Przegld Si Powietrznych Nr 62010

przegld si powietrznychMIESICZNIK | CZERWIEC 2010 | NR 6 (036)ISSN 1897-8444

CZY WYZWANIE?str. 11WYSZA SZKOA OFICERSKA SI POWIETRZNYCH str. 4 | 4 SKRZYDO LOTNICTWA SZKOLNEGO str. 17 | 85 LAT SZKOY ORLT str. 52

ATARES SZANSA

4 Skrzydo Lotnictwa SzkolnegoW puku szkolili si nie tylko polscy podchorowie, ale take ponad 200 pilotw m. in. z: Syrii, Iraku, Libii i Algierii. Piloci dbliskiego puku wielokrotnie brali udzia w rnego rodzaju pokazach i defiladach lotniczych

szTuka opeRacYjna i TakTYka

str.|17 TRendY

TRendY

ATARES szansa czy wyzwanie?str.|11

str.|4

Wysza Szkoa Oficerska Si Powietrznychdowiadczenia

85 lat Szkoy Orlt jeli geniusz ludzki doprowadzi do tego, e czowiek zapanuje nad powietrzem, bdzie to najwikszy wynalazek od czasu ognia i koa...

str.|52Od 1 wrzenia 2009 r. korespondencj do Gazety Internetowej Redakcji Wojskowej prosimy kierowa na adres: [email protected]

TRENDY

Wysza Szkoa Oficerska Si Powietrznych gen. bryg. pil. dr Jan Rajchel ........................................................................ 4 ATARES szansa czy wyzwanie? pk dypl. pil. Adam Bondaruk ..................................................................... 11 SZTuka opERacYjNa i TakTYka

przegld

CZERWIEC 2010 | NR 6 (036)

si powietrznych

Szanowni Czytelnicy!Numer otwiera artyku opracowany z okazji zbliajcego si wita WSOSP, w ktrym autor przedstawia histori i obecn sytuacj uczelni. Pisze o planach powikszenia placwki utworzeniu drugiego wydziau (Wydziau Lotnictwa), a w perspektywie trzeciego. Informuje te, e w 2010 roku w WSOSP zostanie uruchomiony kompletny system do odbioru i przetwarzania danych satelitarnych transmitowanych w systemie EUMETCast DVB w pamie Ku, pozwalajcym na odbieranie danych z satelitw meteorologicznych METEOSAT, przetwarzanie ich do formy obrazowej oraz interaktywn wizualizacj i animacj. Pozyskane bdzie take oprogramowanie do odbioru surowych danych satelitarnych HRIT. Obecnie WSOSP prowadzi dziaania zmierzajce do przeksztacenia szkoy w Akademi Lotnicz. Kolejne opracowanie dotyczy tankowania w powietrzu przez polskie samoloty. Przystpienie Polski do programu ATARES jest szans na zmniejszenie kosztw zwizanych z wykorzystaniem moliwoci operacyjnych samolotw F-16. Jest to jednak rwnoczenie wielkie wyzwanie pod wzgldem organizacji i koordynowania wszystkich przedsiwzi wynikajcych z zada Si Powietrznych. Polski przedstawiciel przy MCCE zapewni skuteczniejsz wspprac i atwiejszy kontakt z innymi czonkami programu. Pion Szkolenia 2 SLT jest za orodkiem, ktry okrela wasne potrzeby szkoleniowe i dostosowuje je do innych przedsiwzi wymagajcych tankowania w powietrzu. ycz przyjemnej lektury i zachcam do zapoznania si z pozostaymi, rwnie interesujcymi artykuami. ppk rez. nawig. dr Roman Szustek, redaktor prowadzcy

4 Skrzydo Lotnictwa Szkolnego pk pil. dr in. Waldemar Gobiowski ....................................................... 17 SZkoLENiE i BEZpiEcZESTWo LoTW

Wydzia Lotnictwa pk nawig. prof. nadzw. dr hab. in. Marek Grzegorzewski .................... 34 DoWiaDcZENia

Pion kanclerzamgr Waldemar Bieniek ............................................................................50 85 lat Szkoy Orlt pk w st. spocz. pil. dr Jerzy Szczygie ......................................................52 iNNE aRmiE

Z kabiny pilota i nawigatora kmdr por. dypl. rez. pil. Zenon Chojnacki, pk dypl. rez. nawig. in. Jzef Maciej Brzezina ......................................62

Zesp redakcyjnyDyrektor Redakcji Wojskowej redaktor naczelny: Marek Sarjusz-Wolski tel.: CA MON 845-365, 845-685; faks: 845-503 Redaktor prowadzcy: ppk rez. nawig. dr Roman Szustek tel.: CA MON 845-186, e-mail: [email protected] Redaktor merytoryczny: pk rez. dr Jan Brzozowski, tel.: CA MON 845-186 mjr Grzegorz Predel tel.: CA MON 845-237 Opracowanie stylistyczne: Teresa Wieszczeczyska Katarzyna Koco, Urszula Zdunek Skad i amanie: Aneta Rosiak Informacje o kolportau: Elbieta Toczek tel.: CA MON 840 400, +4822 684 04 00 Zdjcie na okadce: Waldemar Zduniak Druk: Drukarnia Wydawnictw Specjalnych Sztabu Generalnego WP Zam. 572/2010

Przegld Si Powietrznych ukazuje si od listopada 1928 r.

Aleje Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa, tel.: CA MON 845 365, 022 6845365, 022 6845685, www.polska-zbrojna.pl, e-mail: [email protected], Treci numeru s dostpne na stronie internetowej www.polska-zbrojna.pl

2010/06

przegld si powietrznych

3

TRENDY

profesjonalnie ksztaci

gen. bryg. pil. dr jan rajchel Wysza Szkoa Oficerska Si Powietrznych Absolwent WOSL (1988) i studiw podyplomowych w AON (2003). Zawodow sub wojskow rozpocz w 1988 r. na stanowisku pilota klucza lotniczego w 41 plm. Nastpnie suy w 41 elt. Peni take obowizki dowdcy 23 Bazy Lotniczej oraz zastpcy szefa lotnictwa w Dowdztwie SP. Obecnie jest rektorem-komendantem WSOSP.archiWum autOra

Wysza Szkoa Oficerska Si PowietrznychWysza Szkoa Oficerska Si Powietrznych (WSOSP), znana na wiecie jako dbliska Szkoa Orlt, nawizuje do tradycji oficerskich szk lotniczych dziaajcych w Polsce od 1918 roku. Kontynuuje lotnicze tradycje Oficerskiej Szkoy Lotnictwa powstaej w Grudzidzu w listopadzie 1925 roku.

W4 przegld si powietrznych

ysza Szkoa Oficerska Si Powietrznych prowadzi dziaalno dydaktyczn w formie: stacjonarnych i niestacjonarnych studiw pierwszego stopnia na kierunkach: lotnictwo i kosmonautyka oraz bezpieczestwo narodowe, jak rwnie stacjonarnych studiw drugiego stopnia na kierunku: lotnictwo i kosmonautyka, a take studiw podyplomowych w ramach prowadzonych kierunkw studiw oraz stacjonarnych kursw jako forma ksztacenia ustawicznego.

Wysza Szkoa Oficerska Si Powietrznych jest uczelni jednowydziaow (rys.1). Oprcz podstawowej jednostki organizacyjnej Wydziau Lotnictwa w jej strukturach znajduje si pion kanclerza (pion administracyjny) oraz pion wojskowy. W uczelni funkcjonuj inne jednostki organizacyjne zwizane z ksztaceniem personelu lotniczego. Do najwaniejszych z nich nale: Akademicki Orodek Szkolenia Lotniczego; Orodek Szkolenia Lotniczego Sub Ruchu Lotniczego;2010/06

REKTOR-KOMENDANT

WOJSKOWA ADMINISTRACJA

BIURO REKTORA

PION ZASTPCY REKTORA

PION KANCLERZA

PION PROREKTORA ds. ksztaecenia i studenckich

Batalion Szkolny Kurs doskonalenia zawodowego WYDZIA LOTNICTWA Dziekanat Biblioteka Gwna Zesp Informatyki Studium Jzykw Obcych Zakad Wychowania Fizycznego Zakad Dydaktyki

Katedra Nauk Oglnoksztaccych Katedra Taktyki Katedra Nawigacji Lotniczej Katedra Patowca i Silnika Katedra Awioniki i Systemw Sterowania Katedra Uzbrojenia

Akademicki Orodek Szkolenia Lotniczego FTO Orodek Szkolenia Lotniczego Sub Ruchu Lotniczego Orodek Szkolenia Taktycznych Zespow Kontroli Obszaru Powietrznego

Rys. 1. Struktura Wyszej Szkoy Oficerskiej Si Powietrznych Orodek Szkolenia Taktycznych Zespow Kontroli Obszaru Powietrznego. Obecnie w dbliskiej uczelni s zatrudnione 423 osoby: 134 onierzy oraz 289 pracownikw wojska, w tym 162 jest pracownikami naukowo-dydaktycznymi i dydaktycznymi (6 profesorw, 5 doktorw habilitowanych, 33 doktorw i 118 magistrw/rwnorzdnych). Na picioletnich studiach wojskowych ksztaci si 408 studentw kandydatw na onierzy zawodowych: 142 pilotw samolotu odrzutowego, 37 pilotw samolotu transportowego, 90 pi2010/06

lotw migowca, 50 nawigatorw naprowadzania, 38 nawigatorw statku powietrznego, 51 kontrolerw ruchu lotniczego oraz 261 studentw cywilnych, w tym na kierunku: lotnictwo i kosmonautyka 151 (studia stacjonarne 114, studia niestacjonarne 37) oraz bezpieczestwo narodowe 110 (studia stacjonarne 61, studia niestacjonarne 49). W roku akademickim 2009/2010 mury uczelni po raz pierwszy przekroczyli studenci cywilni. Dotychczas WSOSP prowadzia studia II stopnia wsplnie z Politechnik Warszawsk. W 2008 roku uczelnia uzy5


OPracOWaniE WaSnE

Zakad Bezpieczestwa Narodowego

TRENDY profesjonalnie ksztaci

Otwarcie Orodka Szkolenia Lotniczego Sub ruchu Lotniczego

skaa pozytywn opini Pastwowej Komisji Akredytacyjnej i od tego roku samodzielnie prowadzi studia II stopnia, a absolwenci uzyskuj dyplom ukoczenia studiw magisterskich. Kursy dla absolwentw wyszych uczelni s prowadzone w systemie stacjonarnym w cyklu 12- i 24-miesicznym praktycznie we wszystkich specjalnociach lotniczych, cznie ze specjalnoci: pilot samolotw transportowych oraz migowcw(w biecym roku dowdca Si Powietrznych wyrazi zgod na szkolenie w trybie indywidualnym dwch kandydatw w specjalnoci: pilot samolotw odrzutowych). Obecnie w tego rodzaju kursach uczestniczy 162 podchorych. WSOSP prowadzi take dziaalno badawcz wsppracuje z takimi renomowanymi orodkami naukowymi w Polsce, jak: Wojskowa Akade-

Uniwersytet Lubelski oraz Wysza Szkoa Policji w Szczytnie. Wsppracuje rwnie z uznanymi instytucjami pastwowymi, m.in. Urzdem Lotnictwa Cywilnego oraz Polsk Agencj eglugi Powietrznej.

nowoci

Od 2008 roku w strukturach WSOSP funkcjonuje Orodek Szkolenia Personelu Taktycznych Zespow Kontroli Obszaru Powietrznego. Odbywaj si w nim kursy podstawowe dla wysunitych nawigatorw naprowadzania WNNL/FAC (Initial Qualification Course) oraz instruktorsko-metodyczne (Continuation/Upgrade Training). Programy i treci szkolenia s zgodne z wymogami STANAG-u 3797 Ed.4 oraz JCASMOA. W szkoleniach uczestniczyli studenci zagraniczni onierze si powietrznych NOTATKA Estonii i otwy, ktrzy podnosili swoje W Wyszej Szkole Oficerskiej Si Powietrznych w Dblinie s prowadzone kursy oficerskie dla absolwentw wyszych uczelni (cywilnych) oraz kursy kwa- kwalifikacje, by osig-n status inlifikacyjne i doskonalce. W ubiegym roku przeprowadzono 144 kursy, w kt- struktora, oraz instruktorzy amerykarych uczestniczyo 1582 onierzy zawodowych. scy. Kursy prowadzone przez orodek obejmuj cz teoretyczn, z zaangamia Techniczna, Akademia Marynarki Wojennej, owaniem WSOSP, oraz cz praktyczn, z wyUniwersytet Warmisko-Mazurski, Instytut Lot- korzystaniem si i rodkw 21 Centralnego Polinictwa, Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych, gonu Lotniczego. W ramach czci praktycznej Wojskowy Instytut Medycyny Lotniczej, Politech- s wykonywane naprowadzenia na cele naziemnika Warszawska, Politechnika Rzeszowska, Uni- ne z uyciem samolotw F-16, Su-22, TS-11 oraz wersytet Marii Curie-Skodowskiej w Lublinie, migowcw Mi-24. Absolwenci kursw wykoUniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Katolicki nuj biece zadania bojowe. Orodek jest przy6 przegld si powietrznych2010/06

