„Nauka nie ma żadnej ojczyzny,

gdyż wiedza ludzka obejmuje cały świat.”

Ludwik Pasteur

Program „The Gateway Award”

formą pracy z młodzieżą niepełnosprawną intelektualnie

Poradnik metodyczny

Praca zbiorowa

Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy nr 3

im. Kornela Makuszyńskiego

ul. Praska 64 30-322 Kraków

Kraków, październik 2011

2

SPIS TREŚCI

I. Wprowadzenie…………………………………………………………………………….5

1. Założenia Programu The Gateway Award…………………………………………...5

2. Cele i zadania………………………………………………………………………...5

3. Korzyści płynące dla uczniów z uczestnictwa w Programie The Gateway Award... 6

II. Realizacja podstawy programowej kształcenia ogólnego dla Szkół Specjalnych

Przysposabiających do Pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu

umiarkowanym lub znacznym a Program TGA………………………………………..7

III. Sekcje Programu TGA- przykładowe scenariusze zajęć………………………………8

1. Sekcja HOBBY………………………………………………………………………8

2. Sekcja USŁUGI…………………………………………………………………….19

3. Sekcja PRZYGODA I WYZWANIE………………………………………………25

4. Sekcja REKREAKCJA FIZYCZNA……………………………………………….35

5. Sekcja STYL ŻYCIA……………………………………………………………….40

IV. Przykłady wykorzystania Programu The Gateway Award w Round Oak School and

Support Service, Warwick, Wielka Brytania………………………………………….50

V. Zakończenie………………………………………………………………………………56

AUTORZY:

1. Małgorzata Kulka

2. Elżbieta Wolniewicz

3. Ewa Jarecka

4. Dorota Choroszy- Ferst

5. Marta Czerny

6. Luba Cybułka

7. Ewa Nałęcz Kłos

8. Janusz Łata

9. Elżbieta Pasternak

10. Klaudia Piotrowska –Madej

11. Ewa Spyra –Mielniczek

12. Halina Oliwa

13. Barbara Wędzonka

3

Z przyjemnością oddajemy w Państwa ręce publikację, która w swoim założeniu ma

przybliżyć możliwości, jakie oferuje Program wymiany doświadczeń Leonardo da Vinci –

VETPRO. Celem programu jest:

1. Poprawa pod względem ilościowym i jakościowym europejskiej mobilności osób

uczestniczących w początkowym etapie kształcenia i szkolenia zawodowego;

2. Poprawa pod względem ilościowym i jakościowym współpracy między instytucjami

oferującymi możliwości kształcenia zawodowego z Europie;

3. Ułatwienie rozwoju innowacyjnych praktyk w dziedzinie kształcenia i szkolenia

zawodowego na poziomie innym niż szkolnictwo wyższe oraz ich przenoszenie

z jednego państwa do drugiego;

4. Poprawa przejrzystości i uznawalności kwalifikacji oraz kompetencji w tym nabytych

w toku kształcenia pozaformalnego i nieformalnego;

5. Nauka branżowych języków obcych oraz poznawanie dziedzictwa kulturowego państw

europejskich;

6. Tworzenie innowacyjnych, opartych na nowych technologiach, treści nauczania, usług,

praktyk oraz metodologii uczenia się przez całe życie.

Jednym z nowych zadań, jakie stoją przed dyrektorem szkoły jest podjęcie współpracy

międzynarodowej.

Rozmyślając o tym, zaczęłam się zastanawiać - a jak to jest z moją małą szkołą, którą

kieruję już od czterech lat? Jak wygląda moja szkoła na tle szkół europejskich? Czy naszej

4

ofercie edukacyjnej nadajemy wymiar europejski?

Od kilku lat z uwagi na bardzo dobrą bazę technodydaktyczną, wspaniałą kadrę

doświadczonych specjalistów, ciekawą ofertę edukacyjną staliśmy się szkołą wizytowaną

przez nauczycieli i inne osoby związane z edukacją w Wielkiej Brytanii, Niemczech, Szwecji,

Norwegii, Ukrainie. W 2000 roku nawiązaliśmy współpracę z angielską królewską fundacją

MENCAP. Podczas mającej miejsce w 2008 r. wizyty przygotowawczej w ramach programu

Leonardo da Vinci nawiązano kontakt z instytucjami zajmującymi się kształceniem,

wychowaniem i opieką nad osobami niepełnosprawnymi intelektualnie w Wielkiej Brytanii.

