PRZYGOTOWANIE ROZTWORÓW POMOCNICZYCH I...

87

Ćwiczenie 21

LEKI DO OCZU

PRZYGOTOWANIE ROZTWORÓW POMOCNICZYCH I UTENSYLIÓW

I. Wymagania stawiane lekom do oczu

1. Jałowość - definicja

A. Metody wyjaławiania stosowane w aptece ogólnodostępnej :

o suche gorące powietrze (temp.-170oC ,czas 1h; temp.-160oC, czas-2h)

o nasycona para wodna pod ciśnieniem (temp. - 121oC, czas - 15-30 min,

ciśnienie 101,4 [kPa])

o wyjaławianie gazami (tlenek etylenu)

o za pomocą promieniowania UV

o przez filtrację:

płyny - sączki membranowe np. Sartorius o średnicy porów

0,22μm lub ze szkła spiekanego Schotta G5f

powietrze – filtry HEPA

o za pomocą roztworów substancji bakteriobójczych (5% roztwór chlorku

lub bromku benzalkoniowego, lub 0,1% roztwór boranu

fenylortęciowego)

B. Mieszaniny środków konserwujących (FPV) I.

Chlorek benzalkoniowy (Zefirol) 0,05g/l

Diglukonian lub octan chloroheksydyny 0,10g/l

II.

Chlorek benzalkoniowy 0,05g/l

Alkohol β fenyloetylowy 4,00g/l

III. Boran fenylortęciowy (Merfen) 0,01g/l


IV. Azotan fenylortęciowy 0,02g/l


V.

Tiomersal (Mertiolat) 0,20g/l


VI.

Boran fenylortęciowy 0,01g/l

VII.

Hydroksybenzoesan metylu 0,65g/l

Hydroksybenzoesan propylu 0,35g/l


Do konserwowania fazy wodnej w maściach do oczu stosowana jest:

Mieszanina I oraz mieszanina o składzie:

Bronopol 0,10g/l


88

2. Izotoniczność - definicja

o fizjologiczne ciśnienie osmotyczne płynu łzowego w zakresie

od 280-300 mOsm/l

o roztwory izotonizujące: 0,9% NaCl (A); 1,6% KNO3 (B); 1,9% H3BO3 (C),

5% glukoza (H)

3. Euhydryczność - definicja

o fizjologiczna wartość pH płynu łzowego 7,0-7,4

tolerancja wg FPVI: - dla kropli w zakresie pH 3,5-8,5;

- dla płynów w zakresie pH 5,0-8,5

o roztwory korygujące pH i buforujące wg FPV:

Roztwór cytrynianu sodu 30,0 g/l (D)

Bufor boranowy do 0,5% roztworu detreomycyny (Ea)

Bufor boranowy do1% roztworu detreomycyny (Eb)

i wyższych stężeń detreomycyny

Roztwór tetraboranu sodu do 1% roztworów tetracyklin (Fa)

Roztwór tetraboranu sodu do 2% roztworów tetracyklin (Fb)

Bufor fosforanowy do 2% roztworu pilokarpiny (G)

4. Lepkość - definicja

o Lepkość płynu łzowego – 1,02-1,9 mPas

o Dopuszczalna lepkość roztworów używanych do zwiększenia lepkości

wg FPV ≤ 20,0 mPas

o Substancje zwiększające lepkość wg FPV:

Metyloceluloza (MC) - od 2,5 g/l do 10 g/l

Polialkohol winylowy (PVA) – od 14,0 g/l do 40 g/l

Hydroksyetyloceluloza (HEC) od 2,5 g/l do 5,0 g/l

Hydroksypropylometyloceluloza (HPMC) 5,0 g/l

5. Brak zanieczyszczeń mechanicznych:

Sączki membranowe o średnicy porów 0,8-1,2 μm: Synpor 3 i 4

Sączki ze szkła spiekanego klarujące: G1-G3

lub odpowiedniki wyżej wymienionych

II. Inne substancje pomocnicze stosowane do produkcji preparatów ocznych

III. Czynności związane z aseptycznym przygotowaniem leków recepturowych

Przed wyjałowieniem, wszystkie przedmioty (utensylia) potrzebne do wykonania

preparatów, powinny być umyte bieżącą gorącą wodą (60-70oC) i kilkakrotnie przepłukane

wodą destylowaną (3-5x).

Po wyjałowieniu roztworami substancji bakteriobójczych należy wszystkie

przedmioty przemyć jałową wodą destylowaną (5x) i wysuszyć w suszarce w temp 80oC.

89

Tabela 12. Metody wyjaławiania rozpuszczalników, roztworów pomocniczych, podłoży

maściowych i utensyliów

Metoda wyjaławiania Substancje, preparaty, utensylia

Para wodna pod ciśnieniem - autoklaw

temp.122 oC ±2 oC/ 20 min

rozpuszczalniki: woda i roztwory:

izotonizujące, korygujące pH,

substancje konserwujące,

o zwiększonej lepkości

opakowane w materiał paroprzepuszczalny

butelki i zlewki szklane, moździerze

szpatułki metalowe,

sączki ze szkła spiekanego

lignina, podkładki wagowe

zamknięte z 5-krotną ilością wody

destylowanej

przedmioty gumowe

Suche gorące powietrze - sterylizator

powietrzny 170oC/1h

160 oC2/h

Podłoża maściowe i oleje

opakowane w folię aluminiową

butelki i zlewki szklane, moździerze

opakowane w folię

szpatułki metalowe

Chemicznie - roztwory substancji

bakteriobójczych:

o 1. zanurzenie w 5% r-rze chlorku

benzalkoniowego:

70oC/1h i następnie temp. pokojowa /14-16h

2. 2. zanurzenie w 0,1% r-rze boranu

fenylortęciowego:

temp. pokojowa /24h

zakraplacze, zakrętki i inne termolabilne

przedmioty z tworzyw sztucznych

Chemicznie- roztwór substancji

bakteriobójczych

1. 1. zanurzenie w 1% r-rze chlorku

benzalkoniowego: temp.pokojowa/1h

2. 2. zanurzenie 1,5% r-rze Sekusept forte:

temp.pokojowa/1h

tuby aluminiowe

Tlenek etylenu zakraplacze, zakrętki i inne

termolabilne, nieporowate przedmioty z

tworzyw sztucznych

90

1. Przygotowanie loży z nawiewem laminarnym jałowego powietrza do pracy:

o przetarcie powierzchni blatu loży roztworem środka dezynfekcyjnego –

etanol 70o lub 1% bromkiem lub chlorkiem benzalkoniowym lub 2%

roztworem aldehydu glutarowego lub 0,2% roztworem glukonianu

chlorheksydyny

o umieszczenie w loży potrzebnego sprzętu i substancji

o włączenie lampy UV na 20-30 minut

o włączenie nawiewu laminarnego na 15 minut przed rozpoczęciem pracy

2. Przygotowanie pracownika do pracy aseptycznej:

o w przedsionku (śluzie) zmiana obuwia i zdjęcie zewnętrznej odzieży

o zdjęcie biżuterii

o nałożenie jałowej jednorazowej odzieży ochronnej (fartuch, ochraniacze na

obuwie, czepek na włosy, maseczka ochronna na nos i usta)

o higieniczne mycie rąk i higieniczna dezynfekcja:

mycie rąk przez minimum 30 sek. mydłem w płynie

dokładne spłukanie mydła ciepłą bieżącą wodą

przetarcie rąk do sucha jednorazowym ręcznikiem

na suche ręce naniesienie wystarczającej do pokrycia całej

dłoni ilości (ok. 3 ml) alkoholowego preparatu

antyseptycznego

wcieranie preparatu w skórę dłoni minimum 30 sek. i

odczekanie aż preparat całkowicie wyschnie

nałożenie jałowych rękawiczek ochronnych

3. Roztwory pomocnicze środków konserwujących:

- sporządza się zwykle w stężeniu100-krotnie wyższym niż jest wymagane w gotowym

preparacie, wyjątek stanowi alkohol β-fenyloetylowy, który dodaje się do leków do oczu nie

rozcieńczony

K1 - Diglukonian lub octan chloroheksydyny 10,0g/l

K2 - Chlorek benzalkoniowy 5,0g/l

K3 - Boran fenylortęciowy (Merfen) 1,0g/l

K4 - Azotan fenylortęciowy 2,0g/l

K5 - Tiomersal (Mertiolat) 20,0g/l

K6 - Alkohol β fenyloetylowy nie rozcieńczony

K7 - Hydroksybenzoesan metylu 6,5g

Hydroksybenzoesan propylu 3,5g

Etanol 96° do 100,0g

91

*Roztwory hydroksybenzoesanu metylu i propylu

Wymagane stężenie Nipagin w kroplach do oczu wynosi 1,0g/l. Ze względu na słabą

rozpuszczalność w wodzie nie można przygotować ich wodnego roztworu pomocniczego o

stężeniu wyższym niż zalecane w kroplach do oczu. Dlatego też można sporządzić etanolowy

roztwór pomocniczy o 10% zawartości nipagin (stężenia100x wyższe, niż zalecane w

gotowych preparatach do oczu)

Wykonanie : w loży z laminarnym nawiewem jałowego powietrza, w jałowej zlewce

rozpuścić na zimno Nipaginy w etanolu, przesączyć przez sączek ze szkła spiekanego do

jałowej butelki, zamknąć jałowym zakraplaczem.

* Obliczanie liczby kropli pomocniczego roztworu środka konserwującego, potrzebnego

do zakonserwowania 10,0g preparatu

a. zważenie 20 kropli pomocniczego środka konserwującego wypływających z

danego zakraplacza i obliczenie średniej masy kropli środka konserwującego o

zwiększonym stężeniu

np. średnia masa kropli r-ru K2 = 17 mg

b. stężenie chlorku benzalkoniowego obowiązujące w kroplach wynosi 0,05g/l, czyli:

0,05g chlorku benzalkoniowego – 1000,0g roztworu

x - 10,0g

x = 0,0005g (masa chlorku benzalkoniowego potrzebna do

zakonserwowania 10,0 kropli do oczu)

c. stężenie chlorku benzalkoniowego w roztworze pomocniczym K2

- 5,0 g/l, czyli:

5,0g chlorku benzalkoniowego – 1000,0g roztworu

x - 0,017g (średnia masa kropli roztworu K2)

x = 0,000085g chlorku benzalkoniowego zawiera jedna kropla

roztworu pomocniczego K2

d. 1 kropla roztworu pomocniczego K2 – 0,000085g chlorku benzalkoniowego

x - 0,0005g

x = 5,88 kropli ≈ 6 kropli roztworu pomocniczego K2

Odp.

