RADY OSIEDLA CZY DZIELNICY?...rowanymi4 czy Analiza Funkcjonalna Osiedli Wrocławia Izabeli...

RADY OSIEDLA CZY DZIELNICY?

CZY POSIADAJĄCE WIĘKSZY ROZMIAR, BUDŻET I KOMPETENCJE JEDNOSTKI POMOCNICZE GMINY

BĘDĄ FUNKCJONOWAĆ LEPIEJ?

RAPORT ZESPOŁU DS. MIEJSKICH KLUBU JAGIELLOŃSKIEGO WE WROCŁAWIU

AUTORZY: MATEUSZ JAROSIEWICZ

JERZY KOLEŚNIK PAULA KOLEŚNIK

BARTŁOMIEJ MATURAKAROL PIEPRZ

Spis treści

47 Kapitał społeczny

60Podsumowanie

6Wstęp

10Granice

administracyjne

22Kompetencje

i zadania

34Budżet

Spis treści78

Bibliografia

67Załączniki

Wstęp

6 RaportKlubuJagiellońskiego

W ostatnich latach temat reformyrad osiedli weWrocławiu powracałwielo-krotnie,anajbardziejożywionadebatamiałmiejscechybaw roku2008,kiedyzestro-ny klubu radnych Rafała Dutkiewicza pa-dła propozycja przeprowadzenia reformysamorządowej, która m.in. miała zastąpić48radosiedlikilkunastoma(15–20)radamidzielnic.1 Od tego czasu podobne pomy-słypojawiałysięwielokrotnie,anajczęściejmotywowanebyłybardzoniskąfrekwencjąw wyborach do wrocławskich jednostekpomocniczych gminy oraz ich niewielkimikompetencjamiibudżetami.Aktualnymo-delfunkcjonowaniaradosiedlijestnieefek-tywnyijakiekolwiekpróbyjegokorektynieprzyniosłydo tejpory skutku.Wobecnymkształcie wrocławskie jednostki pomocni-czegminysąbardzonierówne,jeślichodzi oliczbęmieszkańców(rozpiętośćod500doponad30000mieszkańców), słabofinan-sowane (otrzymująnajniższe finansowaniez grupy analizowanych miast), posiadają

1 Polska the Times, http://www.polskatimes.pl/artykul/160210,wroclaw-osiedlami-porzadza-prezydenci,1,id,t,sa.html, dostęp 02.11.2017

9,625 (góra)11,5

1


niewielkiekompetencje,atakżeichprestiżoraz legitymacja społeczna są mało zna-czące.Opróczregularniepojawiającychsiępropozycjireformyradosiedlimożnazaob-serwowaćrosnącezainteresowanienimizestronyopiniipublicznej.Corazwięcejśrodo-wiskorazobywateliWrocławiazdajesobiesprawęzwagiposiadaniasprawniefunkcjo-nujących jednostek pomocniczych gminy, amimotowciążmamybyćmożenajsłab-sze radyosiedli/dzielniczewszystkichpol-skichmiast. Niniejszy raport jest pierwszą pró-bą zmierzenia się Klubu Jagiellońskiego z tematamimiejskimiweWrocławiu.Jakośrodowisko, którego jednym z celów jest„dostarczanie wiedzy niezbędnej do świa-domego zaangażowaniaw życiewspólno-towe”2, postanowiliśmy powołać we Wro-cławiuZespółds.Miejskich.Jegozadaniembędzieproponowanie,woparciuoanalizę,rozwiązań,którychcelemjestpoprawasze-roko rozumianego funkcjonowaniamiasta.Czerpiąc z doświadczeń Klubu w przygo-towywaniu podobnych analiz dotyczącychKrakowa,atakżeposiłkującsięwsparciemkolegówzCentrumAnalizKlubuJagielloń-skiego,chcemydostarczaćmateriałyowy-sokiejwartościmerytorycznejorazpropono-

1 Polska the Times, http://www.polskatimes.pl/artykul/160210,wroclaw-osiedlami-porzadza-prezydenci,1,id,t,sa.html, dostęp 02.11.2017

2 Preambuła Statutu Klubu Jagiellońskiego,http://kj.org.pl/wp-content/uploads/2017/06/Statut-Klubu-Jagiello%C5%84skiego.pdf, dostęp 02.11.2017


waćrozwiązania,którewpłynąnapoprawęjakościżyciamieszkańcówWrocławia. KlubJagiellońskioddawnapostulujepoprawęźlefunkcjonującychinstytucji,de-glomerację i decentralizację życia społecz-no-politycznego,abynaszepaństwospraw-nie funkcjonowało nie tylko w samej jegostolicy.Postulowaliśmywczerwcu2017roku,razemzTowarzystwemUpiększaniaMiastaWrocławia oraz Akcją Miasto, usytuowanieweWrocławiucentralinowopowstającegoNarodowego Instytutu Technologicznego,wgrudniu2017rokuzaśzaproponowaliśmyumiejscowieniesiedzibyRzecznikaMałych i Średnich PrzedsiębiorcówwNowym Są-czu.Nalokalnymgruncieprezentowanyra-portwłączasięwdyskusjęnatematdeglo-meracjisamegoWrocławia. Wniniejszymdokumenciezaprezen-tujemy analizę obecnej sytuacji rad osie-dli oraz porównamy je z kilkoma polskimi i zagranicznymimiastami, o charakterysty-cezbliżonejdoWrocławia.Natejpodstawiezaproponujemyrozwiązania,którychcelemjestpoprawafunkcjonowaniapomocniczychjednostekgminywnaszymmieście.Chcemyprzeanalizować funkcjonowanie rad osie-dlipodkątemzasadnościkonkretnegopo-działu administracyjnego, budżetu, zadań


ikompetencji,członkóworazzaangażowa-nego kapitału społecznego. Dodatkowo,zaproponujemynowymodel,wjakimmogąfunkcjonowaćjednostkipomocniczemiasta,opartyobardziej funkcjonalnypodział tery-torialny.Wydajesię,żeniepojawiłosięjesz-czetakieopracowanie,chociażzpewnościąmożna znaleźć wiele dobrych i ciekawychmateriałów traktujących o wrocławskichosiedlach(np.Wokółpodziałówadministra-cyjnychWrocławiaidyskusjinadreformąradosiedlowychEdwardaCzapiewskiegoiRafałaNowakowskiego3, refleksja,poniedokończo-nymprocesiereformyradnegoMarkaMutorawartykuleTrzebaskończyćzbytamipozo-rowanymi4czyAnalizaFunkcjonalnaOsiedliWrocławiaIzabeliMironowicz).5

3 E. Czapiewski, R. Nowakowski, Wokół podziałów administracyjnych Wrocławia i dyskusji nad reformą rad osiedlowych, Dolnośląska Szkoła Wyższa, Miasto. Pamięć i Przyszłość 1 (2016)4 Marek Mutor , Trzeba skończyć z bytami pozorowanymi, Miasto. Pamięć i Przyszłość. Wrocławski Rocznik Samorządowy nr 1(2016) 5 Izabela Mironowicz, Analiza Funkcjonalna Osiedli Wrocławia, Fundacja Dom Pokoju, Wrocław, 2016

Granice administracyjne


Obecnie we Wrocławiu jest 48 osie-dli.Nanajwiększymznich(Ołbinie)wdniu30.06.2017 zameldowanych na pobyt stałyiczasowybyło34429osób,ananajmniej-szym (Bieńkowicach) –5006. Średnia liczbamieszkańcówprzypadającychnaradęosie-dla wyniosła 13 299 (przy założeniu liczbymieszkańcówzgodnejzewskazaniamiGUSna czerwiec 2017 – 638 3647). Poniżej ta-bela przedstawiająca liczbę mieszkańców w5największychi5najmniejszychwrocław-skichosiedlach. Jak łatwo zauważyć, różnice pomię-dzywielkością osiedli są znaczne.Najwięk-sze z nich jest ponad 68 razy większe odnajmniejszego,apopulacja5najmniejszychłącznie liczymniej więcej ¼ populacji pią-tego największego osiedla (PowstańcówŚląskich). Konsekwencją takiej sytuacji jesttrudność w ustaleniu optymalnych zadań i kompetencji radosiedla, sposobówzarzą-dzania, finansowania, pozycjiwobecwładz

6 Wrocław rozmawia, https://www.wroclaw.pl/rozmawia/faq-dla-wyborcy-, dostęp 13.11.20177 GUS, http://wroclaw.stat.gov.pl/download/gfx/wroclaw/pl/defaultaktualnosci/750/3/26/1/wroclaw_3_kw_2017.pdf, dostęp 10.11.2017

9,625 (góra)11,5

1


6 Wrocław rozmawia, https://www.wroclaw.pl/rozmawia/faq-dla-wyborcy-, dostęp 13.11.20177 GUS, http://wroclaw.stat.gov.pl/download/gfx/wroclaw/pl/defaultaktualnosci/750/3/26/1/wroclaw_3_kw_2017.pdf, dostęp 10.11.2017

8 BIP, http://bip.um.wroc.pl/attachments/download/55615, dostęp 14.02.2014 9 BIP, http://bip.um.wroc.pl/attachments/download/55615, dostęp 14.02.2014

5 największych osiedli we Wrocławiu8

Ołbin34556

Pilczyce – Kozanów – Popowice Pn. 33949

Psie Pole – Zawidawie 29637

Karłowice – Różanka 33694

Powstańców Śląskich28191

5 najmniejszych osiedli we Wrocławiu9

Bieńkowice 494

Widawa1594

Świniary 722

Lipa Piotrowska 1844

Jerzmanowo – Jarłontów – Strachowice –Osiniec 2067


miasta, a takżewielu innychkwestii.Z jed-nej strony wśród pomocniczych jednosteksamorządu znajdują się kilkusetosobowewspólnoty, a z drugiej osiedla o wielkościporównywalnej domałegomiasta (np. Oł-binmao 1755mieszkańcówwięcejniżbę-dącamiastempowiatowymOława).Pojawiasiętakżepytanieoskutecznośćkoordynacjidziałańtakwielujednostekorazmożliwościrzetelnegozajęciasięzgłaszanymiprzezniewnioskami. Ciekawym punktem odniesieniamoże być porównanie średniej wielkościwrocławskiegoosiedlazwielkościąpomoc-niczych jednosteksamorząduw5najwięk-szychpolskichmiastach (pozaWarszawą10), a także wybranych miast zagranicznych.Grupa porównawcza została dobrana tak,aby znalazły się w niej miasta jak najbar-dziejzbliżonedoWrocławia.Podstawowymkryteriumbyłaliczbaichmieszkańcóworazfunkcjonowanie w porównywalnych uwa-runkowaniach prawnych (stąd 4 polskiemiasta)orazhistorycznych(powóddlawłą-czeniamiastzbyłegoNRDiRepublikiCze-skiej – któremają podobnie krótką historięwspółczesnej, demokratycznej samorząd-ności). Dodatkowo zostało uwzględnionejedno miasto o odmiennej historii samo-

10 Warszawa nie jest brana pod uwagę, ponieważ rady dzielnic nie mają tam statusu jednostki pomocniczej samorządu. Ich działanie reguluje odrębna ustawa o ustroju miasta stołecznego Warszawy.


rządności,aleporównywalnejdoWrocławialiczbiemieszkańców – Stuttgart. Jakwidać zprzedstawionejstatystyki,Wrocławjestje-dynymmiastemotakdużejliczbiejednostekpomocniczych,comożeutrudniaćskutecz-nezarządzaniemiastem.Takżeporównującśredniąliczbęmieszkańcówprzypadającychnaradę,możnazaobserwować,żeWrocławplasujesięwtejkategoriinaprzedostatnimmiejscu,wyprzedzając jedyniePoznań. Nie

Liczba mieszkańców przypadających na jednostkę pomocnicząLipsk56761

Kraków42282

Stuttgart 27119

Drezno 28622

Łódź19472

Brno13959

Wrocław 13245

Gdańsk 1359694

Poznań 12913 28191

10 Warszawa nie jest brana pod uwagę, ponieważ rady dzielnic nie mają tam statusu jednostki pomocniczej samorządu. Ich działanie reguluje odrębna ustawa o ustroju miasta stołecznego Warszawy.