W lipcu 2011 r. trzynastu nauczycieli wzięło udział w programie wymiany doświadczeń

Leonardo da Vinci VETPRO z partnerskimi placówkami w Wielkiej Brytanii.

Było to dla nas niezwykłe przeżycie i nowe doświadczenie. Poszerzyliśmy wiedzę

z zakresu metod pracy z uczniem niepełnosprawnym, poznaliśmy organizację pracy, bazę

i wyposażenie angielskich placówek.

Założyliśmy, że produktem końcowym projektu będzie krótki poradnik metodyczny,

w którym zaprezentujemy scenariusze zajęć w poszczególnych sekcjach Programu TGA.

Zapraszamy wszystkich nauczycieli i wychowawców pracujących z dziećmi

i młodzieżą z głębszą niepełnosprawnością intelektualną do lektury.

Więcej informacji możecie Państwo uzyskać bezpośrednio w naszej placówce oraz na

stronie WWW Ośrodka. Bogate doświadczenie w realizacji programu TGA pozwalają dzielić

się wiedzą i doświadczeniem z innymi.

Zachęcamy do uczestnictwa w wymianach międzynarodowych w ramach

różnorodnych programów Funduszu Rozwoju Systemu Edukacji pozwalających na włączanie

się polskich placówek w europejską przestrzeń edukacyjną.

Kolejnym etapem uczestnictwa w Programie „Uczenie się przez całe życie” będzie

aplikacja wniosku o wymianę młodzieży ze Szkoły Przysposabiającej do Pracy.

W październiku 2011 r. miała miejsce wizyta przygotowawcza w Finlandii, która

umożliwi realizację trójstronnych projektów mobilności w układzie: Polska –Anglia -

Finlandia .

mgr inż. Małgorzata Kulka

Dyrektor SOSW nr 3

5

I. Wprowadzenie

opracowanie: Ewa Nałęcz Kłos

1. Założenia Programu The Gateway Award

Program TGA kładzie szczególny nacisk na promowanie oraz rozwijanie

indywidualnych zdolności oraz zainteresowań uczestników. Pozwala on na osiągnięcie

zamierzonych celów, a szczególnie zwiększenie stopnia autonomii uczestników i poczucia

pewności siebie.

Program opiera się na dziewięciu zasadach przewodnich:

rozwój osobisty

praca dla społeczności

dokonywanie wyboru

odmienność

elastyczność

współpraca

włączenie

zdrowie

rozrywka.

2. Cele i zadania

The Gateway Award jest wymagającym i ekscytującym programem zadań

opracowanym w celu stymulowania osobistego rozwoju, zwiększenia zaufania i umożliwiania

młodym i dorosłym ludziom realizacji ich ambicji.

Mottem, które przyświeca naszej pracy tą metodą jest „learning disability” - „uczenie

niepełnosprawności”, rozumianej w dwóch aspektach: uczenie niepełnosprawnych celem

podniesienia ich kompetencji społecznych i uczenie społeczeństwa, czym jest

niepełnosprawność. Aspekt pierwszy ujmuje wszystkie procesy rewalidacji jednostek

niepełnosprawnych intelektualnie pod kątem włączenia ich do pełnego funkcjonowania

w życiu. Drugi aspekt ujmuje szeroko zakrojoną działalność w kontekście: promocji

6

programu, szkoleń dla innych placówek, akcji integrujących z lokalnymi społecznościami

i placówkami.

Adaptacja programu na terenie Polski uwzględniając obydwa aspekty, dostosowuje je do

lokalnych możliwości.

Motywacja i zaangażowanie uczestników pozytywnie wpływa na osiągane efekty.

Wzmocnieniem tej motywacji jest system nagród w skład, którego wchodzą trzy kolejno po

sobie następujące nagrody: NAGRODA BRĄZOWA, NAGRODA SREBRNA oraz

NAGRODA ZŁOTA. Każda z nich stawia uczestnikowi wymagania w zakresie pięciu

podstawowych aktywności tj. hobby, usługi, przygoda i wyzwanie, rekreacja fizyczna, styl

życia.

