str. 1

PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA

Z WIEDZY O SPOECZESTWIE

W ZESPOLE SZK W WAGANOWICACH

opracowaa: Katarzyna Domanik-Plutecka

str. 2

Spis treci:

I. Podstawa prawna PZO.

II. Cele oceniania osigni uczniw.

III. Sposoby pomiaru osigni edukacyjnych uczniw.

IV. Oglne kryteria wymaga na poszczeglne stopnie.

V. Szczegowe kryteria wymaga na poszczeglne stopnie.

VI. Zasady wystawiania oceny rdrocznej i rocznej.

VII. Tryb i warunki uzyskania wyszej ni przewidywana oceny rocznej.

VIII. Sposoby i zasady informowania uczniw i rodzicw o osigniciach

i postpach edukacyjnych uczniw.

IX. Szczegowe cele edukacyjne zawarte w podstawie programowej.

X. Dostosowanie wymaga edukacyjnych ze wzgldu na orzeczenia SPPP

o specyficznych trudnociach w uczeniu si.

XI. Sposoby korygowania niepowodze szkolnych i podnoszenia osigni uczniw.

XII. Praca z uczniem uzdolnionym.

str. 3

I. Podstawa prawna PZO.

Przedmiotowe zasady oceniania z wiedzy o spoeczestwie s zgodne z:

Podstaw programow ksztacenia oglnego dla gimnazjum;

Rozporzdzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r.

w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz ksztacenia oglnego w

poszczeglnych typach szk (Dz. U. 2012 poz. 997);

Rozporzdzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 czerwca 2015 r.

w sprawie szczegowych warunkw i sposobu oceniania, klasyfikowania

i promowania uczniw i suchaczy w szkoach publicznych (Dz. U. 2015 poz. 843);

Programem nauczania Wiedza o spoeczestwie, Elbieta Dobrzycka, Krzysztof Makara.

Program nauczania Dzi i jutro Teresa Kowalewska

II. Cele oceniania osigni uczniw.

Wspieranie ucznia w jego rozwoju.

Okrelanie stopnia efektywnoci procesu ksztacenia.

Gromadzenie informacji o uczniu i formuowanie na ich podstawie opinii o jego osigniciach

w nauce i rozwoju.

Poinformowanie ucznia o poziomie jego osigni edukacyjnych

i postpach w tym zakresie, pomoc uczniowi w samodzielnym planowaniu swojego rozwoju.

Motywowanie ucznia do dalszej pracy.

Dostarczanie rodzicom (prawnym opiekunom) i wychowawcom informacji

o postpach, trudnociach i specjalnych uzdolnieniach ucznia.

III. Sposoby pomiaru osigni edukacyjnych uczniw.

1. Odpowied ustna - 1ocena w okresie

Obowizuje tematyka z trzech ostatnich lekcji, w przypadku lekcji powtrzeniowej

z caego dziau.

Ucze ma czas na zastanowienie si.

Nauczyciel dokonuje ostatecznej oceny i j uzasadnia.

Ocena z odpowiedzi ustnej nie podlega poprawie.

2. Prace pisemne

Praca klasowa - jest obowizkowa i obejmuje materia programowy jednego dziau

tematycznego. Zapowiadana jest z tygodniowym wyprzedzeniem, poprzedzona lekcj

str. 4

powtrzeniow. Praca klasowa zostaje sprawdzona i oddana w cigu dwch tygodni.

Uczniowie, ktrzy s nieobecni podczas pracy klasowej zobowizani s do napisania jej

w terminie do dwch tygodni po powrocie. Oceny niedostateczne z pracy klasowej mona

poprawi w terminie do siedmiu dni po oddaniu pracy klasowej przez nauczyciela. Ucze

poprawia prac klasow raz i do dziennika wpisywane s obie oceny.

Kartkwka - krtka forma pisemna sprawdzajca biece wiadomoci

z maksymalnie trzech ostatnich lekcji. Moe by niezapowiedziana, sprawdzona w cigu

tygodnia. Oceny z kartkwek nie podlegaj poprawie.

Kontrola zeszytu wicze- minimum raz w semestrze, wyrywkowo.

Przygotowanie skrtu najwaniejszych wydarze z caego tygodnia, tzn. Praswki ( np.;

na kad lekcje wyznaczony jest jeden ucze ktrego zadaniem jest prezentacja wybranych

najwaniejszych, jego zdaniem wydarze z okresu od ostatniej do kolejnej lekcji wos-u

- ksztacenie umiejtnoci selekcji materiau oraz nauka publicznej prezentacji).

Realizacje projektu

Referat

Diagnozy i prbne sprawdziany i egzaminy - oceniane wedug procentw.

3. Aktywno na lekcji

Ocena obejmuje:

Czste zgaszanie si na lekcji i udzielanie poprawnych odpowiedzi.

Prawidowe rozwizywanie zada.

4. Prace domowe

Praca ucznia wykonywana jest w domu.

Ucze nie otrzymuje oceny niedostatecznej, gdy przed lekcj zgosi nauczycielowi, i nie potrafi

w domu sam wykona zadanej pracy, powinien jednak wwczas pokaza pisemne prby

rozwizania.

Brak zeszytu wicze jest rwnoznaczne z brakiem zadania domowego.

Prace domowe nie musz by zawsze oceniane.

Prace domowe mog by sprawdzane rwnie w sposb wybirczy na ocen podczas lekcji

( rozwizane na tablicy z wyjanieniem).

5. Prace dodatkowe - wg ustale z nauczycielem.

6. Praca w grupach na lekcji.

7. Udzia w uroczystociach szkolnych i gminnych.

8. Udzia w konkursach z wiedzy o spoeczestwie.

str. 5

IV. Oglne kryteria wymaga na poszczeglne stopnie.

Ocen celujc otrzymuje ucze, ktry :

samodzielnie rozwija wasne uzdolnienia, wykorzystuj zdobyt wiedz podczas zaj

osiga sukcesy w konkursach, olimpiadach przedmiotowych, reprezentuje szko na zewntrz lub

posiada inne znaczce osignicia

Ocen bardzo dobr otrzymuje ucze, ktry:

opanowa peny zakres wiedzy i umiejtnoci okrelony programem nauczania

potrafi efektywnie zaplanowa prac w zespole, umiejtnie podejmowa decyzje, interpretowa

wyniki, odnajdywa i porzdkowa informacje

potrafi zastosowa umiejtnoci w ronych sytuacjach, samodzielne rozwizuje zadania i problemy

w sposb twrczy w sytuacjach trudnych, nietypowych

Ocen dobr otrzymuje ucze, ktry:

posiada wiedz okrelon kryteriami oceny dobrej w przedmiotowych zasadach oceniania

potrafi wsppracowa w grupie, wycign wnioski, rnicowa wano informacji, dzieli si

wiedz z innymi, wybra wasny sposb uczenia

wykazuje aktywn postaw wobec trudnych i nietypowych zagadnie

Ocen dostateczn otrzymuje ucze, ktry:

opanowa wiadomoci i umiejtnoci okrelone kryteriami oceny dostatecznej

wsppracuje w grupie, umie objani niektre wyniki pracy, logicznie je uporzdkowa, podj

decyzj, jak postaw przyj

rozwizuje proste zadania teoretyczne i praktyczne.

Ocen dopuszczajc otrzymuje ucze, ktry:

opanowa wiedz okrelon kryteriami oceny dopuszczajcej

potrafi dostosowa si do decyzji grupy i wsppracowa w niej

rozwizuje najprostsze zagadnienia z pomocy kolegi lub nauczyciela

rozumie podstawowe zagadnienia wyraane w sposb prosty i jednoznaczny

Ocen niedostateczn otrzymuje ucze, ktry nie spenia wymaga kryterialnych na ocen dopuszczajc

str. 6

V. Szczegowe kryteria wymaga na poszczeglne stopnie.

Klasa II gimnazjum

Temat lekcji Zagadnienia Wymagania na poszczeglne oceny

dopuszczajca dostateczna dobra bardzo dobra celujca

Rozdzia I: Ja i moje otoczenie

1. Ja, czyli kto? - tosamo

- tosamo

osobista i

spoeczna

- samoocena

- praca nad sob

- styl ycia

- aktywny i bierny

styl ycia

- sposoby

spdzania

wolnego czasu

- samorealizacja

- konsumpcyjny

styl ycia

- wspczesne

autorytety

- wyjania

terminy:

samoocena,

samorealizacja,

autorytet

- dokonuje

samooceny

- tumaczy, czym

jest styl ycia

- podaje

przykady

aktywnego i

biernego

spdzania

wolnego czasu

- wyjania

terminy:

tosamo,

konsumpcjonizm

- wymienia

elementy

tosamoci

- odrnia

tosamo

osobist od

spoecznej

- charakteryzuje

wasny styl ycia

- omawia rnice

pomidzy

aktywnym i

biernym stylem

ycia

- wskazuje

wspczesne

autorytety

- podejmuje

dziaania majce

na celu eliminacj

swoich wad i

wykorzystywanie

atutw

- wymienia

czynniki

ksztatujce styl

ycia

- przedstawia

negatywne i

pozytywne strony

konsumpcyjnego

stylu ycia, na

podstawie tekstu

rdowego

- wyjania

terminy:

