PSYCHODRAMA J. L. PSYCHODRAMA J. L. Moreno W LECZENIU Moreno W LECZENIU

ZABURZEŃ ODŻYWIANIA ZABURZEŃ ODŻYWIANIA

Bernadetta IzydorczykBernadetta Izydorczyk

Teatr terapeutycznyTeatr terapeutyczny

• funkcje terapeutyczne teatru znane już w starożytności– funkcja katharsis

• rozwijające funkcje identyfikacji z bohaterami

• przejęcie elementów teatru greckiego przez psychodramę

PsychodramaPsychodrama

• jedna z metod psychoterapeutycznych, polegająca na odgrywaniu przez pacjenta roli, sceny, której treścią mogą być np. jego problemy, przeżycia, sny

Jacob Levy MorenoJacob Levy Moreno1889 - 19741889 - 1974

• lekarz, terapeuta socjolog działający najpierw w Wiedniu, a później w USA.

• psychoterapia grupowa, socjometria i psychodrama

• Źródła - obserwacja i udział w zabawach dziecięcych –spontaniczność, kreatywność, żywa i swobodną ekspresja emocji, katharsis

• koncentrował się na człowieku jako istocie działającej, a celem tworzonej metody był rozwój jego kreatywności i spontaniczności

Idee MorenoIdee Moreno

idea spotkania – spotkanie z drugim człowiekiem - wzajemność i

autentyczność

– Jest istotą naszego bycia w świecie społecznym - kluczowy element zmiany

– idea spontaniczności i kreatywności

– opozycją do spontaniczności i kreatywności jest „konserwa roli”, utarte schematy zachowań, ról społecznych ( „maski”)

Uniwersalne zasady psychodramy J.L. Uniwersalne zasady psychodramy J.L. MorenoMoreno

• czas

• przestrzeń

• rzeczywistość

• kosmos

CzasCzas

– integracja trzech wymiarów czasu (przeszłego, teraźniejszego i przyszłego) w celach terapeutycznych

– w psychodramie czas jest subiektywny i bardzo elastyczny, protagonista w trakcie jednej gry może się przenosić zarówno w przyszłość jak i przeszłość

– czas nie ma granic wyznaczanych przez naturalne rytmy– w czasie psychodramy mamy dwie płaszczyzny czasu: realną i

wynikającą z kontekstu gry

– na scenie wszystko toczy się w czasie teraźniejszym

PrzestrzeńPrzestrzeń

– Tworzona - zgodnie ze światem wewnętrznym protagonisty

– każdą scenę rozpoczyna się od jej zbudowania, co pomaga protagoniście się w niej znaleźć, a grupie i liderowi zobaczyć wewnętrzny obraz z którym wychodzi na scenę – przestrzeń staje się elementem rozgrzewającym

– przestrzeń podobnie jak czas nie ma w psychodramie granic, poza realną granicą z miejscem i czasem sesji

KosmosKosmos

– kosmos powinien być włączony w proces terapeutyczny jako jedna z podstawowych wartości człowieka

– w człowieku istnieje aspekt boski, oznaczający nieograniczone możliwości i kreatywność

– włączenie do psychodramy elementów religijnych, rytuałów dających poczucie połączenia się z istotą wyższą

Rodzaje rzeczywistości Rodzaje rzeczywistości

1. Rzeczywistość aktualna – względnie obiektywna rzeczywistość, z którą mamy do czynienia w naszym codziennym życiu, w pracy, rodzinie, relacjach społecznych

2. Rzeczywistość zredukowana – sytuacje społeczne, w których

pełnimy role w ograniczony sposób (= zostały one zbyt sztywno zdefiniowane, np. sytuacje nadmiernej zależności lub za bardzo sformalizowane poprzez zbyt sztywny system norm i przepisów, a z drugiej strony do sytuacji obciążonych nadmiernym lękiem czy agresją, które najczęściej redukują świat, w którym żyjemy

3.Rzeczywistość poszerzona - możliwości przeżycia na scenie wszystkich tych emocji, potrzeb, które miały się zdarzyć, ale z różnych względów się w życiu nie zdarzyły. Często w ten sposób znacząco skracamy drogę do reparacji emocjonalnych deficytów pacjenta

Elementy psychodramyElementy psychodramy

• scena – miejsce na którym odgrywa się akcja psychodramy

• protagonista – główny bohater psychodramy, osoba odgrywająca na scenie swoją rolę

• ego pomocnicze - role wprowadzone przez protagonistę na scenę, potrzebne do przedstawienia jego tematu

• grupa – wyłaniany z niej jest protagonista, i ego pomocnicze

• lider – terapeuta prowadzący psychodramę

Techniki psychodramyTechniki psychodramy

• wywiad – zbierany od protagonisty przed grą i zbierany w czasie zamiany roli

• zamiana ról – zamiana miejscami z ego pomocniczymi (rolą którą mają) , ego pomocnicze nie wprowadza własnego tekstu, lecz powtarza tekst podany mu przez protagonistę

• dublowanie – głos wewnętrzny protagonisty wypowiadany przez lidera, można wyróżnić dublowanie – wspierające – wzmacnia wypowiedzi protagonisty, ugłaśnia to czego nie

potrafi lub nie ma odwagi powiedzieć– konfrontacyjne – ma na celu prowokacje protagonisty– ambiwalentne – uwydatnia widoczne u protagonisty wahanie

• lustro – możliwość zobaczenia przez protagonistę siebie i odgrywanej

sceny z pozycji widza

Fazy psychodramy –gra Fazy psychodramy –gra protagonistyprotagonisty

• Rozgrzewka– ma rozgrzać emocjonalnie i obudzić głód działania

• wybór protagonisty– pokazanie gotowości do gry, formułowanie tematu, poczucie

poparcia grupy

• Gra protagonisty• shering

– faza powrotu protagonisty do grupy

– uczestnicy mogą powiedzieć o przeżyciach i doświadczeniach, które przypomniały się im w trakcie psychodramy,

