Program wykładów z Organizacji i Zarządzania z dr. Adamem ... · Zarówno w teorii, jak i w...
Transcript of Program wykładów z Organizacji i Zarządzania z dr. Adamem ... · Zarówno w teorii, jak i w...
1. Istota procesu zarządzania
2. Organizacja i jej miejsce w otoczeniu
3. Ewolucja nauk o zarządzaniu
4. Role i kompetencje menedżerskie
5. Planowanie w organizacji
Organizacja i Zarządzanie – wykłady z dr.AS 1
Program wykładów z Organizacji i Zarządzaniaz dr. Adamem Salomonem dla 3 sem. TiL stacjonarne (1/3)
6. Typy struktur organizacyj-nych
7. Motywowanie pracowników
8. Przywództwo i style kierowania
9. Kontrola w organizacji
Organizacja i Zarządzanie – wykłady z dr.AS 2
Program wykładów z Organizacji i Zarządzaniaz dr. Adamem Salomonem dla 3 sem. TiL stacjonarne (2/3)
10. Strategia przedsiębiorstwa
11. Podejmowanie decyzji
12.Organizowanie działalności
przedsiębiorstwa
Organizacja i Zarządzanie – wykłady z dr.AS 3
Program wykładów z Organizacji i Zarządzaniaz dr. Adamem Salomonem dla 3 sem. TiL stacjonarne (3/3)
Organizacja i ZarządzanieWykład 01
dr Adam SalomonKatedra Transportu i Logistyki,
Wydział Nawigacyjny Uniwersytetu Morskiego w Gdyni
Nauki o zarządzaniu, w porównaniu do nauk ścisłych, przyrodniczych czy społecznych, są młodą dyscypliną, jednak charakteryzują się już bogatym dorobkiem i wciąż dynamicznie się rozwijają.
W Polsce nauki o zarządzaniu klasyfikowane są jako dyscyplina naukowa w dwóch dziedzinach nauk: w naukach ekonomicznych i w naukach humanistycznych.
Nauki te cechuje interdyscyplinarność, która oznacza, że mają one liczne powiązania z innymi naukami i wyodrębnionymi w nich dyscyplinami: ekonomią, socjologią, psychologią, antropologią, ergonomią, naukami prawnymi, informatyką itp.
Mimo interdyscyplinarnego charakteru nauki o zarządzaniu nie zatracają swojej tożsamości.
Tożsamość nauk o zarządzaniu
Organizacja i Zarządzanie – wykłady z dr.AS 5
Interdyscyplinarność nauk o zarządzaniu
Organizacja i Zarządzanie – wykłady z dr.AS 6
zarządzanie ogólne (koncepcje,
metody i techniki zarządzania)
zarządzanie strategiczne
zarządzanie zasobami ludzkimi
zarządzanie marketingowe
zarządzanie finansami
i rachunkowością
zarządzanie zmianami
zarządzanie innowacjami
zarządzanie wiedzą
zarządzanie produkcją
zarządzanie logistyczne
zarządzanie jakością
zarządzanie procesami
zarządzanie projektami
zarządzanie ryzykiem
zarządzanie kryzysowe
zarządzanie bezpieczeństwem
przewodzenie i kompetencje kadry
kierowniczej
zarządzanie kulturą organizacyjną
przedsiębiorczość
nadzór korporacyjny
inne (gdzie indziej niesklasyfikowane)
przedsiębiorstwa (duże, małe i średnie;
produkcyjne i usługowe)
administracja centralna i samorządowa
inne organizacje publiczne
inne (gdzie indziej niesklasyfikowane)
Organizacja i Zarządzanie – wykłady z dr.AS 7
Nurty nauk o zarządzaniu
1) objaśniający (deskryptywny);
2) normatywny, który służy bezpośrednio praktyce,
opierając się na dorobku tego pierwszego.
Praktyka zarządzania jest nie tylko kwestią wiedzy, nabytych
umiejętności czy doświadczenia, lecz także w pewnej mierze
sztuką, a zatem sprawą talentu i osobowości menedżerów.
W naukach o zarządzaniu można wyodrębnić dwa równoległe
nurty:
Organizacja i Zarządzanie – wykłady z dr.AS 8
Pojęcie zarządzania
Zarówno w teorii, jak i w praktyce występuje duża
różnorodność interpretacji pojęcia „zarządzanie”.
W polskiej literaturze naukowej takie pojęcia, jak:
zarządzanie, kierowanie, administrowanie czy
sterowanie mają wiele znaczeń.
W literaturze zachodniej pojęcia „kierowanie” i
„zarządzanie” traktuje się jako tożsame.