archiWum autOra

Ground school for commercial pilot licence gotowany do audytu midzynarodowego (NATO). Absolwenci orodka wykonuj zadania w ramach (aeroplanes) CPL(A); operacji ISAF w Afganistanie. Ground school for airline transport pilot liW ubiegym roku rozpocz dziaalno Oro- cence (airplanes) ATPL(A); dek Szkolenia Lotniczego Sub Ruchu Lotnicze Ground school for private transport licence go (fot.). Podstaw jego funkcjonowania jest wy- (helicopter) PPL(H); dany przez prezesa ULC (Urzd Lotnictwa Cy Ground school for instrument rating wilnego) certyfikat nr PL-81/CTO/2009. Dzia- IR(A). alno orodka, zgodna z wymaganiami midzyW orodku s szkoleni wszyscy studenci stunarodowymi (ICAO, Eurocontrol), obejmuje: diw cywilnych oraz podchorowie w specjal szkolenie teoretyczne w celu uzyskania licen- noci: pilota. Studentom cywilnym szkolenie to cji praktykanta kontrolera ruchu lotniczego; umoliwi uzyskanie licencji ATPL, a studentom szkolenie praktyczne w celu uzyskania licen- wojskowym istotnie skrci drog do uzyskania takich uprawnie. W tym roku orodek wystpi do cji praktykanta kontrolera ruchu lotniczego; szkolenie teoretyczne oraz na symulatorze Urzdu Lotnictwa Cywilnego o rozszerzenie w celu uzyskania uprawnie kontroli lotniska in- uprawnie o szkolenie praktyczne w powietrzu. strumentalnej (ADI/TWR), wpisywanych do li- Obecnie szkolenie to jest prowadzone we wspcencji; pracy z Aeroklubem Dbliskim. W tym i przy szkolenie dla kontrolerw ruchu lotniczego szym roku bd dokonywane planowe zakupy odwieajce oraz dotyczce sytuacji szczegl- sprztu lotniczego oraz symulatorw. Nowy sprzt nych i niebezpiecznych; pozwoli podwyszy standard oraz zwikszy szkolenie w celu uzyskania wiadectwa ope- ofert szkoleniow uczelni. ratora radiotelefonisty stacji lotniskowej bez praOrodek prowadzi rwnie kursy komercyjne, zgodnie z posiadanymi wa egzaminowania; redni stan dzienny egzaminowanie kontrolerw uprawnieniami, dla osb sporuchu lotniczego w celu prze- podchorych, studentw za uczelni. duenia wanoci uprawnie. Studium Jzykw Obcych cywilnych oraz W orodku, wyposaonym WSOSP koczy przygotowaw nowoczesny symulator konnia do certyfikowania nasuchaczy kursw troli ruchu lotniczego z oprouczycieli jzyka angielskiegramowaniem ARTMACS go przez ULC/Eurocontrol doskonalcych wynosi (AiR Traffic Military And Cijako raterw i interlokutorw okoo tysica osb. vil Simulator), s szkoleni Pastwowej Komisji Egzapodchorowie (studiw piminacyjnej do egzaminowacioletnich i studium oficerskiego), studenci stu- nia zgodnie z norm ELPAC. Przygotowano takdiw cywilnych oraz kadra zawodowa z jedno- e sylabusy i programy szkolenia w ramach kurstek wojskowych Si Zbrojnych RP w ramach sw jzykowych w zakresie Aviation English (IV szkolenia kursowego. Orodek wsppracuje poziom operacyjny zgodnie z norm ICAO), przyz Polsk Agencj eglugi Powietrznej oraz in- gotowujce personel lotniczy oraz ATC do specjastruktorami kontrolerami ruchu lotniczego listycznych egzaminw z wymienionej frazeologii z Si Powietrznych. zgodnie z normami (formatami) odpowiednio: Prezes ULC 15 grudnia ubiegego roku nada ELPAC dla kontrolerw ruchu lotniczego; certyfikat (PL/FTO-1/2009/1) Akademickiemu RELTA dla personelu latajcego (pilotw). Orodkowi Szkolenia Lotniczego. Orodek ten Do prowadzenia kursw w zakresie Aviation Enjest uprawniony do prowadzenia dziaalnoci glish zostao przygotowanych 11 nauczycieli jzyw lotnictwie cywilnym w zakresie: ka angielskiego 10 z nich uzyskao VI, najwy Ground school for private pilot licence (aero- szy poziom operacyjny, uprawniajcy do prowaplanes) PPL(A); dzenia kursw w zakresie specjalistycznej fraze2010/06


7

TRENDY

profesjonalnie ksztaciSET)1 oraz z brytyjskim orodkiem w zakresie specjalistycznej frazeologii angielskiej OISE Bristol.

InnowacjeStudenci WSOSP, ktrzy rozpoczli studia w roku akademickim 2009/2010, bd speniali kryteria przystpienia do egzaminu przed Lotnicz Komisj Egzaminacyjn urzdu Lotnictwa cywilnego, warunkujcego uzyskanie licencji pilota zawodowego. Zgodnie z porozumieniem orodek ju jest przygotowany do szkolenia personelu latajcego na potrzeby lotnictwa oglnego.

Kontakty

WSOSP utrzymuje kontakty z rnymi instytucjami prowadzcymi dziaalno zwizan z lotnictwem. Kontakty te czsto wynikaj z zawartych porozumie o wsppracy. Szkoa wspdziaa z szeroko rozumianym otoczeniem gospodarczym i spoecznym na szczeblu lokalnym, regionalnym i krajowym, a take ze szkoami, jej odpowiedniologii angielskiej. W celu uzyskania szczeglnych kami, w Europie, zwaszcza we Francji, Grecji kwalifikacji z dziedziny Aviation English szkoa i Wielkiej Brytanii. nawizaa wspprac z brytyjskim orodkiem Od 2005 roku WSOSP jest czonkiem Stowarzyszkolenia specjalistycznego OISE Bristol. Instruk- szenia Europejskich Uczelni Lotniczych (Europetorzy tego orodka przeszkolili i przeegzaminowa- an Air Force Academies Association EUAFA). li nauczycieli studium i, zgodnie z normami ICAO, W 2009 roku przewodniczya temu stowarzyszewydali certyfikaty uprawniajce do szkolenia na niu, organizujc konferencj Grupy Roboczej IV poziomie operacyjnym. Studium Jzykw Ob- EUAFA oraz konferencj komendantw. cych WSOSP ju jest przygotowane do prowadzeW ramach stowarzyszenia EUAFA WSOSP nia specjalistycznych kursw w zakresie Aviation przygotowuje si do prowadzenia krtko- i dugoEnglish, a od maja tego roterminowych programw Obecnie ku wytypowani i przeszkowymiany studentw i inleni przez Eurocontrol nastruktorw, do ich udziau w Wyszej Szkole Oficerskiej uczyciele s uprawnieni do we wsplnych projektach, Si Powietrznych prowadzenia egzaminw seminariach naukowych zgodnie z norm ELPAC oraz w innych przedsis podejmowane dziaania (personel ATC). wziciach o charakterze inNauczyciele studium sys- w celu przeksztacenia uczelni tegracyjnym. tematycznie podnosz swoZgodnie z umowami biw akademi si powietrznych. lateralnymi finalizowane s je kwalifikacje na kursach zagranicznych w zakresie umowy z Akademi Si Poprzygotowania do prowadzenia zaj z przedmio- wietrznych Francji, dotyczce przyjazdu w roku tw specjalistycznych. Maj kwalifikacje do pro- akademickim 2010/2011 dwch studentw majwadzenia nastpujcych kursw specjalistycz- cych uczestniczy w pracach badawczych prowanych: dzonych przez dblisk uczelni. Zoono propo specjalistycznej frazeologii jzyka angielskie- zycj udziau studentw zagranicznych w kursach go dla personelu technicznego (Specialised English dla personelu latajcego i naziemnego w zakresie: Terminology); Specialised English Terminology (SET) oraz Avia specjalistycznej frazeologii jzyka angielskie- tion English (IV poziom operacyjny). W ubiegym go dla personelu sub ruchu lotniczego; roku szkoa zostaa wczona przez Departament specjalistycznej frazeologii wojskowej (Mili- Nauki i Szkolnictwa Wojskowego MON do progratary English); specjalistycznej frazeologii w zakresie AviaKursy prowadzone przez DLi w Lackland: BaELic podstawowy tion English VI poziom operacyjny. kurs instruktorski, aELic zaawansowany kurs instruktorski, mELt Studium Jzykw Obcych WSOSP wsppracu- kurs dla organizatorw szkolenia jzykowego, mDS kurs dla inje m.in. z Defence Language Institute w Lackland struktorw/materiay dydaktyczne/konspekty/programy oraz SEt w Teksasie (kursy BAELIC, AELIC, MELT, MDS, specjalistyczna frazeologia jzyka angielskiego.1

8 przegld si powietrznych

2010/06

mu Military Erasmus, przygotowujcego prawne i organizacyjne podstawy wymiany studentw uczelni wojskowych z krajw europejskich. W ramach obydwu inicjatyw EUAFA i Military Erasmus studenci WSOSP uczestnicz w seminariach naukowych organizowanych przez rne orodki akademickie szkolnictwa wojskowego w Europie w ubiegym roku przez Portugali, Francj i RFN, a w tym roku przez Hiszpani, Francj i Holandi w ramach inicjatyw integracyjnych Europejskiego Studium Bezpieczestwa i Obrony (ESDC), dziaajcego pod auspicjami Komisji Europejskiej. We wszystkich typach kursw uczestniczya ponaddziesicioosobowa grupa nauczycieli Studium Jzykw Obcych WSOSP. Uzyskali oni stosowne kwalifikacje, potwierdzone certyfikatami.

inicjatywabecnie WSOSP przygotowuje si do wystpienia z wnioskiem do ministra nauki i szkolnictwa wyszego o nadanie jej uprawnie do prowadzenia studiw pierwszego stopnia na dwch kierunkach: nawigacja i logistyka.

O

ZmianyWSOSP planuje zmiany struktury organizacyjnej, m.in. utworzenie Wydziau Bezpieczestwa, a w dalszej perspektywie Wydziau Nawigacji, albo przeksztacenie obecnego Wydziau Lotnictwa w Wydzia Lotnictwa i Nawigacji. W tym roku w szkole w ramach modernizacji i rozbudowy bazy dydaktycznej zostanie uruchomiony kompletny system do odbierania i przetwarzania danych satelitarnych transmitowanych w systemie EUMETCast DVB w pamie Ku, pozwalajcy na odbieranie danych z satelitw meteorologicznych METEOSAT i przetwarzanie ich do formy obrazowej oraz na interaktywn ich wizualizacj i animacj. Wdroone bdzie take oprogramowanie do odbierania pierwotnych danych satelitarnych HRIT we wszystkich kanaach spektralnych radiometru SEVIRI/METEOSAT, do przetwarzania ich na obrazy satelitarne i zarzdzania przechowywaniem danych oraz do tworzenia kompozycji barwnych zgodnie ze scenariuszami zdefiniowanymi przez uytkownika. Celem koncepcji poczenia Wyszej Szkoy Oficerskiej Si Powietrznych z Wojskowym Instytutem Medycyny Lotniczej jest utworzenie jednego kompleksu naukowo-dydaktycznego i wdroeniowego, prowadzcego dziaalno w dziedzinie lotnictwa, gwnie pastwowego. Nowo powstaa uczelnia Akademia Si Powietrznych (rys. 2) czyaby potencja naukowo-badawczy, wdroe2010/06

niowy i dydaktyczny w dziedzinach i dyscyplinach naukowych majcych zastosowanie w lotnictwie pastwowym (zwaszcza w lotnictwie wojskowym), a tym samym mogaby wiadczy w wymienionym zakresie kompleksowe usugi edukacyjne oraz badawczo-rozwojowe i wdroeniowe. Poczenie uczelni bdzie skutkowao wiksz efektywnoci dziaalnoci prowadzonej przez czce si podmioty. Nowy orodek naukowo-dydaktyczny zyska take rang uczelni akademickiej, a to umoliwi osignicie pozycji partnerskiej w stosunku do innych tego typu instytucji krajowych i zagranicznych. WSOSP i WIML zostan poczone z zachowaniem ich dotychczasowej pozycji naukowej oraz uprawnie. W nowej uczelni poszczeglne podmioty bd miay status podstawowych jednostek organizacyjnych. WIML mgby rozpocz ksztacenie na medycznych kierunkach studiw, a take ksztacenie podyplomowe i ustawiczne. To za moe mie istotne znaczenie nie tylko dla procesu profesjonalizacji Si Zbrojnych RP, ale take dla gospodarki w ogle, jeli zway zwikszajce si braki wysoko wykwalifikowanej kadry inynierskiej i medycznej w polskiej i europejskiej gospodarce. Uczelnia oraz jednostki badawczo-rozwojowe prowadz dziaalno badawcz na zblionych zasadach, dlatego poczenie nie zakci ich dotychczasowej dziaalnoci badawczej i wdroeniowej. Co wicej, instytut zyska wiksze moliwoci prowadzenia dziaalnoci dydaktycznej oraz pozyskiwania unijnych rodkw w ramach uczelni. Jednostki organizacyjne zachowaj swoj wewntrzn struktur organizacyjn oraz dotychczasow dyslokacj. W procesie tworzenia nowej uczelni istotne znaczenie bdzie mia ksztat systemu szkolnictwa wyszego przyjty w wyniku reformy przygotowanej przez Ministerstwo Nauki i Szkolnic9


TRENDY profesjonalnie ksztaci xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxAKADEMIA LOTNICZAPION DZIAALNOCI PODSTAWOWEJ (DYDAKTYCZNO-NAUKOWEJ) PION KANCLERZA ( ADMINISTRACJA) PION SZKOLENIA WOJSKOWEGO

JEDNOSTKI OGLNOUCZELNIANE I MIDZYWYDZIAOWE PION ZASTPCY REKTORA Biblioteka Gwna W/I Lotnictwa W/I Nawigacji W/I Bezpieczestwa Narodowego W/I Logistyki i Transportu Wojskowy Instytut Medycyny Lotniczej Szpital Akademicki (PZO WIML+SPZOZ Dblin) Akademickie Biuro Karier Akademicki Inkubator Przedsibiorczoci Akademickie Centrum Transferu Technologii Archiwum Akademicki Orodek Ksztacenia Lotniczego Orodek Ksztacenia Sub Ruchu Lotniczego Orodek Ksztacenia Taktycznych Zespow Kontroli Obszaru Powietrznego Studium Jzykw Obcych Inne Studium Wychowania FizycznegoOPracOWaniE WaSnE

W/I inne

Rys. 2. Struktura Akademii Lotniczej propozycja twa Wyszego. Prace nad projektem ustawy o utworzeniu nowej uczelni powinny wic by prowadzone w kierunkach wyznaczonych przez reformowany system szkolnictwa wyszego, tak aby nowa uczelnia moga rozpocz swoj dziaalno z pocztkiem roku akademickiego 2011/2012. spou roboczego weszli przedstawiciele stron porozumienia, a take przedstawiciele organw nadzorujcych oraz Dowdztwa Si Powietrznych. Dotychczas odbyo si pi posiedze roboczych staego zespou. Na posiedzeniu 23 marca tego roku w Wojskowym Instytucie Medycyny Lotniczej przyjto projekt zaoe do ustawy o poczeniu WSOSP z WIML i utworzeniu Akademii Lotniczej (zrezygnowano z roboczej nazwy Akademia Si Powietrznych). Przedstawiony na rysunku 2 schemat koncepcji struktury Akademii Lotniczej naley traktowa jako materia wyjciowy do analiz i dyskusji. Strategia rozwoju uczelni zakada powstanie instytucji o nowej jakoci ksztacenia, majcej stanowi podstawow baz szkoleniow nie tylko dla lotnictwa Si Zbrojnych RP, ale take dla lotnictwa pastwowego oraz lotnictwa cywilnego. 2010/06