ma zgodności co do optymalnej wielkościjednostekpomocniczych–powinnaonasta-nowićkompromismiędzybliskością i zdol-nością identyfikowania problemów wspól-noty lokalnejabudżetemikompetencjamiidącymizacentralizacją. Podział na osiedla nie jest jedynymwystępującym we Wrocławiu. W mieściefunkcjonujątakżeinnepodziały,stosowaneprzezróżnepodmioty,wśródktórychmożnawymienić:■77rejonyurbanistyczne–stosowaneprzezUrządMiasta,■579rejonystatystyczne–stosowaneprzezGUS,■obwodyszkolne– rejonyszkółpodstawo-wych(zbliżonedogranicosiedli),■7okręgówwyborczychdoRadyMiasta,■5dzielnic–dawnedzielnicesprzedrefor-myw1991r.(podziałdodziśwykorzystywanyprzezadministracjęrządową:sądyrejonowe,policję,urzędyskarbowe,ZUS),■29rejonówwskazanychprzezWrocławskieObserwatoriumSpołeczne,■ 76 jednostek wskazanych przez studiumhistoryczno-konserwatorskie,■10dekanatówKościołakatolickiego. Większośćztychpodziałówjestwza-sadzieniepowiązanazesobą.Np.radyosie-


dlimająinnegraniceniżrejonyurbanistycz-neczystatystyczne.Zamieszaniezpowoduwielościpodziałówpowoduje,żeobywatelemogą–przykładowo–błędniesądzić,żewy-boryosiedlowedotycząnp.wyłącznie radyspółdzielnimieszkaniowych. Mającświadomośćniedomagańobec-negopodziałuadministracyjnegoWrocławia,chcemyzaproponować jegozmianęw spo-sób, który wyeliminuje przynajmniej częśćwspomnianychwcześniej problemówwyni-kającychzezbytdużej liczby jednostekorazznaczącychróżnicwichwielkości.Wzwiązkuz tym proponujemy połączenie/transforma-cję48radosiedliw17raddzielnic.Propono-wany przez nas podział na dzielnice opierasię na czterech podstawowych kryteriach:uwzględnienienaturalnychgranic(rzeki,liniekolejowe, drogi), zapewnienie każdej jedno-stce terenów rozwojowych (tereny przemy-słowe lub tereny na zabudowę przemysło-wą,terenyzieloneorazterenynarozbudowęmieszkaniową) oraz sprzyjanie rozwojowicentrówdzielnicowych.Poniżej zamieszcza-my mapę z zaznaczonym proponowanymprzeznaspodziałemadministracyjnymWro-cławia, a także tabelę pokazującą, z jakichosiedlimiałybyskładaćsiędzielnice.


Proponowane granice dzielnic Wrocławia


Osiedla wchodzące w skład nowych dzielnic

Stare Miasto10147Przedmieście Świdnickie 14540

Łącznaliczbamieszkańców:24687

Gądów-Popowice Pd.25679Kuźniki 5642


Leśnica 27352Żerniki 3882Jerzmanowo-Jarłontów-Strachowice-Osiniec 2075


Muchobór Mały8368Muchobór Wielki11971Nowy Dwór 16526


Kleczków6252Nadodrze24783


Szczepin20951

Osobowice-Rędzin3023Świniary 732

Różanka 13350


Ołbin 34429Plac Grunwaldzki14390


Pilczyce-Kozanów-Popowice Pn.33610

Maślice10226Pracze Odrzańskie4878


Karłowice20000Sołtysowice 3570

Polanowice-Poświętne -Ligota 4304

Widawa1579Lipa Piotrowska1644


Osiedla wchodzące w skład nowych dzielnic

Gajowice24951Powstańców Śląskich 28194


Przedmieście Oławskie22138Księże 5933


Psie Pole-Zawidawie 29610Pawłowice 2182 Łącznaliczbamieszkańców:31792

Ołtaszyn 6448Wojszyce5715

Borek13468Gaj 20208


Kowale2292Swojczyce-Strachocin-Wojnów 6072Zacisze-Zalesie-Szczytniki 4692Biskupin-Sępolno- Dąbie-Bartoszowice20867



Jagodno5277Brochów 7244

Bieńkowice 500Tarnogaj 6579

Huby21072


Oporów 6901Klecina 6365

Krzyki-Partynice 19701Grabiszyn-Grabiszynek 13732



Średniapopulacjadzielnicyprzypro-ponowanym przez nas podziale wynosi35 532 mieszkańców. Najmniejsza byłabyzamieszkiwana przez 17 105, a największaprzez 53 145 osób. Najmniejsza dzielnicajestwięc trzy razymniejsza od największej(co jestznaczącązmianąwporównaniudoobecnej sytuacji, w której różnica międzynajwiększymanajmniejszymosiedlem jestprawie siedemdziesięciokrotna). Kolejno, wprzypadkupodziałunaosiedlaodchyleniestandardoweliczbymieszkańcówwynosiaż79% średniej wielkości osiedla, natomiast wprzypadkuproponowanegoprzeznaspo-działuanalogicznawartość to29%.Wpro-ponowanympodzialenadzielnicemamydoczynieniaz17jednostkamiozbliżonejwiel-kości, co pozwoli lepiej dostosować do ichpotrzeb przyznane kompetencje i zadania.Zaletyanalizowanegorozwiązaniasąprzed-stawioneponiżej:■Dzielniceniebyłybytylkokolejnymszcze-blem jednostek pomocniczych miasta, alenowym modelem funkcjonowania miasta.Nowe dzielnice, otrzymałyby dodatkowekompetencjeorazwiększebudżety.■Dzielnicecharakteryzują siębardziej zbli-żonąliczbąmieszkańców(nadzielnicęprzy-padaod17tys.do53tys.mieszkańców),co


po zmianie sposobu finansowania oznaczazbliżonebudżetydlaposzczególnychjedno-stek.■Proponowanypodziałjednocześniesprzy-jatworzeniusiędzielnicowychcentrów,któ-rychniemawaktualnympodzialenaosie-dla(deglomeracjaWrocławia).■Dzielnicesąlepiejniżosiedladostosowanedonaturalnychgranic(rzeki,drogi,parki,na-sypykolejoweitp.).■Każdazdzielnicmanaturalneobszaryroz-wojowe, terenyprzemysłowe lub terenynazabudowęprzemysłową,terenyzieloneorazterenynarozbudowęmieszkaniową.■ „Większy może więcej” – czyli większedzielnice,zszerszymikompetencjami,lepiejrozwiązywałyby lokalneproblemy (ich głosbyłbybardziejsłyszalnyniżjednegokonkret-negoosiedla).Dzielnicewciążbędąna tylemałe, żeby mieć dobrą znajomość sprawlokalnych,awyposażonewwiększekompe-tencje,budżety, legitymacjęspołecznąorazreprezentującwiększą liczbęmieszkańców,powinnymiećsilniejsząpozycjęnegocjacyj-nąwkontaktachzwładzamimiasta.■Dzielnicemogąwykonywaćpodobneza-daniaw związku ze zbliżoną liczbąmiesz-kańców.■ Ułatwione byłoby zarządzanie miastem


zpunktuwidzeniamagistratu–łatwiejjestzarządzać17niż48jednostkami.Jednocze-śniedzielnicomłatwiejbędziewypracowaćrozwiązania między sobą, ponieważ usta-lenie jednolitego stanowiska w konkretnejsprawie jest prostsze przymniejszej liczbiepartnerów.

Kompetencje i zadania


Pozaniskimbudżetemradosiedliko-lejna kwestią podnoszoną jako powód ichsłabości są niewielkie kompetencje. Abysprawdzić tezę,czy rzeczywiście radyosie-dlaweWrocławiumająrelatywnieniewiel-kiekompetencje,zostanąoneporównanezmiastamipolskimiizagranicznymi.Poniżejprzytaczamy statut Wrocławia opisującykompetencjeradosiedla11:■wybóriodwołaniezarząduosiedla;■opiniowanieprojektuprzedsięwzięćRadyMiejskiej Prezydenta dotyczących miesz-kańcówiterenuosiedla;■opiniowanieprojektówmiejscowychpla-nów zagospodarowania przestrzennegoosiedla;■przedstawianieRadzieMiejskiejdokońcalutego każdego roku oceny funkcjonowa-nianaobszarzeosiedlaadministracjisamo-rządowejwzakresieobsługimieszkańców,współpracy z samorządem osiedla, reali-zacji inwestycji komunalnych, zarządzaniamieniemkomunalnym;

9,625 (góra)11,5

1

11Statut miasta Wrocławia, http://bip.um.wroc.pl/artykuly/193/statut-wroclawia, dostęp 13.11.2017


■wspieranieinicjatywspołecznychwosie-dlu zmierzających do poprawy warunkówżyciamieszkańców, rozwoju kultury, infra-strukturykomunalnej,handluiusług;środ-kidorealizacjitegozadaniawyodrębniasię wbudżecieMiasta;■współudziałwtworzeniuplanubudżetuMiasta w części związanej z działalnościąosiedli. W tym celu odpowiedniewnioskinależyskładaćdokońcakwietniakażdegoroku. Niewykorzystane przez osiedle środ-ki finansowe pozostają do jego dyspozycji wrokunastępnymtylkowprzypadkupod-jęciaodpowiedniejuchwałyRadyMiejskiej;■ dysponowanie środkami finansowymi,przekazywanyminapotrzebyosiedlazbu-dżetuMiasta;■innesprawywynikającezestatutuosiedla. Na następnej stronie, na wykresie,zostały wymienione kompetencje i zada-niapomocniczych jednostek gminywpo-szczególnych miastach. Ujęte zostały te,które godne są szczególnej uwagi. Opiskompetencjinieodpowiadaichdokładne-mu brzmieniu zawartemu w przepisach,a jedynieprzybliża funkcjepełnioneprzezpomocniczejednostkisamorząduwwybra-nychmiastach.

11Statut miasta Wrocławia, http://bip.um.wroc.pl/artykuly/193/statut-wroclawia, dostęp 13.11.2017

Porównanie zadań i kompetencji pomocniczych jednostek samorządu w wybranych miastach polskich i zagranicznych11

Wrocław


Kraków

Poznań

Łódź

Gdańsk

Lipsk

Drezno

Stuttgart

Legenda:Opiniowaniedecyzjidotyczącychosiedlaatakżedziałaniaadministracjisamorządowej,organówmiastaetc.

Wspieranieróżnychinicjatywspołecznychnaterenieosiedla/dzielnicy

Współpracazadministracjąsamorządową,organamimiastaetc.

Decydowanieolokalnychinwestycjach

Decydowanieoobsadzaniuniektórychstanowiskwmieście

Zobowiązaniemiastadobraniapoduwagęzdaniajednostekpomocniczychgminy

Opiniowaniedziałańogólnomiejskich(dotyczącychnietylkoosiedla/dzielnicy)

Współdecydowanieoużyciumieniakomunalegonaterenieosiedla/dzielnicy(wykraczającepozaużytkowaniesiedziby)

Decydowanieozagospodarowaniuterenówdzielnicy

Inicjowanielubuczestniczeniewprocesienadawanianazwobiektommiejskimnatereniedzielnicy


ZadaniaosiedliweWrocławiusprowa-dzająsięprzedewszystkimdorolikonsulta-cyjnej.Opiniowanieprojektówmiejscowychplanówzagospodarowaniaprzestrzennego,ocena funkcjonowaniaadministracji samo-rządowejnaobszarzeosiedlaorazskładaniepropozycjidotyczącychbudżetuwzakresie,w jakimdotyczyto funkcjonowaniaosiedli,mają takiwłaśnie charakter. Jednostki po-mocniczesamorząduterytorialnegopowin-nystanowićpomostmiędzymieszkańcamiosiedliawładzamisamorządowymi.Ichza-daniem jestkomunikowaniepotrzeb iopi-niilokalnejspołeczności.Takiezadaniaradydzielnic/osiedlimająwkażdymanalizowa-nymmieście. Czysto konsultacyjny charakter jed-nostekpomocniczychmajątakżedzielnice(Stadtbezirke)wLipsku.Wtymmieścieniepodejmują one decyzji w sprawach dziel-nicy, a jedynie doradzają innym organomadministracji. Osiedla we Wrocławiu mająrównież pełnić funkcję organizatorską, po-przezwspieranieinicjatywspołecznych,po-dejmowanych na rzecz osiedla. Dysponujądorealizacjitegoceluokreślonymiśrodkami

Opiniowaniedecyzjidotyczącychosiedlaatakżedziałaniaadministracjisamorządowej,organówmiastaetc.

