Publikacja współfinansowana przez Unię …...J. Sawicka, A. Janich-Kilian, W. Cejner-Mania, G....

16

Transcript of Publikacja współfinansowana przez Unię …...J. Sawicka, A. Janich-Kilian, W. Cejner-Mania, G....

  • Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.Publikacja jest dystrybuowana bezpłatnie.

    Warszawa 2015

  • Spis treści

    1. Zasady azotowe ........................................................................................................................................12. Wybrane kwasy organiczne ......................................................................................................................13. Kod genetyczny ........................................................................................................................................14. Potencjałwodywkomórceroślinnej .......................................................................................................15. RównanieHardy’ego-Weinberga .............................................................................................................16. Wybraneaminokwasybiałkowe ...............................................................................................................27. Rozpuszczalnośćsoliiwodorotlenkówwwodziewtemperaturze25°C ...............................................38. Stałedysocjacjiwybranychkwasówwroztworachwodnychwtemperaturze25°C .............................49. Stałedysocjacjiwybranychzasadwroztworachwodnychwtemperaturze25°C .................................410. Szeregelektrochemicznywybranychmetali ............................................................................................411. Układokresowypierwiastków .................................................................................................................512. Kinematyka ..............................................................................................................................................613. Dynamika .................................................................................................................................................614. Siłaciężkości,siłasprężystościisiłatarcia .............................................................................................615. Drganiaifale ............................................................................................................................................616. Optyka ......................................................................................................................................................717. Termodynamika ........................................................................................................................................718. Polemagnetyczne .....................................................................................................................................719. Fizykawspółczesna ..................................................................................................................................720. Elektrostatyka ...........................................................................................................................................821. Prądelektryczny .......................................................................................................................................822. Logarytmy ................................................................................................................................................823. Równaniakwadratowe .............................................................................................................................824. Przedrostki ................................................................................................................................................825. Stałeijednostkifizyczneichemiczne ......................................................................................................926. Wybranezagadnieniaztrygonometriiiwartościlogarytmówdziesiętnych ..........................................10

  • 1

    Zasady azotowepirymidynowe

    N

    NH

    NH2

    O

    NH

    NH

    O

    O

    CH3

    NH

    NH

    O

    O

    cytozyna (C) tymina (T) uracyl (U)purynowe

    N

    N

    NH

    N

    NH2

    N

    NH

    NH

    N

    NH2

    O

    adenina (A) guanina (G)

    Potencjał wody w komórce roślinnej ΨW=ΨS+ΨP ΨW–potencjałwodyΨS–potencjałosmotycznyΨP–potencjałciśnienia

    Równanie Hardy’ego-Weinbergap + q = 1(p + q)2 = p2 + 2pq + q2 = 1gdzie: p–częstośćalleludominującegowpopulacji,q–częstośćallelurecesywnegowpopulacji.

