PYŁY - Prezentacja szkoleniowa

ZAGROŻENIE PYŁAMI

www.pip.gov.pl www.programyprewencyjne.pl

2

ZAGROŻENIE PYŁAMI W MIEJSCU PRACY

www.pip.gov.pl

Emisja pyłów powstających w procesach technologicznych jest jednym z poważniejszych problemów stwarzających zagrożenie dla osób przebywających w ich otoczeniu.

3


www.pip.gov.pl

Pył – to cząstki ciała stałego różnej wielkości i różnego

pochodzenia, przez pewien czas pozostające w

zawieszeniu w gazie.

Norma PN-ISO 4225:1999

Jakość powietrza. Zagadnienia ogólne. Terminologia

4


www.pip.gov.pl

Na pyły narażeni są w szczególności pracownicy zatrudnieni w: kopalniach, kamieniołomach,

przemyśle chemicznym,

przemyśle drzewnym,

rolnictwie,

hutach i przemyśle metalowym,

budownictwie.

5


www.pip.gov.pl

Pyły są nie tylko zagrożeniem

zdrowotnym, mogą być

również przyczyną wybuchu.

6


www.pip.gov.pl

Oddziaływanie pyłów na ludzi jest niebezpieczne i prowadzi często do: uszkodzenia lub chorób oczu, podrażnienia naskórka, zapalenia górnych dróg oddechowych, pylicy płuc, nowotworów gardła, krtani i płuc, może być przyczyną astmy, chorób alergicznych itp.

ZAGROŻENIE PYŁAMI PODSTAWY PRAWNE


8

PRZEPISY PRAWA DOTYCZĄCE PYŁÓW

www.pip.gov.pl

Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie

pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych

warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć

nauki i techniki.

Kodeks pracy

9


www.pip.gov.pl

Kodeks pracyArt. 207. § 2. Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

Art. 227. §1. Pracodawca jest obowiązany stosować środki zapobiegające chorobom zawodowym i innym chorobom związanym z wykonywaną pracą,

10


www.pip.gov.pl

Rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.§ 32. 1. W pomieszczeniach pracy powinna być zapewniona wymiana powietrza wynikająca z potrzeb użytkowych i funkcji tych pomieszczeń, bilansu ciepła i wilgotności oraz zanieczyszczeń stałych i gazowych.

2. W pomieszczeniach pracy, w których wydzielają się substancje szkodliwe dla zdrowia, powinna być zapewniona taka wymiana powietrza, aby nie były przekraczane wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń tych substancji.

11


www.pip.gov.pl

Rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 34. Urządzenia lub ich części, z których mogą wydzielać się szkodliwe gazy, pary lub pyły, powinny być zhermetyzowane. W razie niemożliwości zhermetyzowania, urządzenia te powinny być wyposażone w miejscowe wyciągi.

§ 35. 1. Powietrze doprowadzane do pomieszczeń pracy z zewnątrz przy zastosowaniu klimatyzacji lub wentylacji mechanicznej powinno być oczyszczone z pyłów i substancji szkodliwych dla zdrowia.

12


www.pip.gov.pl

Rozporządzenie w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.§ 1. 1. Ustala się wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń chemicznych i pyłowych czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, określone w wykazie stanowiącym załącznik nr 1 do rozporządzenia.

Rozporządzenie w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. § 3. Pracodawca zapewnia wykonanie badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia w środowisku pracy, nie później niż w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności.

13


www.pip.gov.pl

Rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych.

§ 2. Pracodawca jest obowiązany do ustalenia, czy w środowisku pracy występuje czynnik chemiczny stwarzający zagrożenie oraz do dokonania i udokumentowania oceny ryzyka zawodowego stwarzanego przez czynnik chemiczny.

14


www.pip.gov.pl

Rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych.

§ 9. W przypadku gdy pomiary stężeń czynnika chemicznego, wykonywane zgodnie z odrębnymi przepisami, wykażą przekroczenie wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń, pracodawca niezwłocznie podejmie działania i środki zmierzające do zlikwidowania przekroczeń zgodnie z ogólnymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy i przepisami niniejszego rozporządzenia.

15


www.pip.gov.pl

Rozporządzenie w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy.

§ 3. Pracodawca zatrudniający pracownika w warunkach narażenia na działanie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, zwany dalej "pracodawcą", jest obowiązany wykonywać ich pomiary w trybie i z częstotliwością określonymi w przepisach (…), a w szczególności stosować metody wczesnego wykrywania narażenia podczas awarii lub w przypadku wystąpienia innych nieprzewidzianych okoliczności.

16


www.pip.gov.pl

Przepisy dyrektyw europejskich

Dyrektywa Ramowa

Dyrektywa Rady z dnia 12 czerwca 1989 r. w sprawie

wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa

i zdrowia pracowników w miejscu pracy (89/391/EWG)

17


www.pip.gov.pl

Zgodnie z przepisami dyrektywy 89/391 podstawowym obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników poprzez:

zapobieganie

ryzyku

zawodowemu

ZAGROŻENIE PYŁAMI ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z NARAŻENIEM NA PYŁY


19

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z NARAŻENIEM NA PYŁY

www.pip.gov.pl

Pyłem nazywamy cząstki ciała stałego o różnej wielkości i różnego pochodzenia, przez pewien czas pozostające w zawieszeniu w gazie.

20


www.pip.gov.pl

Ze względu na rodzaj szkodliwego działania

biologicznego na człowieka możemy dokonać podziału

na: pyły o działaniu zwłókniającym, alergizującym,

drażniącym, toksycznym oraz rakotwórczym.

21


www.pip.gov.pl

Głównymi źródłami pyłów są procesy: mielenia

kruszenia

transportowania

szlifowania

polerowania

spawania

22


www.pip.gov.pl

Do najczęściej spotykanych chorób wywołanych oddziaływaniem pyłów należą:

Pylica płuc,

Krzemica płuc,

Nowotwory złośliwe układu oddechowego,

Przewlekłe zapalenia oskrzeli,

Przewlekłe nieżyty błon śluzowych nosa, krtani i tchawicy.

23


www.pip.gov.pl

Szkodliwe oddziaływanie pyłu przemysłowego na organizm człowieka zależy od:

Rodzaju wdychanego pyłu i jego składu chemicznego, Stężenia pyłu w powietrzu, Czasu narażenia pracownika, Rozdrobnienia cząstek pyłu, Struktury krystalicznej, Rozpuszczalności pyłu w płynach ustrojowych, Wysiłku fizycznego podczas wykonywanej pracy, Właściwości osobniczych narażonego.

24


www.pip.gov.pl

Szczególnie niebezpieczne dla ludzi są pyły respirabilne.

Pył respirabilny ma największe znaczenie w patogenezie pylic i stanowi najbardziej szkodliwą frakcję pyłu. Jest on na tyle drobny, że dociera bezpośrednio do pęcherzyków płucnych.

25


www.pip.gov.pl

Pylica charakteryzuje się występowaniem przewlekłego nieżytu oskrzeli i postępowej rozedmy płuc, a z czasem dochodzi do niewydolności krążenia.

W zależności od rodzaju zmian w stanie zdrowia pylice dzielimy na kolagenowe i niekolagenowe.

ZAGROŻENIE PYŁAMI OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO ZWIĄZANEGO Z PYŁAMI


27

OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO

www.pip.gov.pl

W celu zapewnienia pracownikom bezpieczeństwa i ochrony ich zdrowia pracodawca obowiązany jest:

dokonać oceny ryzyka zawodowego występującego na danym stanowisku pracy,

a następnie na podstawie wyników tej oceny ryzyko zminimalizować poprzez konkretne działanie,

poinformować pracowników o wynikach oceny i pozostałym ryzyku, którego nie można wyeliminować.

28


www.pip.gov.pl

Ocena ryzyka zawodowego powinna być przeprowadzona we współpracy z pracownikami lub ich przedstawicielami. Pracownicy muszą być poinformowani o wyniku oceny, która dotyczy ich stanowiska.

Wyniki oceny ryzyka zawodowego dla poszczególnych stanowisk pracy powinny być udokumentowane.

29


www.pip.gov.pl

Co to jest ryzyko?

R = f (P, S)

Ryzyko jest funkcją prawdopodobieństwa zdarzenia i jego skutków

30


www.pip.gov.pl

Ryzyko zawodowe oznacza prawdopodobieństwo, z jakim ktoś może zostać poszkodowany w związku z istniejącym zagrożeniem.

Przez ryzyko należy rozumieć prawdopodobieństwo wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.

31


www.pip.gov.pl

Cele oceny ryzyka związanego z narażeniem na pyły:

Sprawdzenie czy występujące na stanowiskach pracy zagrożenia zostały zidentyfikowane i czy znane jest ryzyko związane z tymi zagrożeniami.

Sprawdzenie czy zastosowane środki ochrony są adekwatne do ryzyka.

Zbadanie czy ryzyko zawodowe jest na poziomie akceptowalnym. Ustalenie priorytetów we wprowadzaniu środków profilaktycznych. Zapewnienie ciągłej poprawy warunków pracy.

32


www.pip.gov.pl

Prowadzenie oceny ryzyka obejmuje następujące etapy:

Zebranie informacji potrzebnych do oceny ryzyka. Identyfikacja zagrożeń. Oszacowanie ryzyka. Ustalenie działań ograniczających ryzyko. Sporządzenie dokumentacji i poinformowanie

zainteresowanych.

33


www.pip.gov.pl

Bardzo ważne jest ustalenie rodzaju pyłu. Przeprowadzone badania powinny zapewnić ustalenie nie tylko składu pyłu (np. zawartości krzemionki), ale również wymiarów i kształtu cząstek pyłu.

34

POMIARY STĘŻEŃ PYŁÓW NA STANOWISKACH PRACY

www.pip.gov.pl

Ocena narażenia na pyły polega na: wykonaniu pomiarów stężeń pyłów na stanowiskach pracy, określeniu wskaźników ekspozycji na pyły w odniesieniu do

całodziennego czasu pracy, porównaniu uzyskanej wartości wskaźników ekspozycji

z wartościami najwyższych dopuszczalnych stężeń pyłów.Ocena narażenia jest podstawą do oceny ryzyka zawodowego.

35

NARAŻENIE INHALACYJNE

www.pip.gov.pl

Ryzyko zależy od rodzaju substancji i jej dawki.

Dawka wprowadzonej do organizmu substancji zależy od:

stężenia substancji w powietrzu,

czasu narażenia,

poziomu wentylacji płuc.

36


www.pip.gov.pl

Najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) to:

wartość średnia ważona stężenia, którego oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego dobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego w Kodeksie pracy, przez okres jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń.

37


www.pip.gov.pl

Wybrane rodzaje pyłów Frakcja wdychalna

mg/m3

Frakcja respirabilna

mg/m3

Pyły zawierające wolną (krystaliczną) krzemionkę powyżej 50% 2 0,3

Pyły zawierające wolną (krystaliczną) krzemionkę od 2% do 50% 4 1

Pyły grafitu naturalnego 4 1 Pyły grafitu syntetycznego 6 - Inne nietrujące pyły przemysłowe - w tym zawierające wolną (krystaliczną) krzemionkę poniżej 2% 10 -

Pyły organiczne pochodzenia zwierzęcego i roślinnego zawierające 10% lub więcej wolnej krzemionki 2 1

Pyły organiczne pochodzenia zwierzęcego i roślinnego zawierające poniżej 10% wolnej krzemionki 4 2

Pyły cementów portlandzkiego i hutniczego 6 2

Wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń (NDS) dla kilku rodzajów pyłów.

38


www.pip.gov.pl

NDS to stężenie ważone w czasie, a zatem do wartości NDS przyrównujemy średnią wartość stężenia pyłu - ważoną w czasie.

C – stężenie w mg/m3

0 oś czasu ( godziny) 8

C

39

POMIARY STĘŻEŃ PYŁÓW NA STANOWISKACH PRACY

www.pip.gov.pl

Pracodawca wskazuje czynniki szkodliwe dla zdrowia w środowisku pracy, dla których wykonuje się badania i pomiary, po przeprowadzeniu rozpoznania źródeł ich emisji oraz warunków wykonywania pracy, które mają wpływ na poziom stężeń lub natężeń tych czynników lub na poziom narażenia na oddziaływanie tych czynników.

40


www.pip.gov.pl

Badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy wykonują laboratoria, które uzyskały akredytację w tym zakresie

41


www.pip.gov.pl

Tam gdzie jest to możliwe, zalecane jest szacowanie ryzyka zawodowego na podstawie wartości wielkości charakteryzujących zagrożenie.

Wielkość charakteryzująca narażenie (P) Oszacowanie ryzyka

P > NDS ryzyko duże

0.5 NDS < P ≤ NDS ryzyko średnie

P ≤ 0.5 NDS ryzyko małe

42


www.pip.gov.pl

Jeżeli wykonane pomiary wykażą, że wartości wskaźników narażenia na pyły są wyższe od

wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń (NDS-ów)…

…to pracodawca powinien niezwłocznie podjąć działania i środki zmierzające do zlikwidowania

przekroczeń.

43


www.pip.gov.pl

Pomiary stężeń należy okresowo powtarzać, z częstotliwością zależną od stężenia i w każdym przypadku wprowadzenia zmiany mogącej wpływać

na występowanie pyłów.

Jeżeli wyniki dwóch ostatnich badań i pomiarów pyłów nie przekroczyły 0,1 wartości NDS, pracodawca

może odstąpić od wykonywania badań i pomiarów.

44

CZĘSTOTLIWOŚĆ PROWADZENIA POMIARÓW

www.pip.gov.pl

W przypadku pyłów innych niż pyły rakotwórcze pomiary przeprowadza się:

co najmniej raz w roku - przy stwierdzeniu stężenia pyłu powyżej

0,5 wartości NDS, co najmniej raz na dwa lata - przy stwierdzeniu stężenia pyłów

powyżej 0,1 do 0,5 NDS.

45

CZĘSTOTLIWOŚĆ PROWADZENIA POMIARÓW

www.pip.gov.pl

W przypadku pyłów rakotwórczych pomiary przeprowadza się:

co najmniej raz na 3 miesiące - przy stwierdzeniu stężenia pyłu

powyżej 0,5 wartości NDS, co najmniej raz na 6 miesięcy - przy stwierdzeniu stężenia pyłów

powyżej 0,1 do 0,5 NDS.

ZAGROŻENIE PYŁAMI OGRANICZANIE RYZYKA ZWIĄZANEGO Z PYŁAMI


47

OGRANICZANIE RYZYKA ZWIĄZANEGO Z PYŁAMI

www.pip.gov.pl

Pracodawca powinien dążyć do tego, aby ryzyko

zawodowe związane z narażeniem na pyły

zminimalizować, i jeżeli to możliwe, ograniczyć

stężenia pyłów do wartości 0,1 NDS.

48


www.pip.gov.pl

Jeżeli nie ma możliwości wykonania pomiarów stężenia pyłów (np. przy pracach wyburzeniowych) to należy oszacować ryzyko związane z przewidywanym narażeniem i podjąć odpowiednie środki zabezpieczające.

49


www.pip.gov.pl

Dla pracowników narażonych na pyły bardzo ważna jest profilaktyka medyczna.

Szczególną uwagę należy zwrócić na lekarskie badania profilaktyczne: wstępne i okresowe.Lekarzom prowadzącym badania należy przekazać informację o rodzaju i poziomie narażenia na czynniki szkodliwe czyli aktualne wyniki badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia.

50


www.pip.gov.pl

Metody ograniczania ryzyka zawodowego: eliminowanie, zastępowanie, organizacja pracy, środki ochrony zbiorowej i indywidualnej ograniczające

narażenie inhalacyjne: • poprawa wentylacji stanowisk pracy, • stosowanie środków ochrony indywidualnej dróg

oddechowych.

51


www.pip.gov.pl

Ograniczania ryzyka przez eliminowanie

Preferowanym działaniem jest unikanie stosowania czynnika stwarzającego zagrożenie lub jego zastępowanie mniej niebezpiecznym.

Przykład:Zastąpienie surowca używanego dotychczas w formie pylistej surowcem w postaci pasty.

52


www.pip.gov.pl

Ograniczania ryzyka przez zastępowanieBardzo szkodliwe Mniej szkodliwe

53


www.pip.gov.pl

Ograniczania ryzyka przez zmianę organizacji pracy.

Przykład:Zautomatyzowanie procesu malowania proszkowego.

54


www.pip.gov.pl

Ograniczania ryzyka przez zmianę organizacji pracy.

Przykład:Zastosowanie odkurzacza przemysłowego do utrzymania czystości

55


www.pip.gov.pl

Ograniczania ryzyka przez środki ochrony zbiorowej.Środki ochrony zbiorowej ograniczające narażenie na emitowane w procesach technologicznych pyły to:

Systemy wentylacji ogólnej pomieszczeń. Urządzenia miejscowej wentylacji mechanicznej. Systemy zraszania ograniczające emisję pyłów.

56


www.pip.gov.pl

Podstawowym sposobem ograniczania zapylenia na stanowiskach pracy jest zastosowanie odpowiedniej mechanicznej wentylacji nawiewno-wywiewnej.

56

57 57


www.pip.gov.pl

ODCIĄGI MIEJSCOWE PYŁÓW

58


www.pip.gov.pl

Miejscowy odciąg wentylacyjny zastosowany na stanowisku spawalniczym.

58

59


www.pip.gov.pl

System zraszania ograniczający zapylenie ze ściany wydobywczej kopalni węgla kamiennego.

59

60


www.pip.gov.pl

Stosowanie środków ochrony indywidualnej dróg oddechowych.

61

STOSOWANIE ŚRODKÓW OCHRONY INDYWIDUALNEJ

www.pip.gov.pl

Dobór środków ochrony indywidualnej powinien opierać się na wynikach oceny ryzyka zawodowego: właściwej jakościowej identyfikacji rodzaju

pyłu, oznaczenia stężenia pyłu, wyboru adekwatnego środka ochrony

indywidualnej.

62


www.pip.gov.pl

Typ filtra P1 P2 P3

w półmasce 4 x NDS 10 x NDS 20 x NDS

w masce 5 x NDS 16,5 x NDS 100 x NDS

Tabela pozwalająca określić typ zastosowanego w masce bądź półmasce filtru w zależności od stężenia pyłu (w stosunku do wartości NDS), na które narażony jest pracownik

63

MASKI I PÓŁMASKI PRZECIWPYŁOWE

www.pip.gov.pl 63

64

MASKI I PÓŁMASKI PRZECIWPYŁOWE

www.pip.gov.pl

Bardzo ważne jest prawidłowe stosowanie masek lub półmasek przeciwpyłowych.

64

65


www.pip.gov.pl

Hełm ochronny z ochroną twarzy i doprowadzeniem powietrza przeznaczony do jednoczesnej ochrony układu oddechowego przed szkodliwym oddziaływaniem pyłów i ochrony oczu i głowy przed odpryskami.

65

ZAGROŻENIE PYŁAMI PODSUMOWANIE


67

PODSUMOWANIE

www.pip.gov.pl

Pyły są często występującym w zakładach pracy czynnikiem szkodliwym.

Oddziaływanie pyłów na ludzi może skutkować: uszkodzeniami lub chorobami oczu, podrażnieniem naskórka, zapaleniem górnych dróg oddechowych, pylicą płuc, nowotworami gardła, krtani i płuc, może być przyczyną astmy, chorób alergicznych itp.

68

PODSUMOWANIE

www.pip.gov.pl

W przypadku narażenia pracowników na działanie pyłów pracodawca powinien:

Ustalić podstawowe parametry pyłu, Dokonać oceny narażenia na pyły, Przeprowadzić ocenę ryzyka zawodowego związanego

z narażeniem.

69

PODSUMOWANIE

www.pip.gov.pl

Obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie przeprowadzenia pomiarów stężenia pyłu na stanowiskach pracy

70

PODSUMOWANIE

www.pip.gov.pl

Po przeprowadzeniu oceny ryzyka związanego z narażeniem na pyły pracodawca powinien:

Zastosować odpowiednie działania ograniczające ryzyko. Jeżeli inne metody ograniczania ryzyka zawiodą -

zastosować odpowiednio dobrane środki ochrony indywidualnej.

Poinformować pracowników o ryzyku i sposobach jego minimalizowania.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ


Opracowanie: Krzysztof Goldman – Okręgowy Inspektorat Pracy w Lublinie

PYŁY - Prezentacja szkoleniowa

Documents

Transcript of PYŁY - Prezentacja szkoleniowa