynek zajmowały władze niemieckie. W 1918 roku w budynku powstała siedziba starostwa powiatowego. Po przegranej Wojnie Obronnej miejsce polskiego starostwa powiatowego zajęło hitlerowskie okupacyjne starostwo powiatowe. W 1944 roku obiekt został opanowany przez żołnierzy I Batalionu 32 pułku piechoty Armii Krajowej. Po wycofaniu się Rosjan i Armii Krajowej budynek zajęli Niemcy. Po
wejściu do Radzymina oddziałów radzieckich gospodarzem obiektu stało się komunistyczne starostwo powiatowe.W 1952 roku Radzymin przestał być siedzibą władz powiatowych. Do 1992 roku w budynku mieścił się internat Studium Wychowania Przedszkolnego.Obecnie w budynku znajduje się siedziba Ośrodka Pomocy Społecznej, Urzędu Stanu Cywilnego i Wydziału Budownictwa Starostwa Powiatu Wołomińskiego. SZKOŁA ELEMENTARNA I PRZYTUŁEK DLA UBOGICH Z 1779 ROKUFundacja księżnej Eleonory Czartoryskiej założona przez proboszcza radzymińskiego ks. Kazimierza Narbutta. Przytułek był pierwszym w mieście obiektem o charakterze dobroczynnym. W 1797 roku, kiedy Radzymin znalazł się pod rządami Austriaków szkoła wraz z przytułkiem została rozwiązana. W 1818 roku, gdy Radzymin znajdował się w Królestwie Polskim, właścicielka miasta, hrabina Teresa Raczyńska z księdzem Maciejem Gutowskim - proboszczem parafii reaktywowali szkołę i przytułek. Przytułek miał charakter domu i jadłodajni dla osób starszych.Szkoła wraz z przytułkiem utrzymywana była przez parafię do 1867 roku. Po upadku Powstania Styczniowego, Rosjanie odebrali budynek spod dozoru parafii i utworzyli szkołę ludową o rusyfikacyjnym charakterze.W 1918 roku, po odzyskaniu przez Polskę niepodległo-ści, w budynku rozpoczęła swoje funkcjonowanie szkoła powszechna II Rzeczypospolitej, która działała do 1934 roku. Po zakończeniu II wojny światowej w budynku mieścił się internat Studium Wychowania Przedszkolnego. Internat istniał do 1992 roku.Obecnie w budynku znajduje się siedziba Towarzystwa Przyjaciół Radzymina, Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Obwód „Rajski Ptak” oraz koła Polskiego Związku Wędkarskiego.
WYBRANE ZABYTKI ZNAJDUJCE SIĘ NA TERENIE GMINY
Szlak długości 30 km koloru niebieskiego. Jego trasa prowadzi przez: Aleksandrów, Łąki, Beniaminów, Re-jentówka, Mokre, Zawady, Dybów Górki, Stary Dybów, Emilianów, Rasztów, Kraszew Stary, Stary Janków, Ciemne. Szlak zaczyna i kończy się w Radzyminie. Szlak rozpoczyna się przed Kolegiatą Radzymińską. Na szlaku znajdują się ciekawe obiekty historyczne i przyrodnicze: m.in.: Pomnik Pomordowanych i Spalo-nych mieszkańców Radzymina w 1944 roku, niemiec-ki bunkier z II wojny światowej, carski fort w Benia-minowie, tablica upamiętniająca śmiertelne zranienie majora Stefana Waltera czy malowniczą dolinę rzeki Rządzy.
