mgr Łukasz Budzicz

Instytut Psychologii UAM

PSYCHOLOGIA Rӯ�IC I�DYWIDUAL�YCH

konwersatorium 15 godz.

II r. psychologii UAM, r. akad. 2012/13, semestr letni

I. Założenia i cele: Głównym celem konwersatorium jest poznanie wybranych

koncepcji temperamentu i stylów poznawczych oraz związanych z nimi metod pomiaru.

Konwersatorium ma również rozwijać umiejętność analizowania zachowań pod kątem ich

interindywidualnej zmienności, a także pogłębiać wiedzę na temat czynników warunkujących

tę zmienność.

II. Warunki zaliczenia:

• praca pisemna związana z tematyką różnic indywidualnych złożona do 22.04.2013

• maksymalnie 1 nieobecność

• przedstawienie referatu ze wskazanego artykułu empirycznego (praca grupowa)

• zaliczenie ewentualnych „wejściówek” (możliwa jedna poprawka)

III. Treści programowe:

1-2. Regulacyjna teoria temperamentu. Struktura i podstawy biologiczne temperamentu.

Cechy temperamentu a preferencje dotyczące sytuacji i rodzaju aktywności. Temperament a

styl i efektywność działania. Struktura cech temperamentu a regulacja poziomu aktywacji.

RTT w relacji do innych koncepcji temperamentu. Pomiar cech temperamentu:

kwestionariusz FCZ-KT.

Strelau, J. (2000). Temperament. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki (t.

2., s. 683-719). Gdańsk: GWP. (s. 708-718)

Zawadzki, B., Strelau, J. (1997). Formalna Charakterystyka Zachowania – Kwestionariusz

Temperamentu (FCZ-KT): Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych

PTP. (s. 71-126; 141-157)

Literatura dodatkowa

Klonowicz, T., Eliasz, A. (2003). System regulacji stymulacji. Teoretyczne znaczenie pojęcia.

W: M. Marszał-Wiśniewska, T. Klonowicz, M. Fajkowska-Stanik (red.), Psychologia

różnic indywidualnych. Wybrane zagadnienia (s. 88-103). Gdańsk: GWP.

2

Strelau, J. (1985). Temperament – osobowość - działanie. Warszawa: PWN. (r. 7.2. s. 407-

434)

Strelau, J. (2002). Psychologia różnic indywidualnych. Warszawa: Wyd. Nauk. Scholar (r. 10.

s. 257-278)

3-4. Style poznawcze. Analiza wybranych wymiarów: refleksyjność-impulsywność,

zależność-niezależność od pola, abstrakcyjność – konkretność. Koncepcja stylów myślenia

Sternberga. Stopień psychologicznego zróżnicowania a kontrola emocjonalna. Metody

pomiaru stylów poznawczych.

Matczak, A. (2000). Style poznawcze. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik

akademicki (t. 2., s. 761-782). Gdańsk: GWP.

Literatura dodatkowa

Nosal, Cz. (1990). Psychologiczne modele umysłu. Warszawa: PWN. (s. 154 - 191)

Kofta, M. (1979). Samokontrola a emocje. Warszawa: PWN. (s. 94 - 101).

Nosal, Cz. (1990). Psychologiczne modele umysłu. Warszawa: PWN. (s. 138 - 154, 191- 250)

5. Inteligencja. Status konstruktu inteligencji. Podstawowe problemy: pomiar inteligencji,

różnice międzygrupowe w natężeniu inteligencji, praktyczne znaczenie inteligencji,

odziedziczalność inteligencji. Badania empiryczne nad zależnością pomiędzy inteligencją a

ważnymi osiągnięciami życiowymi.

Nęcka, E. (2003). Inteligencja. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne (s. 137-162)

Alternatywna literatura zalecana

Gottfredson, L. S. (1997). Mainstream science on intelligence: An editorial with 52

signatories, history and bibliography. Intelligence, 24(1), 13-23.

Neisser, U., Boodoo, G., Bouchard, T. r., Boykin, A., Brody, N., Ceci, S. J. et al. (1996).

Intelligence: Knowns and unknowns. American Psychologist, 51(2), 77-101.

Gottfredson, L. S. (1997). Why g matters: The complexity of everyday life. Intelligence,

24(1), 79-132.

3

6. Ewolucyjne wyjaśnianie różnic indywidualnych. Osobowość jako przetarg pomiędzy

korzyściami i kosztami dla dostosowania: przykład cech „wielkiej piątki”, dowody

empiryczne. Osobowość jako dostosowanie do danej niszy ekologicznej (międzykulturowe

zróżnicowanie występowania patogenów, a nasilenie ekstrawersji i otwartości na

doświadczenie oraz inne badania). Badania nad wewnątrzgatunkowym zróżnicowaniem cech

behawioralnych u zwierząt.

Buss, D. (2000). Psychologia ewolucyjna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

(s. 415-420).

Alternatywna literatura zalecana

Nettle, D. (2006). The evolution of personality variation in humans and other

animals. American Psychologist, 61(6), 622-631.

Buss, D. M. (2009). How Can Evolutionary Psychology Successfully Explain Personality and

Individual Differences? Perspectives on Psychological Science, 4(4), 359-366.

Nettle, D. (2007). Individual differences. [W:] R.I.M. Dunbar and L. Barrett (red.), Oxford

Handbook of Evolutionary Psychology, s. 479-90. Oxford: Oxford University Press.

Schaller, M., Murray, D. R. (2008). Pathogens, personality, and culture: Disease prevalence

predicts worldwide variability in sociosexuality, extraversion, and openness to

experience. Journal of Personality and Social Psychology, 95(1), 212-221.

7. Różnice indywidualne w przetwarzaniu informacji o sobie. Dyspozycyjna koncentracja

na sobie. Publiczna i prywatna samoświadomość. Konsekwencje koncentracji na ja-

prywatnym i ja-publicznym.

Zakrzewski, J., Strzałkowska, A. (1987). Dyspozycyjna koncentracja na sobie: teoria i

pomiar. [w:] P. Brzozowski, R. Drwal (red.), Techniki kwestionariuszowe w diagnostyce

psychologicznej (s. 189-209). Lublin: UMCS.

Alternatywna literatura zalecana

Fenigstein, A. (2009). Public and private self-consciousness. [w:] M. Leary, R. Hoyle (red.)

Handbook of individual differences in social behavior. The Guilford Press