Stan prac nad utworzeniem aSPPierwsze posiedzenie powicone utworzeniu nowej uczelni odbyo si wiosn ubiegego roku. Konkretne ustalenia przyjto na posiedzeniach w padzierniku. Ich efektem byo podpisanie 5 listopada, w obecnoci przedstawicieli organw nadzorujcych, porozumienia midzy WSOSP, ITWL (w kocowej fazie uzgodnie wycofa si z projektu) i WIML o wsppracy w celu utworzenia Akademii Si Powietrznych oraz wyznaczenia czonkw staego zespou roboczego do prac nad projektem zaoe do ustawy. W skad staego ze10 przegld si powietrznych

Zwikszy zasig TRENDY

pk dypl. pil. adam bOndaruK 2 Skrzydo lotnictwa Taktycznego Absolwent WOSL (1991), AON (2000), Squadron Officer School w USA (2001) oraz studiw podyplomowych z zarzdzania lotnictwem w AON (2003). Uczestniczy w wielu wiczeniach zagranicznych. Jego oglny nalot wynosi 1500 godzin (w tym ponad 400 godzin na T-38 i F-16). Peni obowizki szefa szkolenia 2 Skrzyda Lotnictwa Taktycznego.marLEna BiELEWicZ

ATARES szansa czy wyzwanie?Pierwsze tankowania w powietrzu wykonywano w latach 20. XX wieku. Prby te byy podyktowane bardziej chci pobicia rekordu czasu przebywania w powietrzu ni potrzeb uzyskania korzyci operacyjnych.zupenianie paliwa w powietrzu podczas dziaa operacyjnych weszo do praktyki lotnictwa dopiero po II wojnie wiatowej po zakoczeniu zimnej wojny oraz uzyskaniu moliwoci technologicznych. Wikszo liczcych si pastw rozbudowywaa swoj flot samolotw cystern. Na przeomie lat 80. i 90. ubiegego wieku pastwa czonkowskie NATO zaczy poszukiwa sposobw zmniejszania kosztw eksploatacji samolotw tankowania w powietrzu. Istot uzupeniania paliwa w powietrzu jest umoliwienie lotnictwu a w niedalekiej przyszoci take bezzaogowym statkom powietrznym szybkiej odpowiedzi, a take zwikszenie obszaru oddziaywania oraz zasigu prowadzonych operacji powietrznych. Pla-

U

nowaniem wykorzystania tankowcw (liczebnie ograniczonych) w zatoczonej przestrzeni powietrznej Europy zajmuje si komrka AAR/ASM (Air-to-Air Refuelling/Airspace Management), ulokowana w Movement Coordination Center Europe (MCCE) w Eindhoven (Holandia). Trwa budowa europejskiego systemu tankowania w powietrzu, ktry umoliwi pastwom czonkowskim wypracowanie wsplnych procedur (osignicie interoperacyjnoci), a take efektywne (tanie) wykorzystanie przestrzeni powietrznej oraz zasobw samolotw tankowcw1. Polska oraz Rumunia i USA podpisay MCCE Technical Arragement1

tumaczenie materiaw movement coordination center Europe, znajdujcego si w Eindhoven (holandia).

2010/06


11

TRENDY Zwikszy zasigCzas dolotu samolotu KC-135 z bazy Istres (Francja) do przykadowych stref tankowania, maksymalny czas pozostawania w strefie oraz moliwa do pobrania ilo paliwa MCCE EindhovenStrefa tankowaniaDEU JOJO DEU GRETCHEN FRA SIMONE FRA MARIE GBR AARA 5 GBR AARA 6 POL SARA POL LUCY POL KATE POL DORA SWE V2 +3 ITA FRA ZOE

Czas dolotu i powrotu [h]2.40 3.00 1.40 2.20 4.40 4.00 6.00 7.00 6.00 5.00 6.40 1.30

Moliwy czas pozostawania w strefie [h]2.00 2.00 2.30 2.30 2.00 2.00 1.30 1.30 1.30 2.00 2.00 2.30

Mozliwa ilo paliwa do pobrania [t]25 25 30 30 20 20 10 5 10 15 5 30OPracOWaniE WaSnE

w 2008 roku. Obecnie sygnatariuszami porozumienia s 23 pastwa. W ubiegym roku Polska przystpia do programu ATARES (Air Transport, Air to Air Refuelling and Other Exchange of Services). Program ten umoliwia bezgotwkowe rozliczanie wiadczonych usug na podstawie przyjtej jednostki rozliczeniowej, ktra jest okrelana na kady kolejny rok. Punkt odniesienia stanowi godzina lotu samolotu C-130. W tym roku warto godziny lotu samolotu KC-135 wynosi 2,8, natomiast samolotu KC-10 2,93 EFH2. Dla przykadu, piciogodzinny lot holenderskiej maszyny KC-10 oznacza dla odbiorcy obcienie wartoci 14,65 EFH. Rozliczenie jest dokonywane po 60 miesicach. Zbilansowanie konta moe nastpi przez wykonanie usug, np. transportowych (z zastosowaniem odpowiednich przelicznikw: godzina lotu C-130 1,0, CASA C-295 0,8), odstpienie niewykorzystanych limitw w ramach programu SALIS lub przez wniesienie odpowiedniej opaty (koszt godziny lotu C-130 jest okrelony w TA dla kadego pastwa sygnatariusza porozumienia). 12 przegld si powietrznych

Samoloty tankowania w powietrzu wyposaone w sztywny przewd paliwowy udostpniaj praktycznie dwa pastwa Francja (KC-135) i Holandia (KC-10). Turcja i USA posiadaj moliwoci tankowania w Europie, jednak ze wzgldu na sprawy formalne obecnie nie mog by uwzgldniane w rozliczeniach bezgotwkowych.

misja tankowaniaIstotnym elementem wpywajcym na planowanie operacji jest odlego stacjonowania tankowcw od wykorzystywanych stref tankowania. Czas dolotu do strefy moe by kilkakrotnie duszy ni efektywny czas wykorzystania tankowca podczas operacji. Zgodnie z TA wyrnia si kilka wariantw wykonania misji tankowania w powietrzu. Lot dedykowany jest misj tankowca majc na celu zabezpieczenie operacji konkretnego odbiorcy w okrelonej strefie. Dolot, czas przebywania w strefie oraz powrt w caoci jest wliczany do czasu efektywnego i obcia konto na2

EFh Equivalent of Flying hour.

2010/06

rodowe. Nie jest to korzystne rozwizanie w aspekcie pniejszych rozlicze (tab.). Jeli zaoy, e zatankowanie klucza samolotw F-16 trwa 15 minut, to zatankowanie czterech kluczy zajmuje godzin. Stosunek czasu tankowania do czasu dolotu i powrotu, np. do strefy DORA, wynosi 1:5. W przypadku dyurowania w strefie tankowca zamwionego przez pastwo A, ale niewykorzystywanego przez cay czas, istnieje moliwo pobrania paliwa przez innego uytkownika. Taka sytuacja jest okrelana jako slot of opportunity. Do rozlicze przyjmuje si wwczas jedynie czas faktycznego pozostawania samolotw przy tankowcu od momentu zajcia pre-contact position do momentu odczenia ostatniego samolotu od przewodu paliwowego. Zastosowanie tej metody przez polskie samoloty F-16 w ramach lotw szkolnych jest w praktyce niemoliwe ze wzgldu na odlego od stref wykorzystywanych przez inne kraje (Morze Pnocne, zachodnie Niemcy). W przypadku skoordynowanego wykorzystania tankowca przez kilku uytkownikw okrelanego jako multi users sortie tankowiec wykonuje lot po zaplanowanej trasie przez zamwione strefy tankowania. Konta narodowe poszczeglnych uytkownikw zostaj obcione proporcjonalnie do czasu przebywania tankowca w ich strefie tankowania oraz czasu trwania dolotu do poszczeglnych stref. Tego rodzaju misja wymaga precyzyjnego zaplanowania dziaa poszczeglnych uytkownikw i ich skoordynowania. MCCE ogrywa rol koordynatora, natomiast szczegy musz by ustalone midzy pastwami. Potrzeby pastw nie zawsze mog by zaspokojone ze wzgldu na ilo dostpnego paliwa, por tankowania (dzie, noc) oraz zasig samolotu tankowca. W przypadku niewykonania misji, np. z powodu warunkw atmosferycznych na lotnisku startu, konto narodowe jest obcione odpowiedni iloci EFH (stosown do wylicze podczas planowania lotu). Elastyczne wykorzystanie ograniczonych zasobw tankowcw polega na biecym analizowaniu planowanych zada w rejonie zainteresowania oraz wnioskowaniu ad hoc o zmian trasy przelotu. W przypadku operacji AAR dla odbiorcy A tankowiec moe wykona lot w rejon wskazany przez kolejnego odbiorc (jeli pozostao2010/06

Waciwa koordynacjaMCCE pracuje nad procedurami tankowania w powietrzu podczas przelotw tankowca do oddalonych rejonw (route aar). Dotychczas zaogi nie wyraay zgody na tego rodzaju operacje ze wzgldu na fakt skomplikowania misji konieczno precyzyjnego planowania i koordynowania dziaa z odbiorcami oraz sub kontroli przestrzeni powietrznej. Zazwyczaj s to loty do lub z rejonu konfliktu zbrojnego (np. baza lotnicza Biszkek-manas w Kirgistanie).

paliwa pozwala na dolot, dyurowanie w strefie i powrt na lotnisko bazowania). Taka sytuacja jest okrelana jako divert flight. Wwczas czas obciajcy konto narodowe oblicza si na podstawie rnicy midzy czasem cakowitym a czasem planowanym. Tego rodzaju zamwienie jest korzystne, gdy samolot tankowiec operuje w niewielkiej odlegoci od granic Polski (nad Pwyspem Skandynawskim, Niemcami czy Adriatykiem) oraz gdy cykl szkolenia lotniczego zostanie dostosowany do nadarzajcej si okazji. W praktyce s to rzadkie przypadki. Podczas planowania wykorzystania tankowcw naley odrni potrzeby utrzymania aktualnoci personelu latajcego od wymogw operacyjnych okrelajcych poziom Combat Mission Ready (CMR). Zgodnie z przyjtymi w polskich Siach Powietrznych standardami, odpowiadajcymi normom zachowania aktualnoci w elementach wedug dokumentw normatywnych USAF, pilot powinien wykonywa tankowanie w powietrzu raz na 180 dni. Jest to jednak minimum zapewniajce zachowanie umiejtnoci na minimalnie dopuszczalnym poziomie. Dotyczy to personelu latajcego, w odniesieniu do ktrego tankowanie w powietrzu w celu zachowania poziomu CMR nie zostao ujte w RAP3. Jako standard w wikszoci krajw NATO przyjto minimum trzykrotne tankowanie (w tym raz w nocy) w cigu 180 dni. Wydaje si to uzasadnione i wskazane z punktu widzenia zachowania elementarnych umiejtnoci (proficiency) wykonywania misji dugotrwaych.3

readiness aircrew Program.


13

TRENDY Zwikszy zasigZe spotka roboczych w MCCE oraz z praktyki, m.in. ze wsppracy ze szwedzkimi siami powietrznymi wynika, e podczas szkolenia oraz dla utrzymywania nawykw najkorzystniejsza jest tak zwana kampania (campaign). W nomenklaturze MCCE campaign oznacza kontraktowanie tankowca na kilka dni w celu zaspokojenia potrzeb szkoleniowych. Najczciej wie si to z przebazowaniem samolotu tankowania w powietrzu do kraju zapotrzebowujcego lub w rejon zapewniajcy minimalny czas dolotu i powrotu. Dziki temu mona zminimalizowa koszty oraz zmaksymalizowa efektywny czas przebywania w strefie. Liczba samolotw, jakie tankowiec jednorazowo moe obsuy, zaley od iloci posiadanego paliwa zarwno do pobrania, jak i rozporzdzalnego. Stosunek czasu dolotu i powrotu do czasu pozostawania tankowca w strefie wynosi nawet 1:1. systemu EPACS7, ustalany jest termin lotu. Koordynowanie dziaa wymaga nieustannej wymiany korespondencji midzy zainteresowanymi stronami, proporcjonalnie do liczby uczestnikw oraz stopnia skomplikowania zada. Ze wzgldu na konieczno optymalnego wykorzystania tankowcw w aspekcie osignicia jak najwikszego efektu szkoleniowego Sekcja Zastosowania Bojowego 2 Skrzyda Lotnictwa Taktycznego przeja zadania Wykonawczego Punktu Kontaktowego. W sposb scentralizowany planuje tankowanie w powietrzu dla baz w Krzesinach i asku w jednym terminie. W tym roku priorytetem jest utrzymanie aktualnoci personelu latajcego w tym elemencie z zachowaniem minimalnych kosztw (EFH). Oznacza to minimaln liczb zapotrzebowa na tankowanie oraz poszukiwanie jak najtaszych sposobw wykonania operacji AAR (Multinational Training, divert flight, slot of opportunity, bez pobierania paliwa). Planujc przedsiwzicia nieujte w planie rocznym, MCCE jako minimalny czas potrzebny na skoordynowanie operacji przyjo trzy miesice, przy czym zamawiajcy czsto musi dostosowa si do podanego terminu. Zamiar uczestnictwa w Currency Training naley zgosi nie pniej ni osiem tygodni przed operacj. Uwzgldniajc liczb chtnych, MCCE planuje tras tankowca (kadego pierwszego tygodnia miesica). Uytkowanie samolotw zdolnych do tankowania w powietrzu zwiksza moliwoci operacyjne (fot. 1), ale wie si ze znacznymi kosztami. Najtaszym sposobem utrzymania nawykw personelu latajcego jest poczenie potrzeb szkoleniowych wielu uytkownikw. Kooperowanie z pastwami ociennymi nieposiadajcymi wasnych tankowcw pozwala zmniejszy koszty. Przykadem jest kampania szwedzko-polsko-francusko-belgijska. Samolot KC-135 francuskich si powietrznych poWyd. Dowdztwo Si Powietrznych, Warszawa 2009. Dowdca klucza lotniczego z 31 Bazy Lotnictwa taktycznego w Krzesinach oraz z 32 Bazy Lotnictwa taktycznego w asku (10 elt do 1 stycznia 2010 roku). 6 Oficer Oddziau transportu Lotniczego Dowdztwa Si Powietrznych. 7 air to air refuelling European Planning and coordinating Software.4 5

a co w polskich Siach Powietrznych?Procedury zamawiania tankowania w powietrzu obowizujce w polskich Siach Powietrznych s okrelone w instrukcji Stae procedury operacyjne (SOP) programu ATARES4. Ze wzgldu na brak dowiadcze w obszarze proceduralnym oraz zmiany strukturalne koniecznoci jest uaktualnienie dokumentw normatywnych. W kwietniu tego roku rozpocz prac w MCCE polski przedstawiciel. Zapewne pozwoli to usprawni proces zamawiania tankowania w powietrzu oraz zakoczy proces certyfikowania polskich samolotw F-16 zgodnie z ATARES TA (obecnie Polska ma jedynie czasow zgod na korzystanie z francuskiego tankowca KC-135). Piln spraw jest wydanie aneksu narodowego do ATP-56. Dopiero wwczas polskie Siy Powietrzne zostan penoprawnym czonkiem spoecznoci uytkownikw samolotw tankowania w powietrzu. Zgodnie z narodowymi standardowymi procedurami operacyjnymi programu ATARES konieczno wykonania tankowania w powietrzu jest okrelana na szczeblu jednostki wojskowej, w ktrej funkcjonuje Wykonawczy Punkt Kontaktowy5. Wystpuje on do Autoryzujcego Punktu Kontaktowego6 z wnioskiem o zgod na tankowanie. Po uzyskaniu autoryzacji, za pomoc 14 przegld si powietrznych

