Przestrzeganie Przestrzeganie prawa prawa

to obowiązek to obowiązek każdego, każdego,

także ucznia także ucznia Bezpieczna szkoła – bezpieczny uczeńBezpieczna szkoła – bezpieczny uczeń

Szkoła Podstawowa nr 2 im. mjra Henryka Sucharskiego Szkoła Podstawowa nr 2 im. mjra Henryka Sucharskiego w Kwidzyniew Kwidzynie

Co to jest prawo?Co to jest prawo?

System norm prawnych, System norm prawnych, czyliczyli

zakazów lub nakazów zakazów lub nakazów postępowania.postępowania.

Kto ustanawia prawo?Kto ustanawia prawo?

W Polsce prawo mogą stanowić W Polsce prawo mogą stanowić organy państwa:organy państwa:

Sejm i Senat,Sejm i Senat,Prezydent,Prezydent,

Rada Ministrów,Rada Ministrów,organy władzy samorządowej.organy władzy samorządowej.

Co to jest przestrzeganie Co to jest przestrzeganie prawa?prawa?

Świadome zachowanie Świadome zachowanie zgodne z obowiązującymi zgodne z obowiązującymi

normami prawnymi normami prawnymi (zakazami lub nakazami).(zakazami lub nakazami).

Podział prawaPodział prawa Prawo wewnętrznePrawo wewnętrzne

Prawo konstytucyjnePrawo konstytucyjne Prawo cywilnePrawo cywilne Prawo pracyPrawo pracy Prawo karnePrawo karne Prawo administracyjnePrawo administracyjne Prawo rodzinne i opiekuńczePrawo rodzinne i opiekuńcze Prawo finansowePrawo finansowe

Prawo międzynarodowePrawo międzynarodowe

Co to jest prawo cywilne?Co to jest prawo cywilne?

Zespół norm prawnych Zespół norm prawnych regulujących stosunki między regulujących stosunki między

ludźmi ludźmi a także sytuację prawną osób i a także sytuację prawną osób i

rzeczy.rzeczy.

Co to jest prawo karne?Co to jest prawo karne?

Zespół przepisów prawnych Zespół przepisów prawnych normujących odpowiedzialność karną normujących odpowiedzialność karną

człowieka człowieka za czyny zabronione za czyny zabronione

pod groźbą kary kryminalnej. pod groźbą kary kryminalnej.

Zasady prawa karnegoZasady prawa karnego

Zasada odpowiedzialności Zasada odpowiedzialności karnej za czynkarnej za czyn

możesz być ukarany tylko za czyn możesz być ukarany tylko za czyn popełniony lub za zaniechaniepopełniony lub za zaniechanie

nie wolno karać za myśli, poglądy lub nie wolno karać za myśli, poglądy lub zamiaryzamiary

Zasady prawa karnegoZasady prawa karnegoZasada winyZasada winy

osoba popełniająca czyn zabroniony osoba popełniająca czyn zabroniony może zostać skazana wtedy, gdy istnieją może zostać skazana wtedy, gdy istnieją czynniki wiążące ją z danym czynemczynniki wiążące ją z danym czynem

nie popełnia przestępstwa sprawca nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeśli nie można mu czynu zabronionego, jeśli nie można mu przypisać winy w czasie czynu, np. przypisać winy w czasie czynu, np. posiadał jakąś formę upośledzenia, posiadał jakąś formę upośledzenia, która odbierała mu zdolność oceny która odbierała mu zdolność oceny okoliczności i czynuokoliczności i czynu

Zasady prawa karnegoZasady prawa karnegoZasada odpowiedzialności Zasada odpowiedzialności indywidualnej i osobistejindywidualnej i osobistej

przestępstwo jest czynem własnym przestępstwo jest czynem własnym sprawcy (nie istnieje sprawcy (nie istnieje odpowiedzialność zbiorowa)odpowiedzialność zbiorowa)

nie można przejąć odpowiedzialności nie można przejąć odpowiedzialności za czyn innej osobyza czyn innej osoby

