TURYSTYCZNY SZLAK PÓ£NOCNYCH KASZUBbudowa/przebudowa publicznej infrastruktury turystycznej - stworzenie spójnego szlaku rowerowego na terenie gmin

powiatów wejherowskiego i puckiego

Turystyczny Szlak Pó³nocnych Kaszub

MAPA

SZLAKÓW

ROWEROWYCH

TURYSTYCZNYSZLAKPÓ£NOCNYCHKASZUBbudowa/przebudowapublicznejinfrastrukturyturystycznej-stworzeniespójnegoszlakurowerowegonatereniegmin

powiatówwejherowskiegoipuckiego

Partnerwiod¹cy:GminaKosakowo

Partnerzyprojektu:GminaGniewino,GminaKrokowa,GminaPuck,GminaMiastoPuck,

GminaWejherowo,GminaMiastoWejherowo

ProjektfinansowanywramachRegionalnegoProgramuOperacyjnegodlaWojewództwaPomorskiegonalata2007-2013

KOSAKOWOKosakowo to miejscowoœæ gminna, licz¹ca w 2011 roku 750 mieszkañców. Do gminy nale¿¹ miejscowoœci: Pogórze, Mechelinki, Mosty, Pierwoszyno, Rewa, Dêbogórze, Kazimierz, Suchy Dwór i Dêbogórze- Wybudowanie .Wiêksza czêœæ gminy po³o¿ona jest na morenowej wysoczyŸnie Kêpy Oksywskiej. Jedynie jej pó³nocny i wschodni kraniec le¿y w dolinie Redy i Zagórskiej Strugi. Obecnie w gminie dynamicznie zwiêksza siê liczba mieszkañców, szczególnie w jej po³udniowej, po³o¿onej w pobli¿u Gdyni czêœci. Powstaj¹ kolejne du¿e osiedla mieszkaniowe, a rolnicza dawniej okolica nabiera charakteru miejskiego. Na terenie gminy Kosakowo znajduje siê interesuj¹ca miejscowoœæ Rewa. Jest ona atrakcyjna dla turystów i mieszkañców z okolicy z uwagi na szerokie pla¿e, mo¿liwoœæ k¹pieli morskiej, uprawiania sportów wodnych i bogate zaplecze noclegowe i gastronomiczne. W s¹siedztwie Rewy znajduje siê równie¿ niewielka miejscowoœæ Mechelinki, w której do dzisiaj zachowa³a siê tradycyjna przystañ rybacka. Na po³udnie od Mechelinek, w kierunku Babich Do³ów rozci¹ga siê malowniczy klif i urozmaicony teren Gór Grunwaldowych”. Przez obszar gminy Kosakowo przebiegaj¹ dwa interesuj¹ce szlaki rowerowe.Pierwszym z nich jest niebieski szlak „Pierœcienia Zatoki Puckiej”, o d³ugoœci oko³o 70 km.Rozpoczyna siê on na Pogórzu, przy ul. Pu³kownika D¹bka. Jego pierwszy odcinek prowadzi drogami rowerowymi przez Kosakowo do Pierwoszyna. Nastêpnie biegnie nadmorskim klifem do Mechelinek, a stamt¹d przez Mosty w kierunku Rewy. Przed t¹ miejscowoœci¹ szlak skrêca w lewo, w kierunku rezerwatu „Beka” i prowadzi po grobli przez bagna doliny Redy,granic¹ rezerwatu. W pobli¿u Os³onina szlak wspina siê na Kêpê Puck¹ i biegnie przez Rzucewo, klifem nad Zatok¹ Puck¹. Nastêpnie przez B³¹dzikowo szlak prowadzi do Pucka, a stamt¹d wygodnymi drogami rowerowymi wzd³u¿ zatoki, przez Swarzewo i W³adys³awowo, na Mierzejê Helsk¹.Drugi ze szlaków w gminie Kosakowo to fragment miêdzynarodowego szlaku rowerowego R10, biegn¹cego wokó³ Morza Ba³tyckiego. Prowadzi on ³¹kami przez wschodni¹ czeœæ gminy, w pobli¿u wsi Dêbogórze- Wybudowanie i Kazimierz, by w okolicy rezerwatu „beka” po³¹czyæ siê ze szlakiem niebieskim.