2010/06

FOt. 1. Para F-16 na pozycji obserwacyjnej. tankowanie w powietrzu podczas szkolenia polskich pilotw w tucson, arizona, uSa

starcie z bazy Istres zabezpiecza tankowanie uczestnikw dziki zmniejszeniu do minimum czaszwedzkich JAS-39 Gripen w strefie nad rodko- su tranzytu do i ze stref tankowania oraz proporwym Batykiem. Wykorzystywany jest elastyczny cjonalnemu podziaowi czasu przelotu midzy stresystem przekazywania paliwa (wingtip pod). Prze- fami. Dla belgijskich samolotw F-16 takie rozlot do DORA AAR ZONE (TSA-8) wystarcza do wizanie stanowi divert flight. zmiany i przygotowania systemw tankowania Wykorzystanie tankowcw w ramach progra(KC-135 jest wyposaony w obydwa systemy mu ATARES jest planowane w czwartym kwarsztywny i elastyczny). Po zakoczeniu operacji pol- tale roku. Przedstawiciele pastw sygnatariuskich samolotw F-16 tankowiec lduje w 32 Ba- szy na spotkaniu grupy roboczej okrelaj swozie Lotnictwa Taktycznego w asku. Nastpnego je potrzeby na nastpny rok. Jest to plan ogldnia zabezpiecza misje dugotrwae trzech kluczy ny, modyfikowany w zalenoci od rozwoju maszyn F-16. Po wykonaniu sytuacji i uzupeniany podpierwszej czci misji F-16 wra- Problematyka tankowania czas kolejnych spotka caj do tankowca, uzupeniaj roboczych. Precyzyjne w powietrzu zostaa paliwo (3000 Lbs) i kontynuuj okrelenie zada narodowykonywanie zada. W tym wych wymagajcych wyzdefiniowana w AtP-56 czasie KC-135 wykonuje przekorzystania tankowania oraz AtARES technical lot do JOJO AAR ZONE (zaw powietrzu pozwala na chodnie Niemcy) i zabezpiecza zaplanowanie wsplnych Arragement (tA). belgijskie F-16, po czym powraprzedsiwzi z krajami ca i lduje w asku. Poniewa pozostajcymi w rejonie Francuzi szkol operatorw BOOM-u, dla Polski zainteresowania. Wprowadzenie do RAP miniza jest to opportunity slot, nasze konto narodowe mum trzech tankowa w powietrzu w okresie zostaje obcione kosztami paliwa i rzeczywistym 180 dni wymaga odejcia od zasady utrzymaczasem tankowania w strefie. W ostatnim dniu nia jedynie nawykw przez personel latajcy. kampanii samolot tankowiec powraca do bazy Bdzie on wykonywa zadania operacyjne zwiw Istres (po trasie odwrotnej do trasy z pierwsze- zane z wykonywaniem dugotrwaych lotw go dnia). Rozwizanie takie pozwala na stosunko- w dzie i w nocy podczas programowego szkowo niewielkie obcienie kosztami poszczeglnych lenia lotniczego oraz wicze, takich jak2010/06


15

archiWum autOra

TRENDY Zwikszy zasigkowoci moe skomplikowa i utrudni koordynowanie dziaa; wszystkie komrki Si Zbrojnych RP zaangaowane w problematyk tankowania w powietrzu musz ze sob wsppracowa, aby zakoczy proces legislacji i uaktualniania dokumentw normatywnych; musz take elastycznie reagowa oraz szybko wprowadza odpowiednie zmiany w narodowych SOP; zwikszenie liczby operacji tankowania w powietrzu w RAP skutkuje wikszym zapotrzebowaniem na wykorzystanie tankowcw; zaplanowanie minimum czterech kilkudniowych kampanii pozwoli na zaspokojenie potrzeb zarwno szkolenia lotniczego, jak i taktycznego (wiczenia narodowe). Jest to rwnie oferta dla partnerw zagranicznych dla nich stacjonowanie tankowca w Polsce jest rwnie szans na zmniejszenie kosztw; pozyskanie w przyszoci samolotu tankowania w powietrzu pozwoli polskim Siom Powietrznym uniezaleni si od zasobw NATO, a take umoliwi czerpanie zyskw w rozliczeniu kocowym (konto narodowe musi by bilansowane po 60 miesicach). Przystpienie Polski do programu ATARES w dziedzinie tankowania w powietrzu jest szans na zmniejszenie kosztw zwizanych z penym wykorzystaniem moliwoci operacyjnych samolotw F-16. Jest to zarazem wyzwanie pod wzgldem organizacji i koordynowania wszystkich przedsiwzi wynikajcych z zada Si Powietrznych. Polski przedstawiciel w MCCE zapewni skuteczniejsz wspprac oraz uatwi kontakt z innymi czonkami programu. Pion szkolenia 2 Skrzyda Lotnictwa Taktycznego zapewnia okrelenie wasnych potrzeb szkoleniowych i ich zharmonizowanie z innymi przedsiwziciami, wymagajcymi tankowania w powietrzu. Realizowane jest to w ramach okrelonych limitw w celu zoptymalizowania ponoszonych kosztw (EFH). Potrzeby i moliwoci budetu musz by skonfrontowane przed zatwierdzeniem planw szkolenia na kolejny rok. Wymaga to powoania grupy roboczej, skadajcej si z przedstawicieli 2 Skrzyda Lotnictwa Taktycznego, Szefostwa Szkolenia Dowdztwa Si Powietrznych, Centrum Operacji Powietrznych oraz Sztabu Generalnego WP. 2010/06

FOt. 2. Samolot F-16 przed poczeniem z przewodem paliwowym Kc-135 (contact). Szkolenie polskich pilotw w tucson, arizona, uSa

np. Eagle Talon. Basic Course rwnie wymaga wykonania odpowiedniej liczby podej do tankowca (fot. 2). Polskie Siy Powietrzne stopniowo odstpuj od treningu bez pobierania paliwa (dry hook-up). W tym przypadku element wsppracy z tankowcem jest celem wykonywanej misji, tym samym brakuje czasu na wykonywanie innych zada. Pobranie paliwa w iloci kompensujcej utrat czasu spowodowan dolotem do strefy tankowania i samym tankowaniem bdzie standardem w 2011 roku (zatankowanie paliwa w iloci 2030% cakowitej pojemnoci instalacji paliwowej zwiksza dugotrwao lotu o 50%).

PodsumowanieUwzgldniajc przedstawione uwarunkowania, mona wysnu nastpujce wnioski: wszystkie przedsiwzicia z udziaem tankowca w ramach programu ATARES musz by planowane z odpowiednim wyprzedzeniem (rocznym), w przeciwnym przypadku element przypad16 przegld si powietrznych

archiWum autOra

Wane ogniwo szTuka opERacYjNa i TakTYka

pk pil. dr in. Waldemar gObiOWSKi 4 Skrzydo lotnictwa Szkolnego Absolwent WOSL, Wyszej Szkoy Pedagogicznej w Bydgoszczy oraz studiw podyplomowych w Akademii Bydgoskiej. Zawodow sub wojskow rozpocz w 26 plm jako pilot klucza. Nastpnie by m.in. dowdc 3 elt oraz szefem pionu szkolenia w WSOSP. Jest pilotem klasy mistrzowskiej. Obecnie jest zastpc dowdcy 4 Skrzyda Lotnictwa Szkolnego.

4 Skrzydo Lotnictwa SzkolnegoPo wejciu w ycie ustawy z 27 lipca 2005 roku Prawo o szkolnictwie wyszym koniecznoci stao si przeksztacenie Wyszej Szkoy Oficerskiej Si Powietrznych.

P

odstaw przeksztacenia byy decyzje ministra obrony narodowej nr Z-47 z 5 sierpnia 2008 roku oraz nr PF-51 z 18 sierpnia 2008 roku. Reorganizujc Wysz Szko Oficersk Si Powietrznych 1 padziernika 2008 roku utworzono 4 Skrzydo Lotnictwa Szkolnego. Postawiono mu zadanie szkolenia lotniczego studentw kandydatw na oficerw w zakresie wymaganym do objcia stanowisk w jednostkach Si Zbrojnych RP oraz zapocztkowania w tych jednostkach szkolenia na statku powietrznym docelowego typu. 4 Skrzydo Lotnictwa Szkolnego prowadzi szkolenie lotnicze siami2010/06

dwch orodkw szkolenia lotniczego 1. w Dblinie oraz 2. w Radomiu, a take z wykorzystaniem Poligonu Lotniczego w Jagodnem. Funkcjonowanie 4 Skrzyda Lotnictwa Szkolnego oraz pozostaych komponentw wchodzcych w jego skad zabezpiecza pod wzgldem logistycznym 6 Baza Lotnicza w Dblinie oraz 1 Komenda Lotniska w Radomiu. W styczniu 2009 roku utworzono Centrum Szkolenia Inynieryjno-Lotniczego, ktre szkoli onierzy zawodowych w specjalnociach SIL, prowadzi przeszkolenie studentw wyszych uczelni cywilnych oraz ksztaci szeregowych zawodowych na kursach specjalistycz17


jarOSaW WiniEWSKi

szTuka opERacYjNa i TakTYka Wane ogniwo 6 Baza Lotnicza; 1 Komenda Lotniska; Centrum Szkolenia Inynieryjno-Lotniczego. Jednostki 4 Skrzyda Lotnictwa Szkolnego s wyposaone w nastpujce statki powietrzne: TS-11 Iskra; PZL-130 Orlik; M-28 Bryza; SW-4 Puszczyk; Mi-2; An-2. W skad Dowdztwa 4 Skrzyda Lotnictwa Szkolnego wchodz: dowdca 4 Skrzyda Lotnictwa Szkolnego gen. bryg. pil. Tomasz Drewniak; zastpca dowdcy pk pil. dr in. Waldemar Gobiowski; szef sztabu pk dypl. nawig. Marek Rak; szef szkolenia pk dypl. pil. Jerzy Chojnowski. W 2009 roku w 4 Skrzydle Lotnictwa Szkolnego gocili znamienici gocie: podsekretarz stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej Zenon Kosiniak-Kamysz oraz szef Biura Bezpieczestwa Narodowego Aleksander Szczygo, a take liczne delegacje midzynarodowe, m.in. z Japonii, Stanw Zjednoczonych, Hiszpanii, Korei Poudniowej, Algierii, Nigerii oraz Iraku. Gocie zapoznali si z zadaniami jednostki, jej funkcjonowaniem oraz baz szkoleniow. Gwne zadania na 2010 rok Dowdztwo 4 Skrzyda Lotnictwa Szkolnego organizuje i nadzoruje szkolenie lotnicze na korzy WSOSP oraz Si Powietrznych, Wojsk Ldowych i Marynarki Wojennej. Do zasadniczych zada Dowdztwa naley: utrzymanie w cigej sprawnoci i gotowoci do dziaa podlegych baz lotniczych oraz ich mobilizacyjnego i operacyjnego rozwinicia; koordynowanie szkolenia lotniczego w podlegych jednostkach oraz organizowanie i sprawowanie nadzoru nad jego przebiegiem; kierowanie realizacj przedsiwzi szkolenia taktycznego, bojowego i oglnowojskowego oraz waciwe zabezpieczenie logistyczne tego procesu;2010/06

FOt. 1. GEn. bRyG. PIl. tOMASZ dREWnIAk dwdca 4 Skrzyda Lotnictwa Szkolnego

nych, organizowanych na potrzeby Si Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Z okazji sformowania Dowdztwa 4 Skrzyda Lotnictwa Szkolnego zorganizowano uroczyst zbirk wszystkich jednostek garnizonu Dblin-Lotnisko 14 padziernika 2008 roku na placu przed pomnikiem Bohaterskim Lotnikom Dbliskiej Szkoy Orlt gen. broni pil. Andrzej Basik, dowdca Si Powietrznych, przedstawi kadrze, podchorym, onierzom zasadniczej suby wojskowej oraz pracownikom wojska kierownicz kadr Skrzyda. Uroczysto podporzdkowania jednostek Dowdztwu 4 Skrzyda Lotnictwa Szkolnego odbya si 17 grudnia 2008 roku w obecnoci szefa sztabu zastpcy dowdcy Si Powietrznych gen. dyw. dr. Krzysztofa Zaskiego. W skad 4 Skrzyda Lotnictwa Szkolnego weszy (rys. 1): 1 Orodek Szkolenia Lotniczego; 2 Orodek Szkolenia Lotniczego; 18 przegld si powietrznych

