�

RADŻA JOGA – SZTUKA I NAUKA

������� ��������� �������

�$ �� ������������ � �� ���������

Stań prosto. Podciągnij prawą sto-pę do góry i połóż ją na udzie lewejnogi – tam, gdzie noga łączy sięz brzuchem. Kolano skieruj do dołu.Powoli podnoś wyprostowane ręce po

bokach, z dłońmi zwróconymi dogóry, aż będziesz mógł połączyć dło-nie nad głową. Wznosząc ręce, wy-konuj wdech. Odczuwaj w myślach,że przez twój kręgosłup rozciąga siędo góry prosta linia, która przecho-dzi między twoimi dłońmi aż do pal-ców. Czuj, że jesteś skupiony w my-ślach w tej prostej linii. Rozluźnijciało, na ile to tylko możliwe. Afir-muj w myślach: „Jestem spokojny,jestem opanowany”. Pozostań w tejpozycji przez około pół minuty, od-dychając w naturalny sposób. Na-stępnie wykonaj powoli wydech,opuszczając ręce po bokach i stawia-jąc prawą stopę z powrotem na pod-łodze.

Powtórz całą tę procedurę dla dru-giej nogi.

Jeśli masz problem z podniesie-niem stopy tak wysoko, aby położyćją na połączeniu nogi z brzuchem,możesz zamiast tego oprzeć pode-szwę stopy na wewnętrznej stroniekolana drugiej nogi.

Korzyści: Pozycja Drzewa dosko-nale pomaga stać się bardziej skupio-nym w sobie (w sposób duchowy,a nie egoistyczny) oraz wykształcićwłaściwą postawę ciała.

�

Krok drugi ŚCIEŻKI JOGI

2

��� ����� ��������� ���"�����

�%��� �������� ���������&������� �������

Stań ze złączonymi stopami. Po-woli wykonaj wdech. Podnoś ręce pobokach z dłońmi skierowanymi dogóry i wyprostuj je nad głową, łą-cząc dłonie i stając na palcach. Roz-ciągaj się do góry. Następnie powolirozciągaj się w lewą stronę, zginającsię w biodrach i pozostając lekkow górze na palcach. Afirmuj w my-ślach: „Siła i odwaga wypełniają ko-mórki mojego ciała”. Staraj się byćświadomym tego wznoszącego sięruchu energii w ciele, jak gdyby tota energia rozciągała twoje ciałoi zginała je w lewą stronę. Oddychajw naturalny sposób i pozosta-waj w tej pozycji przez około pół mi-nuty. Potem wykonaj wdech, powra-cając do pozycji wyprostowanej. Roz-ciągnij się, wykonaj wydech i powoliopuść ręce na boki i z powrotem stańcałymi stopami na podłodze.

Powtórz tę pozycję, rozciągając sięw drugą stronę.

Korzyści: Ćwiczenie to pomoże cibyć bardziej świadomym kręgosłupa,co jest konieczne w ćwiczeniu dal-szych postaw.

��

RADŻA JOGA – SZTUKA I NAUKA

$���� ��� ��������� !�����#��

�'������� � �����������������&� ����� ������(��������� � �����(�

Stań w szerokim rozkro-ku. Wykonaj wdech, pod-nosząc ręce po bokachz dłońmi zwróconymi dogóry. Rozciągaj ręce naboki na wysokości ramion.Potem powoli wykonajwydech, zginając się w lewąstronę aż lewa ręka dotknielewej stopy. Wyciągnij pra-wą rękę do góry nad głowęi obróć głowę w prawo, bywidzieć wyprostowane pal-ce. Afirmuj w myślach:„Radość i energia napływajądo komórek mojego ciała!Ogarnia mnie radość!”. Pozo-stań w tej pozycji takdługo, jak jest ci w niejwygodnie – w przypadkuwiększości osób będzie tomniej więcej pół minuty

ZDJĘCIE ZE STR. 57

– po czym powoli powróć do pozycji stojącej, wykonując wdech. Rozciągnijręce na boki z dłońmi skierowanymi do góry i powoli wykonaj wydech, po-zwalając, by dłonie swobodnie opadły po bokach.

Powtórz całą tę procedurę, zginając się w prawą stronę.Korzyści: W Pozycji Księżyca wykonuje się całkowite rozciąganie na boki.

Z kolei w Pozycji Trójkąta dochodzi do lekkiego zgięcia pleców pod kątem, cosprawia, że są one rozciągane na kilka sposobów.