SZLAK „PIERŒCIENIA ZATOKI PUCKIEJ”Rowerowy szlak „Pierœcienia Zatoki Puckiej” ma d³ugoœæ blisko 70 kilometrów. Szlak zgodnie ze swoj¹ nazw¹ niemal na ca³ej d³ugoœci przebiega wzd³u¿ Zatoki Puckiej. Rozpoczyna siê on na Pogórzu, przy ulicy Pu³kownika D¹bka. Od granicy Gdyni biegnie w kierunku pó³nocnym, przez Kosakowo, Puck i Swarzewo, do nasady Pó³wyspu Helskiego we W³adys³awowie, a nastêpnie przez Jastarniê i Juratê do Helu. Od Kosakowa do Swarzewa szlak oznakowany jest kolorem niebieskim. Na odcinku pomiêdzy dawnym sk³adowiskiem popio³ów EC Wybrze¿e, wzd³u¿ rezerwatu „Beka” a¿ do Rzucewa przebiega razem z miêdzynarodowym szlakiem rowerowym R10.Wiêkszoœæ szlaku prowadzi wydzielonymi drogami rowerowymi o nawierzchni gruntowej lub utwardzanej. Czêœæ trasy wytyczona zosta³a po drogach polnych i leœnych. Jedynie odcinki pomiêdzy Mechelinkami a Mostami, od Os³onina do Rzucewa i od B³¹dzikowa do Pucka oraz w Swarzewie prowadz¹ po asfaltowych drogach publicznych. Wzd³u¿ szlaku znajduje siê wiele interesuj¹cych miejsc i atrakcji turystycznych. W okolicach Mechelinek szlak biegnie klifowym brzegiem Kêpy Oksywskiej.Rozpoœcieraj¹ siê z niego piêkne widoki na Zatokê Gdañsk¹ i Puck¹. W Mechelinkach znajduje siê tradycyjna przystañ rybacka oraz pla¿a.Przed Rew¹ szlak skrêca w lewo i prowadzi przez p³askie, podmok³e tereny ujœciowego odcinka rzeki Redy, grobl¹ wzd³u¿ krawêdzi rezerwatu ptaków „Beka”.Od Os³onina do Rzucewa szlak wytyczono zabytkow¹ alej¹ lipow¹. W Rzucewie warto zobaczyæ neogotycki pa³ac oraz otaczaj¹cy go park. Za pa³acem szlak biegnie przez porastaj¹cy klifowe wybrze¿e Las Rzucewski, nastêpnie pokonuje mostkiem Potok B³¹dzikowski, by poprowadziæ do Pucka.Kolejn¹ ciekaw¹ miejscowoœci¹ na szlaku jest Swarzewo. Od tego miejsca rozpoczyna siê ci¹g³a droga rowerowa, która prowadzi a¿ do koñca szlaku, przez Mierzejê Helsk¹, a¿ do Helu. W Pucku, W³adys³awowie oraz we wszystkich miejscowoœciach na Mierzei Helskiej znajduj¹ siê dworce i przystanki kolejowe, na których zakoñczyæ mo¿na wyprawê rowerow¹. Do Helu i Jastarni p³ywaj¹ równie¿ w sezonie tramwaje wodne z Gdañska i Gdyni.

Mechelinki to niewielka miejscowoœæ rybacka po³o¿ona nad Zatok¹ Gdañsk¹. Atrakcj¹ miejscowoœci jest przede wszystkim nadmorskie po³o¿enie. Woda w pobli¿u Mechelinek jest p³ytka, co pozwala na uprawianie sportów wodnych takich jak windsurfing i kitesurfing. Miejscowoœæ jest chêtnie odwiedzana przez mieszkañców pobliskiej Gdyni oraz Rumi.W Mechelinkach zobaczyæ mo¿na dwór z XIX wieku oraz kilka zabytkowych, drewnianych domów. Do dzisiaj zachowa³o siê tu tradycyjne przybrze¿ne rybo³ówstwo ³odziowe, bêd¹ce zajêciem kaszubskich rybaków. W znacznie mniejszym stopniu ni¿ inne miejscowoœci nadmorskie wieœ uleg³a zmianom wynikaj¹cym z rozwoju masowej turystyki. Stanowi dobre miejsce na zobaczenia, jak miejscowoœci takie, jak Jastarnia, KuŸnica czy Cha³upy wygl¹da³y przed kilkudziesiêciu laty.W okolicy s¹ ciekawe dzikie tereny leœne, ponadto na po³udnie od miejscowoœci rozpoczyna siê klif Kêpy Oksywskiej, biegn¹cy do portu wojennego w Gdyni. Pobliskie, siêgaj¹ce 30 metrów wzniesienie nosz¹ zwyczajow¹ nazwê „Gór Grunwaldowych”.Mi³oœnicy przyrody podziwiaæ mog¹ na pó³noc od Michalinek ma³o zmienione ³¹ki nadmorskie z licznymi okazami rzadkiej, chronionej roœliny strefy wybrze¿a – miko³ajka nadmorskiego. Na tym terenie utworzono rezerwat „Mecheliñskie £¹ki”.

MECHELINKI

jedn¹ ze stolic Kaszub.Ozdob¹ Pucka jest du¿e molo z restauracj¹ w kszta³cie drewnianego „lataj¹cego spodka”, wchodz¹ce g³êboko w wody Zatoki Puckiej, du¿a przystañ ¿eglarska i port rybacki oraz nadmorski park z licznymi pomnikowymi bukami.Miasto Puck ma spokojny rytm ¿ycia, mimo doœæ du¿ej w sezonie liczby turystów, zw³aszcza mi³oœników sportów wodnych. Warto przyjechaæ tu przez ca³y rok.Przez ca³e miasto prowadzi droga rowerowa, po której przebiegaj¹ dwa wa¿ne szlaki rowerowe. Pierwszym z nich jest niebieski szlak „Pierœcienia Zatoki Puckiej”, o d³ugoœci oko³o 70 km, biegn¹cy z Gdyni na Pó³wysep Helski. Drugim ze szlaków jest miêdzynarodowy szlak rowerowy R10, biegn¹cy wokó³ Morza Ba³tyckiego, na terenie powiatu puckiego prowadz¹cy z Gdyni przez Puck do Bia³ogóry i Dêbek.W kierunku pó³nocnym oba szlaki prowadz¹ do Swarzewa. Natomiast w kierunku po³udniowym szlaki biegn¹ do miejscowoœci B³¹dzikowo, gdzie rozdzielaj¹ siê i póŸniej ponownie spotykaj¹ w Rzucewie, by dalej biec razem w stronê Gdyni.