DOWDCA1 OSzL Dblin Sekcja Wychowawcza Wydzia Ruchu Lotniczego Sekcja Suby Zdrowia Pion Ochrony Informacji Niejawnych Zastpca dowdcy 2 OSzL Radom 6 Baza Lotnicza Dblin 1 Komenda Lotniska Radom Oficer prasowy CSIL Dblin

Starszy inspektor BL

Pomocnik dowdcy ds. podoficerw

SZTAB PION SZKOLENIA Szef Sztabu SZEF SZKOLENIA DSO Sekcja Organizacyjno-Kadrowa Sekcja Rozpoznawcza Wydzia Operacyjny Wydzia Planowania Logistycznego Wydzia Szkolenia Lotniczego Wydzia Techniki Lotniczej Sekcja Wysokociowo-Ratownicza Sekcja Wsparcia Bojowego Sekcja Szkoleniowa

Sekcja Planowania Sekcja Techniki Naziemnej Sekcja Materiaowa

Sekcja Operacyjna Sekcja Planowania Operacyjnego Sekcja Gotowoci Bojowej i MobilizacyjnejOPracOWaniE WaSnE

Sekcja Dowodzenia i cznoci

Grupa Zarzdzania Bezpieczestwem cznoci i Informacji

Rys. 1. Schemat struktury organizacyjnej 4 Skrzyda Lotnictwa Szkolnego

2010/06


19

szTuka opERacYjNa i TakTYka Wane ogniwo koordynowanie i nadzorowanie szkolenia ne dwie bazy lotnictwa szkolnego 41 i 42; do koca 2010 roku zintegrowanie szk teoretycznego i praktycznego w Centrum Szkolenia Inynieryjno-Lotniczego oraz szkolenie re- podoficerskich Si Powietrznych z Koszalina zerw osobowych; i Dblina, a z ich si i rodkw utworzenie udzia w przedsiwziciach szkoleniowych szkoy podoficerskiej strukturalnie podporzdwojsk i sztabw organizowanych na wyszych kowanej Centrum Szkolenia Inynieryjno-Lotszczeblach dowodzenia w ramach procesu zgry- niczego. wania operacyjnego i taktycznego; 1 Orodek Szkolenia lotniczego prowadzenie podstawowego i zaawansowanego szkolenia lotniczego w nowej strukturze 1 Orodek Szkolenia Lotniczego zosta sformoorganizacyjnej; wany 1 stycznia 2001 roku w Dblinie w wyniku przygotowanie si i rodkw do wdroenia reorganizacji 58 Lotniczego Puku Szkolnego. samolotu szkolenia zaawansowanego typu Cz si i rodkw puku wczono w skad noLIFT; wo formowanej 6 Bazy Lotniczej (rys. 2). utrzymywanie podlegych jednostek w ciOd 2 stycznia 1991 roku na podstawie rozgej sprawnoci i gotowoci do dziaania. kazu ministra obrony narodowej w sprawie Ponadto Dowdztwo 4 Skrzyda Lotnictwa dziedziczenia i kultywowania tradycji ora Szkolnego peni funkcje planistyczno-organiza- polskiego 58 Lotniczy Puk Szkolny sta si cyjne dotyczce: kontynuatorem tradycji 315 Dywizjonu My zabezpieczenia szkolenia lotniczego i iny- liwskiego Dbliskiego. Przejmujc zadanieryjno-lotniczego na potrzenia puku szkolnego, jedJednostki 4 Skrzyda by jednostek lotniczych SZRP nostka staa si dziedziczw czasie pokoju, kryzysu k tradycji jednostek, ktlotnictwa Szkolnego i wojny; re w wymierny sposb przygotowania podlegych bray udzia w wiczeniach przyczyniy si do ksztajednostek do wykonywania towania lotnictwa polskiez zakresu zada bojowych i specjaligo. W styczniu 1941 roku stycznych oraz do wspdziareagowania kryzysowego: na lotnisku Acklington ania z pozamilitarnymi ognisformowano 315 DywiPowile 2009, Marzec zjon Myliwski. Gotowami obronnymi; organizowania systemu wo operacyjn jednost2009, Halny 2009 wsparcia logistycznego. ka ta osigna 8 marca po Peni take funkcje planiprzebazowaniu na lotnioraz CIM. styczno-wykonawcze i metosko Spece. Dywizjon stadyczne, obejmujce uzupenianie zasobw oso- cjonowa na tym lotnisku do lipca 1944 roku. bowych w podlegych jednostkach oraz przedsi- Znakami rozpoznawczymi dywizjonu stay si wzicia planowania mobilizacyjnego i operacyj- litery kodowe PK oraz noszone przez pilotw nego rozwinicia podlegych jednostek. niebieskie szaliki. Perspektywy rozwoju Dowdc dywizjonu mianowano Brytyjczy w latach 20102018 utworzenie Muzeum ka majora H.D. Cookea. Pierwszym polskim Si Powietrznych w Dblinie; dowdc zosta 21 stycznia 1941 roku mjr pil. od 2010 roku modernizacja lotniska odpo- Stanisaw Pietraszkiewicz. Lotnicy dywizjonu wiednio do potrzeb samolotu LIFT; przejli po 112 Eskadrze Myliwskiej odznak do 30 czerwca 2010 roku rozformowanie walczcego czarnego koguta z czerwonym jednostek: 1 Orodka Szkolenia Lotniczego i 6 grzebieniem i zotymi nkami, umieszczoneBazy Lotniczej w Dblinie oraz 2 Orodka go w srebrnym polu trjktnej tarczy. W praSzkolenia Lotniczego i 1 Komendy Lotniska wym grnym rogu tarczy widnieje numer w Radomiu. W ich miejsce zostan utworzo- dywizjonu 315. Piloci 315 Dywizjonu My20 przegld si powietrznych2010/06

DOWDZTWO

PION SZKOLENIA

SEKCJA WYCHOWAWCZA

PION OCHRONY INFORMACJI NIEJAWNYCH

PION TECHNIKI LOTNICZEJ

ESKADRA MIGOWCW

SEKCJA BL

ESKADRA LOTNICZA

ESKADRA LOTNICZA

SZTAB

Rys. 2. Schemat struktury 1 Orodka Szkolenia Lotniczego liwskiego wykonali 6927 lotw bojowych o cznym czasie 13 532 godzin. Zestrzelili 86 samolotw nieprzyjaciela na pewno, 18 prawdopodobnie, 28 maszyn uszkodzili oraz zestrzelili 53 pociski V-1. Ostatni lot bojowy wykonali 25 kwietnia 1945 roku, uczestniczc w osonie 255 maszyn Lancaster, ktre zbombardoway siedzib Hitlera w Berchtesgaden. Dywizjon rozwizano 6 grudnia 1946 roku. Z wykorzystaniem si i rodkw eskadr szkolnych wchodzcych w skad dbliskiej Oficerskiej Szkoy Lotniczej, na mocy rozkazu dowdcy Wojsk Lotniczych nr 02/Org., powoano 29 stycznia 1958 roku lotnicze puki szkolne, a wrd nich 58 Lotniczy Puk Szkolno-Bojo-

dorobekFOt. 2. Pk PIl. kRZySZtOF WAlCZAk dowdca 1 Orodka Szkolenia Lotniczego

W puku szkolili si nie tylko polscy podchorowie, ale take ponad 200 pilotw m. in. z: Syrii, iraku,Libii i algierii. Piloci dbliskiego puku wielokrotnie brali udzia w rnego rodzaju pokazach i defiladach lotniczych, m.in. w: defiladzie powietrznej zorganizowanej 16 sierpnia 1964 roku nad miejscowoci Studzianki Pancerne z okazji 20. rocznicy bitwy 1 Brygady Pancernej im. Bohaterw Westerplatte, defiladzie XX-lecia w 1964 roku, w ktrej uczestniczyo 36 samolotw w szyku jodeka, oraz defiladzie lotniczej w 1966 roku przygotowanej z okazji obchodw 1000-lecia pastwa polskiego. W tym ostatnim pokazie 43 samoloty Lim-2 utworzyy w powietrzu liczb 1000.

FOt. 3. PPk dyPl. PIl. ROMAn MEndREk zastpca dowdcy 1 Orodka Szkolenia Lotniczego

2010/06


21

OPracOWaniE WaSnE

szTuka opERacYjNa i TakTYka Wane ogniwo

FOt. 4. Zesp akrobacyjny Biao-czerwone iskry

wy w Dblinie. W pierwszych latach istnienia puku intensywnie szkolono w nim podchorych oraz przeszkalano instruktorw na nowego typu samolot MiG-15 (zosta wprowadzony do wyposaenia w 1957 roku). Przez wiele lat puk wzorowo wykonywa stawiane przed nim zadania. Potwierdzeniem tego byy duy nalot oraz liczba wyszkolonych w kadym roku suchaczy. Dwukrotnie w latach 1981 i 1982 puk osign nalot 9 tys. godzin. W kolejnych latach oglny nalot przekracza 8 tys. godzin. Rok 2000 by ostatnim rokiem funkcjonowania jednostki jako puku. Po 42 latach zostaa ona przeformowana w 1 Orodek Szkolenia Lotniczego. Dum 1 Orodka stanowi Zesp Akrobacyjny Biao-Czerwone Iskry (fot. 4), ktry kontynuuje ide utworzonego w 1969 roku w 60 Lotniczym Puku Szkolnym w Radomiu zespou Rombik (nazwa pochodzi od prezentowanego wwczas ugrupowania czterech samolotw), od 1991 roku znanego pod oficjaln nazw Zesp Akrobacyjny Iskry. Skad zespou zmienia si wielokrotnie, co wynikao z koniecznoci roszad personalnych oraz chci dalszego rozwoju. Pocztkowo zesp prezentowa kunszt pilotau zespoowego w skadzie czte22 przegld si powietrznych

rech samolotw, a pod koniec lat 90. formacj dziewiciu maszyn. Piloci zespou od pocztku wykonywali loty na samolotach TS-11 Iskra. W 1991 roku maszyny te zostay zmodernizowane pod ktem potrzeb zespou doposaono je w wiatowej klasy system radiowo-nawigacyjny i pomalowano w narodowe barwy wedug projektu ppk. pil. Ireneusza Fibingera. W zwizku z reorganizacj lotnictwa polskiego w marcu 2000 roku zesp zosta przeniesiony do Dblina do 1 Orodka Szkolenia Lotniczego, bdcego integraln czci Wyszej Szkoy Oficerskiej Si Powietrznych. Zmieniono rwnie nazw zespou na Biao-Czerwone Iskry oraz zaprojektowano nowe logo. Kolorystyk i nazw nawizuje ono do barw narodowej flagi. Ambicj pilotw zespou jest wpisa si w wiadomo mionikw lotnictwa, nie tylko w kraju, ale i poza jego granicami, jako narodowy lotniczy zesp akrobacyjny. Obecnie w skad zespou wchodz: ppk pil. Jerzy Le prowadzcy, kpt. pil. Tomasz Czerwiski prawy prowadzony, kpt. pil. Mariusz Szymla prawy prowadzony, mjr pil. Jacek Jaworek lewy prowadzony, kpt. pil. Tomasz ukaszczuk lewy prowadzony, mjr pil. Dariusz Karwowski zamykajcy oraz kpt. pil. Maciej2010/06

archiWum autOra

Dowdcy jednostek, ktre tworz 1 0SzL315 dywizjon Myliwski dbliskimjr H.D. Cooke mjr Stanisaw Pietraszkiewicz kpt. Wadysaw Szczniewski mjr Stefan Janus mjr Mieczysaw Wirkiewicz kpt. Tadeusz Sawicz kpt. Jerzy Popawski kpt. Eugeniusz Horbaczewski kpt. Tadeusz Andersz kpt. Wadysaw Potocki

Okres dowodzenia8 stycznia 194121 stycznia 1941 21 stycznia 194121 wrzenia 1941 22 wrzenia 19418 listopada 1941 9 listopada 19416 maja 1942 7 maja 194225 wrzenia 1942 26 wrzenia 194216 kwietnia 1943 17 kwietnia 194315 lutego 1944 16 lutego 194418 sierpnia 1944 19 sierpnia 19446 kwietnia 1945 7 kwietnia 1945 luty 1946

58 lotniczy Puk Szkolno-bojowyppk pil. Piotr Rojek ppk pil. Zbigniew Rowicz pk pil. Janusz Kowalski pk pil. Zenobiusz Bienia pk pil. Stanisaw Konopiski ppk pil. Edmund Gorzkowski pk pil. Jzef Zduczyk ppk pil. Piotr Szaanik ppk pil. Jan Fryta pk pil. Krzysztof uk ppk pil. Andrzej Winiewski pk pil. Maciej Nowaczyk

Okres dowodzenia19581963 19631969 19691971 19711973 1973 19731976 19761979 19791980 19801982 19821985 19851987 19871989

58 lotniczy Puk Szkolnypk pil. Maciej Nowaczyk ppk pil. Janusz Karpowicz ppk pil. Zenon Skop pk pil. Waldemar Jaruszewski

Okres dowodzenia19891991 1991 19911995 19952000OPracOWaniE WaSnE

2010/06


23

szTuka opERacYjNa i TakTYka Wane ogniwo1 Orodek Szkolenia lotniczegopk pil. Waldemar Jaruszewski pk pil. Wiesaw Sokoowski pk pil Krzysztof Walczak

Okres dowodzenia20012002 20032007 20072010

Piloci roku1977 ppk pil. Stanisaw Krowicki 1978 kpt. pil. Jerzy Baszczak 1979 por. pil. Ryszard Dziuda 1980 por. pil. Ryszard Dziuda 1981 kpt. pil. Kazimierz Sekulski 1982 kpt. pil. Tomasz Krlikowski 1983 ppk pil. Stanisaw Krowicki 1984 ppk pil. Zbigniew Stroiski 1985 kpt. pil. Wasilis Kifonidis 1986 mjr pil. Tadeusz Prokop 1987 por. pil. Waldemar Jaruszewski 1988 ppk pil. Andrzej Krajewski 1989 kpt. pil. Waldemar Jaruszewski 1990 por. pil. Tomasz Chudzik 1991 kpt. pil. Romuald Czopek 1992 ppk pil. Stanisaw Goas 1993 kpt. pil. Bogusaw Rak