konformizm,

nonkonformizm

- wskazuje

sposoby

poprawienia

samooceny

- uzasadnia, jaki

sposb spdzania

wolnego czasu

jest

najkorzystniejsze

dla czowieka

- wskazuje osob,

ktr uwaa za

autorytet, i

uzasadnia swj

wybr

- omawia

negatywne skutki

zanionej lub

zawyonej

samooceny

- odrnia

autorytety

rzeczywiste od

pozornych

2. Czowiek

istot spoeczn

- socjalizacja

- czynniki

uatwiajce i

utrudniajce

socjalizacj

- role spoeczne

- konflikt rl

- tumaczy, co to

znaczy, e

czowiek jest

istot spoeczn

- wylicza penione

przez siebie role

spoeczne

- wyjania termin:

socjalizacja

- wymienia role

spoeczne, jakie

moe odgrywa

czowiek

- wyjania, co

decyduje o

dobrych relacjach

z innymi ludmi

- okrela, w jakich

sytuacjach

czowiek moe

utraci swoj

indywidualno,

na podstawie

tekstu rdowego

- wskazuje

czynniki

sprzyjajce

socjalizacji i j

ograniczajce

- wymienia

przyczyny

konfliktu rl

spoecznych

3.

Porozumiewam

y si

- komunikacja

werbalna i

niewerbalna

- nadawca i

odbiorca

- wyjania, na

czym polega

komunikacja

werbalna i

niewerbalna

- podaje zasady

skutecznego

porozumiewania

si

- wymienia

- przekazuje

komunikat w

sposb werbalny i

niewerbalny

- odczytuje w

- wyjania

znaczenie mowy

ciaa w akcie

komunikacji

- uczestniczy w

- prezentuje

publicznie

przygotowane

wystpienie

- tumaczy, na

str. 7

- zasady

skutecznej

komunikacji

- mowa ciaa

- umiejtno

publicznych

wystpie

- prowadzenie

dyskusji i debaty

- praca zespoowa

- prowadzi

rozmow w

sposb kulturalny

- wskazuje

sposoby

podejmowania

decyzji w grupie

podstawowe

zasady

publicznych

wystpie

sposb

prawidowy gesty

rozmwcy

- okrela reguy

przemawiania

w sytuacjach

oficjalnych

- podaje zalety

pracy zespoowej

dyskusji lub

debacie na

wybrany temat

czym polega

debata oksfordzka

4. Nie taki

konflikt

straszny

- przyczyny

powstawania

konfliktw

- najczstsze

sytuacje

konfliktowe

- sposoby

rozwizywania

konfliktw

- skuteczne

prowadzenie

negocjacji

- wyjania

terminy: konflikt,

negocjacje,

kompromis

- podaje

przykady sytuacji

konfliktowych w

codziennym yciu

- wymienia rne

typy zachowa i

postaw w

sytuacjach

konfliktowych

- wskazuje

sposoby

rozwizywania

konfliktw

- tumaczy, na

czym polega

konflikt pokole,

na podstawie

tekstu rdowego

- okrela

najczstsze

przyczyny

konfliktw we

wspczesnym

wiecie

- wskazuje

problemy, z

ktrymi

najczciej wie

si konflikt

pokole, na

podstawie tekstu

rdowego

- podaje

negatywne skutki

rnych

zachowa w

sytuacjach

konfliktowych

- symuluje

prowadzenie

mediacji

pomidzy

zwanionymi

stronami

5. Grupy

spoeczne

- zbiorowo a

grupa spoeczna

- przyczyny

powstawania grup

spoecznych

- podzia grup

spoecznych

- hierarchia w

grupie

- rodzina jako

podstawowa grupa

spoeczna

- funkcje rodziny

- wyjania, czym

jest zbiorowo, a

czym grupa

spoeczna

- podaje nazwy

grup spoecznych,

do ktrych naley

- wymienia

funkcje rodziny

- okrela rol

kontaktw i wizi

z innymi ludmi

w yciu

czowieka

- przedstawia

podzia grup

spoecznych

- wymienia

korzyci pynce z

przynalenoci do

rnych grup

spoecznych

- dostrzega wpyw

grupy na

jednostk

- charakteryzuje

wspczesny

model rodziny

- omawia

hierarchi grupy

- przedstawia

cechy, jakie

powinien mie

przywdca grupy

- tumaczy, na

czym polega

warto i rola

rodziny oraz

specyfika wizi

rodzinnych

- wyjania

terminy: rodzina

niepena, rodzina

przybrana,

rodzina zastpcza

6. ycie szkoy - wadze szkolne

- statut szkoy

- prawa i

obowizki ucznia

- zadania

samorzdu

uczniowskiego

- wyjania, czym

jest statut szkoy

- wymienia

podstawowe

prawa i obowizki

ucznia

- omawia

struktur wadz

szkoy

- podaje

przykady dziaa

samorzdu

uczniowskiego

- okrela zadania

poszczeglnych

organw wadz

szkoy

- przedstawia

histori swojej

szkoy i biografi

jej patrona

- podaje sposoby

aktywnego

uczestniczenia w

yciu szkoy

- omawia

wybrany problem

swojej

spoecznoci

szkolnej i

wskazuje sposoby

jego rozwizania

str. 8

7. Normy i

zasady

- formalne i

nieformalne

normy spoeczne

- funkcje norm

spoecznych

- prawa

obywatelskie

- tolerancja i

rodzaje

nietolerancji

- dyskryminacja

osb i grup

spoecznych

- rozpoznaje

podstawowe

zasady i normy

wspycia

spoecznego

- wymienia

podstawowe

prawa

obywatelskie

Polakw

- omawia

przyczyny

dyskryminacji w

szkole

- wyjania,

dlaczego naley

przestrzega norm

spoecznych

- tumaczy, na

czym polega

tolerancja i

nietolerancja

- podaje

przyczyny

nietolerancji

- podaje

przykady

postpowania

zgodne z

okrelonymi

normami

- omawia skutki

nieprzestrzegania

norm spoecznych

- przedstawia

prawa i wolnoci

obywatelskie

Polakw

- okrela, czym

zajmuje si

Rzecznik Praw

Obywatelskich w

Polsce

- wyjania termin:

wolno sowa

- rozpoznaje

zagroenia

zwizane z

nietolerancj, na

podstawie tekstu

rdowego

- uzasadnia, ktre

normy spoeczne

uwaa za

najwaniejsze

- wymienia

przykady

nietolerancji we

wspczesnym

wiecie

- przedstawia

sposoby

zapobiegania

dyskryminacji

w szkole

Rozdzia II: Nard i spoeczestwo

1. Mj udzia w

yciu

spoecznym

- spoeczno

- spoeczno

lokalna

- tradycja lokalna

- lokalne

stowarzyszenia

i organizacje

- potrzeby

czowieka i ich

podzia

- hierarchia

potrzeb

- wyjania

terminy:

spoeczno,

spoeczno

lokalna

- tumaczy, czym

s potrzeby

- wskazuje

potrzeby niszego

i wyszego rzdu

- wymienia

elementy

skadajce si na

tradycj lokaln

swojego miejsca

zamieszkania

- podaje

informacje na

temat swojej

najbliszej

okolicy

- wymienia rne

sposoby realizacji

tej samej potrzeby

- wymienia

korzyci pynce z

ycia w

spoecznoci

- podaje

przykady

stowarzysze i

organizacji

lokalnych

- charakteryzuje

dziaalno

lokalnego

stowarzyszenia,

na podstawie

tekstu rdowego

- przedstawia

hierarchi potrzeb

wedug A.