BIA£OGÓRABia³ogóra to ukryta w lasach, po³o¿ona z dala od g³ównych strumieni ruchu turystycznego, nadmorska miejscowoœæ letniskowa licz¹ca niespe³na 400 sta³ych mieszkañców. W otoczeniu dominuj¹ du¿e, zwarte obszary nadmorskich borów sosnowych, które stanowi¹ dogodne tereny do jazdy konnej i rowerowej. Szeroka i piaszczysta pla¿a w Bia³ogórze nale¿y do najpiêkniejszych na polskim wybrze¿u. W miejscowoœci panuje bardzo sprzyjaj¹cy mikroklimat morski, którego zdrowotne oddzia³ywanie zwiêkszaj¹ okoliczne lasy sosnowe.Po raz pierwszy na kartach historii miejscowoœæ ta pojawi³a siê w XIV wieku pod nazw¹

Weissenberg, co oznacza po polsku w³aœnie Bia³a Góra. Podobno nazwa ta pochodzi od po³o¿enia ok. 2,5 km od wsi w kierunku pó³nocno-wschodnim wysokiej, zalesionej wydmy.A¿ do lat 60-tych by³a to niewielka wieœ, w której dopiero od lat 70-tych rozpocz¹³ siê wiêkszy ruch turystyczny. W ostatnich latach powsta³y liczne kwatery i pensjonaty oraz du¿a stadnina koni, dziêki czemu miejscowoœæ uzyska³a obecny, wybitnie turystyczny profil. W Bia³ogórze koñczy siê oznakowany kolorem zielonym szlak rowerowy z Rumi, prowadz¹cy przez Wejherowo,Piaœnicê, Czymanowo, Nadole, Brzyno i Wierzchucino, wzd³u¿ zachodniego brzegu Jeziora ̄ arnowieckiego. Ponadto przez miejscowoœæ przebiega miêdzynarodowy szlak rowerowy R10.Prowadzi on z zachodu od £eby przez Lubiatowo. W kierunku wschodnim biegnie nadmorskimi drogami leœnymi przez Dêbki do Karwieñskich B³ót, nastêpnie do S³awoszyna, gdzie wchodzi na nowo wybudowan¹ drogê rowerow¹ prowadz¹c¹ po zlikwidowanej linii kolejowej Krokowa – Swarzewo. Szlak biegnie dalej przez £ebcz i Swarzewo do Pucka i Gdyni.W gminie Krokowa, do której nale¿y Bia³ogóra, w szczególnoœci warto zobaczyæ gotycki klasztorny zespó³ pocysterski w ¯arnowcu oraz za³o¿enie parkowo – pa³acowe w Krokowej.W pobli¿u Bia³ogóry znajduj¹ siê liczne rezerwaty przyrody.Rzeka Piaœnica stanowi istniej¹cy i ³atwy szlak kajakowy, natomiast pobliskie Jezioro ¯arnowieckie jest atrakcyjne dla mi³oœników sportów wodnych.

Karwieñskie B³ota to historyczna nazwa osady, która sk³ada siê z dwóch wsi: Karwieñskich B³ot Pierwszych i Drugich. £¹cznie miejscowoœci te zamieszkuje obecnie oko³o 600 sta³ych mieszkañców.Do koñca XVI wieku tereny, na których znajduj¹ siê Karwieñskie B³ota, by³y niezasiedlonym, rozleg³ym kompleksem bagien i torfowisk, zalewanym w czasie wezbrañ sztormowych i odciêtym od morza pasem wydm.

KARWIEÑSKIE B£OTA

W roku 1599 na terenach tych osiedleni zostali przez starostê puckiego Jana Wejheratak zwani Olêdrzy. Wiêkszoœæ z nich nale¿a³a do ortodoksyjnego koœcio³a mennonickiego, przeœladowanego w XVI i XVII wieku w zachodniej Europie. Z uwag na swoje przekonania religijne zostali oni zmuszeni do opuszczenia ojczyzny, jak¹ by³y tereny dzisiejszej Holandii i osiedlili siê na obszarze bardziej tolerancyjnej Rzeczypospolitej.UchodŸcy ci posiadali ogromne doœwiadczenie w osuszaniu bagien i z tego powodu osadzani byli przez w³adców polskich na niezamieszka³ych, podmok³ych terenach doliny Wis³y, na ¯u³awach Wiœlanych praz terenach przymorskich, jak okolice Karwieñskich B³ót.Z uwagi na po³o¿enie na wydartych wodzie terenach, które zosta³y ukszta³towane przez cz³owieka, miejscowoœæ Karwieñskie B³ota ma uk³ad jednorzêdowej wsi ulicowej o bardzo jednolitym uk³adzie domów i pól, co widaæ bardzo dobrze na zdjêciu lotniczym. Do lat 90-tych miejscowoœæ ta mia³a typowo rolniczy charakter, ale wraz z rozwojem turystyki nabra³a funkcji wsi wypoczynkowej, rozwijaj¹cej siê razem z poblisk¹ Karwi¹.Przez miejscowoœæ Karwieñskie B³ota przebiega miêdzynarodowy szlak rowerowy R10, prowadz¹cy z Gdyni przez Puck, Swarzewo, £ebcz, nastêpnie po nowo wybudowanej drodze rowerowej na nieczynnej ju¿ linii kolejowej do S³awoszyna.Z tej miejscowoœci szlak biegnie wzd³u¿ granicy rezerwatu „Bielawa” do S³awoszyna i