Wspieranieróżnychinicjatywspołecznychnaterenieosiedla/dzielnicy

Współpracazadministracjąsamorządową,organamimiastaetc.

Decydowanieolokalnychinwestycjach

Decydowanieoobsadzaniuniektórychstanowiskwmieście

Zobowiązaniemiastadobraniapoduwagęzdaniajednostekpomocniczychgminy

Opiniowaniedziałańogólnomiejskich(dotyczącychnietylkoosiedla/dzielnicy)

Współdecydowanieoużyciumieniakomunalegonaterenieosiedla/dzielnicy(wykraczającepozaużytkowaniesiedziby)

Decydowanieozagospodarowaniuterenówdzielnicy

Inicjowanielubuczestniczeniewprocesienadawanianazwobiektommiejskimnatereniedzielnicy

12Opracowanie własne na podstawie: Statut Wrocławia, http://bip.um.wroc.pl/artykuly/193/statut-wroclawia, dostęp 17.11.2017, Biuletyn Informacji publicznej, https://www.bip.krakow.pl/?bip_id=1&mmi=462, dostęp 18.11.2017, Statut Osiedla Bałuty, https://bip.uml.lodz.pl/files/public/dla_mieszkanca/osiedla/Baluty-Centrum/statut_Osiedla_Baluty-Centrum_.pdf, dostęp 18.11.2017, Biuletyn Informacji Publicznej, http://www.poznan.pl/mim/osiedla/zadanie-i-kompetencje,p,9350,9728.html, dostęp 18.11.2017, Statut Rady Dzielnicy Osowa, http://rada.osowa.com/kompetencje-rady-dzielnicy/, dostęp 18.11.2017


finansowymi.Jesttotypowezadaniejedno-stekpomocniczych,wykonywanewkażdymzanalizowanychmiast.Kolejnągrupąkom-petencjisąteodnoszącesiędowspółdecy-dowaniaosprawachdzielnicy.Przykłademmożebyćwpływradosiedlinaobsadzanieniektórych stanowisk w jednostkach orga-nizacyjnych tworzonych przez władze sa-morządowe lub decydowanie o lokalnychinwestycjach.WeWrocławiubrakjesttakich,,twardych” kompetencji. Osiedla nie mająmożliwościwspółtworzeniapolitykimiastaw sposób bezpośredni,mogą jedynie pro-ponowaćpewnerozwiązania. Kolejnąkwestiąjestzarządzaniemie-niemkomunalnymprzezjednostkipomoc-nicze samorządu terytorialnego i korzysta-niezniego.ZgodniezestatutemWrocławiaosiedlommożebyćprzyznaneprawozarzą-duwydzieloną częściąmienia komunalne-goznajdującegosięnaichterytorium,jeżelijest to niezbędne do wykonywania zadaństatutowych.Wydaje się, że taka regulacjaodnosi się wyłącznie do tych składnikówmienia komunalnego, które są koniecznedofunkcjonowaniaorganówosiedla.Przedewszystkimchodzituonieruchomośćsłużą-cąjakosiedzibadlaradyizarządu.Czynnościdokonywaneprzezorganyosiedlaniemogą


przekroczyć granicy zwykłego zarządu. W modelu wrocławskim, w którym osie-dlamają charakterprzedewszystkimkon-sultacyjny, sprawowanie zarządu nadmie-niem komunalnymma na celu ułatwieniefunkcjonowania samym organom osiedla,a nie podejmowanie konkretnych działańnarzeczosiedla.Przykłademinnegosposo-bukorzystaniaprzezjednostkipomocnicze zmieniakomunalnegomożebyćŁódź,gdzieosiedla mogą wnioskować o przekazaniezadańorazskładnikówmieniakomunalne-gowceluwspółdziałaniaprzyzałatwianiuspraw,wczęścidotyczącejosiedla,dotyczą-cychplacówzabaw,świetlic,klubów,boiski terenów rekreacyjnych. W tym podejściuwidocznejestdążeniedoprzekazaniaosie-dlom odpowiedzialności za część mieniakomunalnegoizato, jakbędzieonowyko-rzystywane na terenie osiedla. Jednostkapomocnicza zyskuje tu rzeczywisty wpływnasytuacjęnaterenieosiedlapoprzezdecy-dowanieokonkretnychskładnikachmieniakomunalnego.Takieuprawnieniapozwalająnapodjęciedziałańmającychrealnywpływnażyciemieszkańców. Zewzględunaniewielkie–wporów-naniudoinnychmiast–kompetencjewro-cławscyradniosiedlowibywająsfrustrowa-


ni, ponieważ ich ciężka praca rzadko maprzełożenienakonkretneefekty.Niewielkiemożliwościsprawiają,żeradyosiedliniesąwstaniewwieluprzypadkachprzeprowadzićdziałań,które(jeżelizakończyłybysięsukce-sem) zwiększyłyby świadomość mieszkań-ców na temat istnienia RO oraz podniosłyich ocenę. Obecnie nawet obywatele, któ-rzywiedząoistnieniutakichorganów,czę-stoniesązainteresowanichoćbyudziałem wwyborachdonich. Na podstawie lektury statutów jed-nostekpomocniczychsamorząduwinnychmiastach (Kraków, Poznań, Łódź, Gdańsk,Lipsk, Drezno, Stuttgart) wybraliśmy kom-petencje, które naszym zdaniem dodanedoobecnychwnajwiększymstopniupopra-wią funkcjonowanie rad osiedla/ dzielnicy weWrocławiu:■opiniowanieprojektubudżetuMiasta;■dokonywanielokalnychinwestycjiowar-tości mieszczącej się w zakresie środków,którymi dysponuje rada dzielnicy (oczywi-ścietermin„lokalne inwestycje”będziewy-magałstosownegodoprecyzowania);■uczestnictwoprzedstawicielaradydzielni-cywposiedzeniachkomisjiprzetargowychorganizowanych przez miejskie jednostkiorganizacyjne,wtymadministrującenieru-


chomościami, w zakresie spraw w całościdotyczących obszaru dzielnicy wraz pra-wemdoocenywykonaniabędącychprzed-miotemprzetarguzadań;■współdziałanie z organizacjami społecz-nymii innymipodmiotamiwtworzeniunaterenie dzielnicy świetlic i klubów osiedlo-wych dla dzieci, młodzieży i pozostałychmieszkańców;■ współdziałanie z administracjami nieru-chomości istniejących na terenie dzielnicy w zakresie zarządzania i dbałości o stanmienia komunalnego, wskazywania nie-zbędnych, priorytetowych do wykonaniaremontów, udziałuwodbiorzewykonywa-nychprac;■uczestnictwoprzedstawicielaRadydziel-nicy w radach programowych miejskichinstytucji kultury, oświatowych i sportowo--rekreacyjnych działających na obszarzedzielnicy;■wnioskowanieosporządzeniemiejscowe-go planu zagospodarowania przestrzenne-gonaobszarzedzielnicy;■ opiniowanie projektów przebiegu liniikomunikacyjnych, lokalizacji przystanków irozkładówjazdytransportuzbiorowego;■opiniowanieprojektówuchwałRadyMia-stawsprawiezasadprzeznaczaniawolnych


lokali użytkowych będących własnościąMiastanatereniedzielnicy;■honorowanieosóbzasłużonych;■wyznaczaniekolejnościrobótzwiązanychz utrzymaniem i renowacją lokalnych ulic,dróg iplaców, łączniezoświetleniemtychobiektów;■RadaMiastamaobowiązekwysłuchaniaradydzielnicywkażdejsprawie,któradoty-czytejdzielnicy,awszczególnościwkwestiibudżetu,wzakresiewydatków,związanychztądzielnicą;■delegowaniejednegozeswoichczłonkówdoudziałuwpracachodpowiedniejkomisjiRadyMiasta,jeślikomisjataporuszaważnekwestie dotyczące dzielnicy. Członek takimagłosdoradczy. Wprowadzenie proponowa-nychprzeznaszmiandadzielnicomrealnywpływnasytuacjęnaichobszarze.Ichrolanadalbędziegłówniekonsultacyjna,wpro-wadzone zostaną jednak elementy współ-decydowania oraz zapewniona zostaniemożliwośćdecydowania o lokalnych inwe-stycjach.Wskazaniekonkretnychkierunkówdziałań, jak również przyznanie nowychuprawnieńpomożedzielnicomskuteczniejinicjowaćdziałaniaoddolne. Jedną z głównych, nowych kompe-


tencjibyłobyuczestnictwoprzedstawicielaradydzielnicyw komisjachprzetargowychorganizowanych przez miejskie jednostkiorganizacyjne, w tym administracje nieru-chomościami, w zakresie inwestycji w ca-łości realizowanych na obszarze Dzielnicywrazzocenąwykonaniatychzadań.Dało-bytodzielnicomrealnywpływnato,wjakisposóbrealizujesięinwestycjenaichobsza-rze.Dodatkowo,w ten sposóbwprowadzasię częściową kontrolę lokalnej społeczno-ścinadprawidłowościąwyboruzwycięskiejoferty.Podnositoniewątpliwiezaufaniespo-łecznedodecydentów.Delegowanieprzed-stawicieladokomisjiprzetargowejzwiększarównieżzainteresowaniepracamiorganówdzielnicy. Taka kompetencja jest przykła-demrealnegowpływudzielnicnarzeczywi-stość,copokazujemieszkańcompotencjałtychjednostekizachęcadozaangażowaniasięwichprace.Ocenawykonaniainwestycjidokonana przez przedstawiciela dzielnicypomagaadministracjimiejskiejwewaluacjiwłasnychdziałań. Współdziałanie z jednostkami spra-wującymi zarząd nad nieruchomościamiznajdującymi się na terenie dzielnicy po-zwoli lokalnej społeczności na uzyskaniebezpośredniegowpływunato,jaksięnimi


rozporządza.Pozwolitona lepszewykony-waniezadań,gdyżjednostkizanieodpowie-dzialnebędąwiedziały,cozrobić,byefektypracjaknajlepiejprzysłużyłysięmieszkań-com.Ponadtoprzyznaniedzielnicomprawadooceny,podobniejakprawadouczestnic-twawkomisjiprzetargowej,zwiększywśródmieszkańców wiarę w możliwości jedno-stekpomocniczychorazwrealnośćszansywpływanianarzeczywistośćpoprzezpodej-mowanieaktywnościobywatelskiej. Kolejną ważną zmianą będzie decy-dowanieokolejnościinwestycjiocharakte-rze lokalnym.Wychodzimy z założenia, żelokalnidziałaczemająbardzodobrywglądw to, jakie inwestycje w ich miejscu za-mieszkaniasąnajważniejszeiktórepowin-nybyćrealizowanewpierwszejkolejności. ■LepszeinstrumentykonsultacyjneKolejnymkrokiembędziepoprawienie ko-munikacjinaliniiradydzielnic–administra-cja samorządowa. Możliwość delegowaniaczłonka radydzielnicydopracy (z głosemdoradczym) w odpowiedniej komisji RadyMiasta pozwoli na uzyskanie wpływu nawypracowywanie rozwiązań dotyczącychdzielnicy.Radadzielnicybędziemogłanietylko optować zapewnymi rozwiązaniami,ale również mieć wgląd w to, jaki kształt


rozwiązaniefinalnieprzyjmie.Proponujemyrównież, aby odpowiedni organ dzielnicyopiniował kwestie dotyczące komunikacjimiejskiej, które są kluczowedlamieszkań-ców.Zaangażowanieraddzielnicwprocesdecyzyjnywtakważnychdlaludzisprawachnie tylko pozwoli lepiej reprezentować ichopinie na forum miejskim, ale także przyokazji sprawi, żedziałalność tychgremiówstanie się powszechnie znana mieszkań-com.Podobnąrolęodgrywaćbędąkonsul-tacjewkwestiiprzeznaczenianieruchomo-ściznajdującychsięnaobszarzedzielnicy. ■KompetencjeinwestycyjneDzięki nowym kompetencjom dzielnicowiradni, którzy często najlepiej znają lokalneproblemy, będą mieli możliwość podej-mowania decyzji w sprawiewykorzystaniapochodzących z budżetumiasta środków.Kompetencje w zakresie inwestycji przyokazji także podniosą prestiż pomocni-czych jednostek samorządu oraz zwiększązainteresowanienimiwśródwyborców.Zatym powinna pójść intensywniejsza kon-kurencja pomiędzy kandydatami do rad,co zapewne przełoży się na wybór osób owiększychkompetencjach.