Maslowa

- okrela zadania

lokalnych

stowarzysze i

organizacji

- omawia

problemy

wystpujce w

spoecznoci

lokalnej

- inicjuje

dziaania majce

na celu

rozwizanie

lokalnych

problemw

str. 9

2. Razem

stanowimy nard

- nard

- tosamo

narodowa

- dziedzictwo

narodowe

- symbole

narodowe i ich

historia

- ksztatowanie

si narodu

polskiego

- wyjania termin:

nard

- wymienia

polskie symbole

narodowe

- wyjania

terminy:

tosamo

narodowa,

dziedzictwo

narodowe

- podaje daty

polskich wit

narodowych

- omawia

czynniki

sprzyjajce

ksztatowaniu si

narodw

- podaje

przykady

polskiego

dziedzictwa

narodowego

- okrela rol

symboli

narodowych

- przedstawia

etapy

powstawania

narodu polskiego

- wyjania,

dlaczego utrata

niepodlegoci i

okres zaborw

wpyny na

ksztatowanie

wiadomoci

narodowej

Polakw

- wymienia zalety

uczestnictwa w

tworzeniu kultury

narodowej

- omawia dobre

oraz ze strony

wielonarodowoci

3. Od

patriotyzmu do

szowinizmu

- ojczyzna

- maa ojczyzna

- patriotyzm

- patriotyzm

lokalny

- nacjonalizm,

szowinizm,

rasizm,

kosmopolityzm

- stereotypy

narodowe

- wyjania

terminy: ojczyzna,

patriotyzm

- przedstawia

obowizki

obywateli wobec

ojczyzny

- tumaczy, na

czym polega

patriotyzm

lokalny

- wymienia

rodzaje

patriotyzmu, na

podstawie tekstu

rdowego

- charakteryzuje

rne postawy

patriotyczne

nacjonalizm,

szowinizm i

kosmopolityzm

- okrela, czym

jest stereotyp i

wymienia jego

cechy

- wyjania, czym

by Holocaust

- wskazuje

rnice pomidzy

patriotyzmem a

nacjonalizmem i

szowinizmem

- charakteryzuje

wspczesne

formy

patriotyzmu

- omawia

przyczyny

Holocaustu

- wyjania

znaczenie

stereotypu w

odniesieniu do

narodw

- podaje

przykady

pozytywnych

stereotypw

narodowych

4. Mniejszoci

narodowe

- mniejszoci

narodowe i

etniczne

- prawa

mniejszoci

narodowych i

etnicznych

- emigracja i

imigracja

- Polonia na

wiecie

- wyjania

terminy:

mniejszoci

narodowe,

mniejszoci

etniczne

- wymienia

mniejszoci

narodowe i

etniczne

mieszkajce w

- podaje

podstawowe

prawa

mniejszoci

narodowych i

etnicznych w

Polsce

- uzasadnia

konieczno

poszanowania

odrbnoci

- omawia prawa

mniejszoci

narodowych i

etnicznych w

Polsce

- wskazuje na

mapie pastwo, w

ktrym znajduje

si najwiksze

skupisko Polonii

- podaje czynniki

- wskazuje wizi

czce Poloni z

pastwem i

narodem polskim

- wymienia

dziedziny

aktywnoci

Polonii

- omawia

pozytywne i

negatywne skutki

- ocenia stosunek

Polakw do

mniejszoci

narodowych

str. 10

Polsce

kulturowej

mniejszoci

narodowych

- wskazuje

najwiksze

skupiska Polonii

na wiecie

wpywajce na

ksztatowanie

poczucia

odrbnoci

kulturowej, na

podstawie tekstu

rdowego

emigracji

Polakw

5.

Spoeczestwo i

hierarchia

spoeczna

- spoeczestwo

- spoeczestwo

informacyjne

- globalna

wioska

- klasy i warstwy

spoeczne

- awans

spoeczny i

degradacja

spoeczna

- wyjania termin:

spoeczestwo

- wymienia klasy

spoeczne

- wyjania termin:

globalna wioska

- tumaczy, czym

jest

spoeczestwo

informacyjne

- wskazuje

rnice midzy

yciem

spoeczestwa

pierwotnego i

wspczesnego

- charakteryzuje

klas redni

- charakteryzuje

klasy i warstwy

spoeczne

- wymienia

korzyci

wynikajce z

obecnoci w

spoeczestwie

klasy redniej, na

podstawie tekstu

rdowego

- opisuje

funkcjonowanie

wybranego

spoeczestwa

pierwotnego

- przedstawia

dobre i ze strony

przynalenoci

do wybranej

klasy spoecznej

- wyjania, na

czym polega

awans spoeczny i

degradacja

spoeczna

6. Polskie

spoeczestwo

- wspczesne

spoeczestwo

polskie

- podzia

klasowy

polskiego

spoeczestwa

- wymienia klasy

spoeczne

wystpujce w

Polsce

- charakteryzuje

wspczesne

spoeczestwo

polskie

- przedstawia

kwestie zwizane

ze szkolnictwem

wyszym w

Polsce, na

podstawie tekstu

rdowego

- charakteryzuje

problemy

spoeczne

wystpujce w

Polsce

- omawia poziom

wyksztacenia

spoeczestwa

polskiego

- przedstawia

korzyci i

zagroenia, jakie

niesie ze sob

powszechny

dostp do

internetu

- tumaczy

przyczyny maej

liczebnoci

polskiej klasy

redniej

Rozdzia III: Pastwo

1. Po co ludziom

pastwo?

- pastwo

- pastwa

federacyjne i

unitarne

- cechy pastwa

- funkcje

pastwa

- obywatelstwo

- narodowo

- wyjania termin:

pastwo

-

przyporzdkowuje

Polsk do

waciwego

rodzaju pastwa

- wymienia cechy

pastwa

- podaje nazwy

trzech pastw

federacyjnych i

unitarnych

- okrela funkcje

pastwa

- rozrnia

pojcia

obywatelstwo i

narodowo

- omawia cechy

pastwa

- opisuje

wewntrzne i

zewntrzne

funkcje pastwa

- wyjania termin:

repatriacja

- wskazuje na

mapie pastwa

federacyjne i

unitarne

- przedstawia

sposoby

uzyskania

obywatelstwa

polskiego

- samodzielnie

tworzy definicje

pastwa

federacyjnego i

pastwa

unitarnego

- ocenia relacje

pastwo

obywatel

2. Ustroje

polityczne

- pastwa

demokratyczne,

- charakteryzuje

ustroje:

- wymienia nazwy

dwch pastw

- charakteryzuje

rol obywateli w

- opisuje sposoby

powstawania

- rozpoznaje

przywdcw

str. 11

autorytarne i

totalitarne

- republika

- monarchia

- system

prezydencki,

parlamentarny i

mieszany

demokratyczny,

autorytarny i

totalitarny

- wskazuje

rnice midzy

monarchi a

republik

demokratycznych,

autorytarnych i

totalitarnych

- podaje nazwy

dwch monarchii

i republik

- opisuje, na czym

polegaj

mechanizmy

wpajania

spoeczestwu

okrelonej

ideologii, na

podstawie tekstu

rdowego

pastwie

demokratycznym,

autorytarnym i

totalitarnym

- wyjania

terminy:

ideologia,

gospodarka

centralnie

sterowana,

kadencja

trzech typw

ustrojw

politycznych

- wyjania

genez rnych

form rzdw

- wskazuje na

mapie pastwa

demokratyczne,

autorytarne i

totalitarne

- odszukuje na

mapie monarchie

i republiki

najwaniejszych

pastw

wspczesnych

- wyjania

terminy:

indoktrynacja,

pucz, system

prezydencki,

parlamentarny i

mieszany

3. Demokracja - demokracja

bezporednia i

porednia

- istota

demokracji

- termin: prawa

czowieka

- prawa i

wolnoci

obywatelskie w

pastwie

demokratycznym

- wyjania istot

demokracji

- wymienia prawa

i wolnoci

obywatelskie w

pastwie

demokratycznym

- wyjania

terminy: radni,

posowie,

referendum

- odrnia

demokracj

bezporedni od

poredniej

- podaje

przykady

zastosowania

rnych form

demokracji

bezporedniej i

poredniej

- tumaczy, czym

jest kultura

polityczna, na

podstawie tekstu

rdowego

- uczestniczy w

dyskusji na temat

stosowania zasad

demokratycznych

w yciu

codziennym

- wyjania

terminy:

inicjatywa

obywatelska,

plebiscyt,

konsultacje

spoeczne

- wyjania, w jaki

sposb pastwo

demokratyczne

dba o dobro

obywateli

- wymienia

przykady praw

przysugujcych

obywatelom w

krajach

demokratycznych

-

przyporzdkowuje

prawa obywateli

do odpowiednich

kategorii praw

- tumaczy, na

czym polegaj

rne rodzaje

demokracji

- uzasadnia

wyszo

demokracji nad

innymi ustrojami

politycznymi

- ocenia

znaczenie kultury

politycznej dla

funkcjonowania

pastwa

demokratycznego

4. Zalety i wady

demokracji

- zalety i wady

demokracji

- wymienia zalety

i wady ustroju

- tumaczy, na

czym polega

- omawia

zagroenia, ktre

- rozrnia

pojcia dobro

- przedstawia

swoj opini na

str. 12

- demokracja

wikszociowa i

konstytucyjna

- dobro pastwa

a dobro partii

demokratycznego

demokracja

wikszociowa i

demokracja

konstytucyjna

- wyjania, na

czym polegaj

dziaania dla

dobra pastwa

wi si z

demokracj

wikszociow

- przedstawia

znaczenie

wsppracy i

kompromisu dla

funkcjonowania

demokracji, na

podstawie tekstu

rdowego

pastwa i dobro

partii

- wymienia cechy

charakteru i

osobowoci,

ktrymi powinien

si odznacza

dobry polityk

temat polskiej

demokracji

5.