DÊBKIDêbki to niewielka wieœ letniskowa, licz¹ca obecnie oko³o 180 sta³ych mieszkañców, po³o¿ona w pobli¿u brzegu morza, w okolicy jeziora ̄ arnowieckiego.Pierwsze informacje o wsi pochodz¹ z XIII wieku, kiedy wesz³a ona w sk³ad posiad³oœci klasztoru cysterek w ¯arnowcu, a po jego sekularyzacji w XVIII wieku sta³a siê w³asnoœci¹ rz¹du pruskiego. Niedaleko od miejscowoœci, wzd³u¿ rzeki Piaœnicy,przebiega³a w okresie miêdzywojennym granica polsko – niemiecka.Rozwój funkcji turystycznej w Dêbkach na wiêksz¹ skalê nast¹pi³ w latach 90-tych. Powsta³y wówczas pensjonaty, kwatery i oœrodki wypoczynkowe. Do tego czasu by³a to typowa, kaszubska wieœ rybacka.W samej miejscowoœci zachwala siê kryta strzech¹ chata rybacka i drewniany koœció³ z lat trzydziestych z domem rekolekcyjnym ks. zmartwychwstañców.Wokó³ Dêbek zachowa³a siê bardzo atrakcyjna przyroda. Szczególnie godna uwagi jest rzeka Piaœnica z dzikim, zmiennym ujœciem do Ba³tyku na pla¿y, jak równie¿ tereny leœne i rezerwat leœno-torfowiskowy „Piaœnickie £¹ki”.Najwiêksz¹ atrakcj¹ Dêbek jest druga co do szerokoœci (po Œwinoujœciu) pla¿a w Polsce, z piêknym, czystym, bia³ym piaskiem. Rzeka Piaœnica stanowi interesuj¹cy szlak kajakowy, natomiast pobliskie Jezioro ¯arnowieckie jest bardzo atrakcyjne dla mi³oœników sportów wodnych.W okolicy s¹ liczne, niestety doœæ piaszczyste, szlaki rowerowe. Przez Dêbki przebiega równie¿ miêdzynarodowy szlak rowerowy R10. Prowadzi on z zachodu od £eby,nadmorskimi drogami przez Bia³ogórê. W kierunku wschodnim szlak biegnie do

W gminie Krokowa, do której nale¿y Bia³ogóra, w szczególnoœci warto zobaczyæ gotycki klasztorny zespó³ pocysterski w ¯arnowcu oraz za³o¿enie parkowo – pa³acowe w Krokowej.

SWARZEWOSwarzewo to du¿a wieœ po³o¿ona nad „Ma³ym Morzem”, jak Kaszubi nazywaj¹ Zatokê Puck¹. Po³o¿ona jest na wysokiej skarpie na brzegu zatoki. Z miejscowoœci znakomicie widaæ Mierzeje Helsk¹, zamykaj¹ca Zatokê od pó³nocy. Swarzewo ma szczególne znaczenie w kulturze kaszubskiej, jako miejsce sanktuarium Matki Boskiej Swarzewskiej, patronki rybaków kaszubskich.Osada zachowa³a swój spokojny charakter, jest znacznie mniej oblegana przez turystów ni¿ miejscowoœci po³o¿one na Pó³wyspie Helskim, pomimo znajduj¹cej siê tu pla¿y i przystani ¿eglarskiej.Najwa¿niejszym zabytkiem Swarzewa jest wybudowany w 1880 roku neogotycki koœció³, bêd¹cy sanktuarium Matki Boskiej Królowej Polskiego Morza. Wed³ug miejscowej legendy, gotyck¹ figurkê Matki Boskiej zwanej Opiekunk¹ Rybaków, wy³owiono z rozbitego w pobli¿u statku.W Swarzewie znajduje siê równie¿ kapliczka z 1775 roku, zbudowana na studzience, z której wyp³ywa woda maj¹ca podobno uzdrawiaj¹ce w³aœciwoœci.Na po³udnie od Swarzewa, pod wod¹ w Zatoce Puckiej, znajduje siê „zatopiony las”, zalany po podniesieniu siê poziomu morza kilka tysiêcy lat temu.Charakterystycznym akcentem krajobrazu jest kilkanaœcie potê¿nych wiatraków fermy wiatrowej, znajduj¹cej siê w g³êbi l¹du w pobli¿u Swarzewa. Na pó³noc od tej miejscowoœci, w pobli¿u oczyszczalni œcieków znajduje siê jeden z najstarszych na Pomorzu wiatraków produkuj¹cych pr¹d elektryczny, powsta³y w 1991 r.Przez Swarzewo przebiegaj¹ dwa wa¿ne szlaki rowerowe. Pierwszym z nich jest niebieski szlak