    Wybrane kwasy organiczne

    CH3 CH COOHOH

    CH3 C COOHO

    OH CH COOH

    CH2 COOH

    OH C COOH

    CH2 COOH

    CH2 COOH

    kwas mlekowy kwas pirogronowy kwas jabłkowy kwas cytrynowy

    Kod genetycznyPierwszynukleotyd

    Drugi nukleotyd TrzecinukleotydU C A G

    U

    UUUfenyloalaninaUUCfenyloalaninaUUAleucynaUUGleucyna

    UCUserynaUCCserynaUCAserynaUCGseryna

    UAU tyrozynaUACtyrozynaUAA STOPUAG STOP

    UGU cysteinaUGCcysteinaUGA STOPUGG tryptofan

    UCAG

    C

    CUUleucynaCUCleucynaCUAleucynaCUGleucyna

    CCUprolinaCCCprolinaCCAprolinaCCGprolina

    CAUhistydynaCAChistydynaCAAglutaminaCAGglutamina

    CGUargininaCGCargininaCGAargininaCGGarginina

    UCAG

    A

    AUUizoleucynaAUCizoleucynaAUAizoleucynaAUGmetionina,START

    ACUtreoninaACCtreoninaACAtreoninaACGtreonina

    AAU asparaginaAACasparaginaAAAlizynaAAGlizyna

    AGU serynaAGCserynaAGA argininaAGG arginina

    UCAG

    G

    GUUwalinaGUCwalinaGUAwalinaGUGwalina

    GCUalaninaGCCalaninaGCAalaninaGCGalanina

    GAU kw. asparaginowyGACkw.asparaginowyGAAkw.glutaminowyGAGkw.glutaminowy

    GGUglicynaGGCglicynaGGAglicynaGGGglicyna

    UCAG

  • 2

    Wybrane aminokwasy białkoweNazwa

    aminokwasu Wzór Kod pI

    Glicyna COOHCH2NH2 Gly 6,06

    AlaninaCOOHCH

    CH3

    NH2Ala 6,11

    CysteinaCOOHCH

    CH2

    NH2

    SHCys 5,05

    SerynaCOOHCH

    CH2

    NH2

    OHSer 5,68

    Walina

    COOHCH

    CH

    NH2

    CH3 CH3

    Val 6,00

    Fenyloalanina

    COOHCH2

    CHNH2

    Phe 5,48

    Kwas asparaginowy

    COOH

    COOHCH2

    CHNH2Asp 2,85

    Kwas glutaminowy

    COOH

    COOH

    CH2

    CH2

    CHNH2

    Glu 3,15

    Nazwa aminokwasu Wzór Kod pI

    Lizyna CH2

    COOH

    CH2

    CH2

    CHNH2

    CH2NH2

    Lys 9,60

    Tyrozyna

    COOHCH2

    CHNH2

    OH

    Tyr 5,64

    Glutamina

    COOHCHCH2

    NH2

    CH2CONH2

    Gln 5,65

    Asparagina

    COOHCH2

    CHNH2

    CONH2

    Asn 5,51

    Leucyna

    COOHCH

    CH

    NH2

    CH3 CH3

    CH2Leu 6,01

    Izoleucyna

    COOHCH

    CH

    NH2CH3

    C2H

    5

    Ile 6,05

    Nazwa aminokwasu Wzór Kod pI

    Metionina

    COOHCHCH2

    NH2

    CH2S CH3

    Met 5,74

    Treonina

    COOH

    CH3

    CHCHNH2

    OH Thr 5,60

    ProlinaCOOHNH

    Pro 6,30

    Histydyna

    COOHCH2

    CHNH2

    NNH

    His 7,60

    Tryptofan

    COOHCH2

    CHNH2

    NH

    Trp 5,89

    ArgininaCH2

    COOH

    CH2

    CH2

    CHNH2

    NH C NH2

    NHArg 10,76

    Źródło: W. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa 2004.

  • 3

    Rozpuszczalność soli i wodorotlenków w wodzie w temperaturze 25 °C

    Cl− Br− I− NO3− CH COO3

    − S2− SO32− SO4

    2− CO32− SiO3

    2− CrO42− PO4

    3− OH−

    Na+ R R R R R R R R R R R R R

    K+ R R R R R R R R R R R R R

    NH4+ R R R R R R R R R — R R R

    Cu2+ R R — R R N N R — N N N N

    Ag+ N N N R R N N T N N N N —

    Mg2+ R R R R R R R R N N R N N

    Ca2+ R R R R R T N T N N T N T

    Ba2+ R R R R R R N N N N N N R

    Zn2+ R R R R R N T R N N T N N

    Al3+ R R R R R — — R — N N N N

    Sn2+ R R R R R N — R — N N N N

    Pb2+ T T N R R N N N N N N N N

    Mn2+ R R R R R N N R N N N N N

    Fe2+ R R R R R N N R N N — N N

    Fe3+ R R — R R N — R — N N N N

    R–substancjarozpuszczalna;T–substancjatrudnorozpuszczalna(strącasięzestęż.roztworów);N–substancjanierozpuszczalna; —oznacza,żedanasubstancjaalborozkładasięwwodzie,alboniezostałaotrzymana

    Źródło:W.Mizerski,Tablice chemiczne,Warszawa2004.