Budżet


Wielokrotnie podnoszonym proble-memwrocławskichradosiedlajestichniskibudżet,któryrzadkopozwalanawięcejniżwypłatę diet dla radnych, opłacenie kosz-tówfunkcjonowaniasiedzibyorazorganiza-cję niewielkichwydarzeń kulturalnych czysportowych. Warto się przyjrzeć, jak Wro-cławwypadapodtymkątemnatleinnychpolskichmiast.Poniższa tabelaprezentujeporównanieśrodkówprzeznaczanychprzezwybranemiastanaradyosiedli/dzielnic. Z tabeli wynika, że powyższe mia-stamożemy podzielić na dwie grupy – te, w których rady osiedli/ dzielnic posiadająbudżetinwestycyjny(Kraków,Poznań),orazte,wktórych jednostkipomocniczegminytakimibudżetaminiedysponują(Wrocław,Łódź, Gdańsk). Budżety rad posiadającychśrodki na inwestycje są nieporównywalniewyższe niż tych, które takich środków nieotrzymują.JednakporównujączsumowanebudżetyROweWrocławiuzsumąbudże-tów ich odpowiedniczek w Łodzi i Gdań-

9,625 (góra)11,5

1


sku, można zaobserwować, że zarówno wprzeliczeniunamieszkańca, jak iw sto-sunkudocałościwydatkówmiejskichWro-cławwydajena radyosiedlanajmniej.Ko-lejnymciekawymaspektemdoanalizyjestkwestia granic rejonów budżetów obywa-telskich.Pokrywająsięonezgranicamiosie-dli/dzielnicwewszystkichmiastachopróczWrocławia i Poznania. Reasumując, każdez powyższych miast (poza Wrocławiem)posiada jednostki pomocnicze samorzą-dudysponującebudżetem inwestycyjnym,granice budżetu obywatelskiego tożsamezgranicamiosiedli/dzielniclubobydwieterzeczyjednocześnie(Kraków). Pozakwotami, jakiemiastaprzezna-czająnafunkcjonowanieswoich jednostekpomocniczychsamorządu,ważnyjesttakżesposób,wjakiteśrodkisąnaliczane.Tabelananastępnej stronieprezentujealgorytmystosowanewposzczególnychmiastach. Miastami,któreobliczająkwotęprze-znaczona na rady dzielnic/ osiedli jedyniena podstawie liczby ich mieszkańców, sąŁódź oraz Wrocław. Widoczne jest takżewiększe skomplikowanie algorytmu de-cydującego o przydziale środków w przy-padku miast zapewniających jednostkompomocniczymsamorządubudżetyinwesty-

Porównanie środków przeznaczanych przez poszczególne miasta na jednostki pomocnicze samorządu

Kraków*


61,59

47.23MLN

0,97%

Poznań** 20,32

14.10MLN

0,40%

Gdańsk*** 3,96

1.84MLN

0,06%

Łódź**** 3,85

2.08MLN

0,05%

Wrocław *****

2,85

1.82MLN

0,04%

Legenda:ŚrodkiprzeznaczonenaRO/RDw2017(PLN)

KwotaprzeznaczonanaRadyOsiedli/Dzielnicwprzeliczeniunamieszkańca(PLN)

Procentwydatkówbudżetuwroku2017

ŚrodkiprzeznaczonenaRO/RDw2017(PLN)

KwotaprzeznaczonanaRadyOsiedli/Dzielnicwprzeliczeniunamieszkańca(PLN)

Procentwydatkówbudżetuwroku2017


cyjne.CiekawymprzypadkiemjestGdańsk,któryuzależniawysokośćsubwencjinietyl-koodliczbymieszkańców,aleodfrekwencjiwwyborachdoraddzielnic. Algorytm podziału środków stoso-wany we Wrocławiu sprawia, że budżetniewpełnioddajeróżnicęwwielkościpo-szczególnychosiedli.WpraktyceRadanaj-większegowrocławskiego osiedla (Ołbina)miałabudżetwwysokości49250zł,anaj-mniejszego(Bieńkowic)21320zł13.Oznaczato, że Ołbin, mając prawie 68 razy więcejmieszkańcówniżBieńkowice,mazaledwie2,3razywiększybudżet. Nasza propozycja obejmuje przenie-sienienagruntwrocławskirozwiązań,któ-rezpowodzeniemdziałająwGdańsku(jakzostanie jeszcze zaprezentowane, Gdańskwostatnichwyborachdoraddzielniczano-tował frekwencję na poziomie 11%). Nowyalgorytmdziałałbynaidentycznejzasadziejakjegogdańskiodpowiednik,jednakzracjiniższej frekwencji weWrocławiu „widełki”kształtowałybysięnastępująco:

*Posiadają własny budżet inwestycyjny. W ramach krakowskiego BO realizowane są projekty dzielnicowe, a granice podziału na rejony w BO odpowiadają granicom dzielnic.**Posiadają własny budżet inwestycyjny. *** Podana kwota nie obejmuje 11,2 mln budżetu obywatelskiego, którego okręgi pokrywają się z okręgami rad dzielnic. **** Podana kwota nie uwzględnia 30,01 mln budżetu obywatelskiego przydzielonego według podziału na rady osiedla. Nie obejmuje ona także środków możliwych do zdobycia w konkursach inwestycyjnych.***** Kwota obejmująca jedynie bezpośrednie wydatki na rady osiedla.13Biuletyn Informacji Publicznej, http://bip.um.wroc.pl/attachments/download/41962, dostęp 17.11.2017

Algorytm używany do obliczenia budżetów jednostek pomocniczych gminy w wybranych polskich miastach


Miasto Sposób finansowania

Wrocław

Aktualnieobowiązują następującewskaźniki:■dlaosiedlioliczbie mieszkańcównieprze kraczającej4000osób–kwota21 280 zł■dlaosiedlioliczbiemieszkańcówpowyżej 4000osób,anieprzekra czającej10000osób–kwota33 130 zł■dlaosiedlioliczbiemieszkańcówpowyżej10000osób,anieprzekra czającej20000osób– kwota42 840 zł■dlaosiedlioliczbiemieszkańcówpowyżej20000osób–kwota49 170 zł

Łódź Stałakwotanakażdąradę,pluszmiennazależnaodliczbymieszkańców

Aktualnieobowiązują następującewskaźniki:■dlaosiedlioliczbie mieszkańcównieprze kraczającej4000osób–kwota21 280 zł■dlaosiedlioliczbiemieszkańcówpowyżej 4000osób,anieprzekra czającej10000osób–kwota33 130 zł■dlaosiedlioliczbiemieszkańcówpowyżej10000osób,anieprzekra czającej20000osób– kwota42 840 zł■dlaosiedlioliczbiemieszkańcówpowyżej20000osób–kwota49 170 zł

Stałakwotanakażdąradę,pluszmiennazależnaodliczbymieszkańców

Miasto Sposób finansowania

Kraków 40%środkówdzielonychjestwrównymstopniu na każdą z dzielnic, 40% środ-kówdzielonychjestproporcjonalniedo liczby stałych mieszkańców każdej zdzielnic,20%środkówdzielonych jestproporcjonalniedopowierzchniterenówbędących własnością Gminy MiejskiejKrakówinieoddanychwewładanieoso-bomtrzecimlubnienależącychdoSkar-bu Państwa iniebędącychwzarządziemiejskichjednostekorganizacyjnych.

Poznań Środki wolne: (środki naliczone propor-cjonalnie do liczby mieszkańców i po-wierzchniosiedla;środkinaliczoneoddochodu z podatku od nieruchomości),środki celowe przeznaczone nawykona-niezadańpowierzonychosiedlom;środkiprzeznaczonenabudowę,przebu-dowę, modernizację dróg oraz oświetle-nia;środkiuzyskanewdrodzekonkursunadofinansowaniezadańinwestycyjnych.

Gdańsk Budżetzależyodliczbymieszkańcóworazfrekwencjiwyborczej.Jeżelifrekwencjawwyborachdoradydzielnicwyniosłaponiżej14%,radaotrzymuje4złnamieszkańca,jeżelifrekwencjabyłapomiędzy14%a16%jesttokwota6złnamieszkańca,natomiastkiedyzagłosujewięcejniż16%uprawnionych,kwotawzrastado8złnamieszkańca.



■Frekwencjawdzielnicyponiżej10%–30złnamieszkańcarocznie■Frekwencjapomiędzy10%a15%–40złnamieszkańcarocznie■ Frekwencja większa niż 15% – 50 zł namieszkańcarocznie.Oczywiście powyższe „widełki” są jedyniepewnąpropozycją,nadktórejszczegółamiwarto dyskutować. Reasumując, algorytmsłużącydoobliczaniawysokościbudżetówraddzielnicmógłbywyglądaćnastępująco:■ dzielnice, w których frekwencja wy-niosła poniżej 10%: liczba mieszkańców ×30zł■ dzielnice, w których frekwencja wynio-słamiędzy10%a15%:liczbamieszkańców ×40zł ■dzielnice,wktórychfrekwencjawyniosłapowyżej15%:liczbamieszkańców×50złBazując na przewidywanej liczbie miesz-kańców każdej z dzielnic oraz frekwencji wpoprzednichwyborach,możemyokreślić,żebudżetkażdejznichwyglądałbynastę-pująco:

Budżety Rad Dzielnic według proponowanego algorytmu

Kolor Liczba zameldowanych na pobyt stały i czasowy wg stanu na 30.06.2017

33309

Frekwencja w wyborach 23.04.2017

Budżet

36865

31321

24687

31035

20951

48819

48714

17105

31097

31792

33923

28071

53145

40672

45839

46699

5,93%

5,09%

3,31%

3,99%

2,93%

4,63%

4,15%

7,04%

8,39%

9,96%

6,08%

8,35%

5,45%

3,04%

5,06%

8,24%

9,72%

999270

1 105950

939630

740610

931050

628530

1 464570

1 461420

513150

932910

953760

1 017690

842130

1 594350

1 220160

1 375170

1 400970SUMA: 18 121 320


Proponowane granice dzielnic Wrocławia



W rezultacie proponowanych przeznas rozwiązań z ponad 1,8 mln zł do po-nad18 mln złwzrosłabyłącznasumaprze-znaczona na budżety rad dzielnic.Wydat-ki te stanowiłyby 0,43%wydatkówmiasta w 2017 roku (jedynie w Krakowie większyprocent budżetu byłby przeznaczany narady).Najednegomieszkańcamiastaprzy-padałoby30złroczniewydanychnaRadyDzielnic(takżewtejkategoriiWrocławbył-byjedyniezaKrakowem).Największadziel-nica dysponowałaby budżetem równym 1 594 350 PLN,anajmniejsza628 530 zł. Takisposóbfinansowaniamatrzyza-sadnicze zalety. Po pierwsze, jest on silnąmotywacjądlakandydatównaradnych,abystaralisięoninietylkoojaknajlepszywynikswój lubswojegokomitetu,aletakżeo jaknajpowszechniejszy udział mieszkańców w wyborach. Podobnie, mieszkańcy będąmieli świadomość, iż samym swoim pój-ściemnawyborymogąsprawić,żeichdziel-nicabędziemiaławiększybudżet. Po drugie, budżet dzielony w pro-ponowany przez nas sposób lepiej oddajeróżnicepomiędzy liczbąmieszkańcówpo-szczególnychrejonów,ponieważprzyznanakwotasilniejkorelujezniąniżwdotychcza-sowymalgorytmie.Dziękitemuniebędzie-


mymielidoczynieniaztym,żezasiedem-dziesięciokrotnąróżnicąwliczbie ludnościpomiędzy największym a najmniejszymosiedlem idzie ledwie ponad dwukrotnaróżnicawśrodkachwbudżecie. Potrzecie,zwiększeniebudżetówraddzielnicdopoziomówprzeznaspropono-wanych pozwoli na przyznanie im kom-petencji inwestycyjnych, ponieważ środki,którymibędądysponować,pozwoląnasfi-nansowanielokalnychprojektów. Oczywiście, przy tak znaczącymzwiększeniubudżetówpomocniczych jed-nosteksamorządupojawisiępytanie,skądznaleźć na to środki w budżecie miasta. Zodpowiedziątutajmożeprzyjśćniedaw-noprzyjętybudżetWrocławia,wktórymnaProgramInicjatywRadOsiedliprzeznaczo-no21,07mlnzł.Postulujemy, abyznacznączęśćtychpieniędzyprzenieśćbezpośred-niodobudżetów raddzielnic, zamiast zo-stawiaćjewprogramie,doktóregodostępbędzie zapewnewarunkowany pozytywnądecyzją ze stronyMiasta. Przekazanie tychśrodkówdobudżetówraddzielnicpozwoliimnaswobodnedecydowanieoichwyko-rzystaniu(oczywiściewpewnychgranicach,które wymagają określenia). Kolejnym ar-gumentem przemawiającym za propono-


wanymprzeznasrozwiązaniemjestszansanawiększąróżnorodnośćpotencjalnychin-westycjidokonywanychprzezradydzielnic.ZprojektuuchwałybudżetowejWrocławianarok2018możnawyczytać,żeśrodkiwy-datkowane w ramach Program InicjatywRadOsiedlibędąprzeznaczonekonkretniena„realizacjędrogowychzadańinwestycyj-nych”.14 Uzupełnieniem zmiany algorytmubędzie nowy podział regionów WBO tak,aby ich granice pokrywały się na nowympodziałemWrocławianadzielnice.Propo-nujemy,abyradydzielnicwswoimrejoniepełniływażnąfunkcjęwprocesiekonsulta-cjiiostatecznejweryfikacjiprojektówWBO.Rola tamożewyrażać sięw różny sposób– np. poprzez obowiązkowe uczestnictwoprzedstawiciela rady dzielnicy w konsul-tacjach lub prawo głosu rady dzielnicy w sprawie weryfikacji projektów. Pytanie,jakdokładniemiałobytosięodbywać,po-zostawiamyotwarte. Reasumując,naszapropozycjadopro-wadziłaby do takiego zwiększenia budże-tówraddzielnic,żełączniedysponowałybyznaczniewiększymi środkaminiżobecnie.Pozatymproponowanegranicedzielnicsą

14 „Na wydatki inwestycyjne zaplanowano łącznie kwotę 59 396 350 zł, z tego na: (…) realizację drogowych zadań inwestycyjnych wg wniosków Rad Osiedli tj. Program inicjatyw Rad Osiedli – 21 065 000 zł,”, Budżet Miasta Wrocławia, strona 99


zbieżnezgranicamiWBO,któregoprojektyregionalnebyływ2017 rokuwarte łącznie 21mlnzł.15Takazmianapozwoliłanaprze-kazanieradomdzielnicwiększychmożliwo-ścidecydowaniaoniewielkichinwestycjachna ich terenie. Często lokalni radni mająlepsząorientacjęwpotrzebachdzielnicniżwładzemiasta,więcwartoimpowierzyćta-kiedecyzje.

15Wrocławski Budżet Obywatelski, https://www.wroclaw.pl/rozmawia/zasady-wbo-2017, dostęp 17.11.2017

15Wrocławski Budżet Obywatelski, https://www.wroclaw.pl/rozmawia/zasady-wbo-2017, dostęp 17.11.2017

Kapitał społeczny

Badania przeprowadzone wiosną2014 roku (WrocławskaDiagnozaSpołecz-na) na próbie 2000 wrocławian między 15.a80.rokiemżyciempokazały,żeponadpołowaznichniejestskłonnadopodejmo-wania jakichkolwiek działań społecznych.W działalność społeczną angażuje się za-ledwie4%mieszkańcówmiasta.Miejscamiichzaangażowaniasą (wnawiasieprocentangażującychsięmieszkańców): radaosie-dla (2,9%), rada parafialna (2,9%), związekzawodowy (1,5%), samorząd szkolny (1,4%),partiapolityczna(0,7%)16 Teoria kapitału społecznego częstowykorzystujefrekwencjęwyborcząjakojed-nązmiartegozjawiska(Putnam2001).Fre-kwencjaw wyborachmożedostarczyć in-formacjioskalikapitałuspołecznego,czyliotwartości i gotowości do współpracy narzeczogólnomiejskiegodobrawspólnego.

16 Tomasz Wysocki, Wrocławska Diagnoza Społeczna 2014: Mało wśród nas społeczników [on-line] https://www.wroclaw.pl/wroclawska-diagnoza-spoleczna-2014-wroclawianie-nieaktywni-spolecznie [dostęp: 16.12.2017]


Frekwencja w wyborach do rad osiedli/dzielnic na przestrzeni lat w wybranych polskich miastach:


Rok/ miasto 2005 20112009 2013 20152006 20122010 2014 2017

Wrocław

Łódź

Szczecin

Kraków

Gdańsk

Poznań

Lublin

4,5%

6,2%

4,3%

3,5%

12,8%

12,7%

6,1%

3,9%

13,1%

35%

7,8%

7,5%

6%

7,7%

11,2%

7,9%


W ciągu kilkunastu ostatnich lat(2005–2017) frekwencja w wyborach wy-nosiłamiędzy3,5%(Wrocław2009)a35%(Kraków 2014). Najlepszą średnią na prze-strzeni analizowanych lat zanotował Kra-ków(23,87%),anajniższą–Wrocław(4,49%).Miarąkapitałuspołecznegomożebyćtak-żeliczbaprojektówzgłoszonychnakolejneedycjeWBOoraz „mikroGRANTÓW”.Poka-zujeona,żenawieluosiedlachistniejepo-tencjał energii obywatelskiej.17 Jest to wi-docznetakżewpostaciwykluwającychsięcoraz to nowych podmiotów podejmują-cychtematykęmiejską.Niesątotylkoorga-nizacjepolitycznewtradycyjnymrozumie-niu,aletakżezrzeszeniapasjonatówinowejgeneracjidziałaczyspołecznych. Od2010rokucorazbardziejwidocz-nejestzaangażowaniemłodegopokoleniawlokalnądziałalnośćsamorządową.Przed-stawicieleruchówmiejskich,dotejporynie-aktywni na scenie politycznej zaczęli kan-dydować do rad osiedlowych i miejskich.Zpunktuwidzeniaruchówmiejskichsym-bolicznystałsięrok2014,wktórymPorozu-mienieRuchówMiejskich(PRM)wystawiłokomitetyw11polskichmiastach.UdałoimsięwGorzowieWielkopolskimzsukcesemwprowadzićdoUrzęduMiastaprezydenta

17 Izabela Mironowicz, Analiza Funkcjonalna Osiedli Wrocławia, Fundacja Dom Pokoju, Wrocław, 2016


i 7 radnych (Porozumienie Ruchów Miej-skichLudziedlaMiasta),2radnychwWar-szawie (Miasto jest Nasze) oraz 4 radnych wToruniu(CzasMieszkańców). We Wrocławiu w 2013 roku do radosiedlowych dostało się 4 przedstawicieliTowarzystwa Upiększania Miasta Wrocła-wia(TUMW).18W2017doradosiedliweszliprzedstawiciele współpracującego z nimistowarzyszenie„Akcjamiasto”19.Ruchymiej-skieczująswojąsiłęiniewykluczająteżstar-tuwwyborachdoRadyMiastaw2018roku.Nie jest to jednak zjawiskomasowe, radnipochodzący z komitetu ruchówmiejskichstanowią bowiem wciąż zaledwie ok. 1%wszystkichradnych.Ciesząsięzatodużymzaufaniemspołecznym.Wynikaćmożetozżywego zainteresowaniemiastemwwielujego aspektach oraz zdolności docieraniadoobywatelipoprzeznowoczesnemedia. Badania przeprowadzone w Pozna-niu,Kaliszuiwmniejszymstopniuwinnychmiastach (Matczak 2005–2008) wykazały,żesystemradosiedlidziaławadliwie.Zada-niawykonywaneprzezradyosiedlarozmija-łysięzoczekiwaniamimieszkańców.Rady

18 http://gisserver.um.wroc.pl/biuletynRM/Uploaded/Obwieszczenie%20RO.pdf [dostęp: 10.12.2017] 19https://www.tuwroclaw.com/wiadomosci,ruchy-miejskie-maja-mandaty-w-radach-osiedli-w-przyszlym-roku-zawalcza-o-ratusz,wia5-3266-32994.html [dostęp: 16.12.2017] 20P. Matczak, A. Figiel, Wspólnoty osiedlowe a instytucje: funkcjonowaniesamorządów pomocniczych w oczach radnych Poznania i Kalisza


nie zaspokajały ich rzeczywistych potrzeb,a tym samym nie osiągały swojego statu-towegocelu.20Analizaprzeprowadzonanabaziedanych(magistrat,stronyinternetowerad osiedli,wywiady z radnymi osiedlowy-mi)przezjednegozwrocławskichradnych,będącego jednocześnie działaczem spo-łecznym wykazała, że zaledwie 1/3 człon-kówraddziałaprężnieiefektywnie.21 Przyczynytakiegostanurzeczymoż-naszukaćnawielupłaszczyznach.Zjednejstronywynikatozuwarunkowańhistorycz-nych. Państwa bloku wschodniego więk-szość zadańzwiązanychzpolityką lokalnąprzeniosły na państwo. Władza płynącaz góry spowodowała, że ludzie utracili in-stynkt samodzielnego organizowania się.Nastąpiła znacząca atomizacja społeczeń-stwa, która doprowadziła ostatecznie doosłabienia kapitału społecznego również wPolsce. Odrodzenie samorządu terytorialne-gow 1990 roku stworzyło nowe ramy dlawłączania się mieszkańców w życie mia-sta. Nie nastąpił jednak przełom. Badaniaprzeprowadzone w Krakowie w połowielat dziewięćdziesiątych (Skąpska 1996) po-twierdziły dominację postawy bierności,apatii iniechęciwobecwładzsamorządo-

21 D. W. Dudała, Wrocławskie rady osiedli - zbędny balast czy tylko do poprawki? [on-line] https://damiandudala.eu/wroclawskie-rady-osiedli-zbedny-balast-czy-tylko-do-poprawki/, dostęp: 16.12.207