„Pierœcienia Zatoki Puckiej”, o d³ugoœci oko³o 70 km, biegn¹cy z Gdyni przez Puck i W³adys³awowo na Pó³wysep Helski. Drugim ze szlaków jest miêdzynarodowy szlak rowerowy R10, biegn¹cy wokó³ Morza Ba³tyckiego, na terenie powiatu puckiego prowadz¹cy z Gdyni przez Puck do Bia³ogóry i Dêbek.Szlaki te od Pucka (z kierunku po³udniowego) przebiegaj¹ wspólnie, by rozdzieliæ siê w centrum Swarzewa. Szlak niebieski prowadzi od koœcio³a w dó³, do przystani i dalej wzd³u¿ zatoki w kierunku pó³nocnym, do W³adys³awowa i Helu. Natomiast szlak R10 za koœcio³em w Swarzewie skrêca na wschód i przez £ebcz prowadzi do nowo wybudowanej drogi rowerowej, biegn¹cej po zlikwidowanej linii kolejowej Swarzewo – Krokowa, a¿ do miejscowoœci S³awoszyno i dalej przez Dêbki w kierunku Bia³ogóry.

hotelowo – rekreacyjny, posiadaj¹cy nowoczesne zaplecze sportowe, basen i bazê konferencyjno – szkoleniow¹. To w³aœnie to miejsce wybrali pi³karze reprezentacji Hiszpanii – mistrzowie œwiata i jak siê póŸniej okaza³o tak¿e Europy, na swoje Centrum Pobytowe w czasie Euro 2012.Obok górnego zbiornika elektrowni wodnej w 2006 r. powsta³ kompleks turystyczno-rekreacyjny „Kaszubskie Oko” z wie¿¹ widokow¹ o wysokoœci 41 metrów oraz polem do mini-golfa, ziemnym polem szachowym, placem zabaw i ma³m parkiem linowy,naturalnych rozmiarów makietami dinozaurów oraz makietami Stolemów – kaszubskich si³aczy. Tam tak¿e znajduje siê oœrodek informacji turystycznej.W pobliskim Nadolu znajduje siê skansen przedstawiaj¹cy zagrodê gburska i ryback¹ z koñca XIX wieku. Z uwagi na przemys³owy dawniej charakter okolicy, na jeziorze nie wyznaczono strefy ciszy, dziêki czemu mo¿liwe jest uprawianie na nim ró¿norodnych sportów motorowodnych. W ostatnich latach wybudowano pomosty, u³atwiaj¹ce wodniakom dostêp do jeziora. Po Jeziorze ̄ arnowieckim odbywaj¹ siê rejsy turystyczne szybkimi ³odziami motorowymi oraz statkiem „Nadolanin”.Wzd³u¿ zachodniego brzegu jeziora prowadzi droga rowerowa, bêd¹ca czêœci¹ zielonego szlaku rowerowego Rumia – Wejherowo – Nadole – Bia³ogóra.Odleg³oœæ z Gniewina do morza wynosi jedynie 12 km. Ca³oœæ tworzy tzw. „Strefê Turystyczn¹ ̄ arnowiec”, idealn¹ dla mi³oœników aktywnego wypoczynku.

Puszcza Dar¿lubska to nazwa rozleg³ego kompleksu leœnego, po³o¿onego na pó³noc od Wejherowa. Jej Nazwa Pochodzi od niewielkiej miejscowoœci Dar¿lubie. Drzewostan jest zbli¿ony do pierwotnego. Dominuj¹ gatunki liœciaste, zw³aszcza buczyna pomorska. Powierzchnia puszczy wynosi oko³o 16 tys. ha. W po³udniowej czêœci jej teren odwadnia rzeka Piaœnica, a w czêœci pó³nocnej swoje Ÿród³a ma kilka mniejszych rzek.Puszcza by³a Œwiadkiem wielu wa¿nych momentów polskiej historii. W roku 1462 pod Œwiecinem, w pó³nocnej czêœci puszczy mia³a miejsce bitwa, decyduj¹ca o losach wojny trzynastoletniej. Stoczy³y j¹ polskie wojska pod wodz¹ Piotra Dunina z ¿o³nierzami krzy¿ackimi dowodzonymi przez Fritza von Ravenecka. Zakon poniós³ w bitwie klêskê, a dowódca jego armii poleg³ w bitwie i zosta³ pochowany w koœciele w ̄ arnowcu.W czasie ostatniej wojny lasy dar¿lubskie by³y miejscem kaŸni tysiêcy obywateli pomorza, którzy zostali wymordowani w okolicach Wielkiej Piaœnicy przez hitlerowców,zamierzaj¹cych na zawsze wyeliminowaæ z tego obszaru ludnoœæ polsk¹.W œrodku puszczy znajduje siê interesuj¹ca miejscowoœæ Mechowo, w której znajduje siê jedyna na Pomorzu, udostêpniana do zwiedzania jaskinia – Groty Mechowskie.Przez teren Puszczy Dar¿lubskiej wytyczono wiele atrakcyjnych szlaków turystycznych.Do najciekawszych nale¿y szlak rowerowy Rumia – Wejherowo – Piaœnica – Nadole – Bia³ogóra, oznakowany kolorem zielonym. Z Wejherowa do Piaœnicy prowadzi on droga rowerow¹ biegn¹c¹ w pasie przeciwpo¿arowym wzd³u¿ drogi Wejherowo- Krokowa. Dalsza czêœæ szlaku prowadzi drogami leœnymi i polnymi do Warszkowa i dalej nad