3. Korzyści płynące dla uczniów z uczestnictwa w Programie The Gateway

Award:

The Gateway Award jest programem, który w szerokim aspekcie rozwija

umiejętności komunikacyjne i psychospołeczne każdego z uczestników, co

umożliwia bycie im niezależnym i odnalezienie własnego miejsca

w społeczeństwie.

To program pełnej aktywizacji wychowanków z dysfunkcją intelektualną.

Systematyczna praca w programie TGA w konsekwencji prowadzi do

zapewnienia uczestnikom poczucia bezpieczeństwa, niezależności,

przewidywalności zdarzeń oraz wzmacnia poczucie własnej wartości.

Program stanowi inspirację do alternatywnych sposobów pracy z jednostką

niepełnosprawną intelektualnie.

Praca programem TGA wymaga od nauczyciela/wychowawcy

kreatywności i większego zaangażowania.

7

II. Realizacja podstawy programowej kształcenia ogólnego dla Szkół

Specjalnych Przysposabiających do Pracy dla uczniów z upośledzeniem

umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym a Program TGA

opracowanie: Ewa Nałęcz Kłos

Wskazania ogólne zawarte w Podstawie Programowej1:

1. „Szkoła specjalna przysposabiająca do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym

w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami

sprzężonymi przygotowuje młodzież do pełnienia różnych ról społecznych oraz

autonomicznego (na miarę ich możliwości rozwojowych) i aktywnego dorosłego życia.

2. Edukacja uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym

oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi polega na całościowej i jednoczesnej

realizacji funkcji dydaktycznej, wychowawczej, opiekuńczej i profilaktycznej szkoły,

z uwzględnieniem specyficznych form i metod pracy oraz zasad nauczania, opisanych przez

współczesne nauki społeczno-pedagogiczne.

3. Kształcenie uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub

znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi jest dostosowane do potrzeb

edukacyjnych i możliwości psychofizycznych uczniów. Kształcenie obejmuje:

1) kształcenie ogólne umożliwiające utrwalenie i poszerzenie zakresu posiadanej

wiedzy i nabywanie nowych umiejętności,

2) przysposobienie do pracy rozumiane jako: kształtowanie właściwych postaw

wobec pracy, przyswajanie podstawowej wiedzy o pracy i poznawanie typowych

sytuacji związanych z pracą, uczenie wykonywania różnych prac, w tym

porządkowych i pomocniczych, oraz opanowanie podstawowych umiejętności

1 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r w sprawie podstawy programowej

wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół – zał nr 7 (Dz. U. 2009

nr 4 poz. 17)

8

i czynności pracy, a także przygotowanie do podjęcia samodzielnej lub

wspomaganej pracy na określonym stanowisku na wolnym lub chronionym

rynku pracy.”

Porównując, widoczne staje się, że cele i założenia Programu TGA zgodne są

z obowiązującą Podstawą Programową .

W oparciu o przeprowadzoną w SOSW nr 3 Innowację Pedagogiczną w latach 2008-

2011 stwierdza się, że program TGA może być jedną z form realizacji podstawy programowej

na wszystkich etapach edukacyjnych. Cele edukacyjne zawarte w podstawie programowej

oraz założenia programu TGA są wzajemnie kompatybilne.

III. Sekcje Programu TGA – przykładowe scenariusze zajęć

1. Sekcja HOBBY

opracowanie: Halina Oliwa, Elżbieta Pasternak

Sekcja „Hobby” składa się z trzech grup: Kolekcje, Sztuka i rzemiosło, Rozrywka.

Sekcja – kolekcje obejmuje gromadzenie i kolekcjonowanie wybranych przez uczestnika

programu przedmiotów w sposób uporządkowany i pozwalający na prezentację

zgromadzonych zbiorów. Na poziomie złotej nagrody istotne jest, aby uczestnicy spotykali

się w celu wzajemnej prezentacji swoich kolekcji, dyskusji o sposobach rozwijania hobby.

Sekcja - sztuka i rzemiosło obejmuje wszelkiego rodzaju prace praktyczne.