Piloci roku1994 mjr pil. Tomasz Krzyak 1995 mjr pil. Marek Turski 1996 mjr pil. Mirosaw Kolczyk 1997 kpt. pil. Mariusz Poniak 1998 ppk pil. Benedykt Kijak 1999 mjr pil. Marek Turski 2000 kpt. pil. Jerzy Le 2001 - mjr pil. Jerzy Le 2002 mjr pil. Marek Turski 2003 kpt. pil. Andrzej Barya 2004 mjr pil. Dariusz Karwowski 2005 kpt. pil. Tomasz Czerwiski 2006 kpt. pil. Dariusz Rusakowicz 2007 kpt. pil. Mariusz Szymla 2008 kpt. pil. Tomasz ukaszczuk 2009 kpt. pil. Daniel Usiatycki

Zasueni onierzeppk Antoni Olszak ppk Jerzy Le (nagroda Buzdygan) ppk Zdzisaw Stpie mjr Krzysztof Nazarowski st. chor. sztab. Sawomir Kos st. chor. Zbigniew Czerski

Podoficer roku2007 chor. sztab. Robert Sapek 2008 m. chor. sztab. Andrzej Winiewski 2009 sier. Janusz Cupriak


2010/06

OPracOWaniE WaSnE (4)

Kopiel zamykajcy i pilota indywidualny. Wszyscy piloci zespou s wytrawnymi pilotami instruktorami, o najwyszych kwalifikacjach (z mistrzowsk klas pilota wojskowego), z duym dowiadczeniem lotniczym i motywacj do wykonywania trudnych ewolucji. Zadania na 2010 rok 1 Orodek Szkolenia Lotniczego przej zadania rozformowanego 58 Lotniczego Puku Szkolnego. Stanowi integraln cz najstarszej i jedynej obecnie wojskowej uczelni lotniczej w Polsce. Wykonuje takie zadania, jak: praktyczne szkolenie lotnicze podchorych WSOSP na samolotach TS-11 Iskra oraz migowcach Mi-2 i SW-4 Puszczyk, a take na samolotach transportowych An-2 i M-28 Bryza; utrzymanie i doskonalenie techniki pilotaowej kadry instruktorskiej; prowadzenie podstawowego i zaawansowanego szkolenia lotniczego stanw zmiennych na migowcach i samolotach; utrzymanie w gotowoci do pokazw w kraju i za granic Zespou Akrobacyjnego Biao-Czerwone Iskry oraz zag TS-11 i SW-4 do pokazw indywidualnych; prowadzenie szkolenia personelu latajcego i technicznego przewidzianego do przeszkolenia na samolot LIFT; doskonalenie procesu szkolenia pilotw migowca SW-4 w ldowaniu wedug procedur w VFR i IFR oraz w wykonywaniu lotw wedug NVG; utrzymanie w gotowoci wydzielonych si i rodkw do wykonywania zada reagowania kryzysowego. Perspektywy rozwoju Siy i rodki 1 Orodka Szkolenia Lotniczego bd stanowiy, midzy innymi, podstaw sformowania 41 Bazy Lotnictwa Szkolnego.

dyspozycji Centrum Wyszkolenia Oficerw Lotnictwa nr 1 w Dblinie. Wkrtce po zbudowaniu pierwszych budynkw rozpoczto szkolenie w Eskadrze Szkolnej Pilotw. W tym okresie w Radomiu przeprowadzono dwie reorganizacje: w 1935 roku powstaa w Sadkowie Szkoa Pilotw Rezerwy, a dwa lata pniej Szkoa Podchorych Rezerwy Lotnictwa. Pro-

FOt. 5. Pk PIl. dR AdAM ZIkOWSkI dowdca 2 Orodka Szkolenia Lotniczego

2 Orodek Szkolenia lotniczegoW Radomiu lotnictwo wojskowe pojawio si w 1927 roku, gdy wczesne wadze pastwowe wykupiy 100 ha gruntw we wsi Sadkw koo Radomia pod budow lotniska wojskowego. Liga Obrony Powietrznej Pastwa 19 kwietnia 1932 roku przekazaa lotnisko Sadkw do2010/06

FOt. 6. PPk dyPl. PIl. SAWOMIR kARPEtA zastpca dowdcy 2 Orodka Szkolenia Lotniczego


25


Radomska specjalnoW lipcu 1966 roku piloci puku wzili udzia w paradzie powietrznej nad Warszaw z okazji 1000-lecia pastwa polskiego. W czasie przelotu samoloty iskra utworzyy szyk symbolizujcy biao-czerwon szachownic. Pokazy lotnicze z udziaem radomskich pilotw stay sie wwczas staym elementem dokumentowania ich kunsztu lotniczego. Zadanie staego utrzymania zespou pilotaowego postawiono pukowi 16 lutego 1969 roku. Od tego dnia liczy si historia synnego radomskiego rombika.

wadzono intensywne szkolenie lotnicze przerwa je wybuch II wojny wiatowej. Lotnictwo wrcio do Radomia w marcu 1945 roku, gdy na lotnisko w Sadkowie przebazowa si 15 Zapasowy Puk Lotniczy. W 1951 roku w wyniku kolejnych modyfikacji procesu szkolenia lotniczego w Radomiu utworzono Oficersk Szko Lotnicz nr 5, a 5 lutego 1958 roku dyslokowano 60 Lotniczy Puk Szkolno-Bojowy. Pierwszym dowdc puku zosta mjr pil. Feliks Skrzeczkowski. W wyposaeniu tej jednostki byy wwczas samoloty UT MiG-15, Lim-1 oraz Junak-3. Personel latajcy puku uczestniczy w wielu rnych pokazach i wiczeniach. Jednym z wikszych pokazw w tamtych latach bya defilada powietrzna zorganizowana 11 padziernika 1959 roku. Wzio w niej udzia 26 pilotw. Ta prezentacja powietrzna staa si zarazem przegldem poziomu wyszkolenia lotniczego pilotw puku. W styczniu 1960 roku do wyposaenia jednostki wprowadzono nowe samoloty polskiej konstrukcji TS-8 Bies, przeznaczone do lotw szkolno-treningowych. Maszynami tymi zastpiono wysuone samoloty Junak 3. W historii puku wanym dniem by 29 listopada 1960 roku w 130. rocznic wybuchu Powstania Listopadowego gen. bryg. pil. Jan Raczkowski wrczy pukowi sztandar ufundowany przez Rad Pastwa. W kolejnych latach jednostka przygotowywaa si do przyjcia samolotu odrzutowego polskiej konstrukcji TS-11 Iskra. Jednoczenie prowadzono szkolenie na samolocie TS-8 Bies. Przeomowy dla puku by rok 1964. Wwczas 26 przegld si powietrznych

jednostka zakoczya sub w OSL im. wirki i Wigury i zostaa podporzdkowana OSL w Dblinie. W tym samym roku do wyposaenia puku wszed samolot TS-11 Iskra. W 1965 roku jednostk po raz kolejny zreorganizowano utworzono 60 Lotniczy Puk Szkolny. Zapocztkowano take szkolenie praktyczne podchorych na samolocie TS-11. W nastpnych latach w puku corocznie przeszkalano kilkudziesiciu podchorych dbliskiej WSOSP. Zesp pilotaowy zacz uczestniczy w pokazach poza granicami kraju wysoki poziom wyszkolenia lotniczego prezentowa m.in. w Belgii, Wielkiej Brytanii, Francji, na Wgrzech, w Czechach i na Sowacji. W latach 90. XX wieku puk po raz kolejny w swojej historii wdraa program przezbrajania. W 1994 roku samoloty szkolne TS-11 zaczto zastpowa samolotami PZL-130 Orlik. W marcu 1998 roku powsta Zesp Akrobacyjny Orlik pocztkowo w skadzie czterech, a nastpnie siedmiu i dziewiciu maszyn. Zesp ten prezentuje swoje umiejtnoci podczas najwikszych krajowych i wiatowych pokazw lotniczych. W 2000 roku w puku przeprowadzono reorganizacj strukturaln. Od 1 stycznia 2001 roku na mocy rozkazu szefa Sztabu Generalnego WP, wykorzystujc siy i rodki 60 Lotniczego Puku Szkolnego, utworzono 2 Orodek Szkolenia Lotniczego. Jego dowdc zosta pk dypl. pil. Marek Bylinka. Obecnie 2 Orodek zajmuje si szkoleniem praktycznym podchorych Wyszej Szkoy Oficerskiej Si Powietrznych w Dblinie na samolotach PZL-130 Orlik oraz utrzymuje w gotowoci do pokazw Zesp Akrobacyjny Orlik. Zesp wielokrotnie reprezentowa Siy Powietrzne na midzynarodowych pokazach lotniczych: w Grecji, Woszech, Austrii, Sowacji, Czechach, Francji, Anglii, Hiszpanii, Belgii, Holandii i na otwie. Radomscy piloci brali udzia rwnie w krajowych pokazach lotniczych oraz w uroczystociach pastwowych i wojskowych, m.in. w Graszce, Misku Mazowieckim, Mirosawcu, Pruszczu Gdaskim, Lubinie, Ktrzynie, Kronie, Katowicach, Lesznie, Poznaniu, Malborku2010/06

i Dblinie oraz jako gospodarze podczas kadej edycji radomskiego Air Show. Corocznie w Orodku szkoli si kilkudziesiciu podchorych dbliskiej Szkoy Orlt. Jesieni 2001 roku podjto decyzj o uhonorowaniu 2 Orodka Szkolenia Lotniczego sztandarem. Uroczysto jego wrczenia odbya si 10 listopada 2001 roku. Ponadto decyzj MON nr 72 z 26 kwietnia 2001 roku nadano 2 Orodkowi Szkolenia Lotniczego imi kpt. pil. Franciszka wirki i in. Stanisawa Wigury jako godnemu kontynuatorowi tradycji Oficerskiej Szkoy Lotniczej w Radomiu i 60 Lotniczego Puku Szkolnego, stacjonujcego na ziemi radomskiej. Wyrnieniem dla 2 Orodka jest fakt zapraszania go w kolejnych latach do wsporganizowania Midzynarodowych Pokazw Lotniczych Air Show Radom. Zgodnie z zarzdzeniem nr 52/MON ministra obrony narodowej z 20 listopada 1995 roku w sprawie ustanowienia wit wojskowych oraz sposobu ich obchodzenia w Siach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz decyzj nr 48/MON ministra obrony narodowej z 14 lutego 2006 roku uznano, e 19 kwietnia bdzie obchodzone wito 2 Orodka Szkolenia Lotniczego. Dzie ten ma upamitnia przekazanie przez Lig Obrony Powietrznej Pastwa w 1932 roku lotniska Sadkw do dyspozycji Centrum Wyszkolenia Oficerw Lotnictwa nr 1 w Dblinie. W 2008 roku 17 grudnia 2 OSzL zosta wyczony ze struktur WSOSP i podporzdkowany 4 Skrzydu Lotnictwa Szkolnego. Dowdcy stycze 2000marzec 2003 pk dypl. pil. Marek Bylinka; marzec 2003wrzesie 2008 pk dypl. pil. Jerzy Chojnowski; wrzesie 2008lipiec 2009 czasowo obowizki peni ppk dypl. pil. Sawomir Karpeta; 3 lipca 2009czerwiec 2010 pk pil. dr Adam Zikowski. Piloci roku 2001 kpt. pil. Zbigniew Kosterna; 2002 por. pil. Krzysztof Kidacki; 2003 kpt. pil. Dariusz Staczyk;2010/06

2004 por. pil. Dariusz Stachurski; 2005 por. pil. Mariusz Szanter; 2006 kpt. pil. Piotr Jaboski; 2007 mjr pil. Piotr Romanowski; 2008 kpt. pil. Olgierd Szerksznis; 2009 por. pil. Micha Anielak. Wyrnieni tytuem honorowym Zasuony Pilot Wojskowy 2007 ppk pil. Andrzej Sowa; 2009 ppk pil. Piotr Romanowski. Podoficer 2008 roku na szczeblu 4 Skrzyda Lotnictwa Szkolnego chor. sztab. Sawomir Graczyk (z 2 OSzL). Zadania na 2010 rok prowadzenie podstawowego szkolenia praktycznego podchorych Wyszej Szkoy Oficerskiej Si Powietrznych w Dblinie na samolotach PZL-130 Orlik; utrzymanie w gotowoci do pokazw w kraju i za granic Zespou Akrobacyjnego Orlik oraz zaogi do pokazw indywidualnych. Perspektywy rozwoju W planach organizacyjnych na 2010 rok zapisano, e 2 Orodek Szkolenia Lotniczego zostanie rozformowany. Jego siy i rodki bd stanowiy, midzy innymi, podstaw sformowania 42 Bazy Lotnictwa Szkolnego.