Szlak rozpoczyna się przed Kolegiatą Radzymińską (węzeł szlaków) i biegnie razem ze szlakiem czarnym, Drogą Golgoty Narodu Polskiego, w kierunku Cmenta-rza Żołnierzy Polskich 1920 roku. Przed odchodzącą w lewo ulicą Norwida szlak skręca w prawo, w ulicę gen. Stanisława Maczka, którą biegnie do jej końca. Skręca w ulicę Nową, a po 80 m skręca w prawo, w ulicę Batalionów Chłopskich. Po jej prawej stronie, przy stacji ujęcia wody pitnej dla Radzymina, Pomnik Po-mordowanych i Spalonych mieszkańców Radzymina w 1944 roku. Jedziemy ulicą Batalionów Chłopskich przez dzielnicę Radzymina - Aleksandrów. Wjeżdżamy w las i dalej jedziemy na wprost. Na pierwszym skrzyżowaniu skręcamy w prawo. Przejeżdżamy przez przejazd kole-jowy linii Tłuszcz - Legionowo. Przez łąki dojeżdżamy do ściany lasu. Skręcamy w lewo i po opuszczeniu la-su jedziemy dalej przez łąki polną drogą. Dojeżdżamy do drogi poprzecznej i słupa betonowego ze znakiem szlaku. Jedziemy dalej drogą prosto, która za chwilę łukiem skręca w lewo. Dojeżdżamy do mostu na rzece Beniaminówce. Dalej jedziemy prosto przez las do dro-gi poprzecznej. Stąd można odbyć krótką wycieczkę do niemieckiego bunkra z czasów II wojny światowej. Bez znaków skręcamy w lewo i za przejazdem kolejowym skręcamy również w lewo. Bunkier znajduje się przy torach kolejowych około 300 m od przejazdu. Stąd wracamy tą samą trasą na niebieski szlak. Jedziemy prosto, mijając po prawej stronie zabudowania przy-siółka Łąki. Dojeżdżamy do rozwidlenia dróg, gdzie nasz szlak połączy się ze szlakami czerwonym im. kpt. Stefana Pogonowskiego i żółtym. Stąd można odbyć krótką wędrówkę do dębu króla Jana Kazimierza. W tym celu należy skręcić czerwonym szlakiem w lewo. Po około 300 m dojdziemy do dębu. Po powrocie do rozwidlenia dróg jedziemy prosto do gospodarstwa p. Dąbkowskich. Objeżdżamy go drogą gruntową. Po około 200 m skręcamy w prawo i przez las dojeżdża-my do szosy asfaltowej Radzymin - Białobrzegi. Stąd można odbyć wędrówkę do widocznego po prawej car-skiego frontu w Beniaminowie. Przekraczamy szosę i przez około 500 m jedziemy drogą leśną, po czym
skręcamy w prawo w drogę gruntową i przy parkingu w lewo do zabudowy działkowej. Jadąc wśród zabudo-wy letniskowej, a później skrajem lasu dojeżdżamy do drogi betonowej. Skręcamy w lewo. Przy leśnym par-kingu, wraz ze szlakami niebieskim i czerwonym, skrę-camy w prawo. Jedziemy przezlas do szosy asfaltowej Radzymin - Borki i skręcamy w prawo. Około 250 m przed szosą Radzymin - Biało-brzegi skręcamy w lewo i szeroką piaszczystą drogą przez las jedziemy w kierunku letniskowej dzielnicy Ra-dzymina - Rejentówki. Dojeżdżamy do szosy asfaltowej Radzymin - Załubice. Przecinamy ją opuszczając szlak czerwony, który skręca w prawo do Radzymina. Jedzie-my prosto ulicą Rzeczną. Na rozwidleniu dróg, drogą w lewo - skos, na drugim rozwidleniu drogą w prawo - skos ulicą Sosnową. Na skrzyżowaniu dróg prosto do wsi Mokre. We wsi, przy szlaku po prawej stronie głaz z tablicą upamiętniającą śmiertelne zranienie majora Stefana Waltera. Dojeżdżamy do szosy Radzymin - Ku-ligów. Szlak skręca w prawo, a przy kapliczce w lewo. Drogą wśród zabudowań, a później przez pola, dojeż-dżamy na skraj wsi Zawady do drugiej szosy Radzymin - Kuligów. Przecinamy ją i jedziemy w prawo - skos do wsi Dybów Górki i dalej prosto do starej szosy Warsza-wa - Białystok, następnie przez przejazd kolejowy. Za przejazdem skręcamy w lewo i jedziemy przez Dybów Stary i most na rzece Rządzy do końca drogi asfalto-wej i dalej drogą polną. Od mostu na Rządzy można odbyć ciekawą wędrówkę brzegiem rzeki, równolegle do szlaku biegnącego skrajem jej doliny. Włączenie do szlaku nastąpi wtedy w Kraszewie Starym. Przed lasem sosnowym szlak skręca w prawo w ulicę Wąską. Przed nami wieś Emilianów oraz wieś Rasztów. Skrzy-żowanie z drogą asfaltową Radzymin - Klembów. Skrę-camy w prawo i przez mosty na Rządzy dojeżdżamy do Kraszewa Starego, przejeżdzając przez skrzyżowa-nie prosto do końca Kraszewa Starego, Za linią wyso-kiego napięcia skręcamy w prawo drogą gruntową i na pierwszym skrzyżowaniu w lewo, obok gospodarstwa z czerwonej cegły, przez las (lewą stroną). Na skrzyżo-waniu polnych dróg prosto przez las. Rozwidlenie, dro-ga odchodzi w lewo, a szlak prosto drogą asfaltową do Jankowa Starego. Jedziemy przez Janków Stary do skrzyżowania z szosą Radzymin - Wołomin. Szlak wie-dzie prosto przez wieś Ciemne. Na łuku szosy w lewo i następnie prosto przez wieś do Cmentarza Żołnierzy Polskich 1920 roku w Radzyminie. Z cmentarza można wrócić Drogą Golgoty Narodu Polskiego, szlakiem czar-nym do centrum Radzymina.