Sekcja ta pozwala na stopniowe usamodzielnianie jej uczestników. Celem nadrzędnym jest

samodzielne wykonanie i zaprezentowanie swojego produktu lub wytworu.

Sekcja - rozrywka obejmuje różnorodne formy aktywności, które uczestnik może realizować

indywidualnie i grupowo. Pozwalają one na ciekawe i twórcze spędzanie wolnego czasu,

umożliwiając jego uczestnikom poszerzanie zainteresowań oraz wszechstronny rozwój

osobistych i życiowych umiejętności.

Każdy z uczestników wybiera sobie taki rodzaj hobby, jaki pozostaje w kręgu jego

osobistych zainteresowań. Zawarta w programie lista jest tylko przykładem np. kolekcji, lecz

wybór i rodzaj należy wyłącznie do uczestnika.

9

Znaczącym celem jest rozwijanie zainteresowań oraz zdobywanie i pogłębianie wiedzy wokół

wybranego tematu.

W ramach sekcji „sztuka i rzemiosło” oraz „rozrywka” opracowano i realizowano

projekt „Naucz mnie kolego” – składający się z 3 działów tematycznych:

„Młody informatyk”

„Młody artysta”

„Młody kucharz” .

Czas trwania projektu: jeden rok szkolny.

Cel główny projektu:

usamodzielnianie uczniów.

Cele szczegółowe:

stymulowanie wszechstronnego rozwoju uczniów,

wzbogacanie wiedzy o otaczającym świecie,

zdobycie praktycznych umiejętności niezbędnych do samodzielnego funkcjonowania

w przyszłości,

kształtowanie umiejętności logicznego myślenia, koncentracji, spostrzegawczości

i koordynacji wzrokowo- ruchowej,

ćwiczenie umiejętności udzielania pomocy i proszenia o nią,

rozwijanie umiejętności współpracy w małych zespołach,

integracja uczniów,

uwrażliwienie na potrzeby innych,

budzenie uczuć opiekuńczych, chęci niesienia pomocy mniej sprawnym kolegom,

podniesienie poczucia własnej wartości,

eliminowanie zachowań niepożądanych.

Rodzaj i tematyka realizowanych zajęć uzależnione były od bieżących wydarzeń,

w życiu szkoły oraz tradycji społecznych i kulturowych.

10

Krótki opis projektu

Projekt skierowany jest do uczniów Szkoły Przysposabiającej do Pracy oraz

uczniów Szkoły Podstawowej. Starsi uczniowie pomagają, wspierają, instruują młodszych

w nabywaniu umiejętności w zakresie wymienionych działów.

Każdy bardziej sprawny uczeń miał pod opieką kolegę o mniejszych możliwościach

psychofizycznych, dla którego był przewodnikiem i nauczycielem.

Opiekunowie – wychowawcy klas planowali poszczególne zajęcia, zapewniali bezpieczne

warunki pracy, rozdzielali zadania, dyskretnie czuwali nad ich realizacją pozwalając na jak

najbardziej samodzielne funkcjonowanie uczniów.

W zakresie działu „Młody informatyk” – uczniowie nabywali umiejętności

obsługi multimedialnych programów komputerowych, gier dydaktycznych, programów

graficznych, doskonalili umiejętność pisania tekstów na komputerze, uczyli się

bezpiecznego korzystania z Internetu.

W zakresie działu „Młody artysta” uczestnicy projektu poznawali i wykorzystywali

w pracy różne techniki plastyczne, stosowali różnorodne materiały i narzędzia, uczyli się

wykorzystywać surowce wtórne w swoich pracach. Realizacja zadań uwrażliwiała uczniów na

estetykę dekorowanych przez nich pomieszczeń szkolnych, uczyła szacunku do efektów pracy

innych, pozwalała na sprawianie radości z obdarowywania własnoręcznie wykonywanymi

prezentami. Uwrażliwiała uczniów na sztukę, umożliwiała wspólne cieszenie się

z odniesionych sukcesów.