��

Krok drugi ŚCIEŻKI JOGI

2

"��!������ ��� ��$�����%����� ������� &��'�����

Aby wykonać Paścimottanasanę,usiądź na podłodze z nogami wycią-gniętymi przed sobą. Wykonajwdech, a potem powoli wydech i po-woli skłoń się do przodu, lecz nienapinaj się. Ofiaruj się w tej pozycji.Dalej rozluźniaj się do przodu, trzy-mając nogi przylegające do podłogi,aż będziesz mógł złapać palcami zapaluchy stóp, łokcie będą mogły do-tknąć podłogi i cała górna część cia-ła będzie mogła spocząć na udach,a głowa na kolanach lub trochę ni-żej. W prawidłowo wykonanej pozy-cji powinieneś złapać za paluchykciukami palcami wskazującymii środkowymi, jak gdybyś chwytał ja-kieś stojące paliki.

Pozycja ta nie jest łatwa, szczegól-nie dla osób starszych. Jeśli nie mo-żesz dosięgnąć stóp, złap za kostki,kolana lub gdzieś nad nimi, abyutrzymać nieruchomo górną część

ciała. Bądź świadomy napięcia podkolanami i u podstawy kręgosłupa,które nie pozwala ci schylić się bar-dziej do przodu. Myśl o przestrzeniw tych punktach napięć, a ku swe-mu zdziwieniu odkryjesz, że po kil-ku chwilach będziesz mógł skłonić siębardziej do przodu bez nadweręża-nia się. Powtórz ten proces i po mi-nucie czy dwóch zobaczysz, że jesteśschylony o wiele bardziej, niż mogłeśprzypuszczać, że to możliwe (nawia-sem mówiąc, im trudniej jest ci ćwi-czyć tę pozycję, tym bardziej warto,byś ją ćwiczył!).

Osoby początkujące nie powinnypozostawać w tej pozycji dłużej niżpiętnaście, trzydzieści sekund, lecznie bój się robić tego dłużej – mak-symalnie przez trzy minuty – jeżelijest ci w niej wygodnie. Potem po-woli rozprostuj się i połóż na wznakna minutę lub dwie.

��

RADŻA JOGA – SZTUKA I NAUKA

Korzyści: Paścimottanasana poma-ga wzmocnić system nerwowy. Po-prawia funkcjonowanie organówbrzucha i miednicy oraz doskonalesprzyja trawieniu. Dzięki rozciąganiuścięgien nóg pozycja ta jest dosko-

��%��� ��������� � �%��

�)� �"��� ����������������� ������� ����&���&��(�

nałym ćwiczeniem rozciągającym,które przygotowuje do trudniejszychpozycji siedzących. (Korzyści psycho-logiczne i duchowe tej pozycji zosta-ną omówione w rozdziale „KrokTrzeci”).

Pozycja ta jest jedną z najważniej-szych postaw hatha jogi. Ma ona do-broczynny wpływ na wiele części cia-ła. Zachęcające jest również to, że jestjedną z najłatwiejszych postaw jogi,a powoduje postęp w równym stop-niu, co pozostałe. We wszystkich po-stawach jogi należy utrzymywać głę-boką świadomość każdego ruchuciała, każdego mięśnia, który pracu-je. W związku z tym, że w Halasanaangażuje tak wiele części ciała, szcze-gólnie ważne jest, by w trakcie tego

ćwiczenia mieć na uwadze zasadę za-chowania świadomości. We wszyst-kich fazach Pozycji Pługa oddychajnormalnie.

Aby wykonać Halasanę, najpierwpołóż się płasko na plecach z rękamipo obu stronach i dłońmi skierowa-nymi do podłogi. Rozluźnij się. Na-stępnie podnieś obie nogi naraz, trzy-mając je wyprostowane pod kątemokoło czterdziestu pięciu stopni nadpodłogą. Bądź świadomy różnychmięśni, które uczestniczą w tej czyn-

��

Krok drugi ŚCIEŻKI JOGI

2

ności. Pozostań w takiej pozycji przezkrótką chwilę, odczuwając napięciew udach i brzuchu.

Potem podnieś powoli nogi, ażznajdą się prostopadle do podłogi.Zatrzymaj je na chwilę, odczuwającnacisk całych pleców na podłogę.