Aby zakonserwować 10,0g preparatu należy użyć 6 kropli roztworu pomocniczego K2

92

4 . Zasady sporządzania roztworów pomocniczych stosowanych w technologii leków do

oczu

Ryc. 21. Schemat sporządzania roztworów pomocniczych stosowanych w

technologii leków do oczu

Preparaty

312. Aqua destilata 100,0g

313. 0,9% Sol. Natrium chloratum (A) 100,0g

314. 1,8% Sol. Natrium chloratum (2xA) 100,0g

315. 1,6% Sol. Kalium nitricum (B) 100,0g

316. 3,2% Sol. Kalium nitricum (2xB) 100,0g

317. 1,9% Sol. Acidum boricum (C) 100,0g

318. 3,0% Sol. Acidum boricum (2xC) 100,0g

319. 5% Sol. Glucosi (H) 100,0g

Odważenie substancji na papierku wagowym

Rozpuszczenie substancji w wodzie destylowanej na

zimno lub na gorąco w zlewce

Przesączenie roztworu przez sączek klarujący np. ze

szkła spiekanego Schott G-3 (roztwory rzeczywiste) lub

Schott G-1(roztwory koloidowe)

Przeniesienie przygotowywanego preparatu do butelki

infuzyjnej, opisanie etykiety ołówkiem

Wyjałowienie w autoklawie

93

320. 3% Sol. Natrium citricum (D) 100,0g

321. Bufor boranowy użyty do korekty pH, do 0,5% roztworu detreomycyny (Ea)

Skład wg FP V:

Kwas borowy 1,1g

Tetraboran sodu 0,2g

Chlorek sodu 0,2g

Woda do 100,0g

322. Bufor boranowy użyty do korekty pH, do 1% roztworu i wyższych stężeń

detreomycyny (Eb)

Skład wg FPV:

Kwas borowy 1,5g


Woda do 100,0g

323. Roztwór korygujący pH do 1% roztworów teracyklin (Fa)

Skład wg FPV:


Chlorek sodu 0,4g

Woda do 100,0g

324. Roztwór korygujący pH do 2% roztworów teracyklin (Fb)

Skład wg FPV:

Tetraboran sodu l ,6g

Woda do 100,0g

325. Bufor fosforanowy o pH 6,5 do 2% roztworu pilokarpiny (G)

Skład wg FPV:

Bezwodny wodorofosforan sodu 0,23g

Bezwodny dwuwodorofosforan sodu 0,20g

Chlorek sodu 0,24g

Woda do 100,00g

326. Sol. Benzalconium chloratum 5,0g /1 20,0g

327. Sol. Chlorhexidinum gluconicum vel aceticum 10,0g/1 20,0g

328. 10% Sol. Nipagini M+P spir. 20,0g

329. 0,5% Sol. Hydroxyethylcellulosae 100,0g

330. 1% Sol. Hydroxyethylcellulosae 100,0g

331. 0,5% Sol. Methylcellulosae 100,0g

94

332. 1% Sol. Methylcellulosae 100,0g

333. 2,8% Sol. Polivinylalcohol 100,0g

Praca w zespołach

Pytania:

1. Podaj wymagania stawianie lekom do oczu.

2. Wymień substancje pomocnicze stosowane do sporządzania kropli do oczu.

3. Jakie wymagania farmakopealne powinna spełniać woda a jakie oleje stosowane do

przyrządzania kropli do oczu?

4. W jakim celu stosowane są środki konserwujące w preparatach oftalmicznych?

5. W jakich przypadkach nie konserwuje się preparatów do oczu?

6. Jaka jest trwałość niekonserwowanych i konserwowanych preparatów do oczu?

7. Wymień cechy dobrego środka konserwującego, jakie są mechanizmy jego działania?

Dlaczego do zakonserwowania preparatów stosuje się mieszaniny różnych substancji

biobójczych?

8. W jakim celu stosowany jest bronopol?

9. Jakie jest dopuszczalne odchylenie od izotonii wg FPV? Czy można stosować preparaty

hipotoniczne?

10. Jakie są dopuszczalne wartości pH kropli i płynów do oczu? W jakim celu stosowane są

roztwory substancji korygujących pH? Wymień przykłady tych substancji.

11. Wymień wymagania stawiane substancjom zwiększającym lepkość kropli do oczu, podaj

przykłady.

12. Podaj parametry wyjaławiania substancji izotonicznych, o zwiększonej lepkości i podłoży

maściowych.

13. Kiedy powinno stosować się przeciwutleniacze?

14. Wymień farmakopealne sposoby wyjaławiania?

15. Czy promieniowanie nadfioletowe o długości fali 254nm służy do wyjaławiania

preparatów?

16. W jakim celu stosowane są sączki membranowe o średnicy porów 0,22 μm i 0,8-1,2 μm?

Synonimy:

1. Benzalkonii chloridum (FPIX) - Benzalkonium chloratum (FPVIII), Benzalkonium

chloride FPIX, Chlorek benzalkonium, Chlorek benzalkoniowy, Zephirol,

Benzalkoniowy chlorek,

2. Benzalconium bromatum solutum 10% - Sterinol,

3. Phenylhydrargyri nitras (FPIX) – Phenylhydrargyrum nitricum (FPIX), Fenylortęci (II)

azotan (FPIX), azotan fenylortęciowy, Merfenyl,

4. Alcohol phenylethylicus FPVI - Alkohol β-fenyloetylowy, Fenyloetanol,

5. Thiomersalum (FPIX) - Tiomersal Merthiolatum, Mertiolat, Etylortęciotiosalicylan

sodowy, Mertiosal, Timerosal ( FPIX),

6. Phenylhydrargyri boras (FPIX) - Phenylhydrargyri boricum FPVI, fenylortęciowy boran

FPVI, Merfen, Fenylortęci (II) boran (FPIX),

7. Methylis parahydroxybenzoas (FPIX) - Methyl parahydroksybenzoate FPIX, Metylu

hydroksybenzoesan FPIX, Aseptinum M FPVI , Nipaginum M FPVI, Methylum

hydroxybenzoicum, Methylis hydroxybenzoas FPVI, Methylparabenum, Metylparaben,

Parahydroksybenzoesan metylu, 4-Hydroksybenzoesan metylu FPVI,

8. Propylis parahydroxybenzoas (FPIX) - Propyl parahydroxybenzoate FPIX, Aseptinum P,

Nipaginum P, Propylum hydroxybenzoicum, Propylis hydroxybenzoas FPVI,

95

Propylparabenum, Parahydroksybenzoesan propylu, 4-Hydroksybenzoesan propylu FPVI,

Aseptyna P FPVI, Nipagina P FPVI, Hydroksybenzoesan propylu, Propylparaben ,

Propylu parahydroksybenzoesan FPIX,

9. Bronopolum (FPVI) - Bronosol,

10. Methylcellulosum (FPIX) - Methylose, Tylose MH, Hydrolose, MC, Methylcellulose

FPIX, Metylceluloza FPIX,

11. Hydroxyethylcellulosum FPVIII –Natrosol, HEC, Hydroksyetyloceuloza

12. Poly(alkohol vinylicus) (FPIX) – Poly(vinyl alcohol) FPIX, Alcohol polyvinylicus FPVI,

Alkohol poliwinylowy (FPIX), PVA

13. Povidonum (FPIX) – Povidone FPIX, Poliwinylopirolidonum, Powidon, PVP

14. Chlorocyclinum hydrochloricum – Chlorotetracyclinum hydrochloricum, Aureomycinum

hydrochloricum

15. Teracyclini hydrochloridum (FPIX) – Teracykliny chlorowodorek,

15. Vaselinum ophtalmicum FPVI – Vaselinum album pro usu ophtalmicum FPVI, wazelina

do maści do oczu

16. Aqua pro usu officinale (FPIX) - Woda do receptury aptecznej (FP IX)

17. Oleum pro iniectione (FPVI) – Oleum iniectabilis FPVI, Oleum ad iniectabilia FPVI,

olej do wstrzykiwań

18. Unquentum ophtalmicum pro oculis (FPV) – maść oftalmiczna do oczu

96

Ćwiczenie 22

MAŚCI ROZTWORY

I. Wiadomości wstępne

1. Maści - definicja i zastosowanie

Preparaty o konsystencji półstałej, właściwościach plastycznych, warunkujących

rozsmarowywanie i odpowiednią przyczepność do skóry lub do błon śluzowych.

Stosowane w celu:

o wywołania działania miejscowego substancji leczniczej

o wywołania działania ogólnego w wyniku przezskórnej penetracji substancji

leczniczej

o uzyskania działania nawilżającego lub ochronnego

3. Podział maści ze względu na:

o drogę podania:

na skórę

na błony śluzowe jamy ustnej

do uszu

do nosa

do oczu

dopochwowe

doodbytnicze

o układ fizykochemiczny substancja lecznicza/podłoże maściowe:

roztwory (substancja lecznicza rozpuszczona w podłożu) – układ

jednofazowy

zawiesiny (substancja lecznicza zawieszona w podłożu) – układ

dwufazowy

substancja lecznicza wemulgowana w postaci roztworu lub zawiesiny

w jedną z faz – wodną lub lipidową – układ dwu- lub wielofazowy

o zdolność przenikania maści przez skórę i wchłaniania:

epidermalne

endodermalnie

diadermalne

transdermalne

o strukturę podłoża:

o Maści hydrofobowe (lipofilowe), absorpcyjne, hydrofilowe

o Kremy (układy emulsyjne) - hydrofobowe i hydrofilowe

o Żele - hydrofilowe (hydrożele) i hydrofobowe (oleożele)

o Pasty - specjalny rodzaj maści, zawierający nie mniej niż 40%

substancji stałych

II. Maści roztwory

97

1. Podłoża stosowane w maściach roztworach

a. podłoża lipofilowe: węglowodory stałe i ciekłe (wazelina, parafina stała,

płynna), tłuszcze zwierzęce (smalec wieprzowy)

b. podłoża absorpcyjne bezwodne (układ jednofazowy) - wazelina i emulgator

typu w/o np. lanolina, cholesterol, alkohol cetylowy, alkohol stearylowy,

woski

2. Substancje czynne rozpuszczane w podłożach

a. stałe; np. tymol, kamfora, mentol,

b. płynne: np. olejki eteryczne, oleje roślinne, tran, salicylan metylu

3. Ogólne zasady sporządzania maści typu roztworu

a. Sprawdzenie rozpuszczalności substancji leczniczej wg FP b. Odważenie podłoża maściowego bezpośrednio do wytarowanej

parowniczki porcelanowej z pistlem lub na kliszę celuloidową

c. Stopienie podłoża na łaźni wodnej. Jeżeli składniki podłoża różnią się

znacznie

temp. topnienia, to kolejność stapiania składników podłoża powinna być

następująca: - składniki trudniej topliwe

- składniki o niższej temp. topnienia

- składniki ciekłe

Tabela 11. Temperatura topnienia niektórych składników podłoży:

Składnik podłoża maściowego Temp. topnienia [oC]

Woski (Cera flava, Cera alba) 61-65oC

Parafina stała (Paraffinum solidum) 50-57oC

Wazelina (Vaselinum flavum, Vaselinum album) 40-60oC

Smalec wieprzowy (Adeps suillus) 38-42 oC

Lanolina bezwodna (Lanolinum) 38-44 oC

d. Odważenie substancji leczniczej na pergaminowej podkładce i rozpuszczenie

w podłożu - substancje stałe rozpuszcza się w stopionym na łaźni wodnej (w temp.

ok. 60oC) i lekko przestudzonym podłożu

- substancje płynne dodaje się bezpośrednio do podłoża bez konieczności

jego stapiania

e. Mieszanie maści za pomocą pistla do całkowitego ochłodzenia, usuwając

wielokrotnie maść kliszą celuloidową ze ścian parowniczki i pistla,

przeniesienie do odpowiedniego opakowanie i zaopatrzenie w etykietę

odważenie podłoża

40

60

80

100

Wsch.