Spoeczestwo

obywatelskie

- obywatelstwo

- inicjatywa

obywatelska i

spoeczestwo

obywatelskie

- formy

spoecznego

protestu

- obywatelskie

nieposuszestwo

- wyjania termin:

obywatelstwo

- wymienia prawa

i obowizki

obywatela Polski

- omawia cechy

charakteryzujce

dobrego

obywatela

- tumaczy, na

czym polega

istota

spoeczestwa

obywatelskiego

- przedstawia

formy udziau

obywateli w yciu

publicznym

- rozrnia formy

spoecznego

protestu

- wymienia cechy,

ktrymi powinny

charakteryzowa

si osoby chcce

bra aktywny

udzia w yciu

spoecznym, na

podstawie tekstu

rdowego

- uzasadnia

konieczno

udziau obywateli

w yciu

publicznym

- wyjania

terminy: weto

ludowe, strajk

pracowniczy,

organizacja

poytku

publicznego

- uczestniczy w

dyskusji

dotyczcej

wpywu

obywateli na

sprawy wane

dla caego

pastwa

- wskazuje

sposoby

rozwiza

problemw

lokalnych i

oglnokrajowych

z wykorzystaniem

rnych form

inicjatywy

obywatelskiej

- prowadzi

dyskusj

dotyczc

wpywu

obywateli na

sprawy wane dla

caego pastwa

6. Organizacje

pozarzdowe

- organizacje

pozarzdowe

- wolontariat

- stowarzyszenia

i fundacje

- rozrnia trzy

sektory ycia

spoecznego

- wyjania termin:

wolontariat

- wyjania termin:

organizacja

pozarzdowa

- wskazuje

rnice midzy

dziaalnoci

fundacji i

stowarzyszenia

- omawia zadania

organizacji

pozarzdowych

- przedstawia

zasady

wolontariatu

- tumaczy, jak

rol odgrywaj w

spoeczestwie

organizacje non

profit, na

podstawie tekstu

rdowego

- podaje

przykady

organizacji non

profit

dziaajcych w

najbliszej

okolicy

- wskazuje

korzyci

wynikajce z

pracy

wolontariuszy dla

obywatela i

spoeczestwa

7. Patologie w

pastwie

demokratycznym

- demagogia

- populizm

- przykady

patologii wadzy:

korupcja,

biurokratyzacja,

centralizacja

- wymienia

patologie wadzy

- wskazuje

przykady

nadmiernej

biurokratyzacji

- wyjania

terminy:

demagogia,

populizm

- tumaczy, na

czym polegaj:

korupcja,

- rozpoznaje

wystpienie o

charakterze

populistycznym

- wymienia skutki

korupcji

- uczestniczy w

dyskusji lub

debacie na temat

sposobw

zwalczania

patologii wadzy

- prowadzi

dyskusj lub

debat na temat

sposobw

zwalczania

patologii wadzy

- opracowuje

str. 13

biurokratyzacja,

centralizacja

szkoln kampani

walki z korupcj

Rozdzia IV: Mj udzia w yciu gospodarczym

1. Po co ludziom

pienidze?

- historia

pienidza

- karty patnicze

- konto bankowe

- funkcje

pienidza

- wymienia

funkcje pienidza

- wyjania, jak

naley posugiwa

si kart patnicz

- przedstawia

histori pienidza

- omawia funkcje

pienidza

- uczestniczy w

dyskusji na temat

przyszoci

pienidza

- przedstawia

pozytywne strony

posiadania karty

patniczej

- wymienia

pozytywne i

negatywne skutki

nieograniczonego

dostpu do

pienidzy

- tumaczy ide

wprowadzania

wsplnej

europejskiej

waluty euro

2. ABC

gospodarki

- gospodarka i jej

dziay

- gospodarka

centralnie

planowana

- gospodarka

wolnorynkowa

- popyt i poda

- rwnowaga

rynkowa

- konkurencja i

monopol

- wyjania, czym

jest gospodarka

- wyjania

terminy:

konkurencja,

monopol

- charakteryzuje

poszczeglne

dziay gospodarki

- wyjania

terminy: popyt,

poda

- wskazuje

rnice pomidzy

gospodark

centralnie

planowan i

gospodark

wolnorynkow

- tumaczy, na

czym polega

monopol i

konkurencja

- charakteryzuje

polsk

gospodark

- okrela

zaleno midzy

popytem i poda

- wyjania, czym

jest koniunktura

gospodarcza

3. Ekonomia w

moim domu

- gospodarstwo

domowe

- rda

dochodw

gospodarstw

domowych

- budet domowy

- wydatki stae i

zmienne

- konsument

- prawa

konsumenta

- obowizki

sprzedawcy

- umowa kupna-

sprzeday

- gwarancja

towaru

- reklamacja

- dochodzenie

praw konsumenta

- wyjania, czym

jest gospodarstwo

domowe

- przedstawia

rne rda

dochodw w

gospodarstwach

domowych

- planuje swoje

wydatki

- wyjania, kim

jest konsument

- wymienia

podstawowe

prawa

konsumenta

- tumaczy, czym

jest gwarancja

towaru

- wymienia

rodzaje

gospodarstw

domowych

- podaje sposoby

zgaszania

reklamacji

- wskazuje

instytucje

zajmujce si

ochron praw

konsumenta

- planuje budet

domowy

- wyjania, czym

s wydatki stae i

zmienne

- podaje, na co

naley zwrci

uwag przy

dokonywaniu

zakupu towaru

- omawia prawa

konsumenta i

obowizki

sprzedawcy

- prawidowo

wypenia

formularz

reklamacyjny

- okrela

liczebno i

rodzaje

wspczesnych

polskich

gospodarstw

domowych

- wymienia

zadania rzecznika

konsumentw

- tumaczy, czym

zajmuje si Urzd

Ochrony

Konkurencji i

Konsumentw

str. 14

4. Podatki i

budet pastwa

- idea podatkw

- rodzaje

podatkw w

Polsce

- budet pastwa

- wyjania termin:

podatek

- uzasadnia

potrzeb pacenia

podatkw

- wyjania, czym

jest budet

pastwa

- wymienia

rodzaje podatkw

w Polsce

- podaje

wysoko stawek

podatkowych

obowizujcych

w Polsce

- wskazuje rda

dochodw i

wydatkw

pastwa

- charakteryzuje

rodzaje podatkw

w Polsce

- tumaczy, na

czym polega

zjawisko szarej

strefy

- wyjania

terminy: deficyt

budetowy, NIP,

PIT, CIT, VAT

- oblicza

wysoko

podatku

dochodowego

paconego przez

obywatela

- opisuje sposoby

pokrywania

deficytu

budetowego

- ocenia skal

podatkow

obowizujc w

Polsce na tle

innych pastw

- przedstawia

wasne

propozycje

inicjatyw, ktre

mona by

finansowa z

dochodw

pastwa

5. System

bankowy

- system

pieniny

- rodzaje bankw

i ich specyfika

- usugi bankowe

- reklama usug

bankowych

- wyjania

terminy: waluta,

konto bankowe,

lokata, kredyt

- okrela istot

dziaalnoci

bankw

- wyjania

terminy: emisja,

NBP, Rada

Polityki

Pieninej

- omawia prawo

popytu i poday

- wskazuje szanse

i zagroenia

wynikajce z

korzystania z

rnorodnych

usug bankowych

- wymienia

zadania

Narodowego

Banku Polskiego

i Rady Polityki

Pieninej

- okrela

czynniki

ksztatujce

prawo popytu i

poday

- omawia rol

reklamy w

sektorze

bankowym

- wyjania, co

wpywa na

tworzenie

systemu

pieninego w

danym pastwie

- porwnuje i

ocenia jako

usug bankowych

- prezentuje ofert

wybranych

bankw

internetowych

6. Gieda

papierw

wartociowych

- gieda i jej

rodzaje

- rodzaje

papierw

wartociowych

- specyfika gry

na giedzie

- wyjania

terminy: gieda,

makler, akcja,

obligacja

- wyjania

terminy: indeks

giedowy, hossa,

bessa

- wskazuje

rnice midzy

akcjami a

obligacjami

- wymienia nazwy

miast, w ktrych

znajduj si

najwiksze

wspczesne

giedy papierw

wartociowych

- opisuje, na

czym polega

praca maklera i

gra na giedzie

- ocenia ryzyko

zwizane z gr na

giedzie

- odszukuje w

internecie

informacje o

wynikach

indeksw

giedowych

- przedstawia

zasady

funkcjonowania

funduszy

inwestycyjnych

str. 15

7. Oywienie

gospodarcze i

kryzys

- warunki

rozwoju

gospodarczego

pastwa

- przyczyny

kryzysu

gospodarczego

- wpyw wadz

pastwowych na

rozwj

gospodarczy

- produkt

krajowy brutto i

inne wskaniki

gospodarki:

produkt

narodowy brutto,

produkt krajowy

brutto na osob

- wyjania

terminy:

koniunktura,

recesja, inflacja

- wymienia skutki

oywienia i

kryzysu

gospodarczego dla

obywateli

- wyjania

terminy: produkt

krajowy brutto,

produkt krajowy

brutto na osob

- tumaczy, za

pomoc jakich

wskanikw

mona oceni stan

gospodarki

- okrela czynniki

wpywajce na

oywienie i

kryzys

gospodarczy w

pastwie

- wymienia skutki

oywienia i

kryzysu

gospodarczego dla

pastwa i

przedsibiorcw

- wskazuje szanse

i zagroenia

wynikajce z

ingerencji wadz

pastwowych w

gospodark

danego kraju

- odszukuje w

rocznikach

statystycznych i

internecie

informacje o

wartoci

wskanikw

stanu gospodarki

w Polsce

- opisuje

mechanizm

powstawania

inflacji

- ocenia aktualny

stan polskiej

gospodarki

- porwnuje

obecny stan

polskiej

gospodarki z

sytuacj

gospodarcz w

innych krajach

Unii Europejskiej

- porwnuje

wskaniki

poziomu polskiej

gospodarki ze

wskanikami

stanu gospodarki

innych pastw

Klasa III gimnazjum

Ocena niedostateczna

Ucze:

- nie opanowa wiedzy i umiejtnoci w zakresie wymaga koniecznych niezbdnych do dalszego

ksztacenia,

- nie wypowiada si na forum klasy,

- nie wykonuje prostych polece nauczyciela,

- nie wykazuje chci wsppracy z nauczycielem,

- pomimo pomocy i zachty ze strony nauczyciela ucze nie wykazuje zainteresowania przedmiotem

( brak ksiek, zeszytu wicze),

- nie realizuje zada tematycznych.

Ocena dopuszczajca

Ucze:

- przy pomocy nauczyciela jest w stanie wykona proste polecenia,

- ma braki w opanowaniu wiedzy i umiejtnoci, ktre s konieczne do dalszego ksztacenia,

str. 16

- jego postawa na lekcjach jest bierna ale wykazuje ch do wsppracy,

- sporadycznie dostrzega tylko proste zwizki pomidzy rnymi dziedzinami ycia spoecznego,

gospodarczego i politycznego,

- wyjania pojcia: praca, rynek, gospodarka rynkowa, popyt, poda, cena, bank, gieda, inflacja, towar,

przedsibiorstwo, pienidz, moneta, banknot, budet, podatek, bezrobocie, pracodawca, pracobiorca,

reklama, terroryzm,

- wie, e celem dziaalnoci gospodarczej czowieka jest zaspokajanie wasnych potrzeb, praca

i umiejtnoci czowieka s warunkiem rozwoju jednostki i spoeczestwa,

- wie, dlaczego obywatele powinni paci podatki, wylicza rodzaje podatkw, symbole Unii Europejskiej

- wie, czym jest ONZ i NATO,

- wskazuje na mapie pastwa czonkowskie Unii Europejskiej,

- wie, jakie naley przygotowa dokumenty w uzyskaniu pracy, gdzie szuka informacji o moliwoci

zatrudnienia,

- potrafi z pomoc nauczyciela napisa CV i list motywacyjny,

Ocena dostateczna

Ucze:

- jest aktywny na lekcjach sporadycznie,

- jego wiedza jest wyrywkowa i fragmentaryczna,

- udziela odpowiedzi na proste pytania nauczyciela,

- wykonuje samodzielnie proste zadania, ktre przydzieli mu grupa,

- definiuje pojcia: potrzeby czowieka, barter, budet rodzinny, prawo popytu i poday, konkurencja,

depozyt bankowy, obligacja, akcja, spka z o. o, spka akcyjna, recesja, spdzielnia, przedsibiorczo,

rynek pracy, siy wytwrcze, korupcja, uchodcy, emigranci,

- wie, czym zajmuj si ambasady i konsulaty,

- zna funkcje i rodzaje pienidza,

- wyjania, na czym polega gospodarowanie,

- wie, jakie s rodzaje gospodarek,

- zna cechy gospodarki rynkowej, rodzaje spek,

- rozumie perswazyjny charakter reklamy,

- wie, z jakich form pomocy mog skorzysta absolwenci wszystkich typw szk oraz na czym polegaj

obowizki pracownikw i pracodawcw,

- opisuje formalnoci zwizane z rozpoczciem samodzielnej dziaalnoci gospodarczej,

- potrafi samodzielnie napisa CV i list motywacyjny,

str. 17

- rozumie, e wybierajc zawd trzeba uwzgldni wasne zainteresowania, a take zapotrzebowanie

na rynku

- omawia etapy tworzenia Unii Europejskiej.

Ocena dobra

Ucze:

- w duej mierze opanowa treci i umiejtnoci zawarte w programie,

- chtnie pracuje w grupie,

- jest aktywny na zajciach,

- umiejtnie wykorzystuje zdobyte informacje,

- wykonuje samodzielnie typowe zadania zwizane z tokiem lekcji i zlecone przez nauczyciela,

- umie formuowa proste typowe wypowiedzi ustne i pisemne,

- potrafi interpretowa diagramy, wykresy, mapki tematyczne, tabele,

- poprawnie stosuje pojcia: budet, podmiot gospodarczy, marketing, inwestor, makler, dywidenda, dochd

narodowy, dochd narodowy per capita, deficyt budetowy, rynek konsumenta, monopol, rynek pracy,

koniunktura, prywatyzacja, reprywatyzacja, szara strefa, Kodeks Pracy, reglamentacja, globalizacja, efekt

cieplarniany, dziura ozonowa kwane deszcze,

- rozumie, e podejmowanie decyzji ekonomicznych uwarunkowane jest wieloma czynnikami,

- wyjania znaczenie pracy dla rozwoju czowieka,

- wymienia rodzaje i przyczyny bezrobocia,

- rozumie mechanizm powstawania inflacji,

- wyjania funkcje i rodzaje pienidza,

- charakteryzuje rodzaje podatkw,

- charakteryzuje mechanizmy gospodarki tradycyjnej, nakazowej, rynkowej, dziaalno giedy, banku,

- wie, na czym polega konkurencja, jakie znaczenie ma marketing,

- zna czynniki wzrostu gospodarczego,

- charakteryzuje cele polityki zagranicznej Polski,

- omawia zasady dziaania Unii Europejskiej,

- wyjania, na czym polega zasada pomocniczoci i solidarnoci w Unii Europejskiej,

- potrafi uzasadni wybr szkoy,

- potrafi przygotowa dokumenty celem uzyskania pracy,

- rozumie przyczyny i zacofania w krajach Poudnia,

- wymienia najwaniejsze konflikty midzynarodowe.

str. 18

Ocena bardzo dobra

Ucze:

- bardzo aktywnie uczestniczy w zajciach,

- sprawnie samodzielnie posuguje si rnymi rdami wiedzy, uzasadnia odpowiedzi korzystajc

z wiadomoci prasowych i telewizyjnych,

- samodzielnie dostrzega zwizki pomidzy rnymi dziedzinami ycia spoecznego, gospodarczego

i politycznego,

- uzasadnia wasne pogldy i stanowiska,

- dokonuje samodzielnej oceny wydarze i zjawisk,

- dostrzega zwizki przyczynowo skutkowe,

- potrafi czy wiedz z rnych przedmiotw,

- potrafi interpretowa diagramy, wykresy, tabele, mapki tematyczne i wyciga wnioski,

- interpretuje teksty rdowe,

- przedstawia obecny stan wiedzy dotyczcej bada socjologicznych

- wraa swoje opinie na temat terroryzmu,

- omawia konsekwencje konfliktw midzynarodowych i narodowociowych,

- posuguje si analiz SWOT do rozwizywania zagadnie z dziedziny gospodarki lub polityki,

- poprawnie stosuje pojcia: PNB, PKB, akumulacja, spoycie, dug publiczny, reklama spoeczna,

mobilno zawodowa, liberalizm, interwencjonizm pastwowy, bilans patniczy, protekcjonizm,

euroregiony, globalna wioska,

- rozumie zwizek miedzy przedsibiorczoci a funkcjonowaniem przedsibiorstwa i gospodarki, znaczenie

rnych podmiotw gospodarczych w funkcjonowaniu rynku, role giedy, bankw,

- potrafi wyjani, dlaczego inflacja jest szkodliwa dla gospodarki i konsumentw,

- rozumie rol monopoli w gospodarce rynkowej,

- potrafi zaproponowa sposoby przeciwdziaania korupcji w gospodarce,

- wie, czym jest Jednolity Rynek Europejski,

- ocenia stanowisko Polski w strukturach Unii Europejskiej, sytuacj gospodarcz kraju i swego regionu

oraz wkad Polski w proces integracji UE,

- potrafi uzasadni, dlaczego gospodarka nakazowa bya nieefektywna,

- uzasadnia znaczenie przeksztace wasnociowych przeprowadzonych w Polsce po 1989 roku,

- potrafi wyjani, od czego uzaleniony jest wzrost dochodu narodowego,

-wie, jak skutecznie korzysta z praw konsumenckich,

-wie, jakie s zasady zatrudniania modocianych,

- zna programy edukacyjne realizowane w ramach UE,

str. 19

- potrafi scharakteryzowa gwne zagroenia ekologiczne dla Ziemi,

- potrafi przedstawi argumenty za lub przeciw obecnoci onierzy polskich w misjach zagranicznych.