18 http://gisserver.um.wroc.pl/biuletynRM/Uploaded/Obwieszczenie%20RO.pdf [dostęp: 10.12.2017] 19https://www.tuwroclaw.com/wiadomosci,ruchy-miejskie-maja-mandaty-w-radach-osiedli-w-przyszlym-roku-zawalcza-o-ratusz,wia5-3266-32994.html [dostęp: 16.12.2017] 20P. Matczak, A. Figiel, Wspólnoty osiedlowe a instytucje: funkcjonowaniesamorządów pomocniczych w oczach radnych Poznania i Kalisza


wych, dobro zaś wspólne było rozumianejakodobrosprywatyzowane.Wwielumia-stach,wtymzweWrocławiupo1991rokuznaczenie oraz kompetencje rad osiedlo-wych były stopniowo redukowane do roliwyłącznieopiniodawczej,awpraktyceteżi tegowpływuradyzostałyonepozbawio-ne. Pomimo że te kompetencje teoretycz-nie radwciążmają,wpraktyce ich zdanierzadko jestbranepoduwagę.Pojawiał sięefektbłędnegokoła22:radyniemająwpły-wunadecyzjemiasta,niemogąwięczdo-byćuznaniaimandatulokalnychwyborców(4%frekwencjiwwyborachw2014roku). Poza tymobecny system funkcjono-wania rad (w tym strukturaorganizacyjna)jest sformalizowany niewspółmiernie domożliwościdziałania.Licznyskładosobowytych gremiów połączony z niską frekwen-cjąnaspotkaniachwieluraduniemożliwiasprawnepodejmowaniedecyzji (brakkwo-rum).Częstopodmiotytesąodbieranejakoarchaiczneinieznaczące.Radyrzadkokie-dypełniąfunkcjępośrednikapomiędzyróż-nymiaktoraminalokalnejscenie.Mieszkań-cymiastbardzomocnoskupieninaswoimżyciuprywatnyminarodziniewwiększościswojedzieląswójczasmiędzypracęadom.Nierozumieją,dlaczegomielibysięwcokol-

22Swianiewicz, Lackowska, Krukowska, Kurniewicz, Błędne rondo marginalizacji? Jednostki pomocnicze samorządu w zarządzaniu dużymi miastami, Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA, 2013


wiekangażować icodobregomiałobydlanichztegowynikać,dlategonieczujątakiejpotrzeby.Brakzaufaniadorząduiinstytucjipolitycznychtokolejnyelementkryzysudo-tychczasowych form zaangażowania oby-watelskiego. Pierwszeradykalnereformyradosie-dlowychnastąpiływPoznaniupodkoniec2010 roku. Wobec dylematu: rozwiązanierad,zachowaniestatusquoczyzmianaspo-sobuichfunkcjonowaniapodjętoodważnądecyzję o przeprowadzeniu reformy. Do-tychczasowe69radrozwiązanoizastąpiono42jednostkami(początkowomałotobyć16silnychjednostek,jednakniewszystkieosie-dlaskorzystałyzmożliwościpołączeniasię,mimo wynikających z tego tytułu dodat-kowychkorzyści23). Istotnązmianąbyłoteżwprowadzenie jednego terminu wyborówdowszystkichradosiedlinatereniecałegoPoznania. Otrzymały one również dodat-kowe kompetencjem.in. możliwość decy-dowania o kolejności i zakresie remontówmiejskich dróg i chodników, remontówwplacówkach oświatowych, a takżewskazy-waniamiejsc, gdziema pojawić się zieleńi mała architektura. Zasięganie opinii radprzez organy Miasta Poznania i jednostkiorganizacyjnestałosięobligatoryjne (choć

23 P. Sztando, J. Zujewicz, Vademecum poznańskiego radnego osiedlowego. ABC poznańskich jednostek pomocniczych miasta, Poznań: Altum, 2015

22Swianiewicz, Lackowska, Krukowska, Kurniewicz, Błędne rondo marginalizacji? Jednostki pomocnicze samorządu w zarządzaniu dużymi miastami, Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA, 2013


niewiążące).Przyznanoimtakżedorozdys-ponowaniaznacznie takżewiększe fundu-sze.Zaowocowałotom.in.pojawieniemsięnowejgrupyradnych:ludzizklasyśredniej,wykształconych,czasemzbiznesulubinte-lektualistów, którym przestała wystarczaćanonimowość, którzy potrzebująwspólno-ty i punktu odniesienia. Tworzą oni nowąjakość w dotychczasowych radach. Wyda-jesiętościślepowiązanezezwiększeniemsiękompetencjiibudżetu,aprzezcopod-niesieniemprestiżuiznaczeniaradosiedli.Warto jednak zauważyć, żemimowzrostukompetencji izmianyalgorytmuprzelicza-niabudżetufrekwencjawyborczazwiększy-łasiętylkonieznacznieiwynosiobecnieok.8%(choćtoitakpółtorarazawięcejniżweWrocławiu). Pomysł przedstawiony przez nasobejmujepostulowanąwpoprzednichroz-działachzmianęgranicadministracyjnych,zwiększenie budżetu oraz kompetencji– każdaz tychzmianbędziemiaławpływnakapitał społeczny. Propozycją sposobuzwiększeniafrekwencjijestzkoleinaszpo-stulat,abywyborydoraddzielnicodbywałysięjednocześniezwyboramidosamorządu.Zmianytewpłynąpośrednionalepszewy-korzystaniekapitału społecznegoweWro-


cławiu. Są one także spójne z trendem wzarządzaniumiastami–multi-levelgover-nance–polegającymnazwiększeniuzaan-gażowaniaobywateli iprzedsiębiorcówwewspółdecydowanie o sprawach miejskich.Przyznanie radom większych kompetencji iśrodkówzmotywujeichczłonkówdoprze-znaczanianadziałalnośćspołecznąwięcejczasu,coodciążyorganymiejskieiprzełożysięnalepszewykorzystanieśrodkówbudże-towych oraz sprawniejsze funkcjonowaniemiasta. Pomocnicze jednostki samorząduposiadające większe środki i kompetencjebędą atrakcyjnympartneremdla interesa-riuszydziałającychnapodlegającymimte-renie.Wzwiązkuztymistotnawzreformo-wanychjednostkachpomocniczychbędzieumiejętność współdziałania z lokalnymipartneramitakimijak:kościoły,szkoły,klubysportowe,NGO,domykultury,przedsiębior-cy.Zapewnitoznaczniebardziejharmonij-neiskoordynowaneplanowaniedziałańdlamieszkańców danej okolicy.Może pojawićsię tutaj wiele efektów synergii, takich jaknp. stworzeniewspólnego kalendarza pla-nowanychdziałań,zebranieaktualnościnajednejtablicyogłoszeniowej, stronieinter-netowejlubnaweturuchomieniewłasnych


mediów.MocniejszaradadzielnicytotakżepotencjalnypartnerdlaNGOchcącychdzia-łaćnamałymobszarzedanejdzielnicy(np.kształtowanie zieleni, pamięć historyczna,pomocsłabszymiwykluczonym,wydarze-niakulturalne,sportoweczyedukacyjne).Większe budżety pozwolą na wykorzysty-wanienowychtechnologii (takich jak:pro-jektory i tablice multimedialne, kamerywysokiej jakości) oraz obsługęwielu kana-łówkomunikacjiskierowanychzarównodoludzimłodych (internet), jak idoseniorów(tablice ogłoszeń, współpraca z organiza-cjami kościelnymi i rozmaitymi ośrodkamilokalnej aktywności). Trzeba teżnadziała-niejednostekpomocniczychpatrzećzper-spektywyprzebiegającej na całym świeciecyfrowejrewolucji.Trendytakiejaksharingeconomyczysmartcitymogąmiećbardzolokalnywymiar i funkcjonować równieżwoparciuonajmniejszejednostkiadministra-cyjneipomocnicze. Wymianadanychwsystemachinfor-matycznychmiędzywszystkimidzielnicamimożerównieżpomócstworzyćwartościowezbiorydanych(opendata)dotyczącychzja-wiskiproblemówpojawiającychsięwskalicałegomiastaorazwspólnieuzgodnićefek-tywny sposób postępowania z nimi. Taka


siećunowocześnionychradbędziecennymciałemdoradczym (anajlepiejwspółdecy-dującym,corównieżpostulujemy)dlaRadyMiejskiejiprezydenta. Wrazzezwiększaniemsięskuteczno-ści radpojawi się teżwłaściwy etos osobyzaangażowanejwsprawyspołeczne,ado-tychczasowiradnibędączuliwiększąsatys-fakcję z pełnionej funkcji. Przyczyni siędotego także postulowana przez nas możli-wość honorowania przez rady osób zasłu-żonychdlamiasta idzielnicy.Dzięki takimdziałaniomcorazwięcejosóbbędziewspie-raćinicjatywyraditraktowaćwłączaniesięwtensposóbwaktywnośćmiejskąjakpo-wód do dumy. Wzorce konstruktywnychzachowań oraz umiejętność dialogu będąpozytywnieoddziaływaćnanajbliższeoto-czenieinstytucjonalneispołecznenowychrad, przełamując schemat „niedasizmu” i pobudzając do działania okoliczne orga-nizacje.Radymogąbyćkolebkąprzyszłychdziałaczy politycznych, potrafiących dążyćdo rozwiązania konkretnych problemów.Również instytucje i organymiejskie będąmusiały poważniej traktować samorządydzielnicoweiściślewspółpracowaćznimi,wykonując swoje statutowe zadania. Niebędą mogły winy za swoje niekompeten-


cje cedować na „nieskuteczne rady”. Radypowinnypełnićwobecnichfunkcjędorad-czo-opiniującą, ale też w pewien sposóbpatrzećurzędnikomnaręce,odbierającwy-konywanepraceorazmonitorującichprze-bieg. Oczywiście, proponowane przez naszmianymogą spowodować, że rady dziel-nic w tym kształcie staną się poligonemdoświadczalnymdlamłodzieżówekpartyj-nych,którewspartezasobamiswoichpartiiwyprą działaczy społecznych. Można jed-nak założyć, że ze względu na niewielkierozmiary proponowanych przez nas dziel-nicposiadanieopiniisprawnegodziałacza,lubianego przez mieszkańców dzielnicyoraz osobisty kontakt z wyborcami pod-czas kampanii powinny przeważyć środkizapewniane przez partie. Pewnym reme-dium może być także ustalenie ścisłychlimitów ograniczających pieniądze, jakiebędziewolnowydaćnakampanię.Jednaknawetjeżeliwdzielnicachpojawisięwięk-sza liczba działaczy młodzieżówek/ partiiniżobecnie,niekonieczniemusitobyćne-gatywnymskutkiemreformy.Ludzie,którzywprzyszłościchcązostaćpolitykamizpew-nościąwstrukturachraddzielnicdowiedząsię dużowięcej o dobrze rozumianej poli-


tyczności i pracydladobrawspólnegoniżdziałającwyłącznienarzeczpartii.