Organizacja i Zarządzanie – wykłady z dr.AS 9
Zarządzanie to:
działanie polegające na dysponowaniu zasobami (Pszczołowski 1978);
system składający się z trzech układów: funkcjonalnego (funkcji
kierowniczych), rzeczowego (zasoby, składniki kapitału przedsiębiorstwa) i faz
wytwarzania produktu (B+R, zaopatrzenie, produkcja, marketing i sprzedaż),
co tworzy macierz morfologiczną obrazującą relacje funkcjonalno-czynnikowe
w poszczególnych etapach wytwarzania (Bieniok 1997);
proces planowania, organizowania, przewodzenia i kontrolowania pracy
członków organizacji oraz wykorzystywania wszelkich dostępnych zasobów
organizacji do osiągnięcia jej celów (Stoner, Freeman i Gilbert 2001);
wędrówka przez chaos, której istotą jest panowanie nad różnorodnością
i przekształcenia potencjalnego konfliktu we współpracę (Koźmiński 2002);
proces doprowadzania do wykonania określonych rzeczy, sprawnie i skutecznie,
wspólnie z innymi ludźmi i poprzez nich (Robbins i DeCenzo 2002).
Organizacja i Zarządzanie – wykłady z dr.AS 10
Pojęcie zarządzania
Zarządzanie to proces obejmujący planowanie i podejmowanie decyzji,
organizowanie, motywowanie i przewodzenie oraz kontrolowanie zużycia
zasobów organizacji (ludzkich, finansowych, rzeczowych,
organizacyjnych, relacyjnych i intelektualnych), żeby osiągnąć
zamierzone cele w sposób sprawny i skuteczny.
Organizacja i Zarządzanie – wykłady z dr.AS 11
Sprawność i skuteczność
Sprawność oznacza robienie rzeczy we właściwy sposób,
to znaczy wykonywanie zadań poprawnie, mądrze i bez
niepotrzebnego marnotrawstwa (minimalne zużycie
zasobów pozwalające na osiągnięcie celów organizacji).
Skuteczność oznacza robienie właściwych rzeczy, czyli
wykonywanie odpowiednich zadań, które prowadzą do
osiągnięcia dobrze wytyczonych celów (działanie
z powodzeniem).
Organizacja i Zarządzanie – wykłady z dr.AS 12
Efektywność
W dobrym zarządzaniu chodzi o to, by być jednocześnie
sprawnym i skutecznym, czyli efektywnym.
Natomiast słabe zarządzanie najczęściej jest wynikiem
zarówno niewielkiej sprawności, jak i małej skuteczności,
bądź skuteczności osiąganej poprzez niską sprawność.
Organizacja jest tym efektywniejsza, im bardziej zbliża
się do osiągnięcia swoich celów i im mniejsze są nakłady
zasobów zużytych na dążenie do tego.
Organizacja i Zarządzanie – wykłady z dr.AS 13
Efektywność i sprawność
w ujęciu prakseologicznym
W polskiej literaturze przedmiotu pojęcie efektywności zastępowane jest
często terminem sprawność, na co silny wpływ miała polska
prakseologiczna szkoła organizacji.
Prakseologia określa podstawowe postacie (walory) sprawnego
działania, jak: skuteczność, korzystność i ekonomiczność.
Ponadto do dodatkowych postaci sprawności zalicza: czystość,
prostotę, energiczność, dokładność i udatność.
Organizacja i Zarządzanie – wykłady z dr.AS 14
Cechy sprawnego działania
1) skuteczność, oznaczająca, że rezultat jest zgodny
z zamierzonym celem;
2) korzystność, czyli różnica między wartością rezultatu (wyniku
użytecznego działania) a poniesionymi nakładami (kosztami
działania);
3) ekonomiczność, wyrażająca stosunek rezultatu (wyniku
użytecznego działania) do nakładów (kosztów działania).
W ujęciu prakseologicznym sprawne działanie
to takie, które ma jak najwięcej walorów „dobrej
roboty”, czyli charakteryzuje je:
Organizacja i Zarządzanie – wykłady z dr.AS 15
Cechy sprawnego działania – skuteczność
1) skuteczne;
2) częściowo skuteczne;
3) bezskuteczne;
4) przeciwskuteczne;
5) obojętne pod względem skuteczności.
Skuteczność działania można ocenić na podstawie tego, czy i w jakiej
mierze osiągnięto założone cele. Podlega ona stopniowaniu, nie tylko ze
względu na stopniowalność celów, lecz także z uwagi na istnienie celów
pośrednich wiodących do celu końcowego. W związku z tym można
wyróżnić działania:
Czasem mogą pojawić się sytuacje, w których skuteczność nie jest
stopniowalna, co oznacza, że działanie może być albo w pełni
skuteczne, albo bezskuteczne.
