Dorota Cianciara

KonferencjaPromocja zdrowia podstawą zdrowia publicznego.

Promocja zdrowia dla osób starszych Warszawa, 08.09.2017 r.

Promocja zdrowia:

od Ottawy do Wiednia

(11.1986-11.2016)

Motto

Ideolodzy, profesjonaliści, grupy interesów oraz

reprezentanci licznych dyscyplin usiłują dostosować ten obszar do siebie.

Wszyscy –

specjaliści od spraw zdrowia publicznego, edukacji, psychologowie, politolodzy, pracownicy administracji publicznej, urbaniści, lekarze, pielęgniarki, akademicy, biurokraci, socjologowie, futuryści, orędownicy zdrowia holistycznego i samoopieki, liberałowie, konserwatyści, wolontariusze, fundatorzy, badacze, pracownicy terenowi, rządy, społeczności i wielu innych –

wszyscy oni chcą czegoś od promocji zdrowia,

chcą przyczyniać się do czegoś

i wszyscy narzucają promocji zdrowia swoją orientację. Green LW, Reaburn JM, 1988

Dorota Cianciara

Plan

• Learn from yesterday,

• Live for today,

• Hope for tomorrow.Albert Einstein

Dorota Cianciara

Rozwój promocji zdrowia ●1945, Henry Sigerist

●1946, konstytucja WHO

●1974, Marc Lalonde, Kanada

●1976, National Consumer Health Information and Health Promotion Act, USA

●1979, Urie Bronfenbrenner

●1979, Surgeon General, USA

●1979, US Department of Health, Education, and Welfare

●1985, Andrew Tannahill

1986, Karta Ottawska ●1986, Jake Epp

●1990, Russell Caplan, Ray Holland

●1991, Alan Beattie

●1994, 2002, Keith Tones, Sylvia Tilford

●2000, Jennie Naidoo, Jane Wills

●2003, Linda Ewles, Ina Simnett

●2008, 2013, John Hubley, June Copeman

●2009, Fran Baum et al.

●2009, Michael P. O’DonnellDorota Cianciara

Promocja zdrowia Karta Ottawska, 17-21.11.1986

• Proces, który umożliwia ludziom kontrolę (panowanie) nad zdrowiem i jego poprawę

• 5 płaszczyzn działania

Dorota Cianciara

5 płaszczyzn działania

• Polityka prozdrowotna

• Wspierające środowisko

• Upodmiotowienie społeczności

• Kształtowanie zachowań

• Reorientacja usług zdrowotnych

Dorota Cianciara

5 płaszczyzn działaniarealne osiągnięcia

• Polityka prozdrowotna

• Wspierające środowisko

• Upodmiotowienie społeczności

• Kształtowanie zachowań

• Reorientacja usług zdrowotnych

de Leeuw E. 2016Dorota Cianciara

EPHO 4.

Promocja

zdrowia

EPHO 5.

Profilaktyka

EPHO 3.

Ochrona

zdrowia

EP

HO

1-2

. Z

wia

d e

pid

emio

log

iczn

y

EP

HO

6-1

0.