Następnie, kawałek po kawałkurozluźniaj ten nacisk, począwszy oddolnej części kręgosłupa, przenoszącnogi za głowę, aż będą leżeć równo-legle do podłogi. Pozostań w tej po-zycji przez pewien czas, głębokorozluźniając kręgosłup, aby uniknąćnaprężeń podczas dochodzenia dokońcowej pozycji Halasany. Przejdźteraz do pierwszego etapu PozycjiPługa:

Etap pierwszy: Nadal trzymającstopy na podłodze, przybliż je do gło-wy, jednak nie bardziej, niż jest ciz tym wygodnie. Odczuwaj napręże-nie w dolnej i środkowej części pleców.Ostatecznie kolana powinny znaleźćsię dokładnie na wysokości oczu; nogicały czas trzymaj wyprostowane.

Etap drugi: Kiedy poczujesz od-prężenie w pierwszej fazie ćwiczenia,przesuwaj stopy dalej i odczuwaj na-prężenie rozchodzące się do środko-wej i górnej części kręgosłupa. Pozy-cję tę utrzymuj również do chwili, ażpoczujesz w niej odprężenie.

Etap trzeci: Następnie przesuńnogi tak daleko, jak możesz i odczu-

waj naprężenie rozchodzące się dowyższej części pleców i dolnej częściszyi.

Etap czwarty: Na koniec przenieśręce nad głowę, dzięki czemu poczu-jesz, że możesz wyciągnąć się jeszczebardziej do tyłu, rozciągając górnekręgi szyjne. Znajdując się w tej fa-zie ćwiczenia, afirmuj w myślach:„Nowe życie i nowa świadomość napeł-niają teraz mój mózg!”.

Na początku pozostawaj w tej po-zycji przez pół minuty – wraz z na-braniem biegłości zwiększ ten okresdo dwóch minut – po czym powróćdo pozycji leżącej, przechodząc przezkolejne etapy, i odpocznij przez chwi-lę, leżąc płasko na podłodze.

Korzyści: Trzymanie nóg pod ką-tem czterdziestu pięciu stopni wzglę-dem podłogi pomaga wzmocnić mię-śnie ud i brzucha. Sama Halasanakorzystnie wpływa na mięśnie brzu-cha i postawę ciała, ale przedewszystkim spełnia swój główny cel:uwalnia energię i umożliwia jej swo-bodny przepływ w górnej części krę-gosłupa. Etapy trzeci i czwarty tejpozycji oprócz tego, że rozciągajągórną część kręgosłupa i szyję, do-datkowo łagodnie pobudzają gruczołtarczycowy, kiedy klatka piersiowanaciska na podbródek. Ponadto po-zycja ta powoduje większy napływkrwi do mózgu.

��

RADŻA JOGA – SZTUKA I NAUKA

�������� ������

Jak wspomniałem w pierwszejlekcji, hinduskim słowem, które

oznacza „oddech”, „życie” i „ener-gię”, jest prana. Prana otacza nasw powietrzu, którym oddychamy.W jednej z kolejnych lekcji nauczy-my się, jak wchłaniać pranę w sposóbinny niż za pomocą oddechu. Od-dech jest jednak ogromnie ważnymmedium. Oddychając, wciągamydo ciała nie tylko powietrze, alei witalność, siłę i odwagę. Kiedy wy-dychamy, oprócz dwutlenku węglawyrzucamy z organizmu równieżnieczystości myślowe i emocjonalne:zniechęcenie, słabość lub rozpacz.W związku z tym, że mowa tuo skłonnościach myślowych i emo-cjonalnych, aby je wchłaniać lubwydalać z siebie, musimy używaćmentalnych „płuc”, podobnie jakposługujemy się płucami fizyczny-mi, wdychając i wydychając po-wietrze. Jeżeli włożymy świadomywysiłek umysłu, aby wchłonąć pranęz powietrza, którym oddychamy,to oddychanie przyniesie nam do-

datkowo korzyści psychiczno-ducho-we.

Ruch prany nie odbywa się wyłącz-nie wtedy, gdy wpływa ona do ciaławraz z oddechem. Prana również po-rusza się wewnątrz ciała i ma to tak-że swoje odzwierciedlenie w oddechu.Kiedy jesteśmy niespokojni podwzględem emocjonalnym, przepływenergii w ciele ulega zakłóceniu i na-tychmiast widać tego skutki w od-dechu, który staje się nierówny,nerwowy i przyspieszony. Istniejebardzo bliski związek między umy-słem a oddechem. Ten interesującyfakt można wykorzystać dla własne-go pożytku, ponieważ tak samo jakumysł wpływa na oddech, tak i od-dech wpływa na umysł. Szkodliwestany emocjonalne można w dużymstopniu wyeliminować poprzez roz-myślnie głębokie, harmonijne oddy-chanie.