Zasady prawa karnegoZasady prawa karnegoZasada humanitaryzmuZasada humanitaryzmu

wymagania stawiane przez prawo wymagania stawiane przez prawo nie mogą przekroczyć możliwości nie mogą przekroczyć możliwości człowiekaczłowieka

kary nie mogą poniżać człowieka ani kary nie mogą poniżać człowieka ani być okrutnebyć okrutne

Zasady prawa karnegoZasady prawa karnegoNie ma przestępstwa bez Nie ma przestępstwa bez

ustawyustawy

Nie ma kary bez ustawyNie ma kary bez ustawy

Prawo nie działa wsteczPrawo nie działa wstecz

Sytuacje, w których Sytuacje, w których uczniowie muszą uczniowie muszą

przestrzegać prawa:przestrzegać prawa: na drodze – kodeks drogowyna drodze – kodeks drogowy w szkole - regulaminyw szkole - regulaminy w rodzinie – kodeks rodzinnyw rodzinie – kodeks rodzinny na ulicy – w kontakcie z innymi na ulicy – w kontakcie z innymi

ludźmi kodeks cywilnyludźmi kodeks cywilny w państwie – Konstytucja RPw państwie – Konstytucja RP

Przykłady łamania prawa Przykłady łamania prawa spóźnianie na lekcje, wagary, spóźnianie na lekcje, wagary, kłamstwa, oszukiwanie, mataczenie, kłamstwa, oszukiwanie, mataczenie, przeklinanie, przeklinanie, poniżanie, wywieranie presji na innych, poniżanie, wywieranie presji na innych, zastraszanie, pobicia, stosowanie zastraszanie, pobicia, stosowanie

przemocy fizycznej, przemocy fizycznej, kradzieże, niszczenie mienia szkoły, kradzieże, niszczenie mienia szkoły,

własności innych osób, własności innych osób,

Przykłady łamania prawa Przykłady łamania prawa używanie alkoholu, marihuany, używanie alkoholu, marihuany,

narkotyków i środków narkotyków i środków psychotropowych, psychotropowych,

wykorzystywanie seksualne, wykorzystywanie seksualne, dyskryminacja, dyskryminacja, demoralizacja, demoralizacja, itd. itd.

Skutki nieprzestrzegania Skutki nieprzestrzegania prawa:prawa:

coraz więcej ofiar i oprawców, coraz więcej ofiar i oprawców, nieprzestrzeganie prawa niszczy nieprzestrzeganie prawa niszczy

osobę, która je łamie osobę, która je łamie

Jak prawo określa Jak prawo określa dziecko łamiące dziecko łamiące

przepisy?przepisy? MAŁOLETNI– osoba, która nie ukończyła MAŁOLETNI– osoba, która nie ukończyła

18 roku życia (w prawie cywilnym).18 roku życia (w prawie cywilnym). NIELETNI– osoba, która w chwili NIELETNI– osoba, która w chwili

popełnienia czynu zabronionego nie popełnienia czynu zabronionego nie ukończyła 17 (w prawie karnym)ukończyła 17 (w prawie karnym)

MŁODOCIANY– osoba, która w chwili MŁODOCIANY– osoba, która w chwili popełnienia czynu nie ukończyła 21 lat, a popełnienia czynu nie ukończyła 21 lat, a w chwili orzekania w pierwszej instancji w chwili orzekania w pierwszej instancji 24 lat 24 lat

Odpowiedzialność Odpowiedzialność nieletnich:nieletnich:

czynów popełnionych przez osoby czynów popełnionych przez osoby nieletnie nie nazywa się nieletnie nie nazywa się przestępstwami i osoby takie nie przestępstwami i osoby takie nie podlegają odpowiedzialności karnejpodlegają odpowiedzialności karnej

stosuje się wobec nich środki stosuje się wobec nich środki przewidziane w ustawie z 1982 r. o przewidziane w ustawie z 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnichpostępowaniu w sprawach nieletnich

Odpowiedzialność Odpowiedzialność cywilna nieletnich:cywilna nieletnich:

małoletni, który nie ukończył 13 lat, małoletni, który nie ukończył 13 lat, nie nie

ponosi odpowiedzialności za ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę;wyrządzoną szkodę;

odpowiedzialność ta jest odpowiedzialność ta jest przeniesiona na osobęprzeniesiona na osobę

sprawującą opiekę nad małoletnim. sprawującą opiekę nad małoletnim.

