Projektowanie stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych · PROJEKTOWANIE STANOWISK PRACY DLA...
Transcript of Projektowanie stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych · PROJEKTOWANIE STANOWISK PRACY DLA...
PROJEKTOWANIE STANOWISK PRACY
DLA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
Opracował mgr Inż. Marek Skorus
1
W praktyce pracodawca, który chce zatrudnić
ON, staje przed trudnym zadaniem doboru
odpowiedniego stanowiska i zadań do
wykonania dla konkretnej osoby. Zadanie jest
tym trudniejsze, im bardziej złożona jest
dysfunkcja. Pracodawca nie dysponuje
wzorcami rozwiązań wspomagającymi go przy
podejmowaniu decyzji, jak przy zatrudnianiu ON
utrzymać produktywność stanowiska.
2
WSKAZANIA I PRZECIWWSKAZANIA DLA
POSZCZEGÓLNYCH RODZAJÓW
NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI Przyczyna niepełnosprawności Przeciwwskazania Wskazanie
01-U – upośledzenie umysłowe - narażenie na ciągły stres (proces
decyzyjny lub napięcie umysłowe
przekracza 50% czasu pracy, np.
kontroler ruchu samolotów, kasjerka
w banku, inżynier elektronik),
- prace skomplikowane wymagające
wiedzy z wielu dziedzin,
specjalistycznego wykształcenia, -prace
wyłącznie samodzielne, niezależne,
w których cała odpowiedzialność
spoczywa na danej osobie. Osoby
z upośledzeniem umysłowym nie
powinny pracować same, powinny mieć
kogoś, kto udzieli im pomocy w nagłym
wypadku lub sytuacji dla nich trudnej,
- praca trzyzmianowa w ruchu ciągłym,
czas pracy powyżej 12 godzin (dyżury),
często godziny nad-liczbowe lub
wyjazdy w teren,
- prace niewymagające ciągłego
napięcia nerwowego (np. szycie,
pakowanie, gotowanie),
-proste prace powtarzalne (montowanie
nie skomplikowanych elementów,
krawiectwo – szycie, gotowanie,
cukiernictwo, lakiernik samochodowy),
- prace, które można wykonać bez lub z
krótkim przyuczeniem (portier, szatniarz,
dozorca, sprzątaczka) ,
- prace, w których jest możliwość
konsultowania się i odpowiedzialność
nie spoczywa tylko na jednej osobie,
- prace jedno- lub dwuzmianowe
dzienne,
-prace niewymagające stosowania
ochron osobistych, utrudniających
poruszanie się lub upośledzających
odbiór informacji,
3
WSKAZANIA I PRZECIWWSKAZANIA DLA
POSZCZEGÓLNYCH RODZAJÓW
NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI Przyczyna niepełnosprawności Przeciwwskazania Wskazania
02-P-choroby psychiczne
- zaburzenia psychotyczne,
- zaburzenia nastroju począwszy
od zaburzeń o umiarkowanym
stopniu nasilenia,
- utrwalone zaburzenia lękowe o
znacznym stopniu nasilenia,
- zespoły otępienne;
- narażenie na ciągły stres
(proces decyzyjny lub
napięcie umysłowe
przekracza 50% czasu pracy
np. konserwator
elektronicznego
wyposażenia linii
produkcyjnych, inżynier
mechanizacji rolnictwa,
stanowiska kierownicze,
doradca personalny,
sekretarka, syndyk),
- praca trzyzmianowa w
ruchu ciągłym, czas pracy
powyżej 12 godzin (dyżury),
często godziny nadliczbowe,
- prace niewymagające
ciągłego napięcia
nerwowego (np. szycie,
pakowanie, gotowanie,
kasjerka w kinie, ogrodnik,
wizażystka, architekt
wnętrz),- prace jedno - lub
dwuzmianowe dzienne,
- prace niewymagające
stosowania ochron
osobistych, utrudniających
poruszanie się lub
upośledzających odbiór
informacji,
4
WSKAZANIA I PRZECIWWSKAZANIA DLA POSZCZEGÓLNYCH
RODZAJÓW NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI
Przyczyna niepełnosprawności Przeciwwskazania Wskazania
03-L -zaburzenia głosu,
mowy i choroby słuchu
- trwałe uszkodzenie czynności
ruchowej jednego lub obu fałdów
głosowych,
- częściowa lub całkowita utrata
krtani z różnych przyczyn,
- zaburzenia mowy spowodowane
uszkodzeniem mózgu
- wyższych ośrodków mowy,
- głuchoniemota, głuchota lub
obustronne upośledzenie słuchu
niepoprawiające się w
wystarczającym stopniu po
zastosowaniu aparatu słuchowego
lub implantu ślimakowego;
- prace wymagające ciągłej komunikacji