Na rynku pojawiły się książki bi-jące na alarm w związku z niebez-pieczeństwem ćwiczeń oddechowychjogi. Powszechne potępianie ćwiczeń

��

Krok drugi ŚCIEŻKI JOGI

2

oddechowych jest jednak niedo-rzeczne. Paramhansa Joganandazwrócił uwagę, że natura zobowią-zuje człowieka do wykonywania„ćwiczenia oddechowego” przez całeżycie, jeżeli człowiek chce pozostaćw ciele. Naturalnie istnieją pewnećwiczenia oraz sposoby ich wykony-wania, które mogą być szkodliwe.Omówimy ten temat w jednej z dal-szych lekcji. Na razie chciałbymtylko zwrócić uwagę, że wystarczy,byśmy do ćwiczeń oddecho-wych podchodzili z rozwagą i roz-sądkiem.

Podczas wykonywania postaw jogiobowiązuje zasada, żeby brać wdech,gdy ciało podnosi się do góry, i wy-konywać wydech wtedy, kiedy ciałoopada w dół – zarówno gdy docho-dzi się do danej pozycji, jak i powra-ca do zwykłej postawy. Na przykładdochodząc do Pozycji Księżyca, na-leży wykonać wdech, a powracającz niej, wydech. Pozostając w danejpozycji można oddychać w normal-ny sposób. Z kolei dochodząc do Po-zycji Trójkąta, która wymaga pochy-lenia się, wykonuje się wydechpodczas schylania się do pełnej po-zycji, a potem wdech w trakcie pod-noszenia się z niej. Są jednak pewnewyjątki od tej zasady. Na przykładw Pozycji Krzesła (Utkatasana) coprawda wykonuje się wdech, powsta-jąc z tej pozycji, lecz oddech wstrzy-

mywany jest przez cały czas podczasprzykucnięcia.

W zasadzie, poza pewnymi wyjąt-kami w niektórych ćwiczeniach od-dechowych jogi, wdech należy za-wsze brać przez nos. Ma to swojesubtelne oraz oczywiste uzasadnienie.Do oczywistych powodów należy to,że oddychanie przez nos odfiltrowu-je kurz i inne nieczystości, którew przeciwnym razie przedostałybysię do płuc. Dodatkowo ogrzewa po-wietrze, zanim przedostanie się onodo delikatnych błon wewnętrznych.Jeśli chodzi o głębsze przyczyny od-dychania przez nos, jest ich napraw-dę wiele i zostaną one omówionew kolejnych lekcjach. Jedną z nichjest to, że powietrze wchodzące przeznozdrza uspokaja umysł i klarujemyśli. Ludzie, którzy nawykowo od-dychają przez usta, są z reguły ospa-li. Wykonując wdech, staraj się cza-sem poczuć, jak powietrze wpływado mózgu i go odświeża i uspokaja.

Ćwiczenie oddechowe: Następ-nym razem, kiedy poczujesz, że je-steś w złym nastroju, przygnębiony,zmartwiony lub po prostu rozproszo-ny, zamiast zastanawiać się, dlacze-go jest ci źle lub zamiast niepokoićsię, że za dużo się martwisz, starajsię odzyskać dobry nastrój za pomocąoddechu. Wykonuj bardzo powolne,głębokie wdechy. Odczuwaj, że wdy-chasz nie tylko samo powietrze, ale

��

RADŻA JOGA – SZTUKA I NAUKA

radość, spokój, siłę lub odwagę– wszystkie pozytywne cechy, którew szczególności chcesz poczuć.W trakcie tego ćwiczenia powinie-neś siedzieć wyprostowany. Wyobra-żaj sobie, że oprócz płuc oddech wy-pełnia całe twoje ciało, począwszy odstóp, a skończywszy na punkciepomiędzy brwiami. Skup oddechw punkcie pomiędzy brwiami

i wstrzymaj tak długo, jak możesz bezuczucia niewygody. Odczuwaj, żespalasz wszystkie negatywne myśliw ogniu boskiego światła. Wykonu-jąc wydech, czyń to z siłą, wyrzucającna dobre ze swojego ciała i umysłuresztki słabości i tego, co negatywne.

Powtórz to ćwiczenie sześć lubdwanaście razy, ilekroć potrzebujeszrozproszyć siły ciemności.