  • 4

    Stałe dysocjacji wybranych kwasów w roztworach wodnych w temperaturze 25 °C*

    Kwas nieorganiczny Stała dysocjacji Ka lub Ka1HF 6,3 · 10–4

    HCl 1,0 · 107

    HBr 3,0 · 109

    HI 1,0 · 1010

    H2S 1,0 · 10–7

    H2Se 1,9 · 10–4

    H2Te 2,5 · 10–3

    HClO 5,0 · 10–8

    HClO2 1,1 · 10–2

    HClO3 5,0 · 102

    HNO2 5,1 · 10–4

    HNO3 27,5H2SO3 1,5 · 10

    –2

    H3BO3 5,8 · 10–10

    H3AsO3 5,9 · 10–10

    H3AsO4 6,5 · 10–3

    H3PO4 6,9 · 10–3

    H4SiO4 3,2 · 10–10

    H2CO3 4,5 · 10–7

    Kwas organiczny Stała dysocjacji KaHCOOH 1,8 · 10–4 (t = 20 °C)CH3COOH 1,8 · 10

    –5

    CH3CH2COOH 1,4 · 10–5

    C6H5COOH 6,5 · 10–5

    C6H5OH 1,3 · 10–10 (t = 20 °C)

    Źródło: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010. J. Sawicka, A. Janich-Kilian, W. Cejner-Mania, G. Urbańczyk, Tablice chemiczne, Gdańsk 2001.

    * jeśli w tabeli nie zaznaczono inaczej

    Stałe dysocjacji wybranych zasad w roztworach wodnych w temperaturze 25 °C

    Zasada Stała dysocjacji KbNH3 1,8 · 10

    –5

    CH3NH2 4,3 · 10–4

    CH3CH2NH2 5,0 · 10–4

    CH3CH2CH2NH2 4,0 · 10–4

    (CH3)2NH 7,4 · 10–4

    (CH3)3N 7,4 · 10–5

    C6H5NH2 4,3 · 10–10

    Źródło: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010. J. Sawicka, A. Janich-Kilian, W. Cejner-Mania, G. Urbańczyk, Tablice chemiczne, Gdańsk 2001.

    Szereg elektrochemiczny wybranych metali

    Półogniwo E°, V Półogniwo E°, V

    Li/Li+ ‒3,04 Ni/Ni2+ ‒0,26Ca/Ca2+ ‒2,84 Sn/Sn2+ ‒0,14

    Mg/Mg2+ ‒2,36 Pb/Pb2+ ‒0,13Al/Al3+ ‒1,68 Fe/Fe3+ ‒0,04

    Mn/Mn2+ ‒1,18 H2/2H+ 0,00Zn/Zn2+ ‒0,76 Bi/Bi3+ +0,31Cr/Cr3+ ‒0,74 Cu/Cu2+ +0,34Fe/Fe2+ ‒0,44 Ag/Ag+ +0,80

    Cd/Cd2+ ‒0,40 Hg/Hg2+ +0,85Co/Co2+ ‒0,28 Au/Au3+ +1,50

    Źródło: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010. J. Sawicka, A. Janich-Kilian, W. Cejner-Mania, G. Urbańczyk, Tablice chemiczne, Gdańsk 2001.

  • 5

    Źródło: W. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa 2004. Masy atomowe podano z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku.