PUSZCZA DAR¯LUBSKA

PUCKPuck liczy nieco ponad 11 tysiêcy mieszkañców i jest malowniczo po³ozony na skarpie nad Zatok¹ Puck¹. By³ œwiadkiem wielu wa¿nych wydarzeñ z historii Polski: panowania Krzy¿aków,walk morskich Polski i Szwecji, a w czasach wspó³czesnych zaœlubin Polski z Ba³tykiem, dokonanych po odzyskaniu niepodleg³oœci w 1920 roku przez genera³a B³êkitnej Armii, Józefa Hallera.Miasto ma zachowany œredniowieczny uk³ad przestrzenny. W œrodku miasta znajduje siê odnowiony ostatnio rynek, od którego rozchodz¹ siê pod k¹tem prostym w¹skie uliczki. Centrum ma historyczn¹ zabudowê, z³o¿ona z niewysokich kamienic mieszczañskich. Wiele z nich wykonanych jest w konstrukcji ryglowej z cegie³ i drewnianego szkieletu czyli z tzw.„pruskiego muru”. Nad miastem dominuje bry³a gotyckiego koœcio³a œw. Piotra i Paw³a. W pó³nocnej czêœci znajduje siê stanowisko archeologiczne na miejscu zachowanych fundamentów zamku krzy¿ackiego.Wiêkszoœæ mieszkañców okreœla swoje pochodzenie jako kaszubskie, dlatego Puck zwany jest

Przez Mechelinki przebiega oznakowany kolorem niebieskim, rowerowy szlak „Pierœcienia Zatoki Puckiej”. Ma on d³ugoœæ 70 km i zgodnie z nazw¹ prowadzi wokó³ Zatoki Puckiej z Gdyni przez Puck i W³adys³awowo do Helu.Szlak rozpoczyna siê na Pogórzu, przy ul. Pu³kownika D¹bka. Jego pierwszy odcinek prowadzi drogami rowerowymi prze Kosakowo do Pierwoszyna. Nastêpnie biegnie nadmorskim klifem

do pêtli autobusowej w Mechelinkach, a stamt¹d przez Mosty w kierunku Rewy. Przed ta miejscowoœci¹ szlak skrêca w lewo, w kierunku rezerwatu „Beka” i prowadzi na pó³noc po grobli przez bagna, granic¹ rezerwatu. W pobli¿u Os³onina szlak wspina siê na Kêpê Puck¹ i biegnie przez Rzucewo, klifem nad Zatok¹ Puck¹. Nastêpnie przez B³¹dzikowo prowadzi do Pucka a stamt¹d drogami rowerowymi wzd³u¿ Zatoki Puckiej, przez Swarzewo i W³adys³awowo na Mierzejê Helsk¹.

Jezioro ̄ arnowieckie.Inne szlaki ³¹cz¹ Wejherowo z Leœniewem, Dar¿lubiem, Mechowem i Radoszewem. Wiêkszoœæ szlaków w Puszczy Dar¿lubksiej przebiega dobrymi, asfaltowymi drogami leœnymi, wy³¹czonymi z ruchu pojazdów.Malownicze krajobrazy, gêsta szata roœlinna, urozmaicona rzeŸba terenu i bezpieczne drogi rowerowe sprawiaj¹, ¿e Puszcza Dar¿lubska jest wyj¹tkowo atrakcyjnym miejscem wycieczek i wypraw rowerowych.

Ma³o jest miejsc tak piêknych, a za razem tragicznych i przera¿aj¹cych jak Las Piaœnicki.To w tym, oddalonym od osad ludzkich, po³o¿onym w g³êbi Puszcze Dar¿lubskiej miejscu hitlerowcy rozpoczêli planow¹ eksterminacjê ludnoœci polskiej, szczególnie kaszubskiej z terenu Pomorza i Miasta Gdañska. W swoich planach zak³adali wyniszczenie narodu polskiego i to¿samoœci kaszubskiej na „rdzennie niemieckiej” ziemi pomorskiej.Od paŸdziernika 1939 roku do kwietnia 1940 w Lesie Piaœnickim wymordowano wed³ug szacunków historyków od 12 do 14 tysiêcy ofiar. Rozstrzelano duchownych, nauczycieli, prawników, urzêdników ale równie¿ wszystkie osoby, które znane by³y ze swojej aktywnoœci i postaw propolskich. Szczególnie du¿y by³ udzia³ przywódców i dzia³aczy kaszubskich z terenu dawnego województwa pomorskiego. Mordowano tu równie¿ Polaków przywiezionych z Rzeszy Niemieckiej oraz niemieckich przeciwników Hitlera, a tak¿e ok. 2000 pacjentów szpitali psychiatrycznych z Niemiec.Tylko w obozie koncentracyjnym Stutthof zginê³o wiêcej przedstawicieli spo³eczeñstwa Pomorza ni¿ w Piaœnicy.Hitlerowcy starannie zamaskowali miejsca zbrodni, morduj¹c miêdzy innymi œwiadków zdarzenia oraz osoby kopi¹ce groby. Miejsca te odnaleziono po wojnie dziêki pomocy miejscowych leœników. Wiêkszoœci ofiar nie zidentyfikowano, nie wszystkie groby równie¿ odnaleziono. Dziœ miejsce zbrodni upamiêtniaj¹ krzy¿e znajduj¹ce siê w pobli¿u masowych grobów, kamienny obelisk oraz zbudowane w 2000 roku sanktuarium.Sama Piaœnica Wielka to licz¹ca nieco ponad 60 sta³ych mieszkañców, niewielka wioska w œrodku Puszczy Dar¿lubskiej. Do Piaœnicy prowadzi z Wejherowa droga rowerowa wybudowana w pasie przeciwpo¿arowym przy szosie Wejherowo – Krokowa. Stanowi ona czêœæ zielonego szlaku rowerowego Rumia – Wejherowo – Nadole – Bia³ogóra. Szlak ten od Piaœnicy biegnie lasami do Warszkowa i dalej przez Opalino i Czymanowo wzd³u¿ brzegu Jeziora ̄ arnowieckiego do Brzyna, przez Wierzchucino do Bia³ogóry.