słownej (np. nauczyciel, sekretarka,
tłumacz, prezenter telewizyjny,
dziennikarz radiowy, doradca
personalny),
- prace na wysokości i prace
wymagające zachowania ciągłej
równowagi (przy schorzeniach ucha
wewnętrznego -błędnika) np. inżynier
geodeta, budowniczy,
- w narażeniu na duży hałas, który może
pogłębiać schorzenie,
- czas pracy powyżej 12 godzin (dyżury),
często godziny nadliczbowe lub wyjazdy
w teren,
- praca wymagająca pełnej sprawności
narządów zmysłów (na wysokości, w
transporcie i kierowaniu ruchem itp.),
- prace niewymagające pełnej
sprawności narządów równowagi
(monter),
- prace niewymagające ciągłej
komunikacji słownej np. projektant
systemów komputerowych,
administrator sieci informatycznej,
(w przypadku głuchoniemoty,
głuchoty występuje możliwość
zatrudnienia tłumacza języka
migowego),
- prace bez zapylenie lub w
warunkach ekspozycji na pył
obojętny,
- prace niewymagające
stosowania ochron osobistych,
utrudniających poruszanie się lub
upośledzających odbiór informacji,
5
WSKAZANIA I PRZECIWWSKAZANIA DLA POSZCZEGÓLNYCH
RODZAJÓW NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI
Przyczyna niepełnosprawności Przeciwwskazania Wskazania
04-O - choroby narządu wzroku,
w tym:
- wrodzone lub nabyte wady
narządu wzroku powodujące
ograniczenie jego sprawności,
prowadzące do obniżenia ostrości
wzroku w oku lepszym do 0,3
według Snellenapo wyrównaniu
wady wzroku szkłami korekcyjnymi
lub ograniczenie pola widzenia do
przestrzeni zawartej w granicach
30 stopni
- prace wymagające pełnej
sprawności wzroku (prace na
wysokości, w transporcie i kierowaniu
ruchem itp.),
- prace wymagające poprawnej
oceny odległości (np. maszynista
maszyn transportowo-dźwigowych,
inżynier mechanizacji rolnictwa),
- prace wymagające rozróżniania
kolorów (np. projektant mody,
architekt, malarz, chemik, inżynier
geodeta),
- prace przy maszynach w ruchu,
które mogą stanowić
niebezpieczeństwo dla życia (np.
przy tokarce, frezarce, szlifierce),
- praca powyżej 12 godzin (dyżury),
często godziny nadliczbowe lub
wyjazdy w teren,
- prace niewymagające pełnej
sprawności narządów wzroku m.in.
Rozróżniania szczegółów, kolorów
oceny odległości (np. dziennikarz
radiowy, masażysta),
- prace niewymagające
stosowania ochron osobistych,
utrudniających poruszanie się lub
upośledzających odbiór informacji,
- prace bez zapylenia lub w
warunkach ekspozycji na pył
obojętny,
6
WSKAZANIA I PRZECIWWSKAZANIA DLA POSZCZEGÓLNYCH
RODZAJÓW NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI
Przyczyna niepełnosprawności Przeciwwskazania Wskazania
05-R -upośledzenie
narządu ruchu;
- wady wrodzone i rozwojowe narządu
ruchu, -układowe choroby tkanki
łącznej w zależności od okresu
choroby i stopnia wydolności
czynnościowej,
- zapalenie stawów z towarzyszącym
zapaleniem stawów kręgosłupa w
zależności od stopnia wydolności
czynnościowej,
- choroby zwyrodnieniowe stawów w
zależności od stopnia uszkodzenia
stawu,
- choroby kości i chrząstek z
upośledzeniem wydolności
czynnościowej,
- nowotwory narządu ruchu,
- zmiany pourazowe w zależności od
stopnia uszkodzenia i możliwości
kompensacyjnych;
- prace wymagające ciężkiej pracy
fizycznej (np. ceramik, betoniarz,
murarz, lakiernik),
- prace wymagające ciągłego
przemieszczania się i przyjmowania
pozycji wymuszonych np. inżynier
mechanizacji rolnictwa, monter
rowerów, pielęgniarka (szczególnie przy
schorzeniach nóg, bioder i kręgosłupa),
- prace wymagające pełnej sprawności
ruchowej (np. technik metrolog, frezer),
- prace wymagające pełnej sprawności
manualnej (np. chemik, monter
elektronik),
- prace przeważnie lub stale na otwartej
przestrzeni,
- prace w akordzie, zwłaszcza
zespołowym (np. szwaczka),
- praca trzyzmianowa w ruchu ciągłym,
czas pracy powyżej 12 godzin (dyżury),
często godziny nadliczbowe lub wyjazdy
w teren,
- możliwość wykonywania pracy bez
pełnej sprawności ruchowej ( np.