Fu

nk

cje

uła

twia

jące

Essential Public Health Operations WHO EURO, 2012

Dorota Cianciara

Zwiększanie aktywności ruchowejpodejścia downstream- upstreamZachęty

podatkowe

dla

aktywnych

Zachęty

podatkowe

dla

aktywnych

Zmiana

środowiska

dla

ułatwienia

aktywności

Zmiana

środowiska

dla

ułatwienia

aktywności

Ubezpieczenie

dla

aktywnych

Ubezpieczenie

dla

aktywnych Mobilizacja

społeczna

dla

aktywności

Mobilizacja

społeczna

dla

aktywności

Szkolenie

klinicystów

dla

powszechnego

poradnictwa

ruchowego

Szkolenie

klinicystów

dla

powszechnego

poradnictwa

ruchowego

Kampanie

medialne

Kampanie

medialne Edukacja

zdrowotna

jak

ćwiczyć

Edukacja

zdrowotna

jak

ćwiczyć Edukacja

pacjenta,

ćwiczenia

w warunkach

klinicznych

Edukacja

pacjenta,

ćwiczenia

w warunkach

klinicznych

Upstream

Polityka prozdrowotna

Promocja zdrowia

Midstream

Profilaktyka I, II

Downstream

Leczenie

Profilaktyka III

Wg McKinlay’a JB, 1998Dorota Cianciara

Podejście siedliskowe WHO Healthy setting approach

Age friendly city

Dorota Cianciara

PEOPLE system

• Planning and

• Evaluation

• Of

• People-

• Led-

• Endeavour

Reaburn JM, Rootman I, 1998

Dorota Cianciara

Promocja zdrowia na świecie po Ottawie

Warunki życia

Styl życia

Warunki życia

Dorota Cianciara

Kłopoty liderów

• Biomedyczne, indywidualistyczne podejście do zdrowia

• „Święta trójca” + silos

• Dominacja edukacji zdrowotnej

• Tradycyjne kształcenie do zawodu

• System zdrowia oparty na szpitalach

– Alokacja funduszy

• Rządowa koordynacja, rozdział kompetencji na szczeblu federalnym i prowincji

• Przywództwo białych z klasy średniej

• Liberalna anglosaska ekonomia, neoliberalizm, nierówności społeczne

Labonte R. 1998; Law M. 2004; Collins PA. 2007; Poland B. 2007; Low J. 2008; Raphael D. 2008; Ayo N. 2012. Dorota Cianciara

W Polsce

art. 2. ust 1. p. 7

Dorota Cianciara

Akcenty - słowa klucze • Upodmiotowienie

empowerment

• Władanie ownership

• Potencjał capacity

• Gospodarowanie zdrowiem governance, whole-of-governement-

whole-of-society, health in all

policies, multisectoral

• Kompetencje zdrowotne health literacy

• Zdrowe miasta healthy cities

Dorota Cianciara

Kompetencje w promocji zdrowia

• 2001, 2009, Australia

• 2004, Nowa Zelandia

• 2004, Szkocja

• 2006, Izrael

• 2008, 2011, 2016, IUHPE, Europa

• 2010, USA, edukacja zdrowotna

• 2014, Kanada

+ Kompetencje w zdrowiu publicznym

• 2011, CompHPDeveloping competencies and professional standards for Health Promotion Capacity Building in Europe

2016, IUHPE HealthPromotion Accreditation

System Dorota Cianciara

Kontynuacja • Instytucjonalizacja

– Struktury, kadra, procesy

• Integracja promocji zdrowia ze zdrowiem publicznym

• Zapisy w prawie

– HiAP, HIA

• Badania nie biomedyczne, nie epidemiologiczne

– Dowody, Evidence Based HP

• Translacja wiedzy

Potvin L. 2011Dorota Cianciara

Wyzwania

• Sprawiedliwość w zdrowiu (equity)

• Post-prawda

• Populizm, nacjonalizm

• Healthism

– Przemysł healthismu

• Universal health coverage (care + insurance)

• Globalny program polityczny

– Cele Zrównoważonego Rozwoju (Sustainable

Development Goals)

Ayo N. 2012; Coe G. 2014; Eckermann E. 2017; Sparks M. 2017; Kickbusch I. 2017. Dorota Cianciara

Kurytyba,22-26.05.2016

Wyspa Księcia Edwarda,16-17.10.2016

Szanghaj,21-24.11.2016

Wiedeń, 28.11.2016

Dorota Cianciara

Wyzwania Wyzwania

• Prekariat

• Brak zaufania do władz publicznych

• Koszty postępu technicznego w medycynie

• Oszczędności

• Zalew informacji o zdrowiu

• Prekariat

• Brak zaufania do władz publicznych

• Koszty postępu technicznego w medycynie

• Oszczędności

• Zalew informacji o zdrowiu

Obowiązki społeczności ZP Obowiązki społeczności ZP

• Uwidocznić niewidziane (dystalne deter. zdrowia)

• Pokazać co działa

• Być rzecznikiem polityki prozdrowotnej (HiAP)

• Współpracować

• Pilnować rządzących

• Wymagać inwestycji w kształcenie

• Zapewnić kształcenie ustawiczne

• Wymagać inwestycji w badania

Dorota Cianciara