��

Krok drugi ŚCIEŻKI JOGI

2

����� ��� �������������

Jeśli uda ci się ćwiczyć postawyjogi ze spokojnym umysłem i ze

świadomością skupioną wewnątrz,odniesiesz z takiej praktyki o wielewiększe korzyści. Przed przystąpie-niem do praktyki usiądź na chwilęwyprostowany. Wykonaj kilka ćwi-czeń oddechowych, a następniemedytuj przez co najmniej kilka mi-nut.

Przez najbliższe dwa tygodnie sta-raj się wykonywać ćwiczenie odde-chowe, które omówiłem na poprzed-niej stronie. Jednak ćwicz je nietylko wtedy, kiedy ci ciężko na du-chu. Jeśli zaczniesz je wykonywać,znajdując się w nastroju spokojui odwagi, to po zakończeniu tegoćwiczenia będziesz jeszcze bardziejspokojny i pewny siebie. W swoichcodziennych ćwiczeniach postawjogi wraz z każdym wydechem po-zbywaj się ze swojego ciała wszel-kiego lenistwa, wahania, niepokojui obojętności.

PraktykaWrikasana (Pozycja Drzewa) – Pół

minuty na jednej nodze i kolejnepół na drugiej. Odpoczywaj przezpół minuty po każdym cyklu.

Czandrasana (Pozycja Księżyca)– Po pół minuty na każdą stronę.Odpocznij.

Trikonasana (Pozycja Trójkąta)– Pół minuty na każdą stronę.

Utkatasana (Pozycja Krzesła)– Pół minuty. Połóż się na plecachna minutę lub dwie.

Paścimottanasana (Siedząca Pozy-cja Rozciągająca) – Pół minuty,a następnie leżenie na wznak przezkolejne pół minuty.

Halasana (Pozycja Pługa) – Półminuty w pozycji końcowej.

Bhudżangasana (Pozycja Kobry)– Pół minuty.

Sasamgasana (Pozycja Zająca)– Od pół do całej minuty. Połóż siępłasko na plecach i odpoczywajprzez dwie do pięciu minut.

Przybliżony całkowity czas ćwiczeń:30 minut.

�

RADŻA JOGA – SZTUKA I NAUKA

����������

� ����!�� �� ���� ���� ����!�

Integracja stała się obecnie bardzoistotną kwestią w Stanach Zjed-

noczonych. W umysłach wielu ludzibudzi się świadomość tego, że segre-gacja rasowa może doprowadzić dodezintegracji społeczeństwa. Pojawie-nie się możliwości ewentualnego roz-padu sprawia, że ludzie zaczynająrozumieć, iż trzeba obecnie aktyw-nie i świadomie pracować nad inte-gracją. Nie można dłużej biernie,spokojnie czekać, aż integracja samaz siebie nadejdzie pewnego dnia„w naturalny sposób”.

Sprawa ta, w którą włączyło się takwiele osób, jest tylko jednym z przy-kładów walki, jaka wiecznie toczy sięw kosmosie. Cały wszechświat jestpolem bitwy, na którym siły integra-cji i dezintegracji krzyżują mieczew nieprzerwanym konflikcie. Zgod-nie z drugą zasadą termodynamiki,wszystko nieuchronnie zmierza doprzypadkowości, tracąc ciepło, pręd-kość i precyzję – jednym słowem:ulega dezintegracji. Jednak działa teżoczywiście pewna inna siła, która

z powrotem splata ze sobą luźnesznury. Bez tej siły pierwotnie nie ist-niałoby nic integralnego, co mogło-by ulec dezintegracji.

Te siły integracji i dezintegracjiwalczą ze sobą o panowanie równieżw naszym życiu. Prostym tego przy-kładem jest zmaganie się zdrowiaz chorobą. Jeśli biernie czekamy i po-zwalamy, by natura sama wobec nasdziałała, to dajemy moc siłom dezin-tegracji, którym bierność doskonalesłuży. Oczekiwanie, że sprawy samew końcu dobrze się potoczą, wcalenie jest pozytywnym myśleniem,gdyż w ogóle nie jest to myślenie.Integracja następuje tylko w efekcieaktywnej mobilizacji sił. Z kolei jużsam proces „pozwalania sprawomtoczyć się samym” sugeruje dezinte-grację.