    1

    2

    18

    13 14 15 16 17

    3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

    5B Bor

    10,81 2,0

    13Al Glin 26,98 1,5

    27Co Kobalt 58,93 2,0

    87Fr Frans

    223,02 0,7

    1H Wodór

    1,01 2,1

    2He Hel 4,00

    3Li Lit

    6,94 1,0

    4Be Beryl 9,01 1,5

    6C Węgiel 12,01 2,5

    7N Azot 14,01 3,0

    8O Tlen 16,00 3,5

    9F Fluor 19,00 4,0

    10Ne Neon 20,18

    11Na Sód

    23,00 0,9

    12Mg Magnez 24,31 1,2

    14Si Krzem 28,09 1,8

    15P Fosfor 30,97 2,1

    16S Siarka 32,07 2,5

    17Cl Chlor 35,45 3,0

    18Ar Argon 39,95

    19K Potas 39,10 0,9

    20Ca Wapń 40,08 1,0

    21Sc Skand 44,96 1,3

    22Ti Tytan 47,87 1,5

    23V Wanad 50,94 1,7

    24Cr Chrom 52,00 1,9

    25Mn Mangan

    54,94 1,7

    26Fe Żelazo 55,85 1,9

    28Ni Nikiel 58,69 2,0

    29Cu Miedź 63,55 1,9

    30Zn Cynk 65,39 1,6

    31Ga Gal

    69,72 1,6

    32Ge German 72,61 1,8

    33As Arsen 74,92 2,0

    34Se Selen 78,96 2,4

    35Br Brom 79,90 2,8

    36Kr Krypton

    83,80

    37Rb Rubid 85,47 0,8

    38Sr Stront 87,62 1,0

    39Y Itr

    88,91 1,3

    40Zr Cyrkon 91,22 1,4

    41Nb Niob 92,91 1,6

    42Mo Molibden

    95,94 2,0

    43Tc Technet 97,91 1,9

    44Ru Ruten 101,07

    2,2

    45Rh Rod

    102,91 2,2

    46Pd Pallad 106,42

    2,2

    47Ag Srebro 107,87

    1,9

    48Cd Kadm 112,41

    1,7

    49In Ind

    114,82 1,7

    50Sn Cyna

    118,71 1,8

    51Sb Antymon

    121,76 1,9

    52Te Tellur 127,60

    2,1

    53I Jod

    126,90 2,5

    54Xe Ksenon 131,29

    55Cs Cez

    132,91 0,7

    56Ba Bar

    137,33 0,9

    57La*Lantan 138,91

    1,1

    72Hf Hafn

    178,49 1,3

    73Ta Tantal 180,95

    1,5

    74W Wolfram 183,84

    2,0

    75Re Ren

    186,21 1,9

    76Os Osm

    190,23 2,2

    77Ir Iryd

    192,22 2,2

    78Pt Platyna 195,08

    2,2

    79Au Złoto

    196,97 2,4

    80Hg Rtęć

    200,59 1,9

    81Tl Tal

    204,38 1,8

    82Pb Ołów

    207,20 1,8

    83Bi Bizmut 208,98

    1,9

    84Po Polon 208,98

    2,0

    85At Astat

    209,99 2,2

    86Rn Radon 222,02

    88Ra Rad

    226,03 0,9

    89Ac** Aktyn 227,03

    104Rf Rutherford

    261,11

    105Db Dubn

    263,11

    106Sg Seaborg 265,12

    107Bh Bohr

    264,10

    108Hs Has

    269,10

    109Mt Meitner 268,10

    110Ds Darmstadt

    281,10

    111Uuu Ununun

    280

    112Uub Ununbi

    285

    113Uut Ununtri

    284

    114Uuq Ununkwad

    289

    115Uup Ununpent

    288

    116Uuh Ununheks

    292

    117Uus Ununsept

    118Uuo Ununokt

    294

    *)