Zach.

98

Ryc.18. Schemat sporządzania maści typu roztworu

Maści farmakopealne wg FP VI, IX, X

215. 10% Ung. Camphorae 50,0

skład: Camphora 10,0g (FP IX)

Vaselinum hydrophillicum 90,0g

Skład: Vaselinum hydrophillicum (wazelina hydrofilowa)

Cholesterolum 3,0 g

Alcohol stearylicus 3,0 g

Cera alba 8,0 g

Vaselinum album 86,0g

216. Ung. Simplex (maść prosta) 30,0

skład: Lanolinum 10,0g (FP IX)

Vaselinum flavum 90,0g

217. Ung. Mollae (maść miękka) 30,0

skład: Lanolinum 50,0g


218. Ung. monostearinici 40,0

skład: Glyceroli monostearas 10,0g (FP IX)


Propylis gallas 0,02g

219. Ung. Majoranae 20,0

stopienie lipofilowego podłoża na łaźni wodnej

odważenie stałej substancji leczniczej

dodanie substancji leczniczej do stopionego,

przestudzonego podłoża

mieszanie maści do całkowitego ochłodzenia

przeniesienie gotowego preparatu do pudełka

plastikowego lub odpowiedniego opakowania i

opisanie etykiety

99

Skład: Majoranae herba 2,0g (FP IX)

Ethanolum 760g/l 1,0g


220. Ung. cholesteroli 20,0

skład: Cholesterolum 3,0g (FP IX)


Paraffinum solidum 16,0g

Paraffinum liquidum 64,0g

221. Ung. Olei Jecoris Aselli 30,0 (FPX)

skład: Paraffinum solidum 7,0g

Adeps lanae 10,0g


Oleum Jecoris Aselli 40,0g

222. Ung. Methyli salicylici 30,0

skład: Vaselinum album 40,0g (FP IX)

Adeps lanae 40,0g

Methylis salicylas 20,0g

223. Ung. Eucerini I

skład: Alcohol cetylicus et stearylicus 0,5g (F PIX, suplement 2013)

Alcoholes adipis lanae 6,0g


224. Ung. Eucerini II

skład: Alcohol cetylicus 0,3g (FP IX, suplement 2013)

Cholesterolum 2,0g


Preparaty recepturowe

225. Rp. Mentholi 0,5 (maść inhalacyjna)

Thymoli 1,0

Ol. Pini

Ol. Terebinthinae aa 2,5

Vaselini albi ad 50,0

M.f.ung.

226. Rp.

Camphorae 3,0


M.f.ung.

227. Rp.

100

Ung. Paraffini 50,0

M.f.ung.

skład: Paraffinum solidum 40,0g

Paraffinum liquidum 50,0g

Lanolinum anhydricum 10,0g

228. Maść majerankowa (Poradnik terapeutyczny, Wydanie II Uzupełnione, PZWL Warszawa 1969)

Ung. Majoranae

M.f.ung.

skład: Herba Majoranae 2,0g

Spiritus 95o 1,0g

Adeps suillus 20,0g

Cera flava 1,0g

Należy wykonać 3 preparaty

Pytania:

1. Jakie wymagania stawiane są podłożom maściowym?

2. Do jakiego rodzaju podłoża zaliczysz wazelinę, smalec wieprzowy i lanolinę?

3. Wymień zalety i wady wazeliny jako podłoża maściowego. Dlaczego stosowana jest

częściej do maści o działaniu powierzchniowym (epidermalnym)?

4. Co to jest liczba wodna (LW)?

5. Jaka jest temperatura topnienia i liczba wodna (LW) wazeliny?

6. Wymień zalety i wady smalcu wieprzowego jako podłoża maściowego.

7. Jaka jest temperatura topnienia i liczba wodna (LW) smalcu wieprzowego. Do jakiego

typu maści jest najczęściej wykorzystywany?

8. Na jakim podłożu wykonuje się farmakopealną maść kamforową i w jakim stężeniu?

9. Jakie jest działanie lecznicze maści kamforowej i czy może być stosowana u

niemowląt i małych dzieci?

10. Jakie właściwości wykazuje monostearynian glicerolu w maści monostearynianowej?

11. Jaka jest trwałość maści majerankowej?

12. Jakie działanie lecznicze wykazuje maść tranowa?

Synonimy

1. Vaselinum album (FPIX) - Petrolatum album (FPVI), wazelina biała

2. Vaselinum flavum (FPIX) – Petrolatum (FPVI),wazelina żółta

3. Vaselinum hydrophylicum (FPIX) - wazelina hydrofilowa

4. Paraffinum liquidum (FPIX) – Petrolatum liquidum, Oleum minerale album (FPVI), olej

parafinowy (FPV), Parafina ciekła (FPIX),

5. Paraffinum solidum (FPIX) – parafina stała (FPIX),

6. Adeps Lanae (FPIX) - Lanolinum (FPVI), Lanolinum anhydricum (FPIV), Adeps Lanae

anhydricum (FPVIII), lanolina (FPIX), lanolina bezwodna (FPIV)

7. Adeps suillus depuratum (FPVI; FPIX) - Adeps suillus (FPVI), Axungia Porci (FPIII),

Adeps suillus depuratus (FPIV), Adeps preparatus (FPIV), tłuszcz stały (FPVIII), smalec

wieprzowy

8. Olei Jecoris Aselli Unguentum (FPIX) - Unguentum Olei Jecoris Aselli (FPVI), Maść

tranowa, Maść z olejem wątłuszowym

9. Unguentum simplex (FPIX) – maść zwykła, maść prosta

101

10. Camphorae unguentum (FPIX)-Unguentum camphorae (FPVI, maść kamforowa

11. Cholesteroli unguentum (FPIX) - Unguentum cholesteroli (FPVI), maść cholesterolowa

12. Majoranae Unguentum (FPIX) - Unguentum Majoranae (FPVI) - maść majerankowa

13. Unguentum Methyli salicylici (FPIX) – Methylis salicylatis unguentum (FPIX), Maść z

salicylanem metylu

14. Unguentum Eucerini I (FPIX) - Maść eucerynowa I, Lanae alcoholum ungunentum,

Maść z alkoholami z lanoliny

15. Unguentum Eucerini II (FPIX) - Maść eucerynowa II, Cholesteroli et cetyli unguentum,

Maść cholesterolowo-cetylowa

15. Cera alba (FPIX) – wosk biały

16. Cera flava (FPIX) – wosk żółty

Ćwiczenie 23

MAŚCI ZAWIESINY

I Maści zawiesiny

1. Podłoża stosowane do wytwarzania maści typu zawiesiny:

a. jednofazowe (hydrofobowe lub hydrofilowe), po dodaniu substancji leczniczej

uzyskuje się układ dwufazowy np. maść cynkowa

b. dwufazowe (emulsyjne w/o lub o/w), po dodaniu substancji leczniczej uzyskuje się

układ wielofazowy np. krem z hydrokortyzonem

Jeżeli w recepcie nie podano jaką wazelinę należy zastosować jako podłoże maściowe, należy

użyć wazeliny białej. Wyjątek stanowią maści zawierające substancje barwne (np. ditranol),

wtedy stosuje się wazelinę żółtą.

2. Zasady sporządzania maści typu zawiesiny:

a. Odważenie substancji leczniczej na podkładce pergaminowej

b. Roztarcie substancji w moździerzu

1. jeżeli konieczna jest mikronizacja substancji leczniczej należy ucierać ją

przez co najmniej 20 min. z parafiną ciekłą lub etanolem (do całkowitego

odparowania rozpuszczalnika)

2. jeżeli substancje zawieszane są bardzo miałko sproszkowane np.

hydrokortyzon można maść sporządzać w parownicy

c. Odważenie podłoża na wadze tarowej, na papierze pergaminowym lub kliszy

celuloidowej

d. Dodanie podłoża lub płynnego składnika podłoża (np. parafina ciekła), w ilości

zbliżonej do ilości (1:1) substancji zawieszanej

e. Roztarcie substancji leczniczej z podłożem – utworzenie tzw. maści

koncentratu

f. Dodanie porcjami reszty podłoża, za każdym razem dokładne wymieszanie pistlem

g. Przeniesienie gotowego preparatu do pudełka o odpowiedniej wielkości

h. Opisanie odpowiedniej etykiety

102

Ryc.19. Schemat sporządzania maści typu zawiesiny

Maści farmakopealne wg FP IV, VI, IX

229. 10% Ung. Acidi borici 50,0 (FP IV)

skład: Acidum boricum 10,0g


230. 30% Ung. Sulfurati 20,0 (FP IX)

skład: Sulfurad usum externum 30,0g

Adeps suillus 70,0g

231. 10% Ung. Acidi salicylici 30,0 (FP VI)

skład: Acidum salicylicum 10,0g


232. 10% Ung. Zinci oxydati 20,0 (FP IX)

skład: Zinci oxydum 10,0g

Vaselinum hydrophylicum 90,0g

odważenie substancji leczniczej na podkładce

pergaminowej

roztarcie substancji zawieszanej w moździerzu

odważenie podłoża na wadze tarowej i utworzenie „maści

koncentratu”

dodanie porcjami pozostałej ilości podłoża

przeniesienie gotowej maści do opakowania i opisanie

odpowiedniej etykiety

103


233. Rp.

3% Ung. Acidi borici 50,0

234. Rp.

Sulfuris ppt. 5,0

Lanolini

Vaselini albi aa ad 100,0

M.f.ung.