Ocena celujca

Ucze:

- posiada wiedz i umiejtnoci wykraczajce poza program,

- rozwija wasne zainteresowania, poprzez samodzielne wyszukiwanie informacji,

- korzysta z rnych rde informacji np; z prasy, Internetu, literatury,

- bierze udzia w konkursach,

- jest bardzo aktywny na zajciach,

- potrafi doskonale zaplanowa i zorganizowa prac swoj i innych,

- wypowiada si bardzo poprawnym jzykiem,

- wykonuje szereg zada z wasnej inicjatywy, np.; prezentacje multimedialne,

- jest ywo zainteresowany tym co si dzieje w Polsce i na wiecie, potrafi samodzielnie formuowa

pytania i rozwizywa problemy dotyczce rzeczywistoci spoecznej, gospodarczej i politycznej,

- angauje si w akcje o charakterze humanitarnym, ekologicznym, wolontariackim, np; Klub Wolontariatu

dziaajcego na terenie szkoy,

- aktywizuje uczniw do realizacji danego przedsiwzicia np; w samorzdzie uczniowskim,

- wspuczestniczy w organizacji uroczystoci pastwowych i szkolnych,

- manifestuje swoje postawy patriotyczne poprzez godne zachowanie i wypenianie obowizkw obywatela

np; udzia w uroczystociach gminnych,

- poczuwa si do obowizku ochrony symboli narodowych,

- potrafi podawa konkretne argumenty podczas dyskusji,

- ocenia i porwnuje sytuacje spoeczne, polityczne, ekonomiczne,

- selekcjonuje informacje z rnych rde np.; na temat Unii Europejskiej,

- potrafi sporzdzi procentowy diagram np; na co przeznacza swoje kieszonkowe,

- rozrnia w przekazie treci o charakterze informacyjnym, perswazyjnym, manipulacyjnym,

- potrafi ocenia i charakteryzowa sytuacje zwizane z Polsk oraz wystpujce na wiecie np; ocenia

poradnictwo zawodowe w Polsce, akcje militarne NATO w Europie i na wiecie.

VI. Zasady wystawiania oceny rdrocznej i rocznej.

Wystawianie oceny rdrocznej i rocznej dokonuje si na podstawie wszystkich ocen czstkowych

z uwzgldnieniem preferencji ocen z prac klasowych. W drugiej kolejnoci brane s pod uwag oceny

z kartkwek i odpowiedzi, praswek.

str. 20

Ocen rdroczn i roczn nauczyciel wystawia najpniej na 10 dni przed klasyfikacj.

Przy wystawianiu oceny rdrocznej i rocznej pod uwag bd brane rwnie:

postpy ucznia

aktywno

systematyczno i pilno

samodzielno pracy

O zagroeniu ocen niedostateczn, nauczyciel informuje wychowawc ucznia na miesic przed

klasyfikacj. Wychowawca przekazuje pisemn informacj rodzicom.

Ocena rdroczna i roczna nie jest redni arytmetyczn. Oceny ustala nauczyciel na podstawie uzyskanych

ocen czstkowych.

VII. Tryb i warunki uzyskania wyszej ni przewidywana oceny rocznej.

Ucze lub jego rodzice (opiekun prawny) skadaj pisemny wniosek do Dyrektora Zespou o ustalenie

wyszej, ni przewidywana roczna ocena klasyfikacyjna w terminie do dwch dni roboczych od uzyskania

informacji. Nauczyciel prowadzcy dane zajcia edukacyjne jest obowizany dokona analizy zasadnoci

wniosku wg nastpujcych kryteriw:

ucze by obecny na 90% zaj edukacyjnych z danego przedmiotu,

w caorocznym ocenianiu biecym wystpuje przynajmniej 50% ocen rwnych lub wyszych

od oceny, o ktr ubiega si ucze.

W oparciu o t analiz nauczyciel moe ocen podwyszy lub utrzyma. Nauczyciel moe dokona

sprawdzenia wiedzy i umiejtnoci ucznia w formie ustnej lub pisemnej w obszarze uznanym przez niego

za konieczny. Ucze otrzymuje informacj od nauczyciela o ustalonej ocenie klasyfikacyjnej.

Nauczyciel uzasadnia ustalon ocen poprzez krtk informacj ustn lub uzasadnienie punktacji.

W przypadku wniosku pisemnego nauczyciel uzasadnia ocen na pimie. Informacja powinna by krtka,

konkretna i uyteczna, zawiera wiadomoci o tym, co ucze wykona poprawnie i sugestie jak moe

poprawi wykonane zadanie.

VIII. Sposoby i zasady informowania uczniw i rodzicw o osigniciach

i postpach edukacyjnych uczniw.

Ucze jest na bieco informowany o otrzymywanych ocenach.

Kada ocena jest jawna. Ucze ma prawo wiedzie za co i jak ocen otrzyma.

Informacj o planowanej ocenie klasyfikacyjnej podaje si uczniowi co najmniej 10 dni przed

klasyfikacj.

str. 21

Informacj o planowanej ocenie niedostatecznej rdrocznej lub rocznej otrzymuje ucze

i jego rodzice miesic przed kocem okresu.

Rodzice s informowani o osigniciach swoich dzieci podczas zebra oglnych, ktre odbywaj si

w terminach ustalonych przez Dyrektora Zespou.

Sprawdzone i ocenione prace ucznia s udostpniane uczniowi i jego rodzicom (opiekunom)

na terenie szkoy przez wychowawc klasy po wczeniejszym umwieniu spotkania lub w czasie

zebra z rodzicami przez uczcego nauczyciela lub wychowawc. Nie dopuszcza si kopiowania

dokumentw, robienia zdj czy notatek.

W zalenoci od potrzeb przeprowadzane s: rozmowy indywidualne, rozmowy telefoniczne,

wpisywanie uwag do zeszytu przedmiotowego ucznia informujce rodzicw o postpach

i trudnociach w nauce dzieci.

IX. Szczegowe cele edukacyjne zawarte w podstawie programowej.

1.Podstawowe umiejtnoci ycia w grupie. Ucze:

1)omawia i stosuje zasady komunikowania si i wsppracy w grupie (np. bierze udzia

w dyskusji, zebraniu, wsplnym dziaaniu);

2)wymienia i stosuje podstawowe sposoby podejmowania wsplnych decyzji;

3)przedstawia i stosuje podstawowe sposoby rozwizywania konfliktw w grupie i miedzy grupami;

4)wyjania na przykadach, jak mona zachowa dystans wobec nieaprobowanych przez siebie zachowa

grupy lub jak im si przeciwstawi.

2.ycie spoeczne. Ucze:

1)podaje przykady zbiorowoci, grup, spoecznoci i wsplnot; charakteryzuje rodzin i grup rwienicz

jako mae grupy;

2)wyjania na przykadach znaczenie podstawowych norm wspycia midzy ludmi, w tym wzajemnoci,

odpowiedzialnoci i zaufania;

3)charakteryzuje ycie szkolnej spoecznoci, w tym rol samorzdu uczniowskiego; wyjania, na czym

polega przestrzeganie praw ucznia;

4)rozpoznaje role spoeczne, w ktrych wystpuje, oraz. zwizane z nimi oczekiwania;

5)wyjania, jak tworz si podziay w grupie i w spoeczestwie (np. na "swoich" i "obcych"), i podaje

moliwe sposoby przeciwstawiania si przejawom nietolerancji.

str. 22

3.Wspczesne spoeczestwo polskie. Ucze:

1)charakteryzuje - odwoujc si do przykadw - wyrwane warstwy spoeczne, grupy zawodowe i style

ycia;

2)omawia problemy i perspektywy yciowe modych Polakw (na podstawie samodzielnie zebranych

informacji);

3)przedstawia wybrany problem spoeczny wany dla modych mieszkacw swojej miejscowoci

i rozwaa jego moliwe rozwizania.

4.By obywatelem. Ucze:

1)wyjania, jak czowiek staje si obywatelem w sensie formalnym (prawo ziemi, prawo krwi, nadanie

obywatelstwa);

2)podaje przykady uprawnie i obowizkw wynikajcych z posiadania polskiego obywatelstwa;

3)przedstawia cechy dobrego obywatela; odwoujc si do historycznych i wspczesnych postaci, wykazuje

znaczenie postaw i cnt obywatelskich.

