Przeciwdziałanie i Zwalczanie Zjawiska Prania Pieniędzy w Szwajcarii – Teoria i Praktyka

PRZECIWDZIAŁANIE I ZWALCZANIE ZJAWISKA PRANIA PIENIĘDZY

W SZWAJCARII – TEORIA I PRAKTYKA

Konferencja Stowarzyszenia Prokuratorów Rzeczpospolitej Polskiej

„Zwalczanie przestępczości prania pieniędzy”20.-22. stycznia 2006 r. Szklarska Poręba

dr Wojciech FilipkowskiWydział Prawa

Uniwersytet w Białymstoku

Plan wykładu

I. WprowadzenieII. System przeciwdziałania praniu pieniędzy

Zakres podmiotowy Zakres obowiązków Organy nadzoru Jednostka wywiadu finansowego

III. Wybrane kwestie karne Przepisy prawa karnego Związki prania pieniędzy i finansowania terroryzmu Skazania za pranie pieniędzy

IV. Podsumowanie

I.Wprowadzenie

➔ Szwajcaria - centrum finansowe i pionier walki z praniem pieniędzy ➔ Federalizm szwajcarski i wynikające z tego problemy

26 kantonów – małe i duże problemy 26 kodeksów postępowania karnego 3 tradycje prawne 1 kodeks karny z 1937 r.

➔ Walka z przestępczością zorganizowaną jako ochrona państwa i jego wiarygodności na arenie międzynarodowej➔ Dylemat: efektywność czy zasady państwa prawa?

I.Wprowadzenie

Pakiety regulacji prawnych w walce z przestępczością zorganizowaną

Pakiet I – 1990 r. Kryminalizacja prania pieniędzy – art. 305bis StGB Niedopełnienie obowiązków związanych z transakcjami –

art. 305ter StGBPakiet II – 1994 r.

Kryminalizacja udziału w grupie przestępczej – art. 260ter StGB

Konfiskata – art. 58-60 StGB Prawo pośrednika finansowego do informowania o

transakcjach swoich klientów – art. 305ter ust. 2 StGBPakiet III – 2000 r.

Przepisy antykorupcyjne

II.System przeciwdziałania zjawisku

A. Zakres podmiotowy Geldwäschereigesetz z 1997 r.Cechami charakterystycznymi są:

wielowarstwowość układu zaangażowanych podmiotów, rozbudowana część po stronie sektora prywatnego, samoregulacja sektora prywatnego, podział funkcji kontrolnych i analitycznych w ramach,

jednostki wywiadu finansowego.


A. Zakres podmiotowy Geldwäschereigesetz z 1997 r.Pośrednicy finansowi (Finanzintermediäre):1. Profesjonaliści:banki, zarządzający funduszami, ubezpieczyciele, maklerzy papierów wartościowych operujący na giełdzie, oraz kasyna gry2. Inni pośrednicy świadczący usługi:

kredytowe i płatnicze dot. banknotów i monet, instrumentów rynku pieniężnego,

dewiz, metali szlachetnych, papierów wartościowych i praw majątkowych, na własny lub cudzy rachunek,

zarządzania majątkiem, w zakresie doradztwa inwestycyjnego, zarządzania papierami wartościowymi.


B. Zakres obowiązków pośredników finansowych

Know Your Customer odmowa nawiązania więzi gospodarczej lub jej

kontynuowanie ustalenie celu ekonomicznego transakcji typowanie transakcji podejrzanych (w tym kwestia politisch

exponierte Personen, politically exposed persons - PEP) blokada wartości majątkowych


B. Zakres obowiązków pośredników finansowychProgi przy rejestrowaniu transakcji

Ogólny - wartość transakcji 15.000 CHF. Szczególny:

5.000 CHF – dla transakcji w kantorach wymiany walut, 25.000 CHF – dla transakcji kasowych w bankach i związanych z ubezpieczeniami na życie

W przypadku transakcji podejrzanych nie obowiązują żadne ograniczenia kwotowe.


B. Zakres obowiązków pośredników finansowychOsoby na eksponowanych stanowiskach politycznych

Zbiór Zasad Grupy z Wolfsbergu – 2000 r.Zalecenie nr 6 FATF – 2003 r.

(...) osoby, które są lub były obdarzone ważnymi stanowiskami (funkcjami) publicznymi w obcym państwie, np. głowa państwa lub rządu, wysokiej rangi politycy, urzędnicy państwowi, reprezentanci władzy sądowniczej lub wojskowi, wyżsi menadżerowie przedsiębiorstw należących do państwa, wysokiej rangi przedstawiciele partii politycznych; oraz członkowie ich rodzin i bliscy współpracownicy.