235. Rp.

10% Ung. Sulfuris ppt. 50,0

236. Rp.

2% Ung. Acidi salicylici 100,0

237. Rp.


238. Rp.


239. Rp.


240. Rp.

Acidi salicylici 10,0

Lanolini


M.f.ung.

241. Rp.


Eucerini


M.f.ung.

242. Rp.


Acidi benzoici 5,0


M.f.ung.

243. Rp.

Cignolini 1,5



M.f.ung.

104

244. Rp. Cignolini 0,1



M.f.ung.




M.f.ung.


Ol. Paraffini 30,0

Lanolini


M.f.ung.

247. Rp. Hydrocortisoni 1,0

Eucerini


M.f.ung.


Ol. Paraffini

Eucerini


M.f.ung.


Zinci oxydati

Talci veneti aa 10,0


M.f.ung.

250. Rp. Diltiazemi 2,0

Hydrocortisoni 2,0

Benzoocaini 6,0

Paraffini liq. 10,0

Lekobasae ad 100,0

M.f.ung.

252. Rp. Diltiazemi 2,0

Aquae dest. q.s.

Vaselini albi

Eucerini aa ad 100,0

253. Rp. 2% Ung. Nitrocardi 10,0

Anaesthesini 5,0

Lanolini ad 70,0

M.f.ung.

S. Do smarowania okolic odbytu

105

Pytania:

1. Jaki rodzaj kwasu bornego należy użyć do sporządzenia maści bornej?

2. Na jakim podłożu należy wykonać maść borną i jakie wykazuje ona działanie

lecznicze?

3. Dlaczego maści bornej nie powinno stosować się u małych dzieci i niemowląt?

4. Dlaczego maść siarkową należy wykonać na smalcu? Jakie znasz rodzaje siarki i którą

z nich zastosujesz, jeżeli lekarz nie zaznaczy na recepcie? Jakie działanie lecznicze

wykazuje siarka na skórze?

5. W jakim preparacie galenowym wykorzystano olej rycynowy do rozpuszczania kwasu

salicylowego?

6. Jakie podłoże wykorzystuje się do sporządzenia farmakopealnej maści cynkowej i do

jakiej innej maści stosowane jest to podłoże?

7. Na jakim podłożu wykonuje się maść salicylową, z jaką substancją płynną można

rozetrzeć kwas salicylowy w celu uzyskania odpowiedniej wielkości cząstek?

8. Jakie jest dopuszczalne stężenie kwasu salicylowego w preparatach recepturowych?

II. Pasty

1. Definicja i właściwości

Pasty - stężone maści typu zawiesin, zawierające nie mniej niż 40% substancji stałych

Właściwości: - twarda konsystencja, trudna rozsmarowywalność na skórze

- substancje lecznicze (miałko lub bardzo miałko sproszkowane)

wykazują

działanie ściągające, adsorbujące, przeciwbakteryjne i przeciwzapalne

- najczęściej stosuje się podłoża lipofilowe

2. Ogólne zasady sporządzania past:

Pasty przygotowuje się w ten sam sposób jak maści zawiesiny za wyjątkiem:

- zawieszania substancji stałych w stopionym podłożu

- nie dodawaniu dodatkowych substancji płynnych do ucierania

(aby nie zmieniać konsystencji past)

Pasty farmakopealne wg FPVI, IX

254. Pastae Zinci 30,0 (FPIX)

skład: Zincum oxydatum 25,0g

Tritici amylum 25,0g


255. Pastae Lassara 20,0 (FPIX)

skład: Acidum salicylicum 2,0g

Zincum oxydatum 25,0g



106

256. Pastae Zinci cum Ichthyoli 30,0 (FPIX)

skład: Zinci oxydum 22,5g

Ichtiolum 22,5g




257. Rp.

Urotropini 15,0

Pastae Zinci oxydati ad 100,0

258. Rp.

Sulf. ppt. 5,0

Ichthyoli 2,0


259. Rp.

Sulf. ppt. 5,0


260. Rp.

Ung. Wilkinsona

Pastae Zinci oxydati aa ad 100,0

S. Smarować 2xdziennie przez 3 dni

Ung. Wilkinsona (Receptariusz, Lek w Polsce, Warszawa 1992)

skład: Pix liq. Pini 15,0

Sulf. ppt. 15,0

Calcium carbonicum 10,0

Sapo kalinus 30,0

Adeps suilus 30,0

M. f. ung.

Wykonanie maści Wilkinsona - do stopionego na łaźni wodnej smalcu wieprzowego

dodać dziegieć; siarkę i węglan wapnia rozetrzeć kolejno w moździerzu, dodać mydło

potasowe, wymieszać. Do moździerza dodawać porcjami stopiony smalec z rozpuszczonym

dziegciem sosnowym.

261. Rp.

Sulf. ppt. 2,0

Resorcinoli 1,0


M. f. ung.

107

262. Rp.

Prodermini 0,3


M. f. ung.

263. Rp.

Kalii iodati 7,5

Pastae Zinci

Hascobasae aa ad 100,0

M. f. ung.

S. Przeciwobrzękowo

Pytania:

1. Do jakiego typu fizykochemicznego zaliczysz pasty?

2. Czy do pasty cynkowej można dodać ditranol?

3. Jakie jest zastosowanie pasty Lassara, czym różni się od pasty cynkowej?

4. Jakie działanie wykazuje prodermina a jakie dziegieć sosnowy?

5. Jakie jest działanie farmakologiczne maści . Wilkinsona?


Synonimy

1. Zinci oxidi Unguentum (FPIX) – Zinci oxydi unguentum (FPVI), Unguentum Zinci(FPIX),

Maść z tlenkiem cynku (FPIX), Maść cynkowa (FPIX),

2. Zinci oxydi Pasta (FPIX) – Pasta Zinci (FPIX), Pasta Zinci oxydati (FPVI), Pasta

cynkowa, Pasta z tlenkiem cynkowym

3. Zinci salicylatis Pasta (FPIX) - Unguentum Zinci salicylatum (FPIV), Pasta Zinci

salicylata Lassari (FPIX), Pasta Lassari, Zinci salicylatis Pasta (FPVI), pasta cynkowa z

kwasem salicylowym (FPIX),

4. Zinci oxydi et ichthammoli Pasta (FPIX) - Zinci oxydi et ammonii bituminosulfonatis

pasta (FPIX), Pasta Zinci cum Ammonio sulfobituminico, Pasta cynkowa z sulfobituminianem

amonowym (FPIX), Pasta cynkowa z ichtiolem, Pasta cynkowa z ichtamolem

5. Dithranolum (FPIX) – Cignolinum, Cigantralum, Dihydroxyanthranolum, Anthralinum,

Cignolina, Cygnolina, Antralina, Cigantral, Batidrol, Ditranol

108

Ćwiczenie 24

MAŚCI EMULSJE I WIELOFAZOWE

ZASTOSOWANIE MIKSERA APTECZNEGO.

1. Charakterystyka maści emulsyjnych i wielofazowych

a podłoża o charakterze emulsji typu w/o (krem hydrofobowy) lub o/w (krem

hydrofilowy)

b substancja lecznicza rozpuszczona w fazie wodnej lub olejowej (maść dwufazowa)

bądź częściowo zawieszona lub rozpuszczona (maść wielofazowa)

2. Zasady sporządzania maści emulsji w/o:

a. Odważenie stałej substancji leczniczej (podkładka pergaminowa)

b. Odważenie podłoża bezpośrednio do wytarowanej parowniczki z pistlem

c. Rozpuszczenie substancji leczniczej w wodzie (w zlewce)

d. Wprowadzenie fazy wodnej do podłoża absorpcyjnego (z dodatkiem emulgatora w/o

• metoda na zimno

– dodawanie małymi porcjami fazy wodnej do podłoża przy jednoczesnym

mieszaniu pistlem

• metoda na ciepło

- w wytarowanej parownicy stopienie podłoża lipofilowego na łaźni

wodnej

- ogrzanie fazy wodnej do temperatury podłoża

- dodanie fazy wodnej do podłoża i mieszanie do ochłodzenia kremu

- zważenie otrzymanego kremu i uzupełnienie ubytku wody, jeżeli jest taka

konieczność

e. Przeniesienie gotowego preparatu do pudełka o odpowiedniej wielkości

f. Zaopatrzenie preparatu w odpowiednią etykietę

Ryc. 20. Schemat sporządzania maści typu emulsji

sporządzenie w zlewce roztworu substancji leczniczej

odważenie do parownicy podłoża maściowego

wemulgowanie fazy wodnej do podłoża maściowego

przeniesienie gotowej maści do opakowania i opisanie

odpowiedniej etykiety

109

3. Zasady sporządzania maści wielofazowych

a. Odważenie stałej substancji leczniczej na podkładce pergaminowej

b. Odważenie podłoża na karcie celuloidowej lub podkładce pergaminowej

c. Zawieszenie substancji leczniczej w podłożu w stosunku 1:1 (maść koncentrat)

w parowniczce lub moździerzu

d. Dodanie porcjami reszty podłoża (maść typu zawiesina)

e. Wprowadzenie do maści zawiesiny porcjami fazy wodnej przy starannym

mieszaniu za pomocą pistla do całkowitego wemulgowania (maść

wielofazowa: zawiesina-emulsja w/o)

f. Przeniesienie gotowego preparatu do pudełka o odpowiedniej wielkości

g. Zaopatrzenie preparatu w odpowiednią etykietę

4. Zasady użycia miksera aptecznego

Ogólne zasady przygotowania maści za pomocą miksera:

Odważenie do pojemnika:

o podłoża

o dodanie substancji stałych

o dodanie substancji płynnych

o zamknięcie pojemnika nakrętką zaopatrzoną w odpowiednie mieszadło

o umieszczenie przygotowanego pojemnika z substancjami w unguatorze i

uruchomienie urządzenie

Dodatkowe wskazówki: wg EPRUS-B&Ł.Ejsmont

● Substancje grubokrystaliczne lub tabletki (np. mentol, kamfora, kwas salicylowy) należy

wcześniej odpowiednio rozdrobnić w moździerzu

● Większość maści można wykonać korzystając z domyślnych ustawień urządzenia np.: obroty na poziomie 5 (około 1400 obrotów/minutę), czas mieszania - 2 min.

● W przypadku wykorzystania twardszych podłoży maściowych (np. pasta cynkowa, czy euceryna z lodówki), proces mieszania należy rozpocząć od prędkości 0 lub 1

i stopniowo zwiększać liczbę obrotów.