Wejherowo to wa¿ny licz¹cy blisko 50.000 mieszkañców oœrodek us³ugowy,komunikacyjny i administracyjny Pó³nocnych Kaszub. Wejherowo wraz z Red¹ i Rumi¹ tworzy Ma³e Trójmiasto Kaszubskie. Wchodzi w sk³ad Aglomeracji Trójmiejskiej z któr¹ jest dogodnie skomunikowane dziêki SKM. Miasto zosta³o za³o¿one w po³owie XVII wieku. Nazywane jest „Duchow¹ Stolic¹ Kaszub”

LASY PIAŒNICKIE

WEJHEROWO

z uwagi na rangê tutejszej Kalwarii pe³ni¹cej funkcjê oœrodka pielgrzymkowego. Wejherowo posiada liczne zabytki, a ponadto silne tradycje w zakresie edukacji, kultury i kaszubszczyzny.Jest atrakcyjnie po³o¿one w dolinie Redy. Z dwóch stron miasto otaczaj¹ stare, bukowe lasy, porastaj¹ce strefy krawêdzi wysoczyzn. Od pó³nocy jest to Puszcza Dar¿lubska, a od po³udnia lasy Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego.Walory turystyczne miasta znacznie wzros³y po rewitalizacji Kalwarii Wejherowskiej oraz odnowieniu zabytkowej czêœci miasta. Wokó³ Wejherowa wytyczono wiele szlaków turystycznych: pieszych, rowerowych, konnych i nordic walking oraz tras biegowych. Miasto stanowi wa¿ny wêze³ szlaków rowerowych Pó³nocnych Kaszub. Rozpoczynaj¹ siê tu szlaki rowerowe prowadz¹ce przez Puszczê Dar¿lubsk¹ w kierunku pó³nocnym, do Mechowa, Dar¿lubia i Leœniewa. Z zachodu na wschód, wzd³u¿ doliny Redy przebiegaj¹ dwa kolejne interesuj¹ce szlaki rowerowe. Jednym z nich jest szlak „Pradoliny Redy – £eby” z Rumi przez Wejherowo i Orle do Lêborka. Drugi ze szlaków to zielony szlak rowerowy Rumia – Wejherowo– Bia³ogóra. Z Wejherowa prowadzi on wzd³u¿ rzeki Redy, a nastêpnie drog¹ rowerow¹ biegn¹c¹ w pasie przeciwpo¿arowym wzd³u¿ szosy Wejherowo – Krokowa.Dalsza czêœæ szlaku biegnie drogami leœnymi i polnymi do Warszkowa i dalej przez Opalino i Czymanowo nad Jezioro ¯arnowieckie. Szlak ten przebiega nastêpnie przez Nadole, Brzyno i Wierzchucino i koñczy siê w Bia³ogórze nad Morzem Ba³tyckim.

RZUCEWORzucewo to niewielka miejscowoœæ znajduj¹ca siê w pobli¿u zalesionego cypla wcinaj¹cego siê w wody Zatoki Puckiej.Miejscowoœæ ta jest wa¿nym punktem na archeologicznej mapie Polski. Odkrycia, jakich tu dokonano, da³y nazwê tzw. „kulturze rzucewskiej” z epoki neolitu. Na cyplu w pobli¿u zatoki odkryto pozosta³oœci prehistorycznej osady tzw. £owców fok, z licznymi znaleziskami z bursztynu, rogu i koœci. Obecnie planowana jest rekonstrukcja osady.PóŸniejsza historia Rzucewa jest zwi¹zana z polskimi rodami Przebendowskich i Sobieskich. Na miejscu dawnej rezydencji szlacheckiej póŸniejsi w³aœciciele tego maj¹tku (pruski naród von Below), wybudowali w 1840 roku neogotycki pa³ac. Obecnie mieœci siê w nim hotel. W obiekcie znajduje siê restauracja a w piwnicach rezydencji winiarnia.Pa³ac otoczony jest rozleg³ym parkiem, granicz¹cym z kompleksem leœnym porastaj¹cym Cypel Rzucewski. Obok pa³acu funkcjonuje stadnina koni i szko³a rolnicza. Pla¿a u podnó¿a zalesionego klifu jest stosunkowo w¹ska. Znajduje siê przy niej pomost, do którego cumowaæ mog¹ ma³e jednostki p³ywaj¹ce. Przez Rzucewo przebiegaj¹ dwa interesuj¹ce szlaki rowerowe. Pierwszym z nich jest niebieski szlak „Pierœcienia Zatoki Puckiej”, o d³ugoœci oko³o 70 km, biegn¹cy z Gdyni przez Kosakowo, Puck, W³adys³awowo na Pó³wysep Helski. Drugim ze szlaków jest miêdzynarodowy szlak R10, biegn¹cy wokó³ Morza Ba³tyckiego. Na terenie powiatu puckiego biegnie on z Gdyni przez Os³onino do Rzucewa, a nastêpnie przez B³¹dzikowo do Pucka i dalej w kierunku Bia³ogóry i Dêbek, prowadz¹c po nowo wybudowanej drodze rowerowej na zlikwidowanej linii kolejowej z Krokowa – Swarzewo.Oba szlaki z miejscowoœci Os³onino biegn¹ wspólnie do Rzucewa zabytkow¹ alej¹ lipow¹. W Rzucewie szlaki rozdzielaj¹ siê. Szlak R10 prowadzi drogami o twardej nawierzchni do B³¹dzikowa, natomiast szlak niebieski kieruje siê za pa³acem na pó³noc, by leœnymi drogami, krawêdzi¹ klifu poprowadziæ przez Las Rzucewski. Po przekroczeniu B³¹dzikowskiego Potoku szlak ten ponownie ³¹czy siê w B³¹dzikowie ze szlakiem R10. Dalej oba szlaki biegn¹ wspólnie do Pucka.