TURYSTYCZNY SZLAK ROWEROWY NA I LINIĘ POLSKIEJ OBRONY WARSZAWY im. majora Stefana Waltera
Szlak długości 25 km, koloru czerwonego. Jego tra-sa prowadzi przez Rejentówkę, Beniaminów, Wólkę Radzymińską, Sieraków i Cegielnię. Szlak zaczyna i kończy się w Radzyminie. Szlak rozpoczyna się przed Kolegiatą Radzymińską. Na szlaku znajdują się ciekawe obiekty historyczne i przyrodnicze: ka-pliczka na Zjawieniu, fort carski w Beniaminowie, dąb króla Jana Kazimierza, Pomnik Żołnierzy 28 pułku Strzelców Kaniowskich, pozostałość rowów strzeleckich z 1920 roku, historycznie piaszczysty szlak wzniesienia 103 oraz Cmentarz Żołnierzy Pol-skich 1920 r., a dalej do centrum Radzymina szlak prowadzi Drogą Golgoty Narodu Polskiego.
Szlak rozpoczyna się przed Kolegiatą Radzymińską (węzeł szlaków). Jedziemy w kierunku zachodnim ulicą Weteranów. Na rozwidleniu dróg, przy Krzyżu skręcamy w prawo i przez przejazd kolejowy dojeż-dżamy do dzielnicy Radzymina zwanej Zjawieniem. Przy szlaku, po prawej stronie Kapliczka - Sanktu-arium Maryjne, miejsce cudownych uzdrowień i uro-czystości odpustowych Święta Przemienienia Pań-skiego - 6 sierpnia. Po lewej stronie największe w Europie południowo - wschodniej zakłady Coca Coli. Dojeżdżamy do letniskowej dzielnicy Radzymina - Rejentówki. Na wysokości ulicy Rzecznej skręcamy w lewo w szeroką leśną drogę. Odtąd towarzyszył nam będzie szlak niebieski. Dojeżdżamy do szosy Radzymin - Borki. Skręcamy w prawo. Za lekkim łukiem szosy skręcamy w drogę leśną w lewo (sz-laban). Jedziemy prosto do drogi betonowej. Przy leśnym parkingu skręcamy w lewo. Na końcu lasu skręcamy w prawo. Jedziemy najpierw wśród dom-ków rekreacyjnych, a później drogami leśnymi do szosy Radzymin - Białobrzegi. Przecinamy ją. Stad można odbyć wędrówkę do widocznego z lewej strony carskiego fortu w Beniaminowie. Za szosą
jedziemy przez las, a później, po objeździe z lewej strony gospodarstwa p. Dąbkowskich, drogą w pra-wo. Na rozwidleniu dróg, w lewo odchodzi szlak nie-bieski im. mjr Stefana Waltera, my jedziemy prosto. Po prawej stronie przy szlaku dąb króla Jana Ka-zimierza. Wjeżdżamy w las i przez piaszczystą wy-dmę dojeżdżamy do zabudowań leśniczówki i szosy betonowej. Przejeżdżamy przez przejazd kolejowy linii Tłuszcz - Legionowo. Za przejazdem jedziemy w prawo, wąską drogą betonową do szosy Struga - Nieporęt. Skręcamy w lewo i skrajem szosy jedzie-my do Pomnika Żołnierzy 28 pułku Strzelców Ka-niowskich w pobliżu Zamostków Wólczańskich. Stąd jedziemy dalej prosto, wzdłuż szosy do przydrożne-go parkingu. Przed nim skręcamy w lewo, w szero-ką, leśną drogę prowadzącą do styku wsi Sierakowa i Słupna. Po lewej stronie, na skraju pasma wydm okazały, piaszczysty stok wzniesienia 103. Miejsce styku 10 dywizji Strzelców Kaniowskich i 1 Dywizji Litewsko - Białoruskiej oraz stanowisko polskiej artylerii przed bojami o Radzymin. Dojeżdżamy do szosy asfaltowej Słupno - Wólka Radzymińska. Skręcamy w prawo, a później przy kapliczce w lewo i jedziemy do wsi Cegielnia. Na skrzyżowaniu dróg skręcamy w prawo. Dojeżdżamy do szosy Radzy-min - Warszawa. Tu można skręcić w prawo do sto-jącego na górce, przy szosie metalowego krzyża z pamiątkową tablicą, gdzie przed bitwą o Radzymin modlił się gen. Józef Haller. Szlak natomiast wiedzie w lewo do Cmentarza Żołnierzy Polskich 1920 roku. Do centrum Radzymina, z Cmentarza, szlak prowa-dzi Drogą Golgoty Narodu Polskiego.