5.Udzia obywateli w yciu publicznym. Ucze:

1)przedstawia gwne podmioty ycia publicznego (obywatele, zrzeszenia obywatelskie, media, politycy

i partie, wadza, instytucje publiczne, biznes itp.) i pokazuje, jak wspdziaaj i konkuruj one ze sob

w yciu publicznym;

2)uzasadnia potrzeb przestrzegania zasad etycznych w yciu publicznym i podaje przykady skutkw ich

amania;

3)przedstawia przykady dziaania organizacji pozarzdowych i spoecznych (od lokalnych stowarzysze

do zwizkw zawodowych i partii politycznych) i uzasadnia ich znaczenie dla obywateli;

4)wyjania, podajc przykady, jak obywatele mog wpywa na decyzje wadz na poziomie lokalnym,

krajowym, europejskim i wiatowym;

5)opracowuje - indywidualnie lub w zespole - projekt uczniowski dotyczcy rozwizania jednego

z problemw spoecznoci szkolnej lub lokalnej i w miar moliwoci go realizuje (np. jako wolontariusz).

6.rodki masowego przekazu. Ucze:

1)omawia funkcje i wyjania znaczenie rodkw masowego przekazu w yciu obywateli;

2)charakteryzuje pras, telewizj, radio, Internet jako rodki masowej komunikacji i omawia wybrany tytu,

stacj czy portal ze wzgldu na specyfik przekazu i odbiorcw;

3)wyszukuje w mediach wiadomoci na wskazany temat; wskazuje rnice midzy przekazami i odrnia

informacje od komentarzy; krytycznie analizuje przekaz reklamowy;

str. 23

4)uzasadnia, posugujc si przykadami, znaczenie opinii publicznej we wspczesnym wiecie; odczytuje

i interpretuje wyniki wybranego sondau opinii publicznej.

7.Wyborcy i wybory. Ucze:

1)przedstawia argumenty przemawiajce za udziaem w wyborach lokalnych, krajowych

i europejskich;

2)wymienia zasady demokratycznych wyborw i stosuje je w gosowaniu w szkole;

3)wskazuje, czym powinien kierowa si obywatel, podejmujc decyzje wyborcze;

4)krytycznie analizuje ulotki, hasa i spory wyborcze.

8. Nard i mniejszoci narodowe. Ucze:

1)wyjania, co dla niego oznacza by Polakiem (lub czonkiem innej wsplnoty narodowej)

i czym obywatelstwo rni si od narodowoci;

2)wyjania, uwzgldniajc wielonarodowe tradycje Polski, jaki wpyw na ksztatowanie narodu maj

wsplne dzieje, kultura, jzyk i tradycja;

3)wymienia mniejszoci narodowe i etniczne oraz grupy migrantw (w tym uchodcw) yjce obecnie

w Polsce i przedstawia przysugujce im prawa; na podstawie samodzielnie zebranych materiaw

charakteryzuje jedn z tych grup (jej histori, kultur, obecn sytuacj);

4)wyjania, co to jest Polonia i w jaki sposb Polacy yjcy za granic podtrzymuj swoj wi z ojczyzn.

9.Patriotyzm dzisiaj. Ucze:

1)wyjania, co czy czowieka z wielk i ma ojczyzn i omawia te wizi na wasnym przykadzie;

2)uzasadnia, e mona rwnoczenie by Polakiem, Europejczykiem i czonkiem spoecznoci wiatowej;

3)wyjania, odwoujc si do wybranych przykadw, czyni wedug niego jest patriotyzm; porwnuje

t postaw z nacjonalizmem, szowinizmem i kosmopolityzmem;

4)wykazuje, odwoujc si do Holokaustu oraz innych zbrodni przeciw ludzkoci, do jakich konsekwencji

prowadzi moe skrajny nacjonalizm;

5)rozwaa, odwoujc si do historycznych i wspczesnych przykadw, w jaki sposb stereotypy

i uprzedzenia utrudniaj dzi relacje midzy narodami.

10.Pastwo i wadza demokratyczna. Ucze:

1)wymienia podstawowe cechy i funkcje pastwa; wyjania, czym jest wadza pastwowa;

2)wskazuje rnice w sytuacji obywatela w ustroju demokratycznym, autorytarnym i totalitarnym;

3)wyjania zasady: wikszoci, pluralizmu i poszanowania praw mniejszoci w pastwie demokratycznym;

str. 24

4)wskazuje najwaniejsze tradycje demokracji (antyczna, europejska, amerykaska, polska);

5)porwnuje demokracj bezporedni z przedstawicielsk oraz wikszociow

z konstytucyjn (liberaln);

6)wyjania, czym s prawa czowieka i uzasadnia ich znaczenie we wspczesnej demokracji;

7)rozwaa i ilustruje przykadami zalety i saboci demokracji.

11.Rzeczpospolita Polska jako demokracja konstytucyjna. Ucze:

1)wyjania, co to znaczy, e konstytucja jest najwyszym aktem prawnym

w Rzeczypospolitej Polskiej;

2)omawia najwaniejsze zasady ustroju Polski (suwerenno narodu, podzia wadzy, rzdy prawa,

pluralizm);

3)korzystajc z Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej omawia podstawowe prawa i wolnoci w niej

zawarte;

4)wyszukuje w rodkach masowego przekazu i analizuje przykad patologii ycia publicznego w Polsce.

12.System wyborczy i partyjny. Ucze:

1)wyjania, jak przeprowadzane s w Polsce wybory prezydenckie i parlamentarne;

2)wskazuje, odwoujc si do wybranych przykadw, rnice midzy systemem dwupartyjnym a systemem

wielopartyjnym;

3)wymienia partie polityczne obecne w Sejmie; wskazuje te, ktre nale do koalicji rzdzcej, i te, ktre

pozostaj w opozycji.

13.Wadza ustawodawcza w Polsce. Ucze:

1)przedstawia zadania i zasady funkcjonowania polskiego parlamentu, w tym sposb tworzenia ustaw;

2)sporzdza, na podstawie obserwacji wybranych obrad parlamentu, notatk prasow

o przebiegu tych obrad i przygotowuje krtkie wystpienie sejmowe w wybranej sprawie.

14.Wadza wykonawcza. Ucze:

1)wskazuje najwaniejsze zadania prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i wyszukuje

w rodkach masowego przekazu informacje o dziaaniach urzdujcego prezydenta;

2)wyjania, jak powoywany jest i czyni zajmuje si rzd polski; podaje nazwisko premiera, wyszukuje

nazwiska ministrw i zadania wybranych ministerstw;

3)wymienia zadania administracji rzdowej i podaje przykady jej dziaa;

4)wyjania, co to jest suba cywilna i jakimi zasadami powinien si kierowa urzdnik pastwowy.

str. 25

15.Wadza sdownicza. Ucze:

1)przedstawia organy wadzy sdowniczej, zasady, wedle ktrych dziaaj sdy (niezawiso,

dwuinstancyjno) i przykady spraw, ktrymi si zajmuj;

2)wyjania, czym zajmuje si Trybuna Konstytucyjny i Trybuna Stanu.

16.Samorzdy i ich znaczenie. Ucze:

1)uzasadnia potrzeb samorzdnoci w pastwie demokratycznym i podaje przykady dziaania samorzdw

zawodowych i samorzdw mieszkacw;

2)wyjania, na czyni polegaj zasady decentralizacji i pomocniczoci; odnosi je do przykadw z ycia

wasnego regionu i miejscowoci.

17.Gmina jako wsplnota mieszkacw. Ucze:

1)przedstawia podstawowe informacje o swojej gminie, wydarzenia i postaci z jej dziejw;

2)wymienia najwaniejsze zadania samorzdu gminnego i wykazuje, jak odnosi si to do jego codziennego

ycia;

3)przedstawia sposb wybierania i dziaania wadz gminy, w tym podejmowania decyzji w sprawie budetu;

4)nawizuje kontakt z lokalnymi instytucjami publicznymi i organizacjami pozarzdowymi oraz podejmuje

wspprac z jedn z nich (w miar swoich moliwoci);

5)pisze podanie, krtki list w sprawie publicznej i wypenia prosty druk urzdowy;

6)odwiedza urzd gminy i dowiaduje si, w jakim wydziale mona zaatwi wybrane sprawy.

18.Samorzd powiatowy i wojewdzki. Ucze:

1)przedstawia sposb wybierania samorzdu powiatowego i wojewdzkiego oraz ich przykadowe zadania;

2)porwnuje - na wybranych przykadach - zakres dziaania samorzdu wojewdzkiego z zakresem

dziaania wojewody;

3)przygotowuje plakat, folder, stron internetow lub inny materia promujcy gmin, okolic lub region.

19.Relacje Polski z innymi pastwami. Ucze:

1)przedstawia najwaniejsze kierunki polskiej polityki zagranicznej (stosunki z pastwami Unii

Europejskiej i Stanami Zjednoczonymi., relacje z ssiadami);

2)charakteryzuje polityk obronn Polski; czonkostwo w NATO, udzia w midzynarodowych misjach

pokojowych i operacjach militarnych;

3)przedstawia relacje Polski z wybranym pastwem na podstawie samodzielnie zebranych informacji;

4)wyjania, czym si zajmuj ambasady i konsulaty.

str. 26

20.Integracja europejska. Ucze:

1)przedstawia cele i etapy integracji europejskiej (traktaty rzymskie, traktaty z Maastricht, Nicei, Lizbony);

2)wyjania, czym zajmuj si najwaniejsze instytucje Unii Europejskiej (Rada Europejska, Rada Unii

Europejskiej, Parlament Europejski, Komisja Europejska);

3)wyjania, jak w Unii Europejskiej realizowane s zasady pomocniczoci i solidarnoci;

4)wyjania, skd pochodz rodki finansowe w budecie unijnym i na co s przeznaczane;

5)wskazuje na mapie czonkw Unii Europejskiej i uzasadnia swoj opini na temat jej dalszej integracji

i rozszerzania.