doradca personalny, administrator
sieci informatycznej, pracownik
biurowy, księgowa, adwokat, historyk,
nauczyciel akademicki, makler),
- prace w pozycji siedzącej
niewymuszonej (np. architekt wnętrz),
- prace niewymagające stosowania
ochron osobistych, utrudniających
poruszanie się lub upośledzających
odbiór informacji,
- stanowisko pracy stale w
pomieszczeniu zamkniętym (np.
doradca finansowy, programista),
- prace jedno -lub dwuzmianowe
dzienne,
7
WSKAZANIA I PRZECIWWSKAZANIA DLA POSZCZEGÓLNYCH
RODZAJÓW NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI
Przyczyna niepełnosprawności Przeciwwskazania Wskazania
06-E -epilepsja;
w postaci nawracających napadów
padaczkowych spowodowanych
różnymi czynnikami etiologicznymi
lub wyraźnymi następstwami
psychoneurologicznymi
- prace przy maszynach w ruchu (np.
młynarz, spawacz, mechanik
automatyki przemysłowej i urządzeń
precyzyjnych),
- kierowanie pojazdami: samo-
chodami, wózkami widłowymi itd.,
- prace na wysokości (np. kominiarz,
murarz, tynkarz, monter instalacji i
urządzeń telekomunikacyjnych),
- prace polegające na opiece nad
innymi ludźmi (np. pielęgniarka,
sanitariusz, stewardesa),
- samodzielna praca w porze nocnej
(strażnik straży marszałkowskiej,
ochroniarz),
-prace z narażeniem na ciągły stres,
-częste godziny nadliczbowe
- prace w pozycji siedzącej
niewymuszonej (np. architekt
wnętrz),
- prace w obecności innych
ludzi,
- prace bez narażenia na
maszyny w ruchu (np.
pracownik biurowy, monter
drobnych elementów,
programista, projektant mody,
dziennikarz radiowy,
specjalista ds. rekrutacji),
- praca jedno - lub
dwuzmianowa dzienna,
8
WSKAZANIA I PRZECIWWSKAZANIA DLA POSZCZEGÓLNYCH
RODZAJÓW NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI
Przyczyna niepełnosprawności Przeciwwskazania Wskazania
07-S -choroby układu
oddechowego i krążenia;
- przewlekłe obturacyjne i ograniczające,
zakaźne choroby płuc prowadzące do
niewydolności oddechowej,
- nowotwory płuc i opłucnej, prowadzące
do niewydolności oddechowej,
- wrodzone i nabyte wady serca, choroba
niedokrwienna serca, kardiomiopatie,
zaburzenia rytmu serca z zaburzenia
mihemodynamicznymi kwalifikującymi co
najmniej do II stopnia niewydolności serca
według Klasyfikacji NYHA,
- nadciśnienie tętnicze z powikłaniami
narządowymi - miażdżycę zarostową
tętnic kończyn dolnych począwszy od II
stopnia niedokrwienia kończyn według
Klasyfikacji Fontaine'a,
- niewydolność żył głębokich z
powikłaniami pod postacią zapaleń i
długo-trwałych owrzodzeń;
- prace wymagające ciężkiej pracy
fizycznej (np. ceramik, betoniarz,
murarz, lakiernik, pielęgniarka, monter
instalacji i urządzeń
telekomunikacyjnych),
- narażenie na ciągły stres (np.
stanowiska kierownicze, syndyk),
- prace wymagające ciągłego stania (np.