Odpowiedzialność karna Odpowiedzialność karna nieletnich za popełnienie nieletnich za popełnienie czynu zabronionego pod czynu zabronionego pod

groźbą kary:groźbą kary: kodeks karny przewiduje w pewnych kodeks karny przewiduje w pewnych wyjątkowych wypadkach możliwość wyjątkowych wypadkach możliwość zastosowania do nieletniego ogólnych zastosowania do nieletniego ogólnych zasad odpowiedzialności karnej;zasad odpowiedzialności karnej;

ustawa o postępowaniu w sprawach ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich, reguluje postępowanie nieletnich, reguluje postępowanie wobec nieletniego dopuszczającego się wobec nieletniego dopuszczającego się czynu zabronionego. czynu zabronionego.

Ustawa o postępowaniu w Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich:sprawach nieletnich:

Ustawie podlegają: Ustawie podlegają: osoby, które nie ukończyły 18 lat, w stosunku osoby, które nie ukończyły 18 lat, w stosunku

do których stosuje się środki wychowawcze w do których stosuje się środki wychowawcze w związku z występującą demoralizacją; związku z występującą demoralizacją;

osoby między 13 a 17 rokiem życia, wobec osoby między 13 a 17 rokiem życia, wobec których toczy się postępowanie o czyny których toczy się postępowanie o czyny karalne wypełniające znamiona przestępstw; karalne wypełniające znamiona przestępstw;

osoby do ukończenia 21 roku życia, wobec osoby do ukończenia 21 roku życia, wobec których wykonywane są orzeczone środki których wykonywane są orzeczone środki wychowawcze lub poprawcze określone w wychowawcze lub poprawcze określone w ustawie. ustawie.

Kiedy nieletni odpowiada jak Kiedy nieletni odpowiada jak dorosły?dorosły?

Jeżeli nieletni ukończył lat 15 i dopuścił się Jeżeli nieletni ukończył lat 15 i dopuścił się czynu zabronionego takiego jak: czynu zabronionego takiego jak: • • zamach na życie Prezydenta RP, zamach na życie Prezydenta RP, • • zabójstwo i morderstwo, umyślne ciężkie uszkodzenie ciała, zabójstwo i morderstwo, umyślne ciężkie uszkodzenie ciała, • • umyślne sprowadzenie katastrofy godzącej w bezpieczeństwo umyślne sprowadzenie katastrofy godzącej w bezpieczeństwo powszechne, powszechne, • • przejęcie kontroli nad statkiem wodnym lub powietrznym przez przejęcie kontroli nad statkiem wodnym lub powietrznym przez sprawcę stosującego podstęp, sprawcę stosującego podstęp, gwałt na osobie lub groźbę bezpośredniego użycia takiego gwałtu, gwałt na osobie lub groźbę bezpośredniego użycia takiego gwałtu, • • umyślne sprowadzenie katastrofy w komunikacji, umyślne sprowadzenie katastrofy w komunikacji, • • zgwałcenie ze szczególnym okrucieństwem lub wspólnie z inną osobą, zgwałcenie ze szczególnym okrucieństwem lub wspólnie z inną osobą, • • wzięcie lub przetrzymanie zakładnika, wzięcie lub przetrzymanie zakładnika, • • rozboje.rozboje.