– nie dopuszczamy do analizy gry

• feedback z ról , feedback identyfikacyjny

Patomechanizm rozwoju Patomechanizm rozwoju zaburzeń odżywianiazaburzeń odżywiania

Perspektywa Perspektywa psychoanalityczno - psychoanalityczno -

psychodynamiczna i rozwojowapsychodynamiczna i rozwojowa

• Teoria relacji z obiektem, podkreślająca znaczenie ludzkich związków i relacji niż popędów w rozwoju człowieka

• Spotkanie z drugim człowiekiem w psychodramie

• Pojęcie korekcyjnego doświadczenia interpersonalnego oraz wglądu w psychologiczne mechanizmy, tkwiące u źródeł relacji z innymi ludźmi, stanowią ważny punkt odniesienia w terapeutycznej pracy z tymi pacjentami

• W koncepcji psychodramy według Moreno - nie mówi się o istnieniu psychopatologii jako odrębnego fenomenu - to jest spotkanie od samego początku, relacja tu i teraz. Praca na zasobach,nad całą siecią społeczną

I etap „Kiedy destrukcja i orientacja ku śmierci I etap „Kiedy destrukcja i orientacja ku śmierci dominują, jak Cię zachęcić do podjęcia walki o Twoje dominują, jak Cię zachęcić do podjęcia walki o Twoje

własne życie ?”własne życie ?”

• to podstawowe motto kształtowania prozdrowotnej motywacji do leczenia u osoby chorej

• Empatia, zrozumienie i jednocześnie konfrontacja z rzeczywistym wymiarem stanu rzeczy tj. z realnymi, możliwymi w sytuacji braku interwencji leczniczej, wyniszczającymi organizm i śmiertelnymi skutkami choroby, stanowią podstawowy cel terapeutycznych działań

• Symbol „progu” docierania do decyzji na terapię

• Przeciwprzeniesienie i przniesienie - Terapeuta nie może w chodzić w rolę „karmiącej matki” -

• Kontrakt na leczenie

II faza - wizualizacja II faza - wizualizacja psychodramatyczna rozgrzewka do pracy psychodramatyczna rozgrzewka do pracy nad objawem i mechanizmami chorobynad objawem i mechanizmami choroby

Symbol – w pracy nad odczuwaniem Symbol – w pracy nad odczuwaniem narządów ciała (żołądek, przełyk, usta, narządów ciała (żołądek, przełyk, usta,

brzuch itp.)brzuch itp.)

III faza - zastosowanie monodramy w III faza - zastosowanie monodramy w pracy nad chorobowym objawem (pracy nad chorobowym objawem (np. np.

restrykcyjnego odchudzania i prowokowanych restrykcyjnego odchudzania i prowokowanych wymiotów) wymiotów) i stymulacją u osoby chorej i stymulacją u osoby chorej

orientacji „ ku życiu”orientacji „ ku życiu”

1.Działania w kierunku identyfikowania się osoby z jej chorobą, jak i 1.Działania w kierunku identyfikowania się osoby z jej chorobą, jak i wzmacnianie u niej uczuciowej ambiwalencji w zakresie wzmacnianie u niej uczuciowej ambiwalencji w zakresie

doświadczania choroby i jej objawówdoświadczania choroby i jej objawów

2.Polega to na wskazywaniu osobie w opozycji do uświadamianych 2.Polega to na wskazywaniu osobie w opozycji do uświadamianych sobie przez nią tylko „płynących z choroby atutów” (szczupłość, sobie przez nią tylko „płynących z choroby atutów” (szczupłość, poczucie kontroli nad ciałem) przeciwstawnych, negatywnych poczucie kontroli nad ciałem) przeciwstawnych, negatywnych

(wyniszczających) emocji, myśli, jak i konkretnych ich skutków (wyniszczających) emocji, myśli, jak i konkretnych ich skutków (wyniszczenie ciała i destruktywne zmiany zdrowotne), nasilających (wyniszczenie ciała i destruktywne zmiany zdrowotne), nasilających

się podczas trwania choroby. się podczas trwania choroby.

Wykorzystanie monodramy w pracy z Wykorzystanie monodramy w pracy z symbolem nad objawem i wglądem w symbolem nad objawem i wglądem w

psychologiczne mechanizmy zaburzeń psychologiczne mechanizmy zaburzeń

””Obszar pomiędzy - do zagospodarowania” Obszar granicznyObszar pomiędzy - do zagospodarowania” Obszar graniczny

praca z tzw.„ poszerzoną rzeczywistością” aby osoba mogła sama praca z tzw.„ poszerzoną rzeczywistością” aby osoba mogła sama uzyskać wgląd w czynniki „zatrzymujące ją” w rozwoju, chorobie uzyskać wgląd w czynniki „zatrzymujące ją” w rozwoju, chorobie

czego się obawia myśląc o swojej dorosłości. Patrzenie na siebie z czego się obawia myśląc o swojej dorosłości. Patrzenie na siebie z perspektywy obszaru granicznego („ziemi do zagospodarowania”), daje perspektywy obszaru granicznego („ziemi do zagospodarowania”), daje osobie większe poczucie bezpieczeństwa, mniejszy poziom lęku przed osobie większe poczucie bezpieczeństwa, mniejszy poziom lęku przed

wejściem w tzw. trudny obszar wejściem w tzw. trudny obszar

Faza kończenia terapii - praktykowanie Faza kończenia terapii - praktykowanie nabytych umiejętności - wykorzystanie nabytych umiejętności - wykorzystanie

symbolu, rytuały symbolu, rytuały