6 baza lotniczaPocztki Bazy Lotniczej Dblin sigaj 1939 roku i nierozcznie s zwizane z Centrum Wyszkolenia Lotnictwa nr 1 w Dblinie. W skadzie Bazy Lotniczej znalazy si: park lotniczy, warsztaty lotnicze, kwatermistrzostwo oraz oddzia portowy (rys. 3). Dowdztwo bazy obj mjr pil. Marian Tarnowski. Zapewniaa ona materiaowo-techniczne podstawy codziennej pracy wszystkich jednostek lotniczych. Zaopatrywaa w samoloty, czci zamienne oraz w materiay pdne takie lotniska, jak Dblin, U, Podlodw i Zajezierze. W 1939 roku, wobec agresji Luftwaffe, baza zabezpieczaa teren lotniska oraz organizowaa ewakuacj sprztu i zaplecza jednostek. U schyku wojny po prawie szeciu latach przerwy Dblin ponownie sta si stolic polskich skrzyde. Przystpiono do odbudowy zniszczonego lotniska oraz obiektw 27


szTuka opERacYjNa i TakTYka Wane ogniwoDOWDZTWO

SZTAB Grupa Zabezpieczenia Medycznego Sekcja Wychowawcza Wojskowy Port Lotniczy

Pion Ochrony Informacji Niejawnych

Pion Szkolenia

Dywizjon Zabezpieczenia Dywizjon Techniczny Dywizjon Dowodzenia

Poligon Lotniczy

Rys. 3. Struktura 6 Bazy Lotniczej niezbdnych do prowadzenia szkolenia pilotw. Powojenn odbudow i rozbudow Oficerskiej Szkoy Lotniczej zabezpieczao kwatermistrzostwo (rozformowane w 1958 roku). W latach 19581961 Oficerska Szkoa Lotnicza im. J. Krasickiego dynamicznie si rozwijaa utworzono 4 Puk Lotniczo-Techniczny, ktry jako oddzia gospodarczy OSL zabezpiecza szko pod wzgldem specjalistycznym. W listopadzie 1961 roku na mocy rozkazu komendanta OSL ppk. pil. Eugeniusza Pniewskiego z 14 listopada 1961 roku jednostk t przeformowano w 2 Batalion Zaopatrzenia. Dowdc batalionu zosta mjr Witalis Michalak. W latach 19611969 batalion przeformowano w 4 Puk Zaopatrzenia. Jego dowdc mianowano ppk. dypl. Tadeusza Ragusa. W czerwcu 1977 roku obowizki dowdcy puku obj ppk dypl. Jzef Zalewski. Jednostka jako samodzielny organ gospodarczy, podstawowe ogniwo WOSL, bya przeznaczona do zaopatrywania materiaowo-technicznego oraz zabezpieczenia warunkw bytowych dla podchorych, kadetw, a take pracownikw Komendy WOSL. Puk nienagannie wykonywa swoje zadania, zabezpieczajc szkolenie jednostek (58 lpszb, 23 lesz), liceum lotniczego oraz Aeroklubu Orlt. 28 przegld si powietrznych Od 6 grudnia 1994 roku 6 Baza Lotnicza prowadzi samodzieln dziaalno. Nadal zabezpiecza proces szkolenia WSOSP oraz podlegych jej jednostek. Uczestniczy w pilotaowym programie tworzenia wojskowych oddziaw gospodarczych. Od stycznia 2008 roku nie jest ju dysponentem rodkw budetowych oraz stracia status oddziau gospodarczego. Obecnie tak funkcj peni 5 Wojskowy Oddzia Gospodarczy, ktry przej pion gwnego ksigowego oraz pion logistyki bazy. 6 Baza Lotnicza bezporednio podlega 4 Skrzydu Lotnictwa Szkolnego. Wykonuje zadania, zgodnie ze standardami NATO, wynikajce z potrzeb i wymaga polskich Si Powietrznych. Obejmuj one: materiaowo-techniczne zabezpieczenie i ubezpieczenie lotw; obsugiwanie i konserwowanie lotniska Dblin; codzienne szkolenie kadry i onierzy zasadniczej suby wojskowej zgodnie z rozkazami i wytycznymi do szkolenia; zabezpieczenie logistyczne oraz przyjmowania statkw powietrznych sojuszniczych si wzmocnienia w ramach wsparcia pastwa gospodarza w okresie pokoju, kryzysu i wojny. Dowdcy pk dr Andrzej Szmania 19941996; ppk nawig. dr Aleksander Garbacz 1996 1998;2010/06

OPracOWaniE WaSnE

Sekcja Techniki Lotniczej

blin, w tym procesu praktycznego szkolenia lotniczego we wsppracy z 5 Wojskowym Oddziaem Gospodarczym; wykonywanie obsugi okresowej statkw powietrznych; utrzymanie w gotowoci wydzielonych si i rodkw do wykonywania zada reagowania kryzysowego. Perspektywy rozwoju W tym roku 6 Baza Lotnicza zostanie rozformowana. Jej siy i rodki bd stanowiy, midzy innymi, podstaw sformowania 41 Bazy Lotnictwa Szkolnego.

1 Komenda lotniska w radomiuW wyniku przeformowania w 2001 roku 60 Lotniczego Puku Szkolnego w 2 Orodek Szkolenia Lotniczego oraz Komend Lotniska nr 2, podporzdkowan Wyszej Szkole Oficerskiej Si Powietrznych, powstaa 1 Komenda Lotniska. Jej podstawowym zadaniem jest zabezpieczenie logistyczne jednostek wojskowych stacjonujcych na terenie Garnizonu Radom (rys. 4). Od pocztku swojego istnienia jednostka jest gospodarzem corocznych Midzynarodowych Pokazw Lotniczych Air Show, ktre gromadz setki tysicy osb z caego wiata. W listopadzie 2006 roku z inicjatywy spoecznoci radomskiej powsta Spoeczny Komitet Fundatorw Sztandaru dla 1 Komendy Lotniska pod honorowym patronatem Rady Miasta i prezydenta Radomia. Dziki tej inicjatywie 17 sierpnia 2007 roku na placu Konstytucji 3 Maja jednostce wrczono sztandar dla onierzy najwaniejszy symbol tradycji, honoru, wiernoci i mstwa. W 2007 roku decyzj nr 350/MON ustanowiono doroczne wito 1 Komendy Lotniska. Jest ono obchodzone 1 lipca. W padzierniku 2008 roku 1 Komend Lotniska po raz kolejny przeorganizowano podporzdkowano 4 Skrzydu Lotnictwa Szkolnego. W ubiegym roku decyzj nr 58/MON z 3 marca 2009 roku ustanowiono oznak rozpoznawcz 1 Komendy Lotniska onierze nosz j na mundurze. Z kolei decyzj nr 117/MON z 7 kwietnia 2009 roku wprowadzono odznak pamitkow 1 Komendy Lotniska. S ni odznaczane osoby zasuone dla jednostki. 29

FOt. 7. Pk nAWIG. AdAM ZnOJEk dowdca 6 Bazy Lotniczej

FOt. 8. PPk dR bOGdAn GREndA zastpca dowdcy 6 Bazy Lotniczej

pk dypl. Ryszard Rybczyski 19982002; pk dypl. pil. Stanisaw Wesoowski 2002 2006; pk mgr in. Zbigniew Zarba 20062007; pk nawig. mgr in. Bogumi Znojek od 12 listopada 2007. Podoficer roku 2009 st. chor. Leszek Owczarek. Zadania na 2010 rok zabezpieczenie dziaalnoci lotniska D2010/06



KOMENDANT LOTNISKAZastpca Komendanta

Pion szefa sztabu Wojskowy Port Lotniczy Pion Szefa Logistyki Pion Gwnego Ksigowego

Pion Szefa Szkolenia Pion Ochrony Informacji Niejawnych Ambulatorium z Izb Chorych Sekcja Wychowawcza

Grupa Obsugi Technicznej Kompania Zabezpieczenia Kompania Szkolna Wojskowa Stra Poarna

Kompania cznoci

Kompania UL

Kompania OchronyOPracOWaniE WaSnE

Kompania Transportowa Kompania Obsugi Lotniska

Rys. 4. Struktura 1 Komendy Lotniska w Radomiu Dowdcy mjr Sawomir Rychtal 20012002; mjr Bogumi Znojek 20022004; ppk dr Grzegorz Lisowski 20042006; ppk Krzysztof Baranowski 2006 2010. Osoby odznaczone odznak pamitkow 1 Komendy Lotniska ppk Krzysztof Baranowski; mjr Jacek Jawic; mjr Marek Zibicki; kpt. ukasz Baranowski; kpt. Piotr Mieleszko; chor. szt. Mirosaw Kwiatkowski; chor. Wiesaw Ledzianowski. Zadania na 2010 rok 1 Komenda Lotniska zabezpiecza pod wzgldem logistycznym dziaania wasne oraz funkcjonowanie eskadr lotniczych (2 OSzL) i innych jednostek wojskowych zgodnie z ewidencj przydziaw gospodarczych 1 Komendy Lotniczej. Ma take za zadanie zabezpiecza 30 przegld si powietrznych przyjcie statkw sojuszniczych si wzmocnienia w ramach penienia funkcji pastwa gospodarza w czasie pokoju, kryzysu i wojny (Host Nation Support HNS). Ponadto 1 Komenda: zabezpiecza wykonywanie lotw przez 2 OSzL; zabezpiecza praktyczne szkolenie podchorych w powietrzu na lotnisku Radom; wykonuje zaplanowane obsugi okresowe samolotw PZL-130 Orlik z 2 OSzL; prowadzi przeszkolenia personelu SIL na samolotach PZL-130 TC-II oraz przeszkolenia personelu SIL na samolotach M-28 Bryza; wszechstronnie zabezpiecza funkcjonowanie lotniska Radom; utrzymuje w gotowoci siy i rodki wydzielone do wykonywania zada reagowania kryzysowego. Perspektywy rozwoju Zgodnie z planami organizacyjnymi na 2010 rok 1 Komenda Lotniska zostanie rozformo2010/06

FOt. 9. PPk kRZySZtOF bARAnOWSkI dowdca 1 Komendy Lotniska

FOt. 10. MJR JACEk JAWIC zastpca dowdcy 1 Komendy Lotniska

wana. Jej siy i rodki bd stanowiy, midzy innymi, podstaw sformowania 42 Bazy Lotnictwa Szkolnego.

centrum Szkolenia inynieryjno-lotniczegoCentrum Szkolenia Inynieryjno-Lotniczego zostao sformowane na podstawie: decyzji nr 305/MON ministra obrony narodowej z 5 lipca 2007 roku w sprawie reorganizacji szkolnictwa wojskowego w Siach Powietrznych, decyzji nr Z-47/Org./P1 ministra obrony narodowej z 5 sierpnia 2008 roku w sprawie zmian organizacyjnych w Siach Powietrznych,2010/06

decyzji nr PF 51/Org./SSG/ZOiU-P1 ministra obrony narodowej z 18 sierpnia 2008 roku w sprawie zmian organizacyjnych i dyslokacyjnych w Siach Powietrznych, rozkazu dowdcy Si Powietrznych nr PF-198 z 26 sierpnia 2008 roku w sprawie zmian organizacyjnych w Siach Powietrznych oraz zmieniajcego rozkaz dowdcy Si Powietrznych, rozkazu komendanta-rektora WSOSP nr Z-9 z 5 wrzenia 2008 roku w sprawie zmian organizacyjnych w Wyszej Szkole Oficerskiej Si Powietrznych. W celu sformowania Centrum Szkolenia Inynieryjno-Lotniczego rozkazem komendanta-rektora WSOSP nr Z-220 z 12 listopada 2008 roku zosta powoany Zesp Organizacyjny pod dowdztwem pk. dr. Zbigniewa Cioka. Dowdca od 2009 pk dr Zbigniew Cioek. Zadania na 2010 rok Centrum Szkolenia Inynieryjno-Lotniczego jest przeznaczone do szkolenia onierzy zawodowych w specjalnociach SIL, prowadzenia przeszkolenia studentw wyszych uczelni cywilnych oraz ksztacenia szeregowych zawodowych na kursach specjalistycznych, organizowanych na potrzeby Si Zbrojnych RP (rys. 5, 6, 7). Do zasadniczych zada Centrum Szkolenia Inynieryjno-Lotniczego naley: prowadzenie kursw kwalifikacyjnych i doskonalcych dla onierzy zawodowych; szkolenie specjalistw lotniczych w orodku szkolenia; szkolenie rezerw osobowych. Dodatkowe zadania Centrum Szkolenia Inynieryjno-Lotniczego obejmuj: prowadzenie szkolenia kursowego i doskonalcego onierzy zawodowych w subie inynieryjno-lotniczej na potrzeby Si Zbrojnych; zainicjowanie szkolenia kandydatw do ochotniczej suby kontraktowej zgodnie z wymogami procesu profesjonalizacji oraz nowym modelem szkolenia SZRP; realizacja zamierzenia zwizanego ze zintegrowaniem szk podoficerskich Si Powietrznych oraz podporzdkowanie ich CSIL. 31


szTuka opERacYjNa i TakTYka Wane ogniwoKOMENDANT

ZASTPCA KOMENDANTA

Wydzia Oglny

Wydzia Dydaktyczny

Sekcja Wychowawcza

Kurs Doskonalenia Zawodowego stan zmienny

Szkoa Modszych Specjalistw

Kurs Szkolenia Rezerw stan zmienny

Rys. 5. Struktura organizacyjna Centrum Szkolenia Inynieryjno-Lotniczego SZEF WYDZIAU

Sekcja Organizacyjno-Kadrowa

Sekcja Operacyjna

Rys. 6. Struktura Wydziau Oglnego DOWDCAZastpca dowdcy

Sekcja Wychowawcza Wydzia Ruchu Lotniczego Sekcja Suby Zdrowia

Starszy inspektor BL

Oficer prasowy

Rys. 7. Struktura Wydziau Dydaktycznego


2010/06

CENTRUM SZKOLENIA INYNIERYJNO - LOTNICZEGOSP SP Dblin

SP SP Koszalin

SP SP Dblin

Rys. 8. Struktura CSIL po poczeniu szk podoficerskich z Dblina i Koszalina

FOt. 11. Pk dR In. ZbIGnIEW CIOEk komendant cSiL

FOt. 12. PPk dyPl. nAWIG. RySZARd bAbut zastpca komendanta cSiL

Perspektywy rozwoju Po znowelizowaniu rozporzdzenia ministra obrony narodowej z 8 marca 2004 roku w sprawie utworzenia szk podoficerskich planowane jest zintegrowanie szk podoficerskich Si Powietrznych w Koszalinie i Dblinie oraz utworzenie na ich podstawie szkoy podoficerskiej w Centrum Szkolenia Inynieryjno-Lot2010/06

niczego (rys. 8). W etacie CSIL (po poczeniu szk z Dblina i Koszalina) zaplanowano: 30 stanowisk oficerskich; 191 stanowisk podoficerskich; 3 stanowiska szeregowych zawodowych; 200 suchaczy i eleww. 33


OPracOWaniE WaSnE (4)

szkoLENiE i BEzpiEczEsTWo LoTW Zdobywanie wiedzy

pk nawig. prof. nadzw. dr hab. in. mareK grZegOrZeWSKi Wysza Szkoa Oficerska Si Powietrznych Absolwent WOSL, Politechniki Krakowskiej, Akademii Lotniczej w Monino oraz Borden (Kanada). By pracownikiem dydaktycznym WOSL, a nastpnie WSOSP. Jest czonkiem Vedeckej Rady Vojenskej leteckej akademie w Koszycach, Rady Naukowej Kwartalnika Bellona, Komitetu Bada Kosmicznych i Satelitarnych PAN oraz Pastwowej Komisji Akredytacyjnej. Od 2009 r. jest dziekanem Wydziau Lotnictwa WSOSP.