Uczestnicy projektu rozwijali swoje umiejętności taneczne i recytatorskie w trakcie

przygotowywania szkolnych imprez artystycznych. Poznawali tańce narodowe i integracyjne,

rozwijali koordynację wzrokowo- słuchowo- ruchową. Uczniowie odnosili sukcesy w trakcie

występów artystycznych , byli oklaskiwani przez rodziców, kolegów i nauczycieli, co

w znacznym stopniu podnosiło ich poczucie własnej wartości oraz świadomość nabycia

nowych, atrakcyjnych umiejętności.

W zakresie działu „ Młody kucharz” – uczniowie nabywali podstawowe

wiadomości z zakresu zdrowego odżywiania, zasad bezpiecznej obsługi sprzętu

gospodarstwa domowego, poznawali przepisy na przygotowanie różnorodnych potraw

.Poznawali tradycyjne dania i wypieki związane ze świętami oraz imprezami

11

okolicznościowymi. Ćwiczyli umiejętność planowania i prawidłowej organizacji pracy

z zachowaniem zasad higieny i bezpieczeństwa.

W czasie tych zajęć dążyli do samodzielności w przygotowaniu warsztatu pracy

oraz jego porządkowaniu po zakończonych zajęciach.

Stosowane metody pracy:

metoda praktycznego działania

obserwacja

instruktaż „krok po kroku”

pogadanka

gry dydaktyczne

pokaz

metoda problemowa oparta na twórczej aktywności dziecka.

Efektem wprowadzenia i realizacji programu było:

rozwijanie umiejętności obsługi sprzętu komputerowego i programów

multimedialnych przez uczniów,

poszerzenie wiedzy obu grup, zapoznanie młodszych z komputerowymi

programami edukacyjnymi,

rozwijanie funkcji poznawczych ( było to możliwe tylko dzięki organizacji zajęć

„ jeden na jeden”),

rozwijanie praktycznych umiejętności z zakresu gospodarstwa domowego

nabywanie umiejętności samoobsługowych,

swobodne posługiwanie się różnymi technikami plastycznymi dzięki pomocy

i wsparciu starszych uczniów,

nabywanie umiejętności tanecznych wykorzystywanych w trakcie

przygotowywanych imprez szkolnych ( tworzenie par- starszy – młodszy),

integracja grupy – między „opiekunami a podopiecznymi” nawiązały się o bliższe

więzi ( starsi czuli się odpowiedzialni za „zdanych” na ich pomoc kolegów,

a młodsi „otworzyli się” na starszych uzyskując od nich wsparcie),

eliminacja zachowań agresywnych ( młodsi zainteresowani nowym rodzajem zajęć

rozładowywali napięcie w trakcie realizacji proponowanych zadań, starsi

12

zaabsorbowani „ swoją pracą” nie mieli czasu na negatywne kontakty

z rówieśnikami),

podniesienie poczucia własnej wartości wszystkich uczestników programu ( starsi

zrozumieli , że posiadają wiedzę i umiejętności , którymi mogą się podzielić, młodsi

czuli się w centrum zainteresowania),

poprawa umiejętności współpracy z drugą osobą ( partnerzy nauczyli się słuchać

i rozumieć siebie nawzajem).

Ponadto program umożliwił wszystkim uczestnikom projektu pełniejszy

i wszechstronniejszy udział w życiu rodzinnym i społecznym.

Przykład 1:

Temat: „Wiosenna łąka”.

Cel główny:

wykonanie pracy zbiorowej- dekoracja klasy szkolnej.

Cele szczegółowe:

przypomnienie i utrwalenie zasad zachowania w trakcie zajęć plastycznych,

doskonalenie sprawności manualnych, grafomotorycznych, koordynacji wzrokowo-

ruchowej oraz technik plastycznych,

ćwiczenie umiejętności wycinania po linii falistej,

kształtowanie poczucia estetyki i inwencji twórczej,

rozwijanie i stymulowanie wyobraźni twórczej, pobudzenie ekspresji plastycznej,

utrwalanie znajomości barw podstawowych i pochodnych,

kształtowanie pozytywnego stosunku do przyrody.