21.Polska w Unii Europejskiej. Ucze:

1)przedstawia prawa i obowizki wynikajce z posiadania obywatelstwa Unii Europejskiej;

2)wyszukuje informacje na temat korzystania ze rodkw unijnych przez polskich obywateli,

przedsibiorstwa i instytucje;

3)formuuje i uzasadnia wasne zdanie na temat korzyci, jakie niesie ze sob czonkostwo w Unii

Europejskiej, odwoujc si do przykadw z wasnego otoczenia i caego kraju.

22.Wsppraca i konflikty midzynarodowe. Ucze:

1)wyjania, czym zajmuje si ONZ, jej najwaniejsze organy (Zgromadzenie Oglne, Rada Bezpieczestwa,

Sekretarz Generalny) i wybrane organizacje midzynarodowe;

2)wskazuje na mapie miejsca najpowaniejszych konfliktw midzynarodowych; omawia przebieg i prby

rozwizania jednego z nich.

23.Problemy wspczesnego wiata. Ucze:

1)porwnuje sytuacj w pastwach globalnego Poudnia i globalnej Pnocy i wyjania na przykadach,

na czyni polega ich wspzaleno;

2)uzasadnia potrzeb pomocy humanitarnej i angauje si (w miar swoich moliwoci) w dziaania

instytucji (take pozarzdowych), ktre j prowadz;

3)wyjania, odwoujc si do przykadw, na czyni polega globalizacja w sferze kultury, gospodarki

i polityki; ocenia jej skutki;

4)rozwaa, jak jego zachowania mog wpywa na ycie innych ludzi na wiecie (np. oszczdzanie wody

i energii, przemylane zakupy);

5)ocenia sytuacj imigrantw i uchodcw we wspczesnym wiecie;

6)wyjania, co to jest terroryzm i w jaki sposb prbuje si go zwalcza.

str. 27

24.Praca i przedsibiorczo. Ucze:

1)wyjania na przykadach z ycia wasnej rodziny, miejscowoci i caego kraju, w jaki sposb praca

i przedsibiorczo pomagaj w zaspokajaniu potrzeb ekonomicznych:

2)przedstawia cechy i umiejtnoci czowieka przedsibiorczego; bierze udzia w przedsiwziciach

spoecznych, ktre pozwalaj je rozwin;

3)stosuje w praktyce podstawowe zasady organizacji pracy (ustalenie celu, planowanie, podzia zada,

harmonogram, ocena elektw).

25.Gospodarka rynkowa. Ucze:

1)przedstawia podmioty gospodarcze (gospodarstwa domowe, przedsibiorstwa, pastwo) i zwizki midzy

nimi;

2)podaje przykady racjonalnego i nieracjonalnego gospodarowania; stosuje zasady racjonalnego

gospodarowania w odniesieniu do wasnych zasobw (np. czasu, pienidzy);

3)charakteryzuje gospodark rynkow (prywatna wasno, swoboda gospodarowania, konkurencja, denie

do zysku, przedsibiorczo);

4)wyjania dziaanie prawa poday i popytu oraz ceny jako regulatora rynku; analizuje rynek wybranego

produktu i wybranej usugi.

26.Gospodarstwo domowe. Ucze:

1)wyjania na przykadach, jak funkcjonuje gospodarstwo domowe;

2)wymienia gwne dochody i wydatki gospodarstwa domowego; ukada jego budet;

3)przygotowuje budet konkretnego przedsiwzicia z ycia ucznia, klasy, szkoy; rozwaa wydatki i rda

ich finansowania;

4)wyjania, jakie prawa maj konsumenci i jak mog ich dochodzi.

27.Pienidz i banki. Ucze:

1)przedstawia na przykadach funkcje i formy pienidza w gospodarce rynkowej;

2)wyjania, czym zajmuj si: bank centralny, banki komercyjne, gieda papierw wartociowych;

3)wyszukuje i zestawia ze sob oferty rnych bankw (konta, lokaty, kredyty, fundusze inwestycyjne);

wyjania, na czym polega oszczdzanie i inwestowanie

28.Gospodarka w skali pastwa. Ucze:

1)wyjania terminy: produkt krajowy brutto, wzrost gospodarczy, inflacja, recesja; interpretuje dane

statystyczne na ten temat;

str. 28

2)wymienia najwaniejsze dochody i wydatki pastwa; wyjania, co to jest budet pastwa;

3)przedstawia gwne rodzaje podatkw w Polsce (PIT, VAT, CIT) i oblicza wysoko podatku PIT

na podstawie konkretnych danych.

29.Przedsibiorstwo i dziaalno gospodarcza. Ucze:

1)wyjania, na czym polega prowadzenie indywidualnej dziaalnoci gospodarczej;

2)wyjania, jak dziaa przedsibiorstwo, i oblicza na prostym przykadzie przychd, koszty, dochd i zysk;

3)wskazuje gwne elementy dziaa marketingowych (produkt, cena, miejsce, promocja) i wyjania

na przykadach ich znaczenie dla przedsibiorstwa i konsumentw;

4)przedstawia gwne prawa i obowizki pracownika; wyjania, czemu su ubezpieczenia spoeczne

i zdrowotne.

30.Wybr szkoy i zawodu. Ucze:

1)planuje dalsz edukacj (w tym wybr szkoy ponadgimnazjalnej), uwzgldniajc wasne preferencje

i predyspozycje;

2)wyszukuje informacje o moliwociach zatrudnienia na lokalnym, regionalnym i krajowym rynku pracy

(urzdy pracy, ogoszenia, Internet);

3)sporzdza yciorys i list motywacyjny;

4)wskazuje gwne przyczyny bezrobocia w swojej miejscowoci, regionie i Polsce; ocenia jego skutki.

31.Etyka w yciu gospodarczym. Ucze:

1)przedstawia zasady etyczne, ktrymi powinni si kierowa pracownicy i pracodawcy; wyjania, na czym

polega spoeczna odpowiedzialno biznesu;

2)podaje przykady zjawisk z szarej strefy w gospodarce i poddaje je ocenie;

3)wyjania mechanizm korupcji i ocenia skutki tego zjawiska dla gospodarki.

X. Dostosowanie wymaga edukacyjnych ze wzgldu na orzeczenia SPPP

o specyficznych trudnociach w uczeniu si.

Ucze nie bdzie wyrywany do natychmiastowej odpowiedzi,

Ucze bdzie mg wybra dogodny dla siebie sposb odpowiedzi ustnej lub pisemnej,

Materia sprawiajcy mu trudno ucze bdzie mia podzielony na mniejsze partie,

Mona te da uczniowi do rozwizania w domu podobne zadania jakie bd na sprawdzianie,

Ucze w czasie sprawdzianw bdzie mia zwikszon ilo czasu na rozwizanie zada,

str. 29

W czasie sprawdzianw i odpowiedzi naley ocenia tok rozumowania, nawet gdyby ostateczny

wynik zadania by bdny ( co wynika moe z pomyek rachunkowych).

XI. Sposoby korygowania niepowodze szkolnych i podnoszenia osigni uczniw.

Moliwo poprawy oceny z pracy klasowej.

Umoliwienie zwolnienia z pracy klasowej, kartkwki lub odpowiedzi ustnej w wyjtkowych

przypadkach losowych.

Uzupenienie brakw z przedmiotu w ramach konsultacji z nauczycielem w przypadku zgoszenia

chci przez ucznia.

Moliwo zgoszenia przez ucznia przed lekcj, bez adnych konsekwencji nieprzygotowania raz

w semestrze.

Rozwijanie zainteresowa, udzia w konkursach o tematyce z zakresu przedmiotu wiedzy

o spoeczestwie.

Ucze lub jego rodzice mog zwrci si do nauczyciela o ustalenie wyszej ni przewidywana

roczna ocena klasyfikacyjna z zaj edukacyjnych tryb uzyskiwania oceny wyszej normuje statut

szkoy.

XII. Praca z uczniem uzdolnionym.

Rozbudzanie i rozwijanie zainteresowania uczniw wiedz z zakresu wiedzy

o spoeczestwie.

Nabywanie umiejtnoci posugiwania si zdobyt wiedz z zakresu wiedzy

o spoeczestwie w yciu codziennym.

Nabywanie umiejtnoci korzystania z rnych rde informacji (literatura popularnonaukowa,

prasa, Internet).

Rozwijanie pasji badawczej oraz twrczego mylenia uczniw.

Integrowanie treci programu wiedzy o spoeczestwie i z treciami z innych przedmiotw cisych.