TURYSTYCZNY SZLAK ROWEROWY NA II LINIĘ POLSKIEJ OBRONY WARSZAWYim. kapitana Stefana Pogonowskiego
Dużą wartość kulturową i architektoniczną sta-nowią również obiekty wpisane do gminnej ewi-dencji zabytków z miasta Radzymina, w tym min. remizastrażacka na ul. Strzelców Kaniowskich 2 i ponad 40 budynków, znajdujących się w głównie w centrum historycznym miasta.
PODZIĘKOWANIA:
ks. prał. Stanisław KućZbigniew PiotrowskiJan WnukHanna GrzelakAnna Kotowska
MIEJSCOWOŚCI ZWIĄZANE Z BOJAMI O RADZYMIN W SIERPNIU 1920 ROKU
centrum
ALEKSANDRÓWWieś i folwark koło Radzymina, obecnie w grani-cach miasta. 13 sierpnia, wieczorem zdobyty przez bolszewików. Z rejonu Aleksandrowa, 15 sierpnia, szturm na Radzymin prowadził pułk grodzieński. Z folwarku pozycje bolszewików ostrze-liwała polska artyleria.
CEGIELNIAWieś na skraju Radzymina, przylegająca do szosy warszawskiej. W rejonie wsi, wieczorem 13 sierpnia, szykowała stanowiska obronne piechota 46 pułku wyparta wcześniej z miasta. Do Cegielni docierała kolejka marecka dowożąc na linię obrony wojsko i zaopatrzenie. Wieczorem 15 sierpnia, z rejonu wsi nastąpił ostateczny atak na Ciemne i Radzymin. W Cegielni na wzgórzu przy szosie, przy krzyżu 14 sierpnia modlił się, przybyły na linię frontu, gen. Józef Haller.
CIEMNEWieś pod Radzyminem. Obecnie jej część przylega-jąca do Cmentarza Poległych należy do miasta, sta-nowiąc jego ulicę, która nosi imię Marszałka Józefa Piłsudskiego. Wieczorem 13 sierpnia, wieś została zajęta przez bolszewików. W następnych dniach toczyły się o nią ciężkie boje. Ostatecznie została zdobyta wieczorem 15 sierpnia, przez pułk wileński wsparty czołgami.
DYBÓWWieś na prawym brzegu rzeki Rządzy, wzdłuż któ-rej biegła I linia polskiej obrony. Był to główny kie-runek bolszewickiego uderzenia na Radzymin, a później na Warszawę. Polskie placówki opuściły wieś wieczorem 13 sierpnia, w wyniku skutecznego ataku bolszewików. Odzyskanie wsi i okopów na I linii obrony nastąpiło około godz. 16.00, 16 sierpnia, w wyniku akcji żołnierzy batalionów pułków grodzieńskiego i kaniowskiego.
NOWY JANKÓW Wieś w gminie Radzymin, wewnątrz I polskiej linii obrony. Ciężkie boje o wieś 14 sierpnia prowadził pułk nowogródzki. Walki w jej rejonie trwały przez cały następny dzień. Polacy odzyskali wieś w no-cy z 15 na 16 sierpnia.
Stary JankówWieś położona na południowy wschód od Radzy-mina, oddalona około l km od I polskiej linii obrony. Została zajęta przez bolszewików 13 sierpnia wieczorem, po przełamaniu przez nich
MIEJSCOWOŚCI ZWIĄZANE Z BOJAMI O RADZYMIN W SIERPNIU 1920 ROKU
polskich linii obronnych między Kraszewem i Hele-nowem. Po nieudanych atakach Polaków15 sierpnia, została zdobyta nazajutrz rano przez żołnierzy pułku wileńskiego.