    **)

    58Ce Cer

    140,12

    59Pr Prazeodym

    140,91

    60Nd Neodym 144,24

    61Pm Promet 144,91

    62Sm Samar 150,36

    63Eu Europ 151,96

    64Gd Gadolin 157,25

    65Tb Terb

    158,93

    66Dy Dysproz 162,50

    67Ho Holm 164,93

    68Er Erb

    167,26

    69Tm Tul

    168,93

    70Yb Iterb

    173,04

    71Lu Lutet

    174,97

    90Th Tor

    232,04

    91Pa Protaktyn

    231,04

    92U Uran

    238,03

    93Np Neptun 237,05

    94Pu Pluton 244,06

    95Am Ameryk 243,06

    96Cm Kiur

    247,07

    97Bk Berkel 247,07

    98Cf Kaliforn 251,08

    99Es Einstein 252,09

    100Fm Ferm

    257,10

    101Md Mendelew

    258,10

    102No Nobel 259,10

    103Lr Lorens 262,11

    1HWodór

    1,01 2,1

    masa atomowa, u

    elektroujemność

    liczba atomowa symbol chemiczny pierwiastka

    Układ okresowy pierwiastków

  • 6

    Kinematyka

    prędkość v

    = ∆∆rt

    przyspieszenie at

    = ∆∆

    v

    prędkośćkątowa ω α= =∆∆t T

    prędkośćwruchupookręgu v = ω ⋅⋅ r

    przyspieszeniedośrodkowe ad2

    2

    = = ⋅vr

    przyspieszeniekątowe ε ω= ∆∆t

    przyspieszenie styczne a rst = ⋅εprędkośćwprostoliniowymruchujednostajniezmiennym v v= + ⋅0 a t

    drogawprostoliniowymruchujednostajniezmiennym s t a t= ⋅ + ⋅v0

    212

    Drgania i fale

    ruch harmoniczny

    A tx tt A t

    a t A t

    ( ) sin ( )( ) co )( ) sin ( )

    += ⋅ ⋅ +ω ω

    = − ⋅ ⋅ +

    ω

    ω ω

    v2

    = ⋅s ( ϕ

    ϕ

    ϕ

    okres drgań masy na sprężynie i wahadła matematycznego

    T Tmk

    lg

    = =2 2π π;

    częstotliwość i długość fali f TT= = ⋅

    1 ; λ v

    załamanie fali sinsin

    αβ= =v

    v1

    2

    2

    1

    nn

    siatka dyfrakcyjna n d⋅ = ⋅λ αsin

    efekt Dopplera f fźr uźr=

    ±v

    v

    Dynamika

    pęd p m= ⋅v

    IIzasadadynamiki ∆∆

    = =

    pt

    Fm

    F a ;

    momentsiły M F r r F= ⋅ ⋅sin ;��� ���

    ( )

    momentbezwładności I m ri ii

    n

    = ⋅=∑ 2

    1

    momentpędupunktumaterialnego J m r r= ⋅ ⋅ ⋅v vsin ;�

    �� ��( )

    momentpędubryłysztywnej J I= ⋅⋅⋅ω

    IIzasadadynamikiruchuobrotowego

    ∆∆Jt

    MI

    M= =; ε

    praca cos

    moc P Wt

    =∆

    energia kinetyczna E mkin =12

    2⋅⋅ v

    energia kinetyczna ruchuobrotowegobryłysztywnej

    E Ikin =12

    2⋅⋅ω

    Siła ciężkości, siła sprężystości i siła tarcia

    prawopowszechnegociążenia F Gg

    m mr

    = ⋅1 22

    natężeniepolagrawitacyjnego

    energiapotencjalnagrawitacji E Gp

    m mr

    = − ⋅1 2

    zmianaenergiipotencjalnejgrawitacjinamałychwysokościach

    ∆ ∆E m g hp = ⋅ ⋅

    prędkościkosmiczne (dlaZiemi)

    v

    v

    I

    II

    Z

    Z

    Z

    Z

    kms

    kms

    = =

    = =

    G MR

    2 G MR

    ⋅⋅

    ⋅⋅ ⋅⋅

    7 9

    11 2

    ,

    ,

    IIIprawoKeplera

    siłasprężystości

    F k xs = − ⋅

    energiapotencjalnasprężystości E k xpot =

    12

    2⋅⋅

    siłatarciakinetycznego T Fk k N= ⋅µ

    siłatarciastatycznego T Fs s Nµ

    γ =Fm

    g

    TR

    TR

    const12

    13

    22

    23= =

  • 7

    Optyka

    kątgraniczny sinαgr =

    1n

    kątBrewstera tg Bα = n

    równaniesoczewki, zwierciadła

    1 1 1f x y= +

    soczewka 1 1 11

    1 2fnn R R

    socz

    otocz= −( ) +( )

