Rachunek kosztów działań w logistyce

RACHUNEK KOSZTÓW DZIAŁAŃ W LOGISTYCE

Zarządzanie Logistyczne - wykład 6

Problemy z rozliczaniem kosztów pośrednich

Udział kosztów pośrednich (zarówno wydziałowych, jak i ogólnozakładowych) w kosztach całkowitych jest duży i wykazuje tendencje rosnące

Kierownictwo potrzebuje informacji dotyczących podejmowanych decyzji (ocena rentowności, gospodarności) i umożliwiających motywowanie oraz kontrolę


Właściwe rozliczanie kosztów wydziałowych na produkty jest konieczne z punktu widzenia wymagań sprawozdawczości finansowej,

W tradycyjnych systemach rachunku kosztów koszty wydziałowe są wstępnie gromadzone w przekroju miejsc powstawania kosztów (MPK), wyodrębnionych w ramach produkcji podstawowej i pomocniczej, aby po dokonaniu rozliczenia kosztów produkcji podstawowej obciążyć zlecenia produkcyjne przechodzące przez dane miejsce powstawania kosztów


Koszty pośrednie nieprodukcyjne są zwykle rozliczane dla celów analiz

Koszty bezpośrednie obciążają produkty bezpośrednio na podstawie pomiaru i dokumentacji źródłowej


Podstawowe czynniki wpływające na procedury ujmowania, kontroli i rozliczania kosztów pośrednich są następujące:

Poziom i zmiany w poziomie kosztów pośrednich przedsiębiorstwa,

Różnorodność produktów oraz złożoność procesów zachodzących w przedsiębiorstwie,

Liczba i zróżnicowanie stanowisk pracy, stopień mechanizacji, technologie


Obowiązujące metody rozliczania kosztów pośrednich były odpowiednie w czasach, gdy przedsiębiorstwo wytwarzało ograniczoną liczbę wyrobów, a koszty materiałów i płac bezpośrednich miały znacznie większy udział w kosztach wytworzenia niż koszty pośrednie

Metody tradycyjne są obecnie uznawane za stronnicze i niedostosowane do potrzeb współczesnego zarządzania

Wymagania współczesnego przedsiębiorstwa

Rozwój konkurencji prowadzi do zmian w zakresie technologii, automatyzacji procesów wytwarzania, poszerzenia oferty produktów, skrócenia cyklu ich życia

Zmiany w technologii prowadzą do zmian w strukturze kosztów (spadek udziału płac bezpośrednich w kosztach wytworzenia, spadek udziału kosztów materiałów bezpośrednich)

Wniosek: zmienia się otoczenie przedsiębiorstwa i jego

wnętrze

Wnioski

Tradycyjny system rachunku kosztów może prowadzić do znaczących zniekształceń w kalkulacji kosztów, poszukiwano zatem metody, która zapewni:

Poprawę informacji o kosztach do podejmowania decyzji cenowych,

Poprawę analizy rentowności w przekroju produktów, klientów, działań oraz wydziałów,

Poprawę miar działalności ośrodków odpowiedzialności,

Poprawę znajomości przyczyn powstawania kosztów.

Rachunek kosztów działań

Rachunek kosztów działań poprzez powiązanie kosztów z przyczynami ich powstawania może skutecznie rozwiązać przedstawione wcześniej problemy

W rachunku kosztów działań koszty pośrednie rozlicza się na produkty odpowiednio do działań wywołujących te koszty


Koszty pośrednie

Pula kosztowa

działania 1..n

Stawka kosztów na jednostkę

miary działania 1..n

Produkty


Obszary zastosowań: Marketing: kalkulacja kosztów oparta

na działaniach może oddziaływać na podejmowanie lepszych decyzji cenowych na podstawie precyzyjnie określonych kosztów produktu

Produkcja: informacja o kosztach poszczególnych działań jest bardzo istotna, zdefiniowane przyczyny powstawania kosztów można eliminować lub ograniczać


Księgowość: przeorganizowanie i uszczegółowienie informacji o kosztach, podstawa do podjęcia decyzji o implementacji rachunku kosztów działań (czy korzyści związane z uzyskaniem dodatkowych informacji uzasadniają prace i koszty związane z wdrożeniem systemu)

Etapy rachunku kosztów działań

Etap I: identyfikacja istotnych działań występujących w przedsiębiorstwie

Etap II: ustalenie kosztów wyodrębnionych działań

Etap III: określenie nośników kosztów działań

Etap IV: rozliczenie kosztów pośrednich poszczególnych działań na produkty

Identyfikacja istotnych działań występujących w przedsiębiorstwie

W systemie ABC koszty zebrane wg podmiotów muszą zostać ujęte w przekroju działań, a następnie w przekroju obiektów kosztowych (wyrobów, usług, klientów itd.)

Konieczne jest wyodrębnienie działań, można wykorzystać analizę procesów gospodarczych (BPA – Business Process Analysis), warto jednak szczegółowo wyodrębnione działania pogrupować, o ile nie pogorszy to jakości wyceny kosztów


Podmiot X Podmiot Y

zasoby zasoby zasoby zasoby

Proces 1 Proces 3Proces 2

działanie 1 działanie 3 działanie 4 działanie 5 działanie 6działanie 2


Działania dot jednostki produktu

Działania dot całej firmy

Działania dot rodzajów

produktów

Działania dot partii produktów

Poziom działań Zużywane zasobyWykonywane działania

Czas pracy bezp., materiały,

utrzymanie ruchu, energia techn.

Przygotowanie produkcji,

przemieszczanie mat., zlecenia zakupu, nadzór

Obsługa techniczna pp, opis techniczny, zmiany w technice,

udoskonalania produktów

Zarządzanie, budynki i grunty, oświetlenia i

ogrzewanie

Identyfikacja istotnych działań występujących w przedsiębiorstwieIstotna jest klasyfikacja działań: Działania dotycząca jednostki produktu: są funkcją

wielkości produkcji danego wyrobu; Działania dotyczące partii produktów: nie są

bezpośrednio uzależnione od wielkości produkcji, ale raczej od liczby partii, w których wytwarzany jest produkt;

Działania dotyczące rodzajów produktów: nie są bezpośrednio uzależnione ani od wielkości produkcji ani od liczby partii, ale są raczej zależne od liczby rodzajów wytwarzanych produktów;

Działania dotyczące całego przedsiębiorstwa: są wspólne dla wytwarzanych w przedsiębiorstwie produktów

Ustalenie kosztów wyodrębnionych działań

Każdemu z wyodrębnionych działań przypisuje się koszty w postaci pul kosztowych.

Aby otrzymać precyzyjny podział kosztów między wyróżnione działania należy wykonać następujące kroki:

Analiza na poziomie globalnym Analiza na poziomie wyróżnionych

podmiotów Przyporządkowanie kosztów

poszczególnym działaniom


Analiza na poziomie globalnym polega na: rozpoznaniu możliwości łączenia

pewnych danych z księgi głównej w bardziej ogólne kategorie

Rozpoznaniu możliwości dzielenia pewnych danych z księgi głównej na bardziej szczegółowe kategorie

Rozpoznaniu prawidłowości rozliczania świadczeń wydziałów pomocniczych i kosztów wspólnych


Przegląd kosztów ewidencjonalnych w każdym podmiocie wewnętrznym pod kątem ich przyporządkowania do wyróżnionych działań:

Przyporządkowanie kosztów bezpośrednich działań poszczególnym działaniom

Przyporządkowanie poszczególnym działaniom pozostałych kategorii kosztów

Określanie nośników kosztów działań

Niektórym działaniom można przyporządkować kilka różnych nośników kosztów. Ważne jest jednak by do kalkulacji produktów wybrać najodpowiedniejszą jednostkę miary, która:

Odzwierciedla zapotrzebowanie danego produktu w stosunku do innych produktów na dane działanie

Odzwierciedla przyczynę powstawania kosztów

Jest zrozumiała i łatwa do zmierzenia

Określanie nośników kosztów działań

Przykłady: Zaopatrzenie materiałowe: liczba zamówień,

liczba dostaw, liczba otrzymanych faktur; TPP: liczba uruchomień maszyn, liczba serii

produkcyjnych Obsługa ogólnotechniczna: liczba

konserwacji i napraw, liczba napraw Opakowanie i przygotowanie do wysyłki:

liczba partii do wysłania, liczba wydanych pozycji

Rozliczanie kosztów pośrednich

Ustalenie kosztów jednostkowych wymaga obliczenia stawki kosztów określonych działań i kosztów działań obciążających poszczególne rodzaje produktów – trzeba podzielić koszty każdego działania przez liczbę jednostek nośnika kosztów działania

Przykład

Przedsiębiorstwo wytwarza w podobnych warunkach technologicznych oraz przy zastosowaniu tych samych maszyn i urządzeń trzy rodzaje produktów: A, B, C.

Dane podstawoweProdukt A

Produkt B

Produkt C

Wielkość produkcji (szt) 1000 600 100Cena (zł/szt) 12 20 20Materiały bezpośrednie (zł/szt) 3 3 3Płace bezpośrednie (zł/szt) 2 2 2Roboczogodziny na sztukę 2 3 2Maszynogodziny na sztukę 1 2 2Przezbrajanie pras 20 20 10Transport wewnętrzny (kontenery) 60 30 10Przygotowanie konstrukcji i technologii (godz)

40 80 180

Testowanie prototypów 2 2 6

Nośniki kosztów zasobów

Zasoby Nośnik Koszt zasobu (zł)Amortyzacja Bezpośrednio 1500Energia Kilowatogodziny 250Konserwacje i remonty

Godziny 2000

Wynagrodzenia pracowników nadzoru

Godziny 4000

Wynagrodzenia pozostałe

Godziny 500

Wynagrodzenia technologów

Godziny 2000

Usługi obce Bezpośrednio 2950Pozostałe % 1000

Macierz zasobów

zasoby Amortyzacja

Energia

Konserwacje i remonty

Wynagrodzenie pracowników nadzoru



Usługi obce

Pozostałe

Nośnik bezp

kWh h h h h bezp %

produkcja 600 300 700 600 0 50 450 10Montaż 200 0 150 200 0 50 100 10Przezbrajanie

50 100 50 300 0 100 300 20

Transport 400 20 50 100 300 100 290 0Pkt 150 20 20 300 100 500 700 40Testowanie 100 60 30 500 100 200 1110 20Razem: 150

0500 1000 2000 500 1000 2950 100

Rentowność w podejściu tradycyjnym

Produkt A Produkt B Produkt C

Razem

Przychody ze sprzedaży

12000 12000 2000 26000

Materiały bezpośrednie

3000 1800 300 5100

Płace bezpośrednie

2000 1200 200 3400

Marża brutto 7000 9000 1500 17500Marża brutto 58,33% 75% 75% 67,31%Koszty wydziałowe

8353 5012 835 14200

Marża brutto -1353 3988 665 3300Marża brutto -11,27% 33,24% 33,24% 12,69%

Macierz zasobów (przypomnienie)

zasoby Amortyzacja

Energia





Usługi obce

Pozostałe

Nośnik bezp

kWh h h h h bezp %

produkcja 600 300 700 600 0 50 450 10Montaż 200 0 150 200 0 50 100 10Przezbrajanie

50 100 50 300 0 100 300 20

Transport 400 20 50 100 300 100 290 0Pkt 150 20 20 300 100 500 700 40Testowanie 100 60 30 500 100 200 1110 20Razem: 150

0500 1000 2000 500 1000 2950 100

Rozliczone koszty (zł)zasoby Am

ortyzacja

Energia





Usługi obce

Pozostałe

Produkcja 600 150 1400 1200 0 100 450 100Montaż 200 0 300 400 0 100 100 100Przezbrajanie

50 50 100 600 0 200 300 200

Transport 400 10 100 200 300 200 290 00Pkt 150 10 40 600 100 1000 700 400Testowanie 100 30 600 1000 100 400 111

0200

Razem: 1500

250 2000 4000 500 2000 2950

1000

Stawki na jednostkę działania

zasoby Poziom działania

Nośnik kosztów działania

Koszt działania w zł

Liczba jednostek nośnika

Stawka na jednostkę nośnika (zł)

produkcja Jednostka Mh 4000 4000 1Montaż Jednostka Rbh 1200 2400 0,5Przezbrajanie Seria Serie 1500 50 30Transport Seria Kontenery 1500 100 15Pkt Rodzaj Godziny 3000 300 10Testowanie rodzaj Liczba

testów3000 10 300

Macierz działańzasoby Produkt

AProdukt B

Produkt C Razem

produkcja 2000 1800 200 4000Montaż 1000 1200 200 2400Przezbrajanie 20 20 10 50Transport 60 30 10 100Pkt 40 80 180 300Testowanie 2 2 6 10

Rozliczone koszty działań (zł)

zasoby Produkt A

Produkt B

Produkt C Razem

produkcja 2000 1800 200 4000Montaż 500 600 100 1200Przezbrajanie 600 600 300 1500Transport 900 450 150 1500Pkt 400 800 1800 3000Testowanie 600 600 1800 3000Razem 5000 4850 4350 14200

Jednostkowe koszty pośrednie (zł)

zasoby Produkt A

Produkt B

Produkt C

produkcja 2,00 3,00 2,00Montaż 0,50 1,00 1,00Przezbrajanie 0,60 1,00 3,00Transport 0,90 0,75 1,50Pkt 0,40 1,33 18,00Testowanie 0,60 1,00 18,00Razem 5,00 8,08 43,50

Produkt A Produkt B Produkt C

Razem

Przychody ze sprzedaży 12000 12000 2000 26000Materiały bezp 3000 1800 300 5100Płace bezp 2000 1200 200 3400Marża brutto 7000 9000 1500 17500Marża brutto 58,33% 75% 75% 67,31%Produkcja na prasach 2000 1800 200 4000Montaż 500 600 100 1200Marża brutto 4500 6600 1200 12300Marża brutto 37,5% 55% 60% 47,31%Przezbrajanie 600 600 300 1500Transport w 900 450 150 1500Marża brutto 3000 5550 750 9300Marża brutto 25% 46,25% 37,% 35,77%PKiT 400 800 1800 3000Testowanie 600 600 1800 3000Marża brutto 2000 4150 -2850 3300Marża brutto 16,67% 34,58% -142,5% 12,96%

ZadaniaRozpisz na działania proces: Magazynowanie Transport Obsługa klienta

Dla każdego działania przypisz nośnik kosztów

Dla każdego działania przypisz zasoby z których korzysta

Dla każdego z zasobów przypisz nośnik zasobów

Różnice pomiędzy tradycyjnym podejściem a ABC

Podejście tradycyjne Podejście ABC Jedna lub dwie pule

kosztów pośrednich dla każdego wydziału lub zakładu (zazwyczaj niejednorodne)

Podstawy rozliczania kosztów pośrednich często nie są nośnikami kosztów

Podstawy rozliczania kosztów pośrednich to zwykle wielkości finansowe

Wiele jednorodnych pul kosztów pośrednich związanych z wieloma wyodrębnionymi działaniami

Wiele jednorodnych pul kosztów pośrednich związanych z wieloma wyodrębnionymi działaniami

Podstawy rozliczania kosztów pośrednich to zwykle wielkości niefinansowe

Pytania

Scharakteryzuj tradycyjny sposób rozliczania kosztów pośrednich

Przedstaw podstawowe problemy związane z wykorzystaniem tradycyjnych metod rozliczania kosztów pośrednich

Wymień zmiany w otoczeniu przedsiębiorstw, które przyczyniły się do wzrostu udziału kosztów pośrednich w całości kosztów przedsiębiorstwa

Wymień etapy rachunku kosztów działań

Omów hierarchię kosztów działań

Sobańska, red Koszty w ujęciu strategicznym i operacyjnym, rozdział Tomasz Wnuk-Pel + Zieliński

Rachunek kosztów działań w logistyce

Documents

Transcript of Rachunek kosztów działań w logistyce