Prawo Szwajcarskie (GwV Kst) – 2003 r.(...) osoby zajmujące prominentne stanowiska publiczne za granicą, takie jak głowa państwa lub rządu, wysocy rangą politycy na szczeblu ogólnokrajowym, urzędnicy państwowi, reprezentanci władzy sądowniczej i wojskowi, przedstawiciele partii politycznych na szczeblu ogólnokrajowym, wysokie rangą organy przedsiębiorstw należących do państwa o znaczeniu krajowym; osoby i podmioty bliskie wymienionym wyżej osobom ze względu na powiązania rodzinne, osobiste, lub zawodowe.



Dyrektywa 2005/60/WE – 2005 r.(...) osoby fizyczne na eksponowanych stanowiskach politycznych, które sprawują lub sprawowały znaczące funkcje publiczne, jak również członkowie najbliższej rodziny.


B. Zakres obowiązków pośredników finansowychBlokada wartości majątkowych

Podstawa: podejrzeniu lub pewności, że wartości majątkowe będące przedmiotem więzi gospodarczej z klientem pozostają w związku z praniem pieniędzy, pochodzą z czynu zabronionego lub pozostają w dyspozycji grupy przestępczejCzas: 5 dni roboczychOrgany: Urząd Informowania o Praniu Pieniędzy i prokurator


Pośrednik finansowy Pośrednik finansowy Pośrednik finansowy

Wyspecjalizowaneorgany nadzorcze

Organizacjesamoregulujące

Urząd Kontroli ds. Walki z Praniem PieniędzyKontrollstelle für die Bekämpfung der Geldwäscherei

Urząd Informowania o Praniu PieniędzyMeldestelle für Geldwäscherei


C. Organy nadzoru nad pośrednikami finansowymiOrganizacje samoregulujące

prowadzenie listy pośredników objętych nadzorem, informowanie Urzędu Kontroli o pośrednikach

wykluczonych lub którym odmówiono wpisu na listę , przedstawianie raportu ze swojej działalności co najmniej

raz do roku prowadzenie dokumentacji swojej działalności – czynności

kontrolnych i stosowanych sankcji, zawiadamianie Urzędu Informowania o podejrzeniu

popełnienia przestępstwa prania pieniędzy lub niedopełnienia obowiązków, lub o tym, że wartości majątkowe pochodzą z popełnienia czynu zabronionego lub znajdują się w dyspozycji grupy przestępczej.


C. Organy nadzoru nad pośrednikami finansowymiWyspecjalizowane państwowe organy nadzorcze:

Federalna Komisja Bankowa (Eidgenössische Bankenkommission) – w stosunku do banków,

Federalny Urząd Ubezpieczeń Prywatnych (Bundesamt für Privatversicherungswesen) – w stosunku do ubezpieczycieli,

Federalna Komisja Kasyn Gry (Eidgenössische Spielbankenkommission) – w stosunku do kasyn gry.


Dane statystyczne Urzędu Kontroli za 2004 r.:12 – organizacji samoregulujących, 333 – pośredników finansowych bezpośrednio podległych, 113 – akredytowanych stowarzyszeń rewizyjnychOrganizacja samoregulujące obejmowały nadzorem 6071 podmiotów (2 z nich SRO SAV/SNV oraz VQF łącznie 2748 pośredników)Pośrednicy finansowi:

podmioty zarządzające majątkiem 48.5%, powiernicy 24.5%, adwokaci i notariusze 14.5%, pośrednicy zajmujący sie obrotem jednostkami

uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych 4.0%, pozostali 8.5%


Pośrednik finansowy

Wyspecjalizowaneorgany nadzorcze

Organizacjesamoregulujące

Urząd Kontrolids. Walki z Praniem Pieniędzy

Urząd Informowaniao Praniu Pieniędzy

Federalne i kantonalneorgany państwowe

Zagraniczne jednostki

wywiadu finansowego


2003 2004 Zmiana (%)

Łączna ilość otrzymanych zgłoszeń: 863 821 -4,9

Przekazanych organom ścigania 666 617 -7,4

Nieprzekazanych organom ścigania 197 204 3,6

Tabela I. Charakterystyka zgłoszeń do Urzędu Informowania w 2003 i 2004 roku.

Źródło: 7th Annual Report, Money Laundering Reporting Office Switzerland, FEDPOL 2004, s. 57.