Co to jest demoralizacja?Co to jest demoralizacja? Odrzucanie oraz negowanie przyjętych Odrzucanie oraz negowanie przyjętych wartości, norm, zasad etyki, praw życia wartości, norm, zasad etyki, praw życia

zbiorowego i indywidualnego.zbiorowego i indywidualnego.Przykłady:Przykłady:

-uczeń częściej jest na wagarach niż w szkole, uczeń częściej jest na wagarach niż w szkole, -pali papierosy, pije alkohol, zażywa narkotyki, pali papierosy, pije alkohol, zażywa narkotyki, -przejawia wulgarne i agresywne zachowania, przejawia wulgarne i agresywne zachowania, -nie respektuje poleceń rodziców i nauczycieli,nie respektuje poleceń rodziców i nauczycieli,-przebywa w niestosownych do wieku przebywa w niestosownych do wieku środowiskach środowiskach

Co to są czyny karalne?Co to są czyny karalne? Przestępstwo to czyn zabroniony pod groźbą kary Przestępstwo to czyn zabroniony pod groźbą kary

jako zbrodnia albo występek, przez ustawę jako zbrodnia albo występek, przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia, obowiązującą w czasie jego popełnienia, bezprawny, zawiniony i społecznie szkodliwy w bezprawny, zawiniony i społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy.stopniu wyższym niż znikomy.

Zbrodnia to czyn zabroniony zagrożony karą Zbrodnia to czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowsząalbo karą surowszą

Występek to czyn zabroniony zagrożony grzywną Występek to czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc.przekraczającą miesiąc.

Schronisko dla nieletnichSchronisko dla nieletnichMoże do niego trafić nieletni w Może do niego trafić nieletni w przypadku, gdy zachodzi obawa przypadku, gdy zachodzi obawa ukrycia się nieletniego, zatarcia ukrycia się nieletniego, zatarcia śladów czynu karalnego, nie można śladów czynu karalnego, nie można jego ustalić.jego ustalić.

Schronisko Schronisko interwencyjneinterwencyjne

Może do niego trafić nieletni, który: Może do niego trafić nieletni, który: popełnił czyn karalny wymieniony, popełnił czyn karalny wymieniony, stwarza poważne zagrożenie stwarza poważne zagrożenie

społeczne lub zagrożenie dla społeczne lub zagrożenie dla bezpieczeństwa schroniska bezpieczeństwa schroniska zwykłego. zwykłego.

Zakład poprawczyZakład poprawczyJest najsurowszym środkiem stosowanym Jest najsurowszym środkiem stosowanym wobec nieletnich. wobec nieletnich.

Decyzja sądu o umieszczeniu nieletniego w Decyzja sądu o umieszczeniu nieletniego w zakładzie poprawczym następuje wówczas, gdy zakładzie poprawczym następuje wówczas, gdy zastosowane uprzednio środki wychowawcze nie zastosowane uprzednio środki wychowawcze nie spowodowały oczekiwanych zmian w zachowaniu spowodowały oczekiwanych zmian w zachowaniu i postawach lub też ze względu na wysoki stopień i postawach lub też ze względu na wysoki stopień demoralizacji zachodzi przypuszczenie, że inne demoralizacji zachodzi przypuszczenie, że inne łagodniejsze środki mogą okazać się zawodne. łagodniejsze środki mogą okazać się zawodne.

Do zakładu poprawczego kierowani są Do zakładu poprawczego kierowani są nieletni w wieku 13-17 lat. nieletni w wieku 13-17 lat.

KoniecKoniecPrezentacja wykonana w ramach programu Prezentacja wykonana w ramach programu

„Bezpieczna szkoła – Bezpieczny uczeń”„Bezpieczna szkoła – Bezpieczny uczeń”

Zródła:Zródła: Kodeks karnyKodeks karny Kodeks cywilnyKodeks cywilny Ustawa o postępowaniu w sprawach Ustawa o postępowaniu w sprawach

nieletnichnieletnich Kodeks karny wykonawczyKodeks karny wykonawczy