Metody:

pokaz

rozmowa kierowana

działania praktyczne

13

instruktaż ”krok po kroku”

praca z publikacjami popularno-naukowymi

Formy:

praca indywidualna i zbiorowa

praca w parach

Przebieg zajęć:

1. Przypomnienie zasad zachowania w trakcie wykonywania prac plastycznych.

2. Założenie odzieży ochronnej, przygotowanie stanowiska pracy.

3. Wyznaczanie par (rola opiekuna- zadania).

4. Oglądanie albumów przyrodniczych, ilustracji łąki, odwoływanie się do obserwacji

i przeżyć dzieci.

5. Wybór zadań dla poszczególnych par (elementy pracy zbiorowej).

6. Realizacja zadań wg własnej inwencji twórczej.

7. Wspólne przygotowanie tła.

8. Komponowanie dzieła plastycznego z wykonanych elementów.

9. Czynności higieniczno-porządkowe.

10. Wspólna ocena wykonanej pracy, dekorowanie klasy.

14

Symbole PCS wykorzystane podczas zajęć

Zdjęcia z zajęć

Zdj. nr 1. Rysowanie konturów

15

Zdj. nr 2. Wypełnianie konturów pastelami, farbami

Przykład 2:

Temat: „Świąteczne pierniki”- podarunki dla najbliższych z okazji Świąt Bożego

Narodzenia.

Cel główny:

kultywowanie tradycji związanych ze Świętami Bożego Narodzenia.

Cele szczegółowe:

przypomnienie i utrwalenie regulaminu pracowni gospodarstwa domowego,

BHP obsługi sprzętu gospodarstwa domowego,

nabywanie umiejętności pieczenia pierników,

doskonalenie umiejętności ozdabiania ciastek,

ćwiczenie sprawności manualnych,

kształtowanie poczucia estetyki,

ćwiczenie umiejętności stosowania form grzecznościowych i składania życzeń

okolicznościowych,

16

doskonalenie technik szkolnych,

utrwalenie nawyków higienicznych i porządkowych.

Metody:

pogadanka

pokaz

działania praktyczne

praca z tekstem (przepis)

instruktaż „krok po kroku”

Formy:

praca indywidualna i zbiorowa

praca w parach

Przebieg zajęć:

1. Przypomnienie regulaminu pracowni oraz zasad bezpiecznej obsługi sprzętu

gospodarstwa domowego.

2. Założenie odzieży ochronnej, zabiegi higieniczne.

3. Czytanie i omawianie przepisu.

4. Przygotowanie stanowisk pracy (przybory kuchenne, artykuły spożywcze-

omówienie).

5. Wyznaczanie par (rola opiekuna- zadania).

6. Wykonywanie pierników (odmierzanie artykułów spożywczych, zagniatanie ciasta,

7. Wykrawanie świątecznych kształtów, pieczenie).

8. Ozdabianie ciastek wg. pomysłu i inicjatywy dzieci.

9. Czynności higieniczno-porządkowe.

10. Pakowanie prezentów.

11. Ćwiczenie umiejętności składania życzeń.

12. Podsumowanie zajęć.

17

Symbole PCS wykorzystane podczas zajęć

18

Zdjęcia z zajęć

Zdj. nr 1. Świąteczne pierniki

19

Zdj. nr 2. Degustacja świątecznych pierników

2. Sekcja USŁUGI

opracowanie: Marta Czerny, Ewa Nałęcz Kłos

W ramach tej sekcji uczestnicy mają wykazać się pracami na rzecz innych osób,

szkoły, do której uczęszczają, organizacji, innych placówek, domu rodzinnego. Wykonując

praktyczne usługi każdy uczestnik ma swój wkład w życie społeczne a także tworzy poczucie

własnej samoświadomości. Usługi można podejmować grupowo lub indywidualnie. Aby były

one bardziej efektywne ważne jest zrozumienie przez uczestników zasad funkcjonowania

organizacji, której pomagają lub potrzeb tych, którymi się opiekują. Możliwe jest w ramach

„przysposobienia do pracy” odbywanie systematycznych zajęć na rzecz innych podmiotów

tzw. praktyk. Bardzo istotne jest uwzględnienie indywidualnych predyspozycji uczestnika.

Świadczone usługi mogą dotyczyć między innymi: pomocy w organizacji imprez, prac

ogrodniczych, zbieranie materiałów wtórnych, pomoc w domu