W artość zgłoszeń w CHF 616.263.639 772.163.769 25,3

Wartość zgłoszeń przekazanych organom ścigania 615.474.208 760.870.408 23,6

Wartość zgłoszeń nieprzekazanych organom ścigania 789,43 11.293.361 1330,6

Średnia wartość zgłoszenia 714,1 940,52 24,1

przekazanego 924,14 1.233.177 25,6

nieprzekazanego 4,01 55,36 92,7


Rodzaj podmiotu zgłaszającego:

Pośrednicy w przekazach pieniężnych 460 391 -15.0

Banki 302 340 12,6

Powiernicy 47 36 -23.4

Doradcy inwestycyjni/zarządzający funduszami 18 13 -27.8

Prawnicy 9 10 11,1

Ubezpieczyciele 8 8 0

Inni (np. organizacje samorządowe, organy nadzoru) 10 12 20

Kasyna gry 8 2 -75.0

Kantory wymiany walut 0 3 -

Podmioty rozliczające operacje kartowe 1 2 100

Maklerzy papierów wartościowych 0 4 -


Tabela II. Charakterystyka zgłoszeń do Urzędu Informowania w 2003 i 2004 roku.

III.Wybrane kwestie karne

Art. 305bis StGB

1. Kto dopuszcza się czynu, który jest w stanie udaremnić wykrycie pochodzenia, odnalezienie albo konfiskatę wartości majątkowych, które – o czym sprawca wie lub powinien przypuszczać – pochodzą ze zbrodni, podlega karze więzienia lub grzywny.2. W ciężkim przypadku wymierza się karę ciężkiego więzienia do lat 5 lub więzienia. Z karą pozbawienia wolności wiąże się kara grzywny do 1 mln CHF. Ciężki przypadek zachodzi w szczególności wówczas, jeżeli sprawca:

a. działa jako członek grupy przestępczej,b. działa jako członek bandy, która połączyła się w celu ciągłego zajmowania się praniem pieniędzy,c. przez zawodowe pranie pieniędzy osiąga duży obrót lub znaczny zysk.

3. Sprawca podlega także karze, jeżeli czyn główny dokonany został za granicą i karalny jest również w miejscu popełnienia.


Art. 260ter StGB

Kto bierze udział w organizacji, która ukrywa swoją strukturę oraz skład osobowy oraz której celem jest dokonywanie czynów zabronionych z użyciem przemocy lub wzbogacenie się za pośrednictwem środków przestępczych Kto wspiera taką organizację w jej przestępczej działalności.


Źródła Metody

gotówka, operacje bankowe, nieformalne systemtransferu wartości

majątkowych, przekazy SWIFT,raje podatkowe,fałszywe dane,

mieszanie dochodów, spółki krzaki, NGOs

Czarnaskrzynka

? ? ?

Czarnaskrzynka

? ? ?

Cel


legalne

nielegalne

Przestępcy i terroryściwykorzystują

te same lub zbliżoneinstrumenty finansowe

i metody

Finansowanieterroryzmu

Przestępczośćzorganizowana

Źródła Metody Cel


Tabela III. Raporty władz kantonalnych o postępowaniach karnych z art. 305bis i 305ter StGB.


Kanton: Uniewinnienie Umorzenie Zawieszenie Nie przekazano

Ust. 1 Ust. 2 pkt a Ust. 2 pkt b i c

Zurich 113 3 13 37 173 24 47 5

Bern 70 - 13 12 11 - 7 -

Genewa 20 - 2 1 8 1 1 -

Vaud 127 1 3 30 36 - - -

221 4 17 40 101 10 58 2

Łącznie: 481 8 48 120 329 35 113 7

Skazania z art 305bis StGB

Skazania z art 305ter StGB

Innekantony:

IV.Podsumowanie

➔ Założenia systemu: przede wszystkim przeciwdziałanie i konfiskata.➔ Czy przepisy zwalczają te zjawisko, z przyczyn którego zostały stworzone? Czyli przestępczości zorganizowanej.➔ Kontrola obrotu gotówkowego nie jest najważniejsza w przypadku Szwajcarii.➔ System finansowy wykorzystywany raczej na etapie warstwowania lub integracji.➔ Nie ma wyraźnych podziałów gospodarka legalna i nielegalna, tak jak to chciałby ustawodawca.➔ Pozytywna ocena systemu przez FATF.➔ Przestępczość zorganizowana nie jest priorytetem w polityce w chwili obecnej.

Dziękuję za uwagę ...

dr W o j c i e c h F i l i p k o w s k i f w o j t e k @ u w b . e d u . p l

h t t p : / / p r a w o . u w b . e d u . p l

Przeciwdziałanie i Zwalczanie Zjawiska Prania Pieniędzy w Szwajcarii – Teoria i Praktyka

Education

Transcript of Przeciwdziałanie i Zwalczanie Zjawiska Prania Pieniędzy w Szwajcarii – Teoria i Praktyka