przy żylakach, ),
- prace, które narażają pracownika na
kontakt z substancjami drażniącymi
układ oddechowy zwłaszcza
zawierającym krzemionkę lub
alergizującym (np. lakiernik młynarz),-
prace, które narażają pracownika na
ciągłą zmianę temperatur (zimno -
ciepło) (np. magazynier pracujący w
chłodni),
- praca trzyzmianowa w ruchu ciągłym,
czas pracy powyżej 12 godzin (dyżury),
często godziny nadliczbowe,
-prace o lekkim obciążeniu fizycznym
(np. nauczyciel, programista, projektant
mody),
- prace w normalnych warunkach
klimatycznych,
- stanowisko pracy stale w
pomieszczeniu zamkniętym,
- praca w pozycji siedzącej nie
wymuszonej lub siedząco - stojącej,
- praca bez zapylenia lub w warunkach
ekspozycji na pył obojętny,
- praca bez kontaktu ze szkodliwymi
czynnikami chemicznymi,
-prace jedno -lub dwuzmianowe
dzienne,
9
WSKAZANIA I PRZECIWWSKAZANIA DLA POSZCZEGÓLNYCH
RODZAJÓW NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI
Przyczyna niepełnosprawności Przeciwwskazania Wskazania
08-T -choroby układu
pokarmowego,
w tym:
- choroby przełyku powodujące
długotrwałe zaburzenia jego funkcji,
- stany po resekcji żołądka z różnych
przyczyn z licznymi powikłaniami,
- przewlekłe choroby jelit o różnej
etiologii, powikłane zespołem złego
wchłaniania,
- przewlekłe choroby wątroby o różnej
etiologii w okresie niewydolności
wątroby,
- przewlekłe zapalenie trzustki
wymagające długotrwałej farmakoterapii,
- nowotwory układu pokarmowego;
- przy pracach które
uniemożliwiają przyjmowanie
regularnie posiłków i leków
(np. przy taśmie, gdzie jest
wymuszone tempo pracy i z
góry narzucane przerwy),
- prace z narażeniem na
szkodliwe czynniki
chemiczne(np. maszynista
maszyn sitodrukowych,
monter izolacji budowlanej),
- prace z artykułami
spożywczymi
- prace bez wymuszonego
tempa,
- prace umożliwiające
pracownikowi samodzielne
zarządzanie przerwami (ilość
i czas trwania przerwy w
zależności od potrzeby
pracownika),
- praca bez kontaktu ze
szkodliwymi czynnikami
chemicznymi
- praca jedno - lub
dwuzmianowa dzienna,
10
WSKAZANIA I PRZECIWWSKAZANIA DLA POSZCZEGÓLNYCH
RODZAJÓW NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI
Przyczyna niepełnosprawności Przeciwwskazania Wskazania
09-M -choroby układu
moczowo-płciowego,
w tym:
- zaburzenia czynności dróg
moczowych prowadzące do
niewydolności nerek,
- choroby nerek o różnej etiologii
prowadzące do ostrej lub
przewlekłej mocznicy,
- wielotorbielowate zwyrodnienie
nerek typu dorosłych,
- nowotwory złośliwe układu
moczowego i narządów płciowych;
- prace z góry narzuconym
terminem i czasem przerwy,
- prace przy taśmie, jeżeli
występuje wymuszone tempo i nie
występują zapasy między
stanowiskami,
- prace z ciągłym narażeniem na
zmiany temperatury, wilgotności
powietrza (np. marynarz statku
morskiego, pracownik chłodni),
- prace przeważnie lub stale na
otwartej przestrzeni, zwłaszcza
jesienią i zimą (np. betoniarz,
brukarz),
- prace bez wymuszonego
tempa,
- prace umożliwiające
pracownikowi samodzielne
zarządzanie przerwami,
- praca w normalnych
warunkach klimatycznych,
bez narażenia na działanie
niskiej temperatury,
11
WSKAZANIA I PRZECIWWSKAZANIA DLA POSZCZEGÓLNYCH
RODZAJÓW NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI
Przyczyna niepełnosprawności Przeciwwskazania i wskazania
10-N -choroby
neurologiczne; - naczyniopochodny udar mózgu,
- guzy centralnego układu nerwowego w zależności
od typu, stopnia złośliwości, lokalizacji i powstałych
deficytów neurologicznych,
- pourazowa cerebrasteniai encefalopatia,
- choroby zapalne ośrodkowego i obwodowego
układu nerwowego prowadzące do trwałych
deficytów neurologicznych,
- choroby układu poza piramidowego w zależności od
stwierdzanych objawów neurologicznych,
- choroby rdzenia kręgowego,
- uszkodzenia nerwów czaszkowych i obwodowych o
różnej etiologii;
Ze względu na złożoność dysfunkcji
nie można podać uniwersalnych
przeciwwskazań i zaleceń
dotyczących stanowiska pracy
11-I -inne, w tym schorzenia: endokrynologiczne, metaboliczne,
zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i
odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układu
krwiotwórczego.