Podsumowanie


W naszym raporcie zdiagnozowa-liśmy bolączki wrocławskich rad osiedli,biorąc pod uwagę cztery kwestie: po-działadministracyjny,budżet,kompeten-cje oraz kapitał społeczny. Doszliśmy downiosków,żesytuacjawkażdymzwymie-nionych wymiarów jest daleka od opty-malnej.Jakogłówneproblemynależywy-mienić:

Granice administracyjne■bardzodużeróżnicewielkościpomiędzynajmniejszymianajwiększymiosiedlami,■wydajesię,żenaosilokalność–znacze-nie organu osiedla,wrocławskie jednost-ki pomocnicze są wychylone za mocno wkierunkulokalności;

Budżet■relatywnieniedużebudżetydająradomniewielkiemożliwości,■ z analizowanej grupy miast Wrocław wroku2017miałnajniższąkwotęnamiesz-


kańcaprzeznaczonąnajednostkipomoc-nicze samorządu, awydatki z nimi zwią-zanestanowią–wporównaniudoinnychmiast – najmniejszy procent wydatków wostatnimbudżeciemiasta;

Kompetencje ■ kompetencje wrocławskich rad osiedlisprowadzają się głównie do konsultacji iwspieraniadziałańprospołecznych,■ rady nie mają możliwości faktycznegodecydowaniaosprawachmiejskich;

Kapitał społeczny■zbytdużaformalizacjaradorazichkon-strukcjazabijakreatywnośćidynamizm,■radyzbytczęstoniesąwrażliwenapo-trzebymieszkańcówinieodpowiadająnanie,■zpowodunikłychkompetencjiROpracaradnychczęstonieprzekładasięnaefek-ty,aignorowanieprzezUMwnioskówROpowodujefrustracjęidemotywacjęurad-nych,■niskiprestiżradorazniewielkienimiza-interesowanie, frekwencja wyborcza orazmandatspołeczny,■ brak narzędzi i kompetencji do prze-prowadzania sprawnej dwukierunkowej


komunikacjimiędzy RO amieszkańcami(zwłaszczawzakresieinformowaniaopo-dejmowanychdziałaniachiwydatkach).Zebrawszywjednymmiejscugłównebo-lączki rad osiedla, warto podsumowaćproponowaneprzeznasrozwiązania,któ-rych celem jest zaradzenie przynajmniejczęściznich:

Granice administracyjne■zmniejszenie liczbyradz48do17–za-mianaradosiedlinaradydzielnic;b)Budżet■uzależnieniepoziomudotacji od liczbymieszkańców w danej dzielnicy, a takżepoziomufrekwencjiwostatnichwyborachdojednostekpomocniczychsamorządu,■ pokrycie się granic administracyjnychdzielniczgranicamiregionówWBO,■podniesieniebudżetów raddzielnicdopoziomupozwalającegonafinansowanieniewielkichinwestycji;

Kompetencje■ wprowadzenie elementów współdecy-dowania(udziałczłonkaRDwodpowied-nich komisjach przetargowych, decydo-wanie o kolejności inwestycji na tereniedzielnicy),


■ wskazanie kierunków wykonywaniafunkcjiorganizatorskiej,■ współdecydowanie o wykorzystaniumieniakomunalnego (wykraczającepozaużytkowaniesiedziby),■ lepsze instrumenty konsultacyjne (ko-niecznośćbyciawysłuchanymprzezRadęMiasta, możliwość udziału członka RD wkomisjachRadyMiasta–głosdoradczy),■honorowanieosóbzasłużonych,■możliwośćdecydowaniaolokalnychin-westycjachnatereniedzielnicy;

Kapitał społeczny■ Stworzenie struktury organizacyjnejadekwatnejdonowychkompetencji,■ premiowanie wyższej frekwencji więk-szymbudżetemdodyspozycjiprzezradę,■przeprowadzaniewyborówdoraddziel-nicjednocześniezwyboramisamorządo-wymi,■szerszekompetencjeiwięksześrodkinawspieranie lokalnych organizacji (lokalo-wo,organizacyjnieipromocyjnie),■ wprowadzenie zachęt do wymiany in-formacji między poszczególnymi radamidzielnicoraz tworzeniawspólnychsyste-mów informatycznych i zbierania warto-ściowychdanych.


Oczekujemy,żezaproponowaneprzeznasrozwiązaniaprzyniosąnastępująceskutki:

Granice administracyjne■mniejszeróżnicewwielkościdzielnicpo-zwolą łatwiej dobrać takie kompetencje i budżet, żeby dobrze sprawdzały się wkażdejjednostce,■ dzielnice połączą osiedla o podobnymukładziefunkcjonalnym,■każdazdzielnicbędziemiałaswojete-renyrozwojowe,■ połączenie osiedli umożliwi powstanie irozwójcentrówdzielnicowych,■dobrybalansnaosi lokalność-znacze-nieorganuosiedla;

Budżet■ proponowane przez nas rozwiązanie le-piejoddajeróżnicewwielkościdzielnic,■uzależnieniewysokościdotacjiczęściowood frekwencji będzie dużą motywacją dodbaniaowysoką frekwencję (zpunktuwi-dzenia startującychwwyborach)orazgło-sowania(zpunktuwidzeniawyborców),■dziękipokryciusięgranicWBOzgranica-midzielnicradybędąmiałymożliwośćmo-derowania działań związanych z WBO naswoimterenie


■ dzięki znajomości lokalnych potrzebprzez radędzielnicypodejmowanedecy-zje inwestycyjnemogąbyćbardziejefek-tywne;

Kompetencje■pracaradnychbędziekończyłasiękon-kretnymiefektami,codziałamotywująco,■Decyzjeiuchwałypodejmowanenapo-ziomie rad będą lepiej dopasowane dospecyfikiipotrzebkonkretnychdzielnic,■ inwestycje i remonty przeprowadzonena osiedlach będą wykonywane zgodniezpriorytetamipotrzebsamychmieszkań-ców,■nowy sposób zarządzaniamieniemko-munalnympozwoli na lepsze jegowyko-rzystanieprzezlokalneorganizacjeifirmy;

Kapitał społeczny■dzięki zwiększeniukompetencji zdzia-łalnościąwradachdzielnicbędziewiązałsię większy prestiż, co powinno przeło-żyć się nawiększe nimi zainteresowanie, atakżefrekwencjęwyborczą,■ poprawi się współpraca między radą aokolicznymiNGO,klubamisportowymi,mediamiitd.,■mieszkańcyzacznąkojarzyć radędziel-


nicyjakoważnyośrodeklokalnychaktyw-ności,■radyzyskająlepszenarzędziadokomu-nikowaniapotrzebioczekiwańmieszkań-ców.

Reasumując,liczymy,żezwiększeniewiel-kości, kompetencji i budżetów rad dziel-nicprzełożysięnazwiększoneznaczenieich roliwzarządzaniumiastem ipozwolizyskaćmocnąlegitymacjęspołeczną.

Załączniki

Załącznik 1 - kompetencje rad dzielnic/ osiedla w różnych miastach:

Kraków■Dozakresudziałaniadzielnicynależąwy-bór, planowanie i ocena wykonania zadańdotyczącychbezpośrednioobszarudzielnicyi służących zaspokajaniu potrzeb jejmiesz-kańcówwnastępującychdziedzinach:praceremontowewszkołachpodstawowych,gim-nazjach,przedszkolachorazżłobkach;budo-wa,modernizacja, remonty: ogródków jor-danowskich, zieleńców, skwerów, miejskiejinfrastrukturydrogowejwzakresiedrógwska-zanychwwykazie, osiedlowej infrastrukturysportowej i rekreacyjnej; animowanie lokal-nych wydarzeń: oświatowych, kulturalnych,sportowych i rekreacyjnych; realizacja pro-gramupoprawybezpieczeństwadlaGminyMiejskiejKraków„BezpiecznyKraków”,dziel-nicowych programówwspierania osób nie-pełnosprawnych,dzielnicowychprogramówochrony zdrowia i profilaktyki zdrowotnej,



dzielnicowych programówwspierania dzia-łalnościmiejskichplacówek:oświaty,kultury,sportu,pomocyspołecznejisłużbyzdrowia;współpracazorganizacjamipozarządowymidziałającyminaobszarzedzielnicy;komuni-kacjazmieszkańcamidzielnicy;■ działanie na rzecz rozwoju samorządno-ścispołecznościlokalnych,wtymudzielanieinformacji,pomocyorganizacyjnejorazopi-niowaniewnioskówoutworzenieosiedliiso-łectw;■kierowaniewnioskówdoRadyMiasta,Pre-zydentaMiastaorazdomiejskich jednostekorganizacyjnych w sprawach istotnych dlamieszkańcówDzielnicywokreślonymzakre-sie;■opiniowanienawnioseklubzwłasnejini-cjatywy spraw istotnych dla mieszkańcówdzielnicywokreślonymzakresie;■uczestniczeniewkomisjach:konkursowychwybierających dyrektorów miejskich placó-wek, odbiorów robót, powołanych w spra-wachpublicznychoznaczeniulokalnym;■ współdziałanie: z organami Miasta; zprzedszkolami,szkołami,placówkamisłuż-by zdrowia, stowarzyszeniami, fundacjami,instytucjami, organizacjami społecznymi i innymi organizacjami mieszkańców zain-teresowanych rozwiązywaniemsprawzwią-


zanychzichmiejscemzamieszkania;Policją iStrażąMiejskąwzakresieutrzymaniaładu,porządkupublicznegoorazprzeciwdziałaniapatologiispołecznej;zinnymidzielnicamiwrealizacjiwspólnychprzedsięwzięć;■ Przyjmowanie mieszkańców w ich spra-wachindywidualnychnależącychdozakresudziałaniaradydzielnicy.

Poznań■ Do zadań osiedla należą działania doty-cząceobszaruosiedlawzakresie:tworzeniawięzi lokalnych, funkcjonowania i rozwojuinfrastruktury technicznej, lokalnych dróg,chodników i parkingów, oświaty, kultury,sportu, rekreacji, ładu przestrzennego, po-rządku i bezpieczeństwa, stanu środowiska,skwerów,zieleńców,parków,dbałościomie-nie Miasta, usług świadczonych przez jed-nostkiorganizacyjneMiasta;■wydziałyUrzęduMiastaorazmiejskiejed-nostkiorganizacyjnezobowiązanesądopo-dejmowania działań umożliwiających osie-dlomwykonywanieichzadań.

Łódź■inicjowanie,wspieranieorazorganizowaniedziałańmających na celu zaspokajanie po-trzebmieszkańcówosiedla;


■opiniowanieprojektubudżetumiasta;■uczestnictwoprzedstawicielaRadyOsiedla,będącego pracownikiemUrzęduMiasta Ło-dzi lubmiejskiej jednostkiorganizacyjnej,wkomisjach przetargowych organizowanychprzezmiejskiejednostkiorganizacyjne,wtymadministracjenieruchomościami,wzakresiespraww całości realizowanych na obszarzeOsiedlawrazzocenąwykonaniatychzadań;■podejmowanie,wspieraniedziałańnarzeczochrony środowiska, przyrody i zielenimiej-skiejnaterenieosiedla;■współdziałaniezorganamimiasta,Policją,Strażą Miejską i Strażą Pożarną w zakresieutrzymaniaładu,porządkupublicznego,bez-pieczeństwa oraz przeciwdziałania patolo-giomspołecznymnaterenieosiedla;■współdziałaniezorganizacjamispołeczny-miiinnymipodmiotamiwtworzeniunatere-nieosiedlaświetliciklubówosiedlowychdladzieci,młodzieżyipozostałychmieszkańców;■ współdziałanie z administracjami nieru-chomości istniejącymi na terenie osiedla wzakresiezarządzaniaidbałościostanmie-nia komunalnego, wskazywania niezbęd-nych, priorytetowych dowykonania remon-tów,udziałwodbiorzewykonywanychprac;■współdziałaniezorganizacjamipozarządo-wymiwsprawachistotnychdlaosiedla;


■ocenafunkcjonowaniamiejskichjednostekorganizacyjnychdziałającychnaterenieosie-dlawsferzeużytecznościpublicznej;■wnioskowanieokontrolęmiejskiejjednost-kiorganizacyjnejdziałającejnaterenieOsie-dlaw sferze użyteczności publicznej, zwy-łączeniem jednostekorganizacyjnych,którezakresemdziałaniaobejmującałemiasto;■wyrażanieopiniiorazwystępowaniezpo-stulatamiiwnioskamidoorganówMiastaŁo-dziimiejskichjednostekorganizacyjnychwewszystkich sprawachnależącychdoMiasta, adotyczącychosiedla;■występowaniedoprzewodniczącegoRadyMiejskiejwŁodzi,komisjiRady,radnychorazPrezydentaMiastaŁodzizwnioskamiopod-jęcieinicjatywyuchwałodawczejwsprawachdotyczącychosiedla;■ wnioskowanie o przekazanie zadań orazskładników mienia komunalnego w celuwspółdziałaniaprzyrealizacjispraw,wczęścidotyczącejosiedla,zzakresu:placówzabaw,świetlic, klubów, boisk i terenów rekreacyj-nych;■uczestnictwoprzedstawicielaradyosiedlawradachprogramowychmiejskichinstytucjikultury, oświatowych i sportowo-rekreacyj-nychdziałającychnaobszarzeosiedla;■ zgłaszaniewniosków i opinii do studium


uwarunkowańikierunków;zagospodarowa-nia przestrzennego Miasta oraz projektówmiejscowych planów zagospodarowaniaprzestrzennegowtrakcieichsporządzania;■ opiniowanie projektów uchwał i innychrozstrzygnięćorganówMiasta,wczęścidoty-czącejosiedla.