    zwierciadłokuliste f R=2

    Fizyka współczesna

    równoważność masy-energii E m c= ⋅

    2

    energia fotonu E h f h c= ⋅ = ⋅

    λ

    zjawiskofotoelektryczne h f W Ek⋅ = + max

    długośćfalideBroglie’a λ =

    ⋅h

    m v

    poziomyenergetyczneatomuwodoru

    En n= −13 6

    2, eV

    prawoHubble’a v = ⋅H r

    Termodynamika

    gęstość ρ = m

    V

    ciśnienie p FS

    =

    zmianaciśnieniahydrostatycznego ∆ ∆p g h= ⋅ ⋅ρ

    Izasadatermodynamiki ∆U Q W= +

    pracasiłyparcia W p V= ∆−− ⋅⋅

    ciepłowłaściwe cw

    Qm T

    =⋅∆

    ciepłomolowe C Q

    n T=

    ⋅∆

    ciepłoprzemianyfazowej Q m L= ⋅

    średniaenergiakinetycznaruchupostępowegocząsteczek

    E k Tśr B= ⋅32

    równaniestanugazudoskonałego(Clapeyrona) p V n R T⋅ = ⋅ ⋅

    ciepłamolowegazudoskonałego

    C C Rp V= +

    sprawnośćsilnikacieplnego η = =−W

    QQ Q

    Q11 2

    1

    Pole magnetyczne

    siłaLorentza F = ( )q B B⋅ ⋅ ⋅v vsin ;��� ���

    siłaelektrodynamiczna ( )F I l B l B= ⋅ ⋅ ⋅sin ;

    poleprzewodnikaprostoliniowego

    B Ir

    = ⋅⋅

    µ µ02

    r

    π

    polepętli(wjejśrodku)

    B r Ir

    = ⋅⋅

    µ µ02

    poledługiegosolenoidu(zwojnicy)

    B rn Il

    = ⋅µ µ0

    strumieńpolamagnetycznego

    SEMindukcji ε Φ= ∆∆

    −−t

    SEMsamoindukcji ε = − ∆

    ∆L I

    t

    SEMprądnicy

    ε ω ω ϕ= ⋅ ⋅ ⋅ ⋅ +n B S tsin ( )wartościskuteczneprąduprzemiennego

    U =skU

    2max; max Isk

    I=2

    transformator

    UU

    nn

    II

    1

    2

    1

    2

    2

    1= =

  • 8

    Elektrostatyka

    prawoCoulomba F k kq qr= =⋅

    ⋅1 2

    20

    14

    ;π ε

    natężeniepola

    E Fq

    =

    napięcie U = Wq

    polejednorodne U = E d⋅

    pojemność(pojemnośćkondensatora płaskiego)

    C = QU

    C rSd

    = ⋅( )ε ε0

    energia kondensatora W Q U C U= ⋅ = ⋅1212

    2

    Prąd elektryczny

    natężenieprądu I Qt

    = ∆∆

    mocprądu P =U I⋅

    opórprzewodnika R lS

    = ⋅ρ

    prawoOhma I = UR

    napięcieogniwa U I Rw= − ⋅ε

    łączenieoporników

    szeregowe

    R Rii

    n

    Z ==∑

    1

    równoległe

    1 1

    1R Rii

    n

    z=

    =∑

    Przedrostkimnożnik 1012 109 106 103 102 101 10-1 10-2 10-3 10-6 10-9 10-12

    przedrostek tera giga mega kilo hekto deka decy centy mili mikro nano piko oznaczenie T G M k h da d c m µ n p

    Logarytmemlogacdodatniejliczbyc przy podstawie a (a>0 i a≠1)nazywamywykładnikbpotęgi,doktórejnależypodnieśćpodstawęa,abyotrzymaćliczbęc:

    loglog lg log

    abc b a c

    x x= =wtedyi tylko wtedy, gdy

    oraz oznacza 110 x

    Dlax>0,y>0 i a>0 i a≠1prawdziwajestrówność:

    log log loga a ax y x y⋅( ) = +

    Równaniekwadratoweax2 + bx + c=0,gdziea≠0,marozwiązaniarzeczywistewtedyitylkowtedy,gdy Rozwiązaniatewyrażająsięwzorami:

    x xba

    ba1 22 2

    = =− − − +∆ ∆,

  • 1 eV 1 6= ⋅0 1 0 − 19

    9

    Stałe i jednostki fizyczne i chemiczne

    przyspieszenieziemskie g = 9 81, ms2

    przenikalnośćmagnetycznapróżni 27

    0NA

    4 10µ −= π⋅

    masaZiemi M Z = ⋅5 98 1024, kg prędkośćświatławpróżni c = ⋅3 00 108, m

    s

    średnipromieńZiemi RZ = 6370 km stałaPlancka h = ⋅ ⋅−6 63 10 34, J s

    stałagrawitacji G == ⋅⋅ −− ⋅⋅6 67 10 11, N mkg2

    2 ładunekelementarny e = ⋅ −1 60 10 19, C

    liczbaAvogadro NA == ⋅⋅6 02 1023, 1

    mol masaelektronu m = ⋅ −9 110 10 31, kg

    objętość1molagazudoskonałegowwarunkachnormalnych

    t = 0 °C oraz p=1013,25hPa

    V = 22 41, dmmol

    3masaprotonu m = ⋅ −1 673 10 27, kg

    masaneutronu m = ⋅ −1 675 10 27, kg

    uniwersalnastałagazowa R = ⋅8 31,J

    mol K jednostkamasyatomowej 1 u=1,66 ·10−27 kg

    stałaBoltzmanna kB = ⋅−1 38 10 23, J

    Kelektronowolt

    przenikalnośćelektrycznapróżni ε0128 85 10

    2

    = ⋅ −⋅

    , CN m2

    stałaHubble’a H ≈ 75 kms Mpc⋅⋅

    stałaelektryczna k = =⋅⋅⋅1

    4 08 99 109

    π ε, N m

    C

    2

    2 parsek 1 pc = ⋅3 09 1016, m

  • 10

    α

    0° 30° 45° 60° 90°

    0 π6π4

    π3

    π2

    sinα 0 122

    23

    21

    cosα 1 32

    22

    12 0

    tgα 0 33

    1 3 –

    cos (90 ) sinsin (90 ) cossin ( ) sin cos cos sinco

    ° − =°− =+ = +

    α αα α

    α β α β α βss ( ) cos cos sin sin

    sin ( ) sin cos cos sincos (

    α β α β α βα β α β α βα β

    + = −− = −− )) cos cos sin sin

    sin sin cos= +

    =α β α β

    α α α2 2

    c a

    b α

    α 0° 5° 10° 15° 20° 25° 30° 35° 40° 45° 50° 55° 60° 65° 70° 75° 80° 85° 90°sinαcosβ 0,0000 0,0872 0,1736 0,2588 0,3420 0,4226 0,5000 0,5736 0,6428 0,7071 0,7660 0,8192 0,8660 0,9063 0,9397 0,9659 0,9848 0,9962 1,000