● W przypadku maści zawierających fazę wodną i eucerynę jako główny składnik podłoża, należy przedłużyć czas homogenizacji do około 4 min. i zwiększyć ustawienie obrotów ● W przypadku wykonywania preparatów zawierających w składzie eucerynę, wodę i witaminy (zwłaszcza wit. A liq.) należy je wykonać w dwóch etapach – najpierw bez

dodatku witamin (4 min., obroty 8), a następnie dodając witaminy i nastawiając krótki

czas mieszania – rzędu 20 sek. i niskie obroty - 1 lub 2.

5. Maści emulsyjne zawierające roztwory witamin A,D,E

Przykład A. Rp. Vit. A 300 000 j.m.

Aquae 40,0

Hascobasae ad 200,0

Vitaminum A

Preparat handlowy występuje w postaci roztworu wodnego witaminy A

110

1 ml (ok. 30 kropli) roztworu, w zależności od producenta, może zawierać 45 000 lub 50 000

j.m. palmitynianu retinolu oraz substancje pomocnicze między innymi Cremophor EL –

emulgator o/w

1 kropla preparatu zawiera 1 670 j.m. witaminy A

Wykonanie:

Do parowniczki odważyć podłoże, wemulgować wodę. 300 000 j.m. witaminy A

zawartych jest w 6,0 ml preparatu. Aby ustalić jaka jest zawartość palmitynianu retinolu w

1,0g roztworu wodnego należy zważyć 1,0 ml tego preparatu.

1,0 ml witaminy waży ok. 1,09 g, co odpowiada 50 000 j.m., z tego wynika, że 1,0 g

witaminy A zawiera 46 000 j.m. Należy więc odważyć ok. 6,6g preparatu.

lub

Można również ustalić liczbę kropli w 1,0g preparatu; 1,0g zawiera 27 kropli.

Wiedząc, że 1 kropla zawiera 1 670 j.m., to 27 kropli zawiera 45090 j.m. Należy więc

odważyć ok. 6,6g preparatu

Przykład B. Rp. Hydrocortisoni 1,0

Vit. E 2,5

Hascobazae ad 100,0

Vitaminum E

1 ml (ok. 30 kropli) zawiera 300 mg - 300 j.m. octanu tokoferolu oraz rozpuszczalnik: olej

arachidowy oczyszczony.

Preparat handlowy występuje w postaci kropli olejowych - 10,0 ml.

1 kropla zawiera ok. 10 mg (10 j.m.) int-rac-alfa Tocopherylis acetas

Zapis na recepcie Vitamini E 2,5

jest niejednoznaczny i może sugerować konieczność wydania czystego tokoferolu lub użycie

gotowego preparatu. W takim przypadku należy skontaktować się z lekarzem.

w przypadku użycia czystego tokoferolu:

należy obliczyć ilość ml gotowego preparatu wiedząc, że:

1,0 ml gotowych kropli – 0,3 g czystego tokoferolu

x ml gotowych kropli – 2,5 g czystego tokoferolu

x= 8,3 ml gotowego preparatu

Wiedząc, że gęstość oleju arachidowego wynosi 0,92 [g/ml] (Receptura apteczna,

R.Jachowicz i inni, PZWL, Warszawa 2004), po pomnożeniu przez 8,3 ml uzyska się ilość

gramów Vit. E jaką należy dodać do podłoża.

Należy odważyć 7,6 g Vit.E i wemulgować do maści.

111

w przypadku użycia gotowego preparatu

na recepcie powinien być zapis:

Rp. Sol. Vitamini E oleosae 2,5

lub

Rp. Vit. E liq. 2,5

Wykonanie:

Do parowniczki dodać odważony na wadze proszkowej hydrokortyzon, dodać podłoże

(1:1), dokładnie wymieszać pistlem (maść koncentrat), dodać porcjami resztę podłoża a

następnie 2,5 g Vitaminum E liq.

Vitaminum A syntheticum densatum oleosum (Vitaminum A palmit.concentr.) - 1 mln j.m./g,

Retinolum palmitinicum -1 mln j.m./g) - to preparat koncentrat, zawierający Vit. A rozpuszczoną w

oleju

Skład koncentratu:

olej arachidowy

syntetyczny ester retinolu

α-tokoferol (stabilizator)

Jedna kropla koncentratu zawiera 35 000 j.m. (IU) Witaminy A (1 kropla waży ok. 0,035g)

W celu ułatwienia precyzyjnego odmierzania kropli witaminy A należy przygotować roztwór

pomocniczy o stężeniu 10 000 j.m. w jednej kropli.

I. Do 2,5 g koncentratu witaminy A dodać 6,0 g oleju rzepakowego lub oleju lnianego. Roztwór należy

przechowywać w lodówce, trwałość 1 miesiąc. Masa pojedynczej kropli dla oryginalnego zakraplacza

wewnętrznego wynosi do 34 mg.

Maści emulsyjne i wielofazowe farmakopealne wg FPIV, FPVI, FPIX

264. Ung. leniens 30,0 (FPIX)

skład: Cetyl palmitate 15,0g

Cera alba 8,0g

Rapae oleum 62,0g

Aqua 15,0g

Lavendulae oleum 0,2 ml

265. Ung. Dermatoli 20,0 (FPIX)

skład: Bismuthum subgallicumi 20,0g

Ung. Leniens 80,0g

112

266. Ung. Ichtyoli 30,0 (FPIX)

skład: Lanolinum 45,0g


Ammonnium bituminosulfonas 10,0g

267. Ung. Ichtyolo- camphorati 30,0 (FPIX)

skład: Camphora 5,0g

Ammonium bituminosulfonas 15,0g

Lanolinum 40,0g


268. Rp.Ung. Hydrargyri aminochlorati 30,0 (FPIV - teoretycznie)

skład: Hydrargyrum bichloratum 10,8g

Ammonium hydricum solutum 16,2g

Lanolinum 25,0g


Aqua q.s.

Obecnie w aptece maść z aminochlorkiem rtęciowym otrzymuje się w wyniku

zawieszenia aminochlorku rtęciowego w podłożu, uprzednio mikronizując go w moździerzu

przez 20 minut z równoważną ilością parafiny płynnej. Podłożem może być podłoże o

składzie: Lanolinum hydricum, Vaselinum album aa 50,0 lub wazelina biała.


269. Rp. Ung. nigrum 10,0 (Receptariusz, Lek w Polsce, Warszawa 1992)

skład : Argentum nitricum 0,1g

Balsamum peruvianum 1,0g


270. Rp. Unq. Acidi borici cum Mentholo 50,0

(Krówczyński L., Ćwiczenia z receptury, Kraków 1996)

skład: Acidum boricum 2,0g

Mentholum 0,2g


271. Rp. Ung. Acidi borici cum Mentholo 30,0

(Poradnik terapeutyczny, Wydanie II Uzupełnione, PZWL Warszawa 1969)

skład : Acidum boricum 4,0g

Mentholum 1,0g

Lanolinum 9,0g

Paraffinum solidum 38,0g

Paraffinum liquidumi 48,0g

113


272. Rp. 3% vel 2% Sol. Acidi borici 40,0 (30,0)

Eucerini ad 100,0

M. f. ung.

273. Rp. 3% Sol. Acidi borici

Vaselini albi


M. f. ung.

274. Rp. 3% Sol. Acidi borici 40,0

Eucerini 50,0

Aq. Calcis ad 100,0

M. f. ung.

275. Rp. Vit. A 400 000 j.m.

Aquae 40,0

Hascobasae ad 200,0

M. f. ung.

276. Rp. Ureae puri 20,0

Aq. dest.


M. f. ung.

277. Rp. Prodermini 0,5

1% Sol. Ac. borici 10,0

Eucerini 20,0

M. f. ung.



Hascobazae ad 30,0

M. f. ung.


Anaesthesini 1,0

Vit. A 1,0

2% Sol. Ac. borici

Eucerini anh.

Hasccobasae aa ad 100,0

M. f. ung.


3% Sol. Ac. borici

Lanolini


M. f. ung.

114

281. Rp. Hydrocortisoni 1,0 Ac. salicylici 10,0

2% Sol. Ac. borici 30,0 Eucerini ad 100,0

M. f. ung. 282. Rp. Hydrocortisoni 2,0 3% Sol. Ac. borici 30,0 Vit. A+D3 Vit.E aa 10,0 Ung. Cholesteroli 25,0

Eucerini Vaselini aa ad 100,0

M. f. ung.

283. Rp. Prednisoloni 0,5 3% Sol. Ac. borici 40,0

Eucerini ad 100,0 M. f. ung.

284. Rp. Polocaini 0,5

Bismuthi subgallici 10,0 Azulani 5,0

Ung. Mollae ad 100,0 M.f.ung.

S. Do smarowania okolic odbytu

285. Rp. Vit. A 150 000j.m. Zinci oxydati Acidi salicylici aa 3,0 Ureae 10,0 Hydrocortisoni 1,0 Eucerini 2% Sol. Acidi borici Hascobasae aa ad 100,0

M. f. Ung. 286. Rp. Vit. E liq. Glycerini aa 5,0 Aquae Calcis 30,0 Eucerini 40,0 Vaselini albi ad 100,0 M. f. Ung.

287. Rp. Ureae 5,0 Hydrocortisoni 1,0 0,9% Sol. Natrii chlorati 20,0 Vaselini albi Hascobasae aa ad 100,0

M. f. Ung.


115

Pytania :

1. Którą z maści hydrofobowych można zaliczyć do emolientów ? Jakie działanie na skórę

wykazują emolienty?

2. Jakie jest zastosowanie i działanie Ung. Leniens?

3. Do jakiego typu fizykochemicznego zaliczyć należy maść dermatolową i jakie jest jej

działanie?

4. Czy można stosować maść ichtiolową w stężeniach wyższych niż farmakopealne, jakie jest

działanie lecznicze tej maści?

5. Dlaczego nie powinno stosować się maści kamforowo-ichtiolowej u małych dzieci?

6. Co jest substancją wyjściową do otrzymania maści rtęciowej białej a jaka substancja działa

leczniczo w gotowej maści ? Dlaczego maść otrzymuje się metodą strąceniową?

7. W jaki sposób można przygotować maść z aminochlorkiem rtęci, aby uzyskać cząstki

zmikronizowane i na jakim podłożu można przygotować taką maść?

8. Jakie jest zastosowanie i typ fizykochemiczny maści Mikulicza? Jakie działanie wykazuje

balsam peruwiański?

9. Dlaczego w maści Mikulicza należy zastosować olej rycynowy? W jakich preparatach

recepturowych wykorzystano właściwości fizykochemiczne oleju rycynowego?