KRASZEWWieś nad rzeką Rządzą położona bezpośrednio przed I linią polskiej obrony. Z jej rejonu pod wie-czór 13 sierpnia wyszło skuteczne natarcie bolsze-wików na Radzymin. Wieś została odbita z ich rąk 16 sierpnia, przez dwa bataliony grodzieńskiego pułku.
MOKREWieś nad rzeką Rządzą, na I linii polskiej obrony. Zdobyta przez bolszewików 13 sierpnia była w ich rękach do południa 16 sierpnia. Ciężkie boje o wieś 15 i 16 sierpnia, zakończone zwycięstwem, prowa-dziły dwa pułki Strzelców Kaniowskich- 28 i 29.
NADMAWieś nad rzeką Czarną, po prawej stronie szosy z Warszawy do Radzymina, na przedpolu II linii pol-skiej obrony. Z jej rejonu 14 i 15 sierpnia, ataki prze-prowadzał pułk nowogródzki ubezpieczając prawe skrzydło pułku wileńskiego, który atakował Radzy-min. Na wzgórzach w rejonie Nadmy rozmieszczone były stanowiska polskiej artylerii.
RUDAWieś nad rzeką Rządzą, wzdłuż której przechodziła I linia polskiej obrony. W rejonie wsi miało miejsce jedno z pierwszych starć Polaków z bolszewikami. W nocy z 12 na 13 sierpnia, bolsze-wicy przypuścili atak na broniących tego odcinka żołnierzy 48 pułku, zdobywając kilka karabinów maszynowych i biorąc jeńców. W dalszych dniach uderzenia bolszewików, kierowa-ły się głównie na wschód od polskich pozycji pod Rudą.
SŁUPNOWieś przy szosie warszawskiej, na przedpolach li-nii polskiej obrony. Po odwrocie z Radzymina, wie-czorem 13 sierpnia, koncentrowały się w niej od-działy 46 pułku. 14 sierpnia na skrzyżowaniu dróg w Słupnie poległ jeden z najdzielniejszych żołnie-rzy Bitwy Warszawskiej, kapitan Ryszard Downa-r-Zapolski - dowódca I batalionu 85 pułku Strzel-ców Wileńskich. Rano 15 sierpnia, podczas ataku na Radzymin, żołnierzom pomagała ludność Słup-na rozbrajając i biorąc do niewoli bolszewików.
WIKTORÓWWieś na przedmieściach Radzymina, na I linii pol-skiej obrony. W jej rejonie, pod wieczór 13 sierpnia, nastąpił pierwszy wyłom w obronie, którym bolszewicy skutecznie zaatakowali Radzy-min. Wieś została odbita z rąk bolszewickich wie-czorem 15 sierpnia przez pułk grodzieński.
WÓLKA RADZYMIŃSKAWieś w gminie Nieporęt, na bezpośrednim przedpo-lu polskiej II linii obrony, która w jej rejonie załamy-wała się dostosowując swój bieg do ukształtowa-nia piaszczystych wzgórz zmierzających do Strugi. Rano, 14 sierpnia, oddziały bolszewickie zajęły wieś i przekroczyły szosę Struga - Nieporęt wdzierając się za II linię polskiej obrony aż po Kąty Węgierskie. Był to największy i najniebezpieczniejszy wyłom w polskiej obronie, którym 15 sierpnia, bolszewicy planowali atak na Warszawę. Dzięki śmiałym akcjom I batalionu 28 pułku oraz innym jednostkom 10 dywizji Strzel-ców Kaniowskich udało się, 15 sierpnia rano, zlikwi-dować ten wyłom i odbić Wólkę Radzymińską z rąk bolszewików.
ZAWADYWieś nad rzeką Rządzą, która stanowiła I linię pol-skiej obrony. Tu nastąpił najwcześniejszy atak bol-szewików na Radzymin. W nocy z 12 na 13 sierpnia i rano 13 sierpnia, zdobyli oni polskie placówki i stanowiska karabinów maszynowych, które znajdowały się w rejonie wsi, przed linią pol-skiej obrony na Rządzy. Wieczorem bolszewicy z rejonu Zawad, podobnie jak i z innych miejsc nad Rządzą, przepuścili zwycięski atak na Radzymin. Odbicie Zawad z ich rąk nastąpiło wieczorem, 16 sierpnia.