Organizacja i Zarządzanie – wykłady z dr.AS 16
Cechy sprawnego działania –
korzystność i ekonomiczność
R – rezultat (wynik użyteczny); N – nakład (koszt działania)
Korzystność (K) Ekonomiczność (E)
K = R – N E = R/N
Możliwe sytuacje:
K > 0 R > N działanie korzystne
K < 0 R < N działanie niekorzystne
K = 0 R = N działanie obojętne
E > 1 R > N działanie ekonomiczne
E < 1 R < N działanie nieekonomiczne
E = 1 R = N działanie obojętne
Organizacja i Zarządzanie – wykłady z dr.AS 17
Cechy sprawnego działania – relacje
między skutecznością i korzystnością
1) działanie może być skuteczne, ale niekorzystne, gdy powoduje
niezamierzone skutki, oceniane negatywnie, których wartość łącznie
z zamierzonymi i zrealizowanymi elementami kosztu przekroczyła 100%
wartości rezultatu (osiągniętego wyniku użytkowego);
2) działanie może być nieskuteczne, ale korzystne, gdy cel nie został
osiągnięty, ale pozytywnie oceniane skutki niezamierzone przekraczają
wartość celu nieosiągniętego;
3) działanie może być skuteczne i korzystne, stanowić przykład działania
sprawnego (efektywnego), gdy cel został osiągnięty, a wartość rezultatu
jest większa od poniesionych kosztów działania;
4) działanie może być nieskuteczne i niekorzystne, a więc w pełni
niesprawne (nieefektywne), gdy nie osiągnięto celu, a nakłady
przewyższyły uzyskane rezultaty.
Istnieje związek między korzystnością i skutecznością działania:
Organizacja i Zarządzanie – wykłady z dr.AS 18
Cechy sprawnego działania –
ekonomizacja działań
wariant oszczędnościowy E =
wariant wydajnościowy E =
wariant niealternatywny E =
N g min
R g const
Zwiększenie ekonomiczności, czyli zastąpienie mniej ekonomicznego
sposobu działania bardziej ekonomicznym, określa się mianem
ekonomizacji działań. Można ją osiągnąć na trzy sposoby:
N g const
R g max
N g min
R g max
Organizacja i Zarządzanie – wykłady z dr.AS 19
Inne walory sprawnego działania
Organizacja i Zarządzanie – wykłady z dr.AS 20
do
kła
dn
ość
ud
atn
ość
pro
sto
ta
en
erg
iczn
ość
czy
sto
ść
Dokładność polega na tym, aby efekt
był zgodny ze wzorcem.
Udatność – efekty dodatkowe
uzupełniają efekt główny i podnoszą
jego wartość.
Prostota – polega na wykonaniu
zadania w sposób uporządkowany
(antyteza komplikacji i zagmatwania).
Energiczność – polega na działaniu
intensywnym w różne formy (duża
różnorodność).
Czystość – polega na unikaniu w
efektach działań walorów ujemnych
(trening bez wstępnego
przetrenowania powoduje zakwasy).
Cechy zarządzania
według Petera
Druckera
1) Zarządzanie dotyczy przede wszystkim ludzi.
2) Zarządzanie jest głęboko osadzone w kulturze.
3) Zarządzanie wymaga prostych i zrozumiałych wartości, celów
działania i zadań.
4) Zarządzanie powinno doprowadzić do tego, by organizacja była
zdolna do uczenia się.
5) Zarządzanie wymaga komunikowania się.
6) Zarządzanie wymaga rozbudowanego systemu wskaźników.
7) Zarządzanie musi być jednoznacznie zorientowane na podstawowy i
najważniejszy rezultat, jakim jest zadowolony klient.
Organizacja i Zarządzanie – wykłady z dr.AS 21
Funkcje zarządzania
Organizacja i Zarządzanie – wykłady z dr.AS 22
PL
AN
OW
AN
IE I
PO
DE
JMO
WA
NIE
DE
CY
ZJI • to wytyczanie
celów organizacji i decydowanie o najlepszym sposobie ich realizacji wraz z opracowaniem zwartej hierarchii planów w celu integracji i koordynacji poszczególnych działań.
OR
GA
NIZ
OW
AN
IE • to określenie zadań do wykonania, ustalenie, kto ma je wykonać i w jaki sposób. To proces podziału zadań, uprawnień i odpowiedzialności między wszystkich uczestników organizacji oraz kształtowanie zależności współpracy, podległości i obiegu informacji występujących między nimi. M
OT
YW
OW
AN
IE I
PR
ZE
WO
DZ
EN
IE • to zespół procesów związanych z takim oddziaływaniem na człowieka, które wzbudziłoby jego zaangażowanie w działania ukierunkowane na osiągnięcie celów organizacji oraz we współdziałanie z innymi ludźmi dla jej dobra.