Wydzia LotnictwaWydzia Lotnictwa Wyszej Szkoy Oficerskiej Si Powietrznych utworzono w 1994 roku, z wykorzystaniem kadry i rodkw wczesnych zakadw oraz cykli przedmiotowych.

D

ziaalno naukowo-badawcza Wydziau Lotnictwa obejmuje dziedziny zwizane z budow i eksploatacj techniki lotniczej, nawigacj lotnicz, zastosowaniem bojowym lotnictwa wojskowego oraz wytrzymaoci psychofizyczn personelu latajcego. Podstawowe badania s skoncentrowane na rozwizywaniu problemw efektywnej eksploatacji urzdze stanowicych wyposaenie i uzbrojenie wspczesnych statkw powietrznych, zasad eksploatacji techniki stosowanej

w nawigacji lotniczej oraz jej wykorzystania na wspczesnym polu walki. Badania s prowadzone rwnie w dziedzinach zwizanych z dydaktyk, psychologi lotnicz oraz histori lotnictwa. W strukturze Wydziau Lotnictwa znajduj si: Katedra Awioniki i Systemw Sterowania; Katedra Nawigacji Lotniczej; Katedra Nauk Oglnoksztaccych; Katedra Patowca i Silnika; Katedra Taktyki; Katedra Uzbrojenia;2010/06


archiWum autOra

Gwny element uczelniWydzia lotnictwa stanowi podstawow jednostk organizacyjn uczelni. Ksztaci studentw wojskowych i cywilnych na kierunkach: lotnictwo i kosmonautyka oraz bezpieczestwo narodowe, a take wykonuje zadania zwizane z systemem doskonalenia kadry zawodowej na potrzeby Si Zbrojnych rP. Organizuje i koordynuje dziaalno dydaktyczno-wychowawcz, obejmujc przygotowanie kadr wojskowych w specjalnociach: pilota, nawigacja lotnicza oraz zarzdzanie ruchem lotniczym.

Zakad Bezpieczestwa Narodowego; Zakad Dydaktyki; Zakad Wychowania Fizycznego; Studium Jzykw Obcych; Akademicki Orodek Szkolenia Lotniczego; Orodek Szkolenia Kontrolerw Ruchu Lotniczego; Orodek Szkolenia Personelu TZKOP. W roku akademickim 2010/2011 planuje si uruchomienie nowych kierunkw ksztacenia nawigacji oraz logistyki. Dziekanem Wydziau Lotnictwa Wyszej Szkoy Oficerskiej Si Powietrznych jest pk nawig. prof. nadzw. dr hab. in. Marek Grzegorzewski

Katedra nauk OglnoksztaccychPowstaa w 1994 roku w wyniku poczenia Zakadu Przedmiotw Oglnoksztaccych i Zakadu Nauk Humanistycznych. Jej pierwszym szefem zosta pk dr in. Janusz Kalbarczyk. Pniej katedr kierowali: pk dr Antoni Grka, pk dr Tadeusz Graca, ppk nawig. dr Aleksander Garbacz. Obecnie 18-osobowemu zespoowi pracownikw katedry szefuje pk nawig. dr Andrzej Marciniuk (fot. 1). Katedra Nauk Oglnoksztaccych prowadzi dziaalno dydaktyczno-wychowawcz oraz naukowo-badawcz. Pracownicy Katedry Nauk Oglnoksztaccych wykonuj nastpujce zadania: realizuj obowizujce programy ksztacenia przedmiotw humanistycznych, oglnoksztaccych i oglnotechnicznych; opracowuj programy ksztacenia oraz bior udzia w planowaniu dziaalnoci dydaktyczno-wychowawczej i naukowo-badawczej WSOSP;2010/06

FOt. 1. pk nawig. dr andrzej marciniuk szef Katedry nauk Oglnoksztaccych

modernizuj baz dydaktyczn katedry; prowadz prac metodyczn na potrzeby pilotw i pilotw instruktorw oraz inspektorw bezpieczestwa lotw; prowadz zajcia dydaktyczne oraz uczestnicz w dziaalnoci naukowo-badawczej; utrzymuj kontakty dydaktyczno-naukowe z rnymi orodkami naukowymi: Katolickim Uniwersytetem Lubelskim, Uniwersytetem Szczeciskim, Politechnik Rzeszowsk, Pastwow Wysz Szko Zawodow w Chemie, Wojskowym Instytutem Medycyny Lotniczej, Centralnym Archiwum Wojskowym, a take Muzeum Wojska Polskiego i Archiwum Akt Nowych w Warszawie.

Katedra TaktykiProwadzi dziaalno dydaktyczn i naukowo-badawcz w ramach ksztacenia studentw WSOSP w systemie studiw stacjonarnych i nie35


szkoLENiE i BEzpiEczEsTWo LoTW Zdobywanie wiedzystacjonarnych oraz onierzy zawodowych w systemie ksztacenia kursowego. Katedra Zastosowa Bojowych powstaa 1 padziernika 1994 roku. Kontynuuje tradycje rozformowanego 30 wrzenia 1994 roku Centrum Doskonalenia Lotniczego oraz Katedry Taktyki Wyszej Oficerskiej Szkoy Lotniczej. Nowo utworzony zesp dydaktyczny przej zadania obydwu tych instytucji. W krtkim okresie funkcjonowania Katedra Taktyki nawizaa kontakty z wieloma uczelniami wojskowymi i cywilnymi oraz licznymi jednostkami lotniczymi bojowymi i szkolnymi. Kontakty te zaowocoway wymian dowiadcze praktykami i staami naukowymi pracownikw katedry oraz wykadami gocinnymi oraz prelekcjami. Efektem wspdziaania jest take uczestnictwo oficerw w konferencjach oraz pracach naukowo-badawczych organizowanych przez instytucje wsppracujce z katedr, dotyczcych tematyki pozostajcej w krgu zainteresowania pracownikw katedry. Naley rwnie wspomnie o wsplnych wiczeniach i publikacjach naukowych. Zesp dydaktykw systematycznie poszerza swoj wiedz oraz umiejtnoci, aby jak najlepiej przygotowywa kadry lotnicze do wykonywania zada na wspczesnym polu walki. W ramach kolejnej restrukturyzacji WSOSP przywrcono pierwotn nazw katedry od 1 lipca 2004 roku funkcjonuje ona jako Katedra Taktyki. W listopadzie 2009 roku utworzono Zakad Bezpieczestwa Narodowego z wykorzystaniem potencjau kadry naukowej i dydaktycznej wydzielonego z Katedry Taktyki. Do Zakadu Bezpieczestwa Narodowego odeszo dwch profesorw, czterech doktorw oraz jeden magister (fot. 2). Zadania Podstawowym zadaniem katedry jest ksztacenie studentw: wojskowych przyszych oficerw Si Powietrznych na kierunku lotnictwo i kosmonautyka, w specjalnociach: pilot, nawigator, kontroler ruchu lotniczego; cywilnych na kierunku bezpieczestwo narodowe, w specjalnoci bezpieczestwo powietrzne pastwa, oraz na kierunku lotnictwo i kosmonautyka. 36 przegld si powietrznych

FOt. 2. pk dr ryszard mazurek szef Katedry taktyki

W ramach ksztacenia kursowego Katedra Taktyki przygotowuje specjalistw na potrzeby dowodzenia pododdziaami lotniczymi oraz kierowania szkoleniem lotniczym i taktycznym. Obecnie dziaalno naukowo-badawcza jest ukierunkowana na teori i praktyk uycia pododdziaw lotnictwa na polu walki, szkolenie w jednostkach lotniczych oraz zabezpieczenie dziaa bojowych lotnictwa. Dziaalno dydaktyczno-wychowawcza ma na celu: zapewnienie wysokiego poziomu ksztacenia studentw (podchorych WSOSP i studentw cywilnych) oraz suchaczy kursw; wdraanie studentw i suchaczy do samodzielnego pogbiania wiedzy oglnej oraz specjalistycznej; opracowywanie i uaktualnianie programw ksztacenia; wychowywanie studentw i suchaczy w duchu umiowania ojczyzny i jej tradycji.2010/06

Pracownicy katedry prowadz dziaalno naukowo-badawcz w zakresie: teorii i praktyki uycia pododdziaw lotnictwa na polu walki i szkolenia w jednostkach lotniczych; rozwizywania problemw zabezpieczenia dziaa bojowych lotnictwa; prognozowania potrzeb metodyki szkolenia taktycznego suchaczy kursw i podchorych WSOSP; modyfikacji procesu dydaktycznego w zakresie obejmujcym przedmioty ksztacenia; wsppracy z orodkami naukowymi oraz jednostkami organizacyjnymi szk wyszych. Efektem dziaalnoci naukowo-badawczej prowadzonej w katedrze s liczne publikacje monografie naukowe, podrczniki akademickie, artykuy w czasopismach zagranicznych i polskich oraz prezentowane w formie referatw na konferencjach midzynarodowych i krajowych.

Katedra nawigacji lotniczejPowstaa w 1994 roku. Kontynuuje tradycje jednostek organizacyjnych, ktre w dbliskiej Szkole Orlt prowadziy nauczanie nawigacji lotniczej i pokrewnych jej dziedzin wiedzy. Historia Dzia przedmiotw specjalistycznych, w ktrym dominowaa nawigacja i pokrewne dziedziny lotnicze, wielokrotnie zmienia nazwy: 19251939 Dzia Przedmiotowy Aeronawigacji; 19451947 Cykl Nawigacji i Bombardowania OSL; 19471960 Cykl Nawigacji, Bombardowania i Meteorologii OSL; 19601972 Cykl Nawigacji i Bombardowania OSL (powrcono do wczeniejszej nazwy po utworzeniu w 1960 roku odrbnego Cyklu Meteorologii), a od 1968 roku Cykl Nawigacji i Bombardowania WOSL; 19721987 Cykl Szkolenia Lotniczego WOSL; 19871994 Zakad Szkolenia Lotniczego WOSL; od 1994 roku Katedra Nawigacji Lotniczej WSOSP.2010/06

FOt. 3. pk nawig. prof. nadzw. dr in. tadeusz compa szef Katedry nawigacji Lotniczej

Kierownicy (szefowie) cykli, zakadw i katedry od 1945 roku: 19441945 mjr nawig. Piotr Gapiszko; 19451947 ppk nawig. Jerzy Nigof; 19471952 mjr obs. Jan Lemieszonek; 19521957 mjr nawig. Czesaw Gagajek; 19571968 ppk nawig. mgr in. Marian Wojewdzki; 19681971 ppk nawig. Lesaw Hubert; 19721973 pk nawig. mgr in. Marian Wojewdzki; 19731978 pk dypl. pil. Jan Mroczkowski; 19781979 pk dypl. pil. Leopold Szargut; 19791979 pk dypl. pil. Stanisaw Madej; 19801990 pk pil. dr Kazimierz Wolak; 19901994 pk pil. dr Stanisaw Niziski; 19941997 pk pil. dr Jerzy Szczygie; 19972002 pk nawig. prof. nadzw. dr hab. in. Marek Grzegorzewski; od 2002 pk nawig. prof. nadzw. dr in. Tadeusz Compa. 37


szkoLENiE i BEzpiEczEsTWo LoTW Zdobywanie wiedzyZadania i dziaalno katedry Obecnie katedr kieruje pk nawig. dr in. Tadeusz Compa, prof. nadzw. WSOSP (fot. 3). Wojskowi i cywilni pracownicy naukowo-dydaktyczni prowadz zajcia w nastpujcych zespoach przedmiotowych: nawigacji lotniczej i radionawigacji; telekomunikacji lotniczej i zabezpieczenia ruchu lotniczego; zarzdzania ruchem lotniczym; topografii wojskowej; meteorologii i klimatologii; radiolokacji. Zadaniem katedry jest ksztacenie podchorych i studentw cywilnych wszystkich specjalnoci na kierunku lotnictwo i kosmonautyka, doskonalenie zawodowe onierzy zawodowych w systemie ksztacenia kursowego oraz prowadzenie dziaalnoci naukowo-badawczej, ukierunkowanej na: wykorzystanie systemw satelitarnych w nawigowaniu statkami powietrznymi i w procedurach podejcia do ldowania, zarzdzanie ruchem lotniczym, monitorowanie zagroe powodowanych przez ptaki oraz doskonalenie systemu i metodyki ksztacenia lotniczego. Dziaalno naukowo-badawcza, organizowanie konferencji i sympozjw naukowych, a take wsppraca z innymi uczelniami i placwkami naukowo-badawczymi oraz orodkami szkolenia lotniczego w kraju i zagranic pozwalaj na stae unowoczenianie i polepszanie jakoci ksztacenia kadr lotniczych oraz determinuj rozwj teoretycznych i praktycznych rozwiza w obszarze nawigacji lotniczej i kontroli ruchu lotniczego. Jest to moliwe dziki: prognozowaniu potrzeb w sferze zastosowania nowoczesnych systemw nawigacji lotniczej i zarzdzania ruchem lotniczym; wdraaniu do praktyki lotniczej i ksztacenia specjalistycznego teoretycznych podstaw oraz praktycznych rozwiza w zakresie systemu zarzdzania ruchem lotniczym, zastosowania satelitarnych systemw do okrelania pozycji statkw powietrznych i precyzyjnego sprowadzania ich do ldowania, a take monitorowania ruchu statkw powietrznych w strefach oraz monitorowania ruchu obiektw na lotnisku; 38 przegld si powietrznych rozwojowi bazy dydaktycznej, ukierunkowanemu na wykorzystanie symulatorw i technik symulacyjnych w ksztaceniu praktycznym specjalistw lotniczych, w Orodku Szkolenia Sub Ruchu Lotniczego; opracowywaniu podrcznikw, poradnikw, projektw norm obronnych, podrcznikw normalizacji obronnej, nowoczesnych materiaw dydaktycznych oraz dziaalnoci publicystycz

Przegld Si Powietrznych Nr 62010

Documents

Transcript of Przegld Si Powietrznych Nr 62010