Synonimy

1.Ungentum leniens (FPIX) - Ung. Emoliens (FPIX), Ung. Refrigerans (FPIX , Cold craem

(FPIX), Maść zmiękczająca

2. Bismuthi subgallatis Unguentum (FPVI) - Bismuthi subgallatis unguentum, Unguentum

Dermatoli,Maść z zasadowym galusanem bizmutu, Maść dermatolowa

3. Ichthammoli Unguentum (FPIX) - Unguentum Ammonii sulfobituminici (FPVI), Ung.

Ichtyoli, Ammonii bituminosulfonatis Ung (FPIX), Maść ichtiolowa, Maść z

sulfobituminianem amonowym,

4. Ichthammolo- camphoratum Unguentum (FPIX) - Unguentum contra congelationem

(FPVI), Maść przeciw odmrożeniom, Maść ichtiolowo-kamforowa, Maść ichtamolowo-

kamforowa

5. Unguentum Hydrargyri aminochlorati (FPIV) - Ung. Hydrargyri amidatobichlorati,

Ung. Hydrargyri album, Maść rtęciowa biała, Maść z aminochlorkiem rtęciowym

6. Unguentum nigrum - Ung. Nitricum, Ung. Argenti nitrici compositum, Maść czarna,

Maść Mikulicza

7. Unguentum Acidi borici cum Mentholo - Boromenthol, Maść boromentolowa

116

Ćwiczenie 25

NIEZGODNOŚCI W MAŚCIACH RECEPTUROWYCH.

MAŚCI NA PODŁOŻACH BEZTŁUSZCZOWYCH. MAŚCI Z ANTYBIOTYKAMI.

I. Niezgodności

a. fizyczne wynikające z:

nie mieszania się składników podłoża np. Maść Mikulicza

zastosowania przeciwnych emulgatorów i tym samym obniżenia zdolności

wchłaniania wody przez podłoże maściowe

Przykład:

Rp. Vit. A + D3 liq. 10,0

Aq. dest.


Roztwór witaminy A + D3

1 ml roztworu wodnego zawiera 20 000 j.m. Vit A i 10 000 j.m. Vit D3 oraz substancje

pomocnicze, między innymi Polisorbat 80 - emulgator o/w.

1 ml preparatu – zawiera ok. 34 krople preparatu.

1 kropla zawiera 588 j.m. Vit. A i 294 j.m. Vit. D3.

Doświadczalnie wyznaczono, że: 1,0g witaminy zawiera ok.19 kropli

Euceryna

Mieszanina: wazeliny białej (95,0g), alkoholu cetylowego (3,0g) i cholesterolu (2,0g) –

emulgatory w/o. Liczba wodna (LW) wynosi ok. 300.

Sposoby rozwiązania niezgodności :

1. Obniżenie zawartości fazy wodnej do 1/3 masy maści emulsji i zastąpienie jej euceryną.

100,0g (całkowita masa maści) – 10,0g (masa witamin) = 90,0g (masa fazy wodnej i euceryny)

3 cz maści emulsyjnej zawiera 2 cz euceryny

90 cz maści emulsyjnej zawiera - x cz euceryny

x= 60 cz czyli 60 ,0 g

Rp. Vit. A + D3 liq. 10,0

Aq. dest. 30,0

Eucerini ad 100,0

Wykonanie:

Należy odważyć eucerynę, następnie wemulgować fazę wodną a na końcu dodać

witaminę w postaci gotowego preparatu.

2. Należy odważyć eucerynę, dodać witaminę w postaci gotowego preparatu a następnie

małymi porcjami dodawać fazę wodną w ilości takiej, jaką uda się wemulgować. Fazę wodną,

której nie uda się wemulgować należy zastąpić euceryną.

117


288. Rp. Vit. A liq. 10,0

3% Sol. Ac. borici


M. f. Ung.

289. Rp. Vit. A 150 000 j.m. vel 300 000 j.m.

Vit. E 1,5 vel 2,4

2% Sol. Acidi borici 35,0 vel 20,0

Eucerini ad 100,0 vel 200,0

M. f. Ung.

290. Rp. Vit. A 100 000 j.m.

Vit. E 0,1

Eucerini 60,0

2% Sol. Acidi borici ad 100,0

M. f. Ung.

291. Rp. Vit. A 300 000 j.m.

Aquae 40,0

Eucerini 80,0


M. f. Ung.


Vit. A 100 000 j.m.


Eucerini ad 100,0

M. f. Ung.

293. Rp. Vit. A 200 000 j.m.

3% Sol. Acidi borici 30,0

Eucerini ad 100,0

M. f. Ung.

294. Rp. Vit. A 100 000 j.m.

Paraffini liq.

2% Sol. Acidi borici aa 20,0

Eucerini ad 100,0

M. f. Ung.

295. Rp. Vit. A + D3 5,0

Vit. E 2,0

Aq. dest. 20,0

Eucerini ad 100,0

M. f. Ung.

296. Rp. Vit. A 500 000 j.m.

118

3% Sol. Ac. borici

Eucerini


M. f. Ung.

297. Rp. Ureae 10,0

Ac. salicylici 5,0

Eucerini ad 50,0

M. f. Ung.

298. Rp. Ichthyoli 5,0

Lanolini 10,0

Vaselini flavi

2% Sol. Ac. borici aa ad 50,0

M. f. Ung.

b. chemiczne wynikające ze :

zmiany pH : unieczynnienie substancji aktywnej

reakcji red-ox

reakcji podwójnej wymiany

hydrolizy

299. Rp.Detreomycini 1,0

Eucerini

Ag. Calcis aa ad 100,0

M. f. Ung.


Eucerini

Ag. Calcis aa ad 100,0

M. f. Ung.

301. Rp. Detreomycini

Sulf. ppt.

Ichthioli aa 1,0

Hydrocortisoni 0,1

Zinci oxydati

Talci veneti aa 4,0

Glycerini 2,0

Eucerini 9,0

Ol. Lini ad 25,0

M. f. Ung.


Pasta Zinci ad 50,0

303. Rp. Hydrargyri aminochlorati 1,0

119

Resorcini

Bismuthi subnitrici aa 10,0

Lanolini ad 50,0

M. f. Ung.

304. Rp. Kalii carbonici

Balsami peruviani

Ichtioli aa 5,0

Saponis Kalini ad 100,0

M. f. Ung.

305. Rp. Acidi salicylici 1,0

Sulfuri ppt.

Saponis Kalini aa 2,5

Adipis suilli vel Vaselini flavi 50,0

M. f. Ung

II. Maści na podłożach beztłuszczowych

1. Podłoża stosowane w maściach beztłuszczowych

a. podłoże hydrofilowe : woda, glicerol lub glikol propylenowy, substancje

żelotwórcze pochodzenia organicznego lub nieorganicznego

b. podłoże polietylenoglikolowe ( Macrogolum)

2. Zalety i wady hydrożeli organicznych i nieorganicznych oraz ich zastosowanie

3. Zalety i wady maści makrogolowej i jej zastosowanie

Farmakopealne maści beztłuszczowe wg FPVI, FPIX

306. Ung. Gliceroli 30,0

skład : Tritici amylum 10,0

Aqua 15,0

Glycerolum 86% 90,0

Ethanolum 1,0

Methylis hydroxybenzoas 0,2

307. Ung. Macrogoli 30,0 (FPIX)

skład : Macrogolum 1500 50,0

Macrogolum 400 50,0

III. Maści z antybiotykami

120

Wszystkie postacie recepturowe z antybiotykami powinny być wykonywane w

warunkach jałowych.

308. Rp. Neomycini 2,0

Vit. A liq. 100000 j.m.

Vit. E 10000 j.m.

Vaselini albi


M. f. Ung.

309. Rp. Nystatini 250000 j.m.

Hydrocortisoni 0,25

Eucerini

Vaselini albi

3% Sol. Acidi borici aa ad 100,0

M. f. Ung.

310. Rp. 2% Ung. Detreomycini 100,0

311. Rp. Chloramphenicoli 2,0


Zinci oxydati 6,0

3% Sol. Acidi borici 25,0

Hascobasae ad 100,0

M. f. Ung.


Pytania:

1. Jaki rodzaj hydrożeli daje efekt przypudrowania na skórze? Jakie polimery organiczne

znalazły zastosowanie w preparatach recepturowych?

2. Wymień zalety maści makrogolowej. Jakie jest jej zastosowanie?

3. Dlaczego w hydrożelach stosowane są glicerol, glikol propynenowy, hydroksybenzoesan

metylu i propylu?

4. Jaki rodzaj niezgodności występuje w maści Mikulicza?

5. Czy można bezpośrednio w preparacie łączyć antybiotyki z wodą wapienną?

6. Jaki rodzaj niezgodności ma miejsce przy łączeniu kwasu salicylowego z mydłem potasowym

i w jaki sposób można ją rozwiązać?

7. Dlaczego należy zwracać szczególną uwagę na sposób wykonania maści zawierającej w

składzie witaminy: A, A + D3, fazę wodną i eucerynę?

8. Jaką substancję, w jakim stężeniu i dlaczego należy dodać do maści zawierającej w składzie

Cignolinę i pastę cynkową?

Synonimy:

1. Chloramphenicolum (FPIX) – Detreomycinum , Chloromycetinum, Chloramfenikol

2. Ung. Gliceroli (FPVI) – Glyceroli Unguentum (FPVI), maść glicerolowa

3. Ung. Macrogoli (FPXI) - Ung. Polyoxyaethylenicum (FPIX), Maść polietylenoglikolowa,

maść makrogolowa

Ćwiczenie 26

121

PREPARATY DO OCZU. KROPLE DO OCZU

1. Definicja i rodzaje preparatów do oczu (FPVIII)

2. Wymagania stawiane kroplom do oczu w postaci roztworów i zawiesin (FPVIII)

3. Zasady sporządzania kropli do oczu:

Wszystkie czynności wykonywane są w loży z nawiewem laminarnym (za wyjątkiem

preparatów sporządzanych wg metody I)

a. Dobór odpowiedniej metody sporządzania wg FP V

Metoda 1:

- Roztwór substancji leczniczej wyjaławiać 20 minut parą nasyconą pod

zwiększonym ciśnieniem 101,4kPa w temp. 122oC ±2oC lub 30 min. w

parze bieżącej, w temp. 98oC-100oC - jeżeli dodano substancje

konserwujące

Metoda 2:

- Roztwór substancji leczniczej sporządzać w warunkach aseptycznych i

wyjaławiać używając sączków membranowych o średnicy porów

0,22 μm±0,01μm, sączków ze szkła spiekanego G5 lub innych, o

analogicznej zdolności zatrzymywania.