TURYSTYCZNY SZLAK PÓ£NOCNYCH KASZUBbudowa/przebudowa publicznej infrastruktury turystycznej- stworzenie spójnego szlaku rowerowego na terenie gmin

powiatów wejherowskiego i puckiego

S£AWOSZYNO, KROKOWA I OKOLICEObszar gminy Krokowa po³o¿ony jest pomiêdzy Morzem Ba³tyckim, Jeziorem ¯arnowieckim i pó³nocnym krañcem Puszczy Dar¿lubskiej. Jest to teren o urozmaiconej powierzchni, czêœciowo zalesiony ale w przewa¿aj¹cej czêœci wykorzystywany jako pola uprawne, ³¹ki i pastwiska. Przez wieki najwa¿niejsz¹ miejscowoœci¹ okolicy by³ ¯arnowiec, w którym mieœci³ siê ¿eñski klasztor cysterek. Od XIII wieku, zgodnie z nadaniem ksi¹¿¹t pomorskich, nale¿a³y do nich okoliczne ziemie. Zakon zlikwidowa³y w³adze pruskie w 1834 roku. Wówczas funkcje administracyjnego centrum tego obszaru przejê³a Krokowa, której geneza tak¿e wywodzi siê ze œredniowiecza. Dziœ zamieszkuje j¹ oko³o 750 osób i jest ona siedzib¹ gminy. Najwiêksz¹ atrakcj¹ Krokowej jest zespó³ pa³acowo-parkowy, który by³ siedzib¹ dawnych w³aœcicieli tych ziem – starego pomorskiego rodu von Krockow (Krokowskiech). W pa³acu (dawnym zamku) znajduje siê hotel i restauracja, a rozleg³y park jest dostêpny dla zwiedzaj¹cych. W s¹siedztwie parku zlokalizowane jest muzeum regionalne. W gminie znajduje siê szereg miejscowoœci letniskowych ( Dêbki, Bia³ogóra, Lubkowo) i liczne kwatery agroturystyczne.W 1903 roku do Krokowej doprowadzono odnogê linii kolejowej z Pucka. By³a ona wybudowana przez prywatn¹ spó³kê i u¿ywana do transportu produktów rolnych z okolicy. Mia³a d³ugoœæ 22km i normalny rozstaw torów. Jej wybudowanie przyczyni³o siê do rozwoju gospodarczego miejscowoœci i otoczenia, w tym miejscowoœci takich, jak £ebcz, Starzyñski Dwór, Radoszewo, Minkowice czy licz¹ce dziœ oko³o 620 mieszkañców S³awoszyno. Linia ta zosta³a zlikwidowana w latach 90-tych. W roku 2011wybudowano na jej miejscu drogê rowerow¹ z Krokowej do Gnie¿d¿ewa (od stacji PKP Swarzewo).Przez gminê Krokowa przebiega kilka szlaków rowerowych. Najwa¿niejszym z nich jest miêdzynarodowy szlak rowerowy R10, prowadz¹cy z Gdyni przez Puck. Swarzewo,£ebcz, nastêpnie po nowo wybudowanej drodze rowerowej na nieczynnej linii kolejowej do S³awoszyna. Z tej miejscowoœci szlak biegnie wzd³u¿ granicy rezerwatu „Bielawa” do S³awoszynka i Karwieñskich B³ot. Na zachód od S³awoszyna szlak prowadzi nadmorskimi drogami rezerwatem „Widowo” przez Dêbki i Bia³ogórê w kierunku £eby.

GNIEWINO, NADOLE I OKOLICE - STREFA TURYSTYCZNA ¯ARNOWIECOkolice Jeziora ̄ arnowieckiego znane by³y dawniej jako miejsce nieukoñczonej budowy elektrowni atomowej. Obecnie na jej terenie, w pobli¿u dawnej wsi Kartoszyno, znajduj¹ siê zak³ady produkcyjne nale¿¹ce do Specjalnej Strefy Ekonomicznej „¯arnowiec”. We wsi Czymanowo mieœci siê najwiêksza w Polsce elektrownia szczytowo-pompowa o mocy 800 MW.Obecnie Gmina Gniewino stawia w ogromnym stopniu na rozwój turystyki. W samym Gniewinie powsta³ du¿y kompleks

Karwieñskich B³ot i S³awoszyna, gdzie wchodzi na nowo wybudowan¹ drogê rowerow¹ prowadz¹c¹ po zlikwidowanej linii kolejowej Krokowa – Swarzewo. Szlak biegnie po tej linii do £ebcza, a nastêpnie przez Swarzewo i Puck oraz Rzucewo prowadzi w kierunku Gdyni.