KO
NT
RO
LOW
AN
IE • to śledzenie wyników i przebiegu wykonania zadań, porównywanie ich z celami i korygowanie wszelkich znaczących odchyleń, tak by rzeczywiste działania były zgodne z planowanymi.
Twarde i miękkie
podejście do zarządzania
W twardym podejściu do zarządzania wyznacznikiem sukcesu
organizacji są wyniki ekonomiczne i wartość rynkowa, a przedmiotem
analizy – związki i zależności opierane wyłącznie na faktach. Do
elementów takiego podejścia zalicza się: strategię, strukturę,
systemy.
W miękkim podejściu do zarządzania traktuje się je jako sztukę.
Podejście to koncentruje się przede wszystkim na czynnikach
psychologicznych i rozwoju ludzkiego potencjału, dzięki
zaangażowaniu pracowników oraz wykorzystaniu ich umiejętności i
doświadczeń.
Wyznacznikiem sukcesu organizacji jest człowiek i jego kompetencje,
czyli wiedza, umiejętności i postawy. W skład podejścia miękkiego
wchodzą: umiejętności, style działania, personel.
Organizacja i Zarządzanie – wykłady z dr.AS 23
Mieszane podejście do zarządzania
Twarde i miękkie podejścia do zarządzania wpływają na
wspólne wartości, które można określić jako podejście
mieszane.
Wartości te obejmują zbiór norm i aspiracji, często
niepisanych, wykraczających poza formalnie przyjęte cele
organizacji.
Wartości te są podstawowymi ideami, wokół których
organizowana jest działalność przedsiębiorstwa, np.
odpowiedzialność, uczciwość w kontaktach z klientami itp.
Organizacja i Zarządzanie – wykłady z dr.AS 24
OiZdr Adam Salomon (Katedra Transportu i
Logistyki, WN AM w Gdyni)25
sterowanie
kierowanie
dowodzenie
Uniwersalizm pojęć
Wszelkie celowe oddziaływanie jednego systemu na inny w celu otrzymania takich zmian przebiegu procesu zachodzącego w przedmiocie sterowania (lub stanu sterowanego systemu) w danym czasie, które uważa się z punktu widzenia systemu sterującego za pożądane.
OiZdr Adam Salomon (Katedra Transportu i
Logistyki, WN AM w Gdyni)26
Sterowanie
OiZdr Adam Salomon (Katedra Transportu i
Logistyki, WN AM w Gdyni)27
Cybernetyczny model sterowania
OiZdr Adam Salomon (Katedra Transportu i
Logistyki, WN AM w Gdyni)28
Charakterystyczne elementy
sterowania
1) przyroda nieożywiona i technika(sterowanie zautomatyzowane);
2) systemy biologiczne, ekosystemy, mono- i polikultury rolnicze(sterowanie poprzez działanie);
3) systemy społeczne(sterowanie poprzez działanie).
OiZdr Adam Salomon (Katedra Transportu i
Logistyki, WN AM w Gdyni)29
Środowisko sterowania
1. wywieranie zmian w układzie sterowanym (kreatywna funkcja sterowania);
2. działanie zmierzające do zachowania istniejącego stanu rzeczy (funkcja zachowawcza sterowania).
OiZdr Adam Salomon (Katedra Transportu i
Logistyki, WN AM w Gdyni)30
Cele sterowania
OiZdr Adam Salomon (Katedra Transportu i
Logistyki, WN AM w Gdyni)31
Filozofia zmiany
Proces dobrowolnego lub wymuszonego ograniczania swobody działań ludzi realizowany dla osiągnięcia powodzenia działania zbiorowego.
Istotą tego procesu jest koordynacja jednopodmiotowych i zespołowych działań podporządkowana funkcji celu.
OiZdr Adam Salomon (Katedra Transportu i
Logistyki, WN AM w Gdyni)32
Kierowanie
OiZdr Adam Salomon (Katedra Transportu i
Logistyki, WN AM w Gdyni)33
WEJŚCIECzłowiek
Obiekt
sterowany:
– człowiek
– rzecz
– zwierzę
Impulsy
sterujące
WYJŚCIE
Cybernetyczny model kierowania
bodźce motywacyjne
zlecenia:1) rozkaz
2) polecenie
3) zalecenie
4) rada
OiZdr Adam Salomon (Katedra Transportu i
Logistyki, WN AM w Gdyni)34
Formy kierowania
Dziękuję za uwagę.Zapraszam na kolejne zajęcia.
Organizacja i Zarządzanie – wykłady z dr.AS 35