Metoda 3:

- Roztwór lub zawiesinę jałowej substancji leczniczej sporządzać i rozlewać

w warunkach aseptycznych

b. Odważenie do jałowej zlewki odpowiedniego rozpuszczalnika wg tabeli: ”Dobór

właściwych środków pomocniczych i metody sporządzania kropli do oczu”

- gdy ilość wody, potrzebna do uzyskania roztworu izotonicznego nie

przekracza 20% przepisanej ilości roztworu, substancję leczniczą

rozpuszcza się w roztworze izotonizującym, nie uwzględniając wody

- gdy woda stanowi więcej niż 90% przepisanego roztworu, substancję

leczniczą rozpuszcza się w samej wodzie

- jeżeli ilość wody mieści się w przedziale od 20%-90%, substancję

leczniczą należy rozpuścić w wodzie jałowej i roztworze izotonizującym

- jeżeli substancja lecznicza nie jest wyszczególniona w tabeli, należy 0,1g

tej substancji rozpuścić w 2,0 g wody i uzupełnić do przepisanej objętości

roztworem izotonizującym A lub C, a związki srebra roztworem B

c. Odważenie na jałowej pergaminowej podkładce substancji leczniczej

d. Rozpuszczenie substancji leczniczej

e. Dodanie mieszaniny środków konserwujących (jeżeli ich obecność jest wymagana)

f. Przesączenie przygotowanego preparatu przez sączek klarujący (metoda 1) lub

wyjaławiający (metoda 2) do butelki

g. Opisanie preparatu na etykiecie:

- podanie daty ważności i warunków przechowywania (jeżeli preparat

powinien być przechowywany w lodówce)

- zaopatrzenie w odpowiedni piktogram, jeżeli w skład kropli wchodzą

substancje należące do wykazu A

- jeżeli jest to zawiesina dodatkowo zaopatrzyć w etykietę „zmieszać przed

użyciem”

122

Ryc. 24 Schemat postępowania przy sporządzaniu kropli do oczu wg metody 2

Tabela 13. „Dobór właściwych środków pomocniczych i metody sporządzania kropli do

oczu” wg FP V

Substancja lecznicza 0,1g substancji

leczniczej, w n g

jałowej wody

roztwór do

uzupełnienia

środek

konserwujący

metoda

sporządzania

warunki

wyjaławiania

Atropini sulfas 1,3 A,C II,III,V 1,2 100oC/30min

Kalii iodidum 3,8 A VII 1,2 100oC/30min

Natrii iodidum 4,2 A VII 1,2 100oC/30min

przygotowanie loży z nawiewem laminarnym,

utensyliów, roztworów pomocniczych, substancji

leczniczych

przygotowanie pracownika

sporządzenie roztworu substancji leczniczej w loży z

nawiewem laminarnym

Opisanie preparatu (etykieta)

odważenie rozpuszczalnika do zlewki

odważenie substancji leczniczej

rozpuszczenie substancji leczniczej

zakonserwowanie

przesączenie wyjaławiające do

butelki

123

Przykład A

Rp. 1% Sol. Atropini sulfurici 10,0

M.f.gtt. opht.

1. Wg danych zawartych w tabeli 0,1 g siarczanu atropiny należy rozpuścić w 1,3 g

wody jałowej. 1,3 g wody jałowej stanowi 13% ilości preparatu (13% 20%), dlatego

substancję leczniczą należy rozpuścić w roztworze izotonizującym A (0,9% NaCl)

2. Roztwór siarczanu atropiny należy zakonserwować mieszaniną II (ewentualnie III lub

V), dlatego należy dodać roztwory pomocnicze środka konserwującego K2, K6

3. Przesączyć przez sączek membranowy wyjaławiający – metoda 2

Wykonanie:

0,1g Atropinum sulf. + 9,9g 0,9% NaCl (A) + mieszanina środków

konserwujących K6 i K2 sączenie wyjaławiajace

Przykład B

Rp. 2% Sol. Natrii iodati 20,0

M.f.gtt. opht.

1. 0,4g jodku sodu należy rozpuścić w 16,8g wody jałowej, stanowiącej 84%

masy preparatu, substancję leczniczą należy rozpuścić w 16,8g wody

jałowej i w 2,8g roztworu A

2. Roztwór jodku sodu zakonserwować roztworem pomocniczym środka

konserwującego K7

3. Przesączyć przez sączek membranowy wyjaławiający – metoda 2

Wykonanie:

0,4g Natrium iodatum + 16,8g H2O + 2,8g 0,9% NaCl (A) + środek

konserwujący K7 sączenie wyjaławiające

Przykład C

Rp. 3% Sol. Kalii iodati 10,0

M.f.gtt. opht.

1. 0,3g jodku potasu należy rozpuścić w 11,4g wody jałowej, stanowiącej

114% masy preparatu, dlatego też substancję leczniczą należy rozpuścić w

9,7g wody jałowej (roztwór hipertoniczny)

2. dodanie środka konserwującego K7

3. wyjaławianie przez sączenie – metoda 2

Wykonanie:

0,3g Kalium iodatum + 9,7g H2O + środek konserwujący K7 sączenie

wyjaławiające

124

Preparaty

334. Rp. 0,5% Sol. Atropini sulfurici 10,0

M.f.gtt. opht.

S.2x dziennie po 1 kropli do obu oczu przez 3-5 dni

335. Rp. 0,5-1% Sol. Homatotropini hydrobromici 10,0

M f. gtt. ophthalmicae

336. Rp. l % Sol. Scopolamini hydrobromici 10,0

M. f. gtt. ophthalmicae

337.Rp. 0,5 % Sol. Neomycini sulfurici 10,0

M.f. gtt. ophthalmicae

338. Rp. 0,25 % Sol. Zinci sulfurici 10,0


339. Rp. 1% Sol. Pilocarpini hydrochlorici 10,0


340. Rp. 2% Sol. Kalii iodati 10,0


341. Rp. 1% Sol. Natrii iodati 10,0


S. 2x dziennie do obu oczu

342. Rp. 2% Sol. Targesini 10,0

M.f.gtt. ophthalmicae

343. Rp. 1% Sol. Protargoli 10,0


344. Rp. 1% Sol. Collargoli 10,0


345. Rp. 5% Sol. Sulfacetamidi Natrii 10,0


346. Rp. 3% Sol. Kalii iodati 10,0


347. Rp. 3% Sol. Natrii iodati 10,0


348. Rp. 5% Sol. Natrii chlorati 10,0

M.f.gtt. ophthalmicae

349. Rp. Sol. Penicillini crist. 300 000/10,0


125

Uwaga:

Krople z penicyliną wykonuje się zawsze na 3% cytrynianie sodu o pH 6,5 (D).

Wg FPV t. I str. 94 - moc 0,6 μg soli potasowej penicyliny benzylowej = l jednostce

międzynarodowej

Czyli: 100000 j.m. penicyliny= 0,06g

1 mln j.m. = 600 mg penicyliny benzylowej

350. Rp. 0,5% Sol. Chloramphenicoli 10,0


351. Rp.1-2% Sol. Chloramphenicoli 10,0

M.f. gtt.ophthalmicae

352. Rp. 1% Sol. Chlorotetracyclini hydrochlorici 10,0


353. Rp.2% Sol. Chlorotetracyclini hydrochlorici 10,0

Mf. gtt. ophthalmicae

354. Rp.0,3% Sol. Gentamicini 10,0

M.f.gtt.ophthalmicae

Należy wykonać 2 preparaty.

Pytania:

1. Podaj wymagania stawianie kroplom do oczu w postaci roztworów i zawiesin

wg FPVIII.

2. Jakie działanie lecznicze wykazuje 1% roztwór siarczanu atropiny?

4. Jaki środek konserwujący zastosujesz do wykonania kropli z jodkiem sodu, jakie

działanie terapeutyczne wykazuje gotowy preparat?

5. Dlaczego do sporządzenia kropli z penicyliną użyjesz 3% roztwór cytrynianu sodu?

Jaki środek konserwujący zastosujesz i jaka jest trwałość gotowego preparatu?

6. W jakim celu stosuje się bufor boranowy przygotowany do sporządzenia kropli z

detreomycyną i jak jest trwałość gotowych kropli?

7. W jakim celu stosuje się bufor fosforanowy do 2% roztworu pilokarpiny? Czy można

zastosować do sporządzenia kropli z pilokarpiną inny środek izotoniczny, jakie jest

działanie tych kropli?

8. Jaka jest trwałość kropli sporządzonych recepturowo: bez dodatku środka

konserwującego, z dodatkiem środka konserwującego, z dodatkiem środka

konserwującego i nie otwieranych?

9. Do sporządzenia jakich kropli z substancjami leczniczymi zalecany jest izotoniczny

roztwór azotanu potasu i dlaczego?

10. Wymień koloidalne preparaty srebra; w jaki sposób należy przygotować krople z tymi

substancjami?

11. Jakie działanie lecznicze wykazują: sól sodowa sulfacetamidu, azotan srebra, siarczan

cynku?

12. Jaki bufor i w jakim celu zastosujesz do sporządzenia kropli z tetracykliną i

gentamycyną?

126

Synonimy:

1. Targesinum - Argentum diacetylotannincum albuminatum, 2. Protargolum - Argentum proteinicum, Prorgolum, Białczan srebra, Proteinian srebrowy,

Protargol, Prorgol

3. Argentum colloidale ad usum externum (FPIX) - Argentum colloidale, Corgol, Collargol,

srebro koloidalne do użytku zewnętrznego FPIX,

4. Argenti nitras (FPIX) - Argentum nitricum, Lapis infernalis, Argentum nitricum

crystallisatum, Argentum nitricum fusum, Azotan srebrowy, Srebra azotan FPIX, Lapis

5. Sulfacetamidum Natricum (FPIX) – Albucidum Natrium, Sulfacetamidum natricum

FPVIII, Sulfanilacetamidum Natrium , sól sodowa sulfacetamidu, Sulfacetamid sodowy FPIX

6. Chlorotetracyclinum hydrochloricum – Chlorocyclinum hydrochloricum, Aureomycinum

hydrochloricum

7. Benzylopenicillinum kalium (FPIX) – Benzylopenicylina potasowa, Beznylpenicillinum

potassium

127

Ćwiczenie 27

KROPLE O ZWIĘKSZONEJ LEPKOŚCI. ZAWIESINY I MAŚCI DO OCZU

I Krople o zwiększonej lepkości

1. Cel stosowania kropli o zwiększonej lepkości:

wydłużenia czasu kontaktu leku z okiem

zmniejszenie podrażnienia oka, działanie powlekające i nawilżające (tzw. sztuczne

łzy)

2. Ogólne zasady sporządzania kropli o zwiększonej lepkości:

1. Wykonywanie wszystkich czynności w warunkach aseptycznych – w loży z

laminarnym nawiewem jałowego powietrza.