12-C – całościowe zaburzenia rozwojowe
Ze względu na złożoność dysfunkcji nie
można podać uniwersalnych
przeciwwskazań i zaleceń dotyczących
stanowiska pracy
12
WYMAGANIA OGÓLNE
Pracodawca chcąc zatrudnić osobę niepełnosprawną z określonym rodzajem niepełnosprawności, podczas dokonywania dla niej wyboru stanowiska, powinien kierować się przedstawionymi przeciwwskazaniami i wskazaniami.
Na przykład:
Jeżeli zgłosi się do pracy osoba poruszająca się na wózku inwalidzkim, wówczas zgodnie z tabelą powinna ona zostać zatrudniona na stanowisku pracy gdzie nie jest wymagana sprawność kończyn dolnych i do którego jest zapewniony łatwy dojazd. Dodatkowo na kondygnacji, na której będzie pracowała osoba niepełnosprawna powinna być zapewniona odpowiednio dostosowana toaleta i łazienka.
Jeśli zgłosi się osoba z chorobami układu płciowo-moczowego, wówczas zgodnie z tabelą powinna ona zostać zatrudniona na stanowisku pracy gdzie nie jest wymagana:
- praca z góry narzuconym terminem i czasem przerwy
- praca z ciągłym narażeniem na zmiany temperatury, wilgotności powietrza (np. marynarz statku morskiego, pracownik chłodni),
- praca przeważnie lub stale na otwartej przestrzeni, zwłaszcza jesienią i zimą (np. betoniarz, brukarz),
- praca przy taśmie, jeżeli występuje wymuszone tempo i nie występują zapasy między stanowiskami,
13
WYMAGANIA OGÓLNE
Stanowisko pracy dla osoby niepełnosprawnej musi spełniać podobnie jak każde stanowisko pracy następujące podstawowe warunki:
1. Nie może zmuszać pracownika do niefizjologicznych, długotrwałych pozycji przymusowych.
2. Nie może przeciążać układu statyczno-dynamicznego.
3. Nie może wymagać napięć nerwowych.
4. Nie może powodować innych jeszcze przyczyn nadmiernego wydatku energetycznego.
5. Nie może zmuszać do długotrwałej i jednostajnej koncentracji psychicznej.
14
TYPY STANOWISK PRACY DLA OSÓB
NIEPEŁNOSPRAWNYCH
Uwzględniając cechy korzystne stanowiska pracy dla ON, można wyodrębnić następujące typy stanowisk:
TYP I: stanowisko, które bez adaptacji spełnia warunki stanowiska korzystnego.
TYP II: stanowisko niespełniające wszystkich warunków stanowiska korzystnego, na którym można zatrudnić specjalnie dobranych pracowników.
TYP III: stanowisko, które po dokonaniu indywidualnych adaptacji spełnia warunki stanowiska korzystnego.
TYP IV: stanowisko, które dzięki wysokiemu stopniowi automatyzacji ma do minimum ograniczony wydatek energetyczny i mimo obciążenia jednostajną koncentracją psychiczną spełnia większość warunków stanowiska korzystnego.
15
Szczegółowa charakterystyka stanowiska zakwalifikowanego jako stanowisko, na którym można zatrudnić ON, powinna zawierać:
1) typ stanowiska i jego lokalizację,
2) rodzaj realizowanych zadań,
3) określenie wymaganej i dominującej pozycji przy pracy,
4) stopień obciążenia układu kostno-szkieletowego,
5) zapotrzebowanie wydatku energetycznego,
6) stopień obciążenia psychicznego,
7) lokalizację stanowiska,
8) wymagane kwalifikacje pracownika,
9) listę niesprawności, przy których może być wykorzystywane.
16
17