Gdańsk■opiniowanieprojektówuchwałRadyMia-staGdańskadotyczącychdzielnicywzakre-sie,wjakimniejesttosprzecznezpowszech-nieobowiązującymiprzepisamiprawa;■występowaniedoorganówMiastazwnio-skamiiopiniamidotyczącymiwykonywaniazadańMiastanatereniedzielnicy;■wydawanieoświadczeńwsprawachmają-cychistotneznaczeniedladzielnicy;■podejmowanieuchwałwsprawiezgłosze-niapropozycjidoplanówinwestycyjnychifi-nansowychwzakresieokreślonymwuchwa-łachRadyMiastaGdańska;■konsultowanieprojektubudżetuzmiesz-kańcamidzielnicy;■ podejmowanie uchwał w sprawie okre-ślenia priorytetowych zadań dla dzielnicy z wnioskiem o ujęcie w projekcie budżetuMiastananastępnyrokbudżetowy;■ zgłaszanie wniosków do sporządzanych


studiumuwarunkowańikierunkówzagospo-darowaniaprzestrzennegoorazmiejscowychplanów zagospodarowania przestrzennegowzakresieobejmującymterendzielnicy;■wnioskowanieosporządzeniemiejscowe-goplanuzagospodarowaniaprzestrzennegonaobszarzedziałaniaDzielnicy■podejmowanieuchwałwsprawachzwią-zanychzzagospodarowaniemiporządkowa-niemterenówDzielnicy■podejmowanieuchwałwsprawieinicjatywlokalnychiinnychprzedsięwzięćlokalnych■opiniowanieprojektówprzebiegu liniiko-munikacyjnych,lokalizacjiprzystankówiroz-kładówjazdytransportuzbiorowego;■opiniowanieprojektówuchwałRadyMia-sta Gdańska w sprawach zmian nazw ulic iplacównatereniedzielnicy;■opiniowaniedziałalnościmiejskichplacó-wek służby zdrowia, sportowych, oświaty,kulturyisocjalnychnatereniedzielnicy;■opiniowanieprojektówuchwałRadyMia-staGdańskawsprawiezasadprzeznaczaniawolnych lokali użytkowych będących wła-snościąMiastanatereniedzielnicy;■występowaniezwnioskamioprzekazanieskładnikówmienia komunalnegodo zarzą-dzaniaikorzystania;■podejmowanieuchwałwsprawiewykorzy-


stania środków finansowych przekazanychnadziałalnośćstatutowądzielnicy;■występowaniedopodmiotówwłaściwychdo wszczęcia procedury nadania nazwy z inicjatywąnadanianazwobiektommiej-skimnatereniedzielnicy.

LipskZakresspraw,jakimizajmująsięradydziel-nicy(niepodejmująwtychsprawachdecy-zji)■tworzenieizmianaplanówzabudowy;■nadawanienazwulicom,placom i inwe-stycjomlokalnym;■koncepcja,wykorzystanieizadaniaobiek-tówpublicznych;■honorowanieosóbzasłużonych;■zmianagranicmiędzydzielnicami iosie-dlamiwewnątrzdzielnic;■ kwestie dotyczące spraw społecznych ikulturalnych;■kwestiedotycząceumiejscowieniaikształ-tunowychirenowacjistarychobszarówsłu-żącychuprawianiusportu,rozrywceizaba-wieorazobszarówzielonych;■ kwestie ruchu drogowego ( w zakresie, wjakimniejesttowłaściwościąburmistrzajakopowszechnegoorganuporządkowego).


DreznoRada osiedla podejmuje decyzje w poniż-szych kwestiach, jeżeliwdanej sprawie niewystępujewyłącznawłaściwośćRadyMiasta(wynikająca z ustawy o samorządzie gmin-nym) lub sprawa ta nie należy do zadańNadburmistrza.Radaosiedladecydujeotychkwestiachwramachprzyznanegojejbudże-tu.■ utrzymanie,wyposażenie iwykorzystywa-nieobiektówpublicznychzwyjątkiemszkół,którychznaczeniejestlokalne(niewykraczapozagraniceosiedla).■wyznaczaniekolejnościrobótprzebudowy,rozbudowyorazpraczwiązanychzutrzyma-niemirenowacjąulic,drógiplaców,łącznie z oświetleniem tych obiektów – znaczenietychobiektówmusimiećcharakterlokalny.■dbanieokrajobraz,jakrównieżutrzymanieiwyposażeniepublicznychparkówiterenówzielonych,którychznaczenienieprzekraczawsposóbznaczącygranicosiedla;■ wspomaganie stowarzyszeń, związków iinnychorganizacjinaterenieosiedla;■ wspieranie i przeprowadzanie przedsię-wzięćmającychzaceldbanieomałąojczy-znęizwyczaje;■opiekanadistniejącymipatronatamiipart-nerstwami;


■ informacja,dokumentacja i reprezentacjawkwestiachosiedla.Rada Miasta może te kwestie rozdzielać iokreślaćogólnekierunkipolityki,któreradyosiedlimają brać pod uwagę. RadaMiastamożerównieżprzekazaćradzieosiedladal-szezadaniapoprzezwskazanieichwStatu-ciemiasta.WDreźnieniektóreosiedlamająwskazane zadaniaw osobnychparagrafachstatutu. Jednak większość z nich pokrywasięz regulacjąustawową.Radaosiedladys-ponuje osobnym budżetem. Rada Miastama obowiązek wysłuchania rady osiedla wkażdejsprawie,któradotyczytegoosiedla, awszczególnościwkwestiibudżetu,wza-kresie wydatków, związanych z tym osie-dlem.Radaosiedlamaprawoproponowaćrozwiązaniawkażdejkwestiidotyczącejda-nego osiedla. Na podstawie uchwały radyosiedlaRadaMiastamaobowiązekzająćsiękwestią,dlaktórejwłaściwa jestRadaOsie-dla,jeśliRMnieobradowaławdanejsprawiewciąguostatnich6miesięcylubjeżeliistot-niezmieniłsięstanfaktycznylubstanpraw-nyodnoszącysiędotejkwestii.

Stuttgart:PodobniejakwLipskunieodbywająsięosob-newyborydoraddzielnic,aichczłonkowie


są powoływani przez burmistrza. PrzyszliradnisąwskazywaniprzezpartiepolityczneikomitetywyborczereprezentowanewRa-dzieMiasta.Podstawąpodziałumiejscsąwy-niki uzyskane przez poszczególne komitety wdanejdzielnicy.Zadaniaiuprawnienia:■radadzielnicymusibyćwysłuchanawkaż-dejkwestiidotyczącejdzielnicy;■ rada doradzawważnych sprawachmiej-scowejadministracji;■radadelegujejednegozeswoichczłonkówdoudziałuwpracachodpowiedniejkomisjiRadyMiasta, jeślikomisjataporuszaważnekwestiedotyczącedzielnicy.Członektakimagłosdoradczy.Tak skromna regulacja zarówno ustawowa,jakistatutowa,atakżefakt,iżradyniemająlegitymacjiwpostacibezpośredniegowybo-ru(choćustawaprzewidujetakąmożliwość)zdajesięświadczyćo tym,żewStuttgarcieradydzielnicniepełniąważnejfunkcji.

Bibliografia


Edward Czapiewski, Rafał Nowakow-ski, Wokół podziałów administracyjnych Wrocławia i dyskusji nad reformą rad osiedlowych, DolnośląskaSzkołaWyższa,Miasto.PamięćiPrzyszłość1(2016)

PrzemysławFilar,Rady osiedli do działa-nia!, „Wroclife”,wydaniespecjalne04/2017

FrancisFukuyama,Zaufanie. Kapitał spo-łeczny a droga do dobrobytu,Warszawa--Wrocław:PWN,1997

Izabela Mironowicz, Analiza Funkcjonal-na Osiedli Wrocławia,Wrocław:FundacjaDomPokoju,2016

Lech Mergler, Kacper Pobłocki, MaciejWudarski, Anty-bezradnik przestrzenny. Prawo do miasta w działaniuPiotrMatczak,Radyosiedli:czemusłużą,ktozanimistoi?, Poznań: InstytutSocjo-logiiUAM


PiotrMatczak,AgnieszkaFigiel,Sukcesy i porażki jednostek pomocniczych samo-rządu terytorialnego w Poznaniu i Kali-szu w opiniach ich działaczy, Ruchpraw-niczy,EkonomicznyiSocjologiczny,2006,nr4

PiotrMatczak,AgnieszkaFigiel,Wspólno-ty osiedlowe a instytucje: funkcjonowanie samorządów pomocniczych w oczach radnych Poznania i Kaliszaw:M.Malikow-ski,S.Solecki,Przemiany przestrzenne w dużych miastach Polski i Europy Środko-wo-Wschodniej,Kraków:Nomos

PiotrMatczak,Rady osiedli: w poszukiwa-niu sensu lokalnego działania, „Socjologia”nr54,Poznań:AdamMickie-wiczUniversityPress,2008

Autorzy


Mateusz Jarosiewicz–twórcagrymiejskiejFu-tureCityorazkoncepcjisystemuoperacyjnegoSmartCity.ZałożycielWirtualnejRadyOsiedlaiwieluprojektówspołecznych.Łączydoświad-czenia biznesowe i psychologiczne z nowymitechnologiami. Planuje ożywić polskie miastadziękimechanizmomznanymzgierkompute-rowych.Wwolnychchwilachsłuchadobrejmu-zyki i podążaw kierunku kolejnego spotkania z kreatywnymi osobami. W Klubie Jagielloń-skimodpowiadazamarketingimedia.

Jerzy Koleśnik - Student III Roku Prawa naWydzialePrawa,Administracji i EkonomiiUni-wersytetuWrocławskiego.SympatykKlubuJa-giellońskiego. Od października 2017 członekzespołudosprawmiejskich.Wdziałalnościna-ukowejzajmujesięprawemniemieckim.Czło-nek Koła Naukowego Współczesnego PrawaPaństw Niemieckojęzycznych. Uczestnik mię-dzynarodowych konferencji z zakresu prawakonstytucyjnego.

Paula Koleśnik - absolwentka London School ofEconomicsandPoliticalScience,obecniepra-

cujedlaCentrumAnalizKlubuJagiellońskiegojakospecjalistads.danychilościowych.Sympa-tyzujezKJodpaździernika2016,członekKJodmaja2017.ZanimzaczęładziałalnośćwKlubie,odpaździernika 2015angażowała sięwCAKJ.Odpaździernika 2017 odpowiada zadziałaniamiejskieweWrocławiu.

Bartłomiej Matura–DoktoranthistoriinaUni-wersytecieWrocławskim.Prezesoddziałuwro-cławskiegoKlubuJagiellońskiego.PrzewodnikmiejskiweWrocławiu.Interesujesięhistoriąno-wożytną,polityką,krajoznawstwem.

Karol Pieprz -absolwentprawanaUniwersyte-cieWrocławskim.W trakcie studiówpracowałjako asystent rzecznika prasowegowGeneral-nejDyrekcjiDrógKrajowychiAutostradOddziałweWrocławiu.Aktualniezawodowozajmujesięzagadnieniamizwiązanymizegzekucjącywilnąiadministracyjną.W2015r.pomagałprzywro-cławskimMarszuPamięciŻołnierzyWyklętychorganizowanym przez stowarzyszenie Odra--Niemen.WKlubieJagiellońskimjestodgrud-nia2015r.(wlistopadzie2016r.otrzymałczłon-kostwo).Odkwietnia2017rokuczłonekzarząduoddziałuwrocławskiegoKlubuJagiellońskiego,a od listopada 2017 roku w klubowej grupie ds.miejskich.Sympatykwrocławskiejkomuni-kacjitramwajowej.


RADY OSIEDLA CZY DZIELNICY?...rowanymi4 czy Analiza Funkcjonalna Osiedli Wrocławia Izabeli...

Documents

Transcript of RADY OSIEDLA CZY DZIELNICY?...rowanymi4 czy Analiza Funkcjonalna Osiedli Wrocławia Izabeli...