2. Rozpuszczenie substancji leczniczej w połowie przepisanej ilości rozpuszczalnika:

wody jałowej i/lub roztworu substancji izotonizującej o dwukrotnie wyższym

stężeniu (wg tabeli FPV: ”Dobór właściwych środków pomocniczych i metody

sporządzania kropli do oczu”)

3. Dodanie odpowiedniej mieszaniny środków konserwujących do roztworu substancji

leczniczej. W przypadku kropli konserwowanych roztworem nipagin dodanie połowy

ilości konserwanta ( ze względu na ograniczoną rozpuszczalność). Pozostała ilość

roztworu konserwującego należy dodać do preparatu po uzupełnieniu roztworem

zwiększającym lepkość

4. Sączenie wyjaławiające (sączki membranowe o średnicy porów 0,22µm)

5. Dodanie jałowego roztworu substancji zwiększających lepkość o stężeniu 2-krotnie

wyższym od podanego w kroplach

128

Przykład A

Rp. 1% Sol. Atropini sulfas cum 0,25% HEC 10,0


Dobór roztworów pomocniczych dla klasycznych kropli do oczu,

zawierających 1% roztwór siarczanu atropiny

Siarczan atropiny - 0,1g

0,9% NaCl - 9,9g

10,0g + konserwant ( mieszanina II) przesączyć

Dobór roztworów pomocniczych dla kropli do oczu o zwiększonej lepkości,

zawierających 1% roztwór siarczanu atropiny

Siarczan atropiny - 0,1g

1,8% NaCl - 4,9g

5,0g + konserwant ( mieszanina II) przesączyć

0,5% HEC - 5,0g

10,0g

Wykonanie: siarczan atropiny rozpuścić w zlewce w 4,9g 1,8% roztworu

chlorku sodu, dodać mieszaniną konserwującą II, przesączyć do wytarowanej

butelki i dodać 5,0g 0,5% roztworu hydroksyetylocelulozy.

Odważenie do zlewki połowy wymaganej ilości rozpuszczalnika (roztwory

izotoniczne o 2-krotnie większym stężeniu)

Odważenie substancji leczniczej i rozpuszczenie w zlewce

Dodanie substancji konserwujących i przesączenie przez sączek

wyjaławiający do wytarowanej butelki

Uzupełnienie roztworem zwiększającym lepkość

(o 2-krotnie większym stężeniu)

Opisanie preparatu odpowiednią etykietą

Ryc. 25. Schemat sporządzania kropli o zwiększonej lepkości

129

Przykład B

Rp. 1% Sol.Pilocarpini cum 0,5% HEC 10,0


Dobór roztworów pomocniczych dla klasycznych kropli do oczu,

zawierających 1% roztwór chlorowodorku pilokarpiny

Chlorowodorek pilokarpiny - 0,1g

Woda oczyszczona - 2,4g

0,9% NaCl - 7,5g

10,0 g + konserwant ( mieszanina I) przesączyć

Dobór roztworów pomocniczych dla kropli do oczu o zwiększonej lepkości,

zawierających 1% roztwór chlorowodorku pilokarpiny

Chlorowodorek pilokarpiny - 0,10g

Woda oczyszczona - 1,15g

1,8% NaCl - 3,75g

5,00 g + konserwant ( mieszanina I) przesączyć

1,0% HEC 5,0g

10,0g

Wykonanie: Do zlewki odważyć 1,15g wody oczyszczonej i 3,75g 1,8%

roztworu chlorku sodu i rozpuścić chlorowodorek pilokarpiny, dodać

mieszaninę konserwującą I, przesączyć do wytarowanej butelki i dodać 5,0g

1,0% roztworu hydroksyetylocelulozy

II Krople do oczu -zawiesiny

1. Wymagania stawiane zawiesinom do oczu

2. Zasady sporządzania kropli typu zawiesiny

a. Odważenie do jałowej zlewki roztworu o zwiększonej lepkości (o 2x większym

stężeniu) w ilości odpowiadającej połowie masy gotowego preparatu

b. Roztarcie substancji leczniczej w moździerzu z wylewką

- z lotnym rozpuszczalnikiem (etanol) do całkowitego odparowania

rozpuszczalnika

- ucieranie z kilkoma kroplami roztworu o zwiększonej lepkości

przez 20 min.

c. Odważenie do oddzielnej zlewki środka izotonizującego (o dwukrotnie większym

stężeniu) w ilości odpowiadającej połowie masy gotowego preparatu

d. Dodanie mieszaniny środka konserwującego i przesączenie do butelki

e. Przeniesienie zawiesiny substancji leczniczej do butelki, popłukując pozostałą

ilością roztworu zwiększającego lepkość

f. Zaopatrzenie butelki w odpowiednią etykietę, umieszczenie daty sporządzenia i

przydatności oraz informacji „zmieszać przed użyciem”

130

Przykład C

Rp. 1% Sol. Hydrocortisoni 10,0


Dobór roztworów pomocniczych dla kropli do oczu, zawierających 1%

zawiesinę hydrokortyzonu

1,8% NaCl - 4,9g+ konserwant ( mieszanina I) przesączyć

Hydrokortyzon - 0,1g

0,5% HEC - 5,0g

10,0g

Wykonanie: Przenieść do moździerza hydrokortyzon i ucierać z niewielką

ilością uprzednio odważonego (5,0g) 0,5% roztworu hydroksyetylocelulozy.

Odważyć do zlewki 4,9g 1,8% roztworu chlorku sodu, zakonserwować i

przesączyć do butelki. Przenieść do butelki zawiesinę hydrokortyzonu

popłukując moździerz pozostałą ilością roztworu zwiększającego lepkość

III Maści do oczu

1. Wymagania stawiane maściom do oczu.

2. Podłoża stosowane w recepturze maści do oczu

3. Rodzaje maści do oczu

4. Zasady sporządzania maści do oczu

Wszystkie czynności wykonywane są w loży z nawiewem laminarnym z użyciem

jałowych utensyliów

a. Jeżeli substancja lecznicza rozpuszcza się w wodzie zawsze należy sporządzić

maść emulsję

b. Maści z antybiotykami wykonuje się jako maści emulsje tylko jeśli jest to

zaznaczone na recepcie. Jako podłoża stosuje się wazelinę białą, maść

cholesterolową, eucerynę

c. Odważenie substancji leczniczej i przeniesienie jej do moździerza

d. Maść emulsja: rozpuszczenie w niewielkiej ilości (10kropli/0,1g substancji)

zakonserwowanego rozpuszczalnika (woda lub roztwór

buforujący) substancji leczniczej

Maść zawiesina: roztarcie substancji leczniczej z lotnym rozpuszczalnikiem

do całkowitego odparowania lub ucieranie z parafiną

płynną (5-10kropli/0,1g substancji) przez 20 minut

d. Odważenie na karcie celuloidowej podłoża maściowego i dodanie do roztworu

substancji leczniczej (maści emulsje) lub wprowadzanie porcjami podłoża

maściowego (maści zawiesiny)

e. Przeniesienie gotowego preparatu do tuby aluminiowej

d. Zaopatrzenie tuby w odpowiednią etykietę (warunki przechowywania, data

sporządzenia, data przydatności, odpowiedni piktogram)

131

Przykład D

Rp. 1% Ung. Atropini sulf. 4,0

Wykonanie:

Do moździerza wkroplić ok. 0,4g – 8 kropli wody ze środkiem konserwującym,

rozpuścić w niej 0,04g siarczanu atropiny i wymieszać z jałowym podłożem np. z

jałową euceryną, wazeliną białą lub podłożem oftalmicznym.

Przykład E

Rp. 1% Ung. Hydrocortisoni 4,0

Wykonanie: W jałowym moździerzu ucierać 0,04g hydrokortyzonu z 4 kroplami jałowej parafiny

płynnej przez ok. 20 minut , dodać porcjami jałowe podłoże absorpcyjne.

Leki recepturowe

355. Rp. 5% Sol. Sulfacetamidi c. 0,25% HEC 10,0


356. Rp. 1% Sol. Ephedrini hydrochl. c. 0,25% HEC 10,0


357. Rp. 2% Sol. Kalii iodati c. 0,25% HEC 10,0


358. Rp. 10% Sol. Albucidi c 0,5% MC 10,0


359. Rp. 2% Sol. Natrii iodati c. 0,25% HEC 10,0


360. Rp. 0,5% Sol. Neomycini sulf. c. 0,5% HPMC 10,0


361. Rp. 1% Sol. Erytromycini 10,0


362. Rp. Nystatyni 100 000j.m. 10,0


363. Rp. Neomycini

Hydrocortisoni aa 0,05/10,0


364. Rp. 1% Ung. Pilocarpini 4,0

132

365. Rp. 2% Ung. Targesini 5,0

366. Rp. 1% Ung. Neomycini 5,0

367. Rp. 0,3% Ung. Gentamycini 5,0

368. Rp. Acidi borici 0,05

Vaselini opht. ad 5,0

369. Rp.

Ung. Penicillini crist 100 000 j.m. 5,0

370. Rp. 2% Ung. Pilocarpini 5.0

371. Rp. 1% Ung. Detreomycini 5.0

372. Rp. 2% Ung. Metronidazoli 5,0

373. .Rp. Metronidazoli

Acidi borici aa 0,2

Zinci sulph. 0,005

Paraffini liq. 2,0


374. Rp. Vaselini albi 4,0

Lanolini anh.

Paraffini liq. aa 0,5

M.f. ung. ophtalmici


Pytania: 1. W jakim celu są stosowane maści i krople o zwiększonej lepkości?

2. Wymień wymagania stawiane podłożom maściowym.

3. Jakie znasz farmakopealne substancje o zwiększonej lepkości?

4. W jaki sposób wyjaławia się podłoża maściowe?

5. Jaka powinna być wielkość cząstek w maściach zawiesinach?

6. Podaj sposoby mikronizacji substancji w warunkach receptury aptecznej?

7. W jaki sposób wykonasz maść emulsyjną z penicyliną?

8. Jaka jest data przydatności maści emulsyjnej a jaka maści typu zawiesiny z

penicyliną?

9. W jaki sposób wykonasz maść z detreomycyną?

10. Dlaczego do wykonania maści z koloidalnymi preparatami srebra użyjesz wazelinę

białą?

133

Ryc. 26 Katalog Produktów BD-Diagnostics-Preanalytical-Systems

PRZYGOTOWANIE ROZTWORÓW POMOCNICZYCH I...

Documents

Transcript of PRZYGOTOWANIE ROZTWORÓW POMOCNICZYCH I...