Zdrowie jest jednym z owocówprocesu integracji. Aby osiągnąćkwitnące zdrowie, należy umyślniewspółdziałać z tym procesem.Trzeba rozwijać ciało jako integral-ną całość, a nie jako zespół oddziel-

�

Krok drugi ŚCIEŻKI JOGI

2

nych części powiązanych ze sobątylko przez fakt ich współdziałaniaw jakimś mniej lub bardziej wspól-nym przedsięwzięciu. Należy aktyw-nie zharmonizować ciało i umysł,a ponadto dostrzec swoje pokrewień-stwo z otaczającym wszechświa-tem.

Analiza jest szczególną umiejętno-ścią człowieka Zachodu. Posiada onnaturalny dar postrzegania rzeczywraz z ich częściami składowymi.Jednakże ludzkie ciało jest o wielebardziej złożone i subtelne niż silniksamochodu. Działa w nim pewna in-teligencja, która jest zupełnie nieza-leżna od mechanicznej sprawnościposzczególnych części ciała. Ciało mazasób witalności. Jeżeli witalność jestduża, potrafi zjednoczyć całe ciałow działaniu, aby uchronić jakąś za-grożoną jego część lub nawet napra-wić uszkodzoną. Medycyna powinnauznać także imponderabilia z tegopowodu, że one po prostu istnieją,lecz typowa stronniczość myśleniaZachodu sprawia, że lekarze woląmyśleć o ciele jako o maszynie. Jeśliktoś chce coś w czymś zobaczyć, tozobaczy, mimo iż coś innego jest ta-kie samo. Medycyna zachodnia na-dal skupia się na naprawianiu lubwymienianiu wadliwych części ciała,i faktycznie ma duże osiągnięciana tym polu. Jednak czyni nie-wiele, aby wzmacniać cały organizm,

przez co dałaby szansę uszkodzonymczęściom ciała, by samodzielnie sięnaprawiły.

W związku z poświęcaniem uwa-gi niemal wyłącznie pojedynczymczęściom ciała, jak gdyby były oneoddzielnymi fragmentami maszyne-rii, odczuwa się pokusę dostrzeganiaw działaniu sił dezintegracji, a nieintegracji. Być może jest to niespra-wiedliwy punkt widzenia, zważyw-szy na cuda, jakich dokonała medy-cyna. Jednak pamiętam, jak ostatniosłyszałem reklamę w radiu: „Ba-dania na polu medycyny w ciąguostatnich lat doprowadziły doogromnego postępu. Obecnie mamyproblemy o wiele większe niż dotych-czas. Dlatego pozwól się nimi zająćfirmie United Crusade”. Nie mogłemsię nadziwić – jeśli po tych wszyst-kich latach problemy są większe niżkiedykolwiek wcześniej, to może po-winniśmy obrać inny kurs!

Joga zaleca, aby w większym stop-niu przyswoić sobie sposób myśleniao swoim ciele i umyśle jako o inte-gralnej całości. Żyj w swoim ciele,zamiast tylko w nim egzystować.Prawdziwe zdrowie oznacza corazwiększe poczucie witalności. Nie cho-dzi tylko o brak gorączki.

Odkryto, że osoby, które zacho-wują pogodne nastawienie, które,służąc innym, zapominają o sobiei które zawsze są zajęte jakąś kon-

��

RADŻA JOGA – SZTUKA I NAUKA

struktywną pracą, rzadko chorują. Poprostu nie mają czasu chorować!Jeśli będziesz skupiał się na choro-bie, to będziesz miał skłonność doczęstszego chorowania. Jeśli będzieszkoncentrował się na zdrowiu, toz reguły będziesz zdrowy.

Ludzie, którzy odczuwają głębokiepokrewieństwo z Przyrodą oraz z sa-mym życiem, zdają się czerpać siłęz tych źródeł. Natomiast ci, którzyegoistycznie izolują się od otaczają-cego ich wszechświata, starzeją sięprzedwcześnie. Nawet w młodymwieku wyglądają na pozbawionych

życia, zupełnie inaczej niż „pełna”istota ludzka.

Pamiętaj, że na integrację trzebaświadomie zapracować. Potrzebaenergii, aby wytworzyć więcej ener-gii, poczucia harmonii, by uzyskaćwiększą harmonię, oraz jednoczące-go zapału, aby osiągnąć doskonałąjedność, którą jest joga. Naturalnybieg rzeczy pozostawiony samemusobie działa tak samo jak drugie pra-wo termodynamiki – zmierza stop-niowo do dezintegracji. To od ciebiezależy, czy obierzesz w życiu boskikierunek samointegracji.