    β 90° 85° 80° 75° 70° 65° 60° 55° 50° 45° 40° 35° 30° 25° 20° 15° 10° 5° 0°

    x logx x logx x logx x logx0,01 -2,000 0,26 -0,585 0,51 -0,292 0,76 -0,1190,02 -1,699 0,27 -0,569 0,52 -0,284 0,77 -0,1140,03 -1,523 0,28 -0,553 0,53 -0,276 0,78 -0,1080,04 -1,398 0,29 -0,538 0,54 -0,268 0,79 -0,1020,05 -1,301 0,30 -0,523 0,55 -0,260 0,80 -0,0970,06 -1,222 0,31 -0,509 0,56 -0,252 0,81 -0,0920,07 -1,155 0,32 -0,495 0,57 -0,244 0,82 -0,0860,08 -1,097 0,33 -0,481 0,58 -0,237 0,83 -0,0810,09 -1,046 0,34 -0,469 0,59 -0,229 0,84 -0,0760,10 -1,000 0,35 -0,456 0,60 -0,222 0,85 -0,0710,11 -0,959 0,36 -0,444 0,61 -0,215 0,86 -0,0660,12 -0,921 0,37 -0,432 0,62 -0,208 0,87 -0,0600,13 -0,886 0,38 -0,420 0,63 -0,201 0,88 -0,0560,14 -0,854 0,39 -0,409 0,64 -0,194 0,89 -0,0510,15 -0,824 0,40 -0,398 0,65 -0,187 0,90 -0,0460,16 -0,796 0,41 -0,387 0,66 -0,180 0,91 -0,0410,17 -0,770 0,42 -0,377 0,67 -0,174 0,92 -0,0360,18 -0,745 0,43 -0,367 0,68 -0,167 0,93 -0,0320,19 -0,721 0,44 -0,357 0,69 -0,161 0,94 -0,0270,20 -0,699 0,45 -0,347 0,70 -0,155 0,95 -0,0220,21 -0,678 0,46 -0,337 0,71 -0,149 0,96 -0,0180,22 -0,658 0,47 -0,328 0,72 -0,143 0,97 -0,0130,23 -0,638 0,48 -0,319 0,73 -0,137 0,98 -0,0090,24 -0,620 0,49 -0,310 0,74 -0,131 0,99 -0,0040,25 -0,602 0,50 -0,301 0,75 -0,125 1,00 0,000

  • Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.Publikacja jest dystrybuowana bezpłatnie.

    ISBN 978-83-940902-2-7

    Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Gdańskuul. Na Stoku 49, 80-874 Gdańsktel. (58) 32-05-590, fax (58) 32-05-591www.oke.gda.pl, e-mail: [email protected]

    Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodziul. Praussa 4, 94-203 Łódźtel. (42) 63-49-133, fax (42) 63-49-154www.oke.lodz.pl, e-mail: [email protected]

    Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Jaworznieul. Adama Mickiewicza 4, 43-600 Jaworznotel. (32) 78-41-615, fax (32) 78-41-608www.oke.jaw.pl, e-mail: [email protected]

    Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniuul. Gronowa 22, 61-655 Poznań tel. (61) 85-40-160, fax (61) 85-21-441www.oke.poznan.pl, e-mail: [email protected]

    Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Krakowieos. Szkolne 37, 31-978 Krakówtel. (12) 68-32-101, fax (12) 68-32-100www.oke.krakow.pl, e-mail: [email protected]

    Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w WarszawiePlac Europejski 3, 00-844 Warszawatel. (22) 45-70-335, fax (22) 45-70-345www.oke.waw.pl, e-mail: [email protected]

    Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w ŁomżyAl. Legionów 9, 18-400 Łomżatel. (86) 47-37-120, fax (86) 47-36-817www.oke.lomza.pl, e-mail: [email protected]

    Okręgowa Komisja Egzaminacyjna we Wrocławiuul. Zielińskiego 57, 53-533 Wrocławtel. (71) 78-51-894, fax (71) 78-51-866www.oke.wroc.pl, e-mail: [email protected]

    Centralna Komisja Egzaminacyjnaul. Józefa Lewartowskiego 6, 00-190 Warszawa

    tel. (22) 53-66-500, fax (22) 53-66-504www.cke.edu.pl, e-mail: [email protected]

    Spis treściZasady azotoweWybrane kwasy organiczneKod genetycznyPotencjał wody w komórce roślinnejRównanie Hardy'ego-WeinbergaWybrane aminokwasy białkoweRozpuszczalność soli i wodorotlenków w wodzieStałe dysocjacji wybranych kwasów w roztworach wodnychStałe dysocjacji wybranych zasad w roztworach wodnychSzereg elektrochemiczny wybranych metaliUkład okresowy pierwiastkówKinematykaDynamikaSiła ciężkości, siła sprężystości i siła tarciaDrgania i faleOptykaTermodynamikaPole magnetyczneFizyka współczesnaElektrostatykaPrąd elektrycznyLogarytmyRównanie kwadratowePrzedrostkiStałe i jednostki fizyczne i chemiczneWybrane zagadnienia z trygonometrii i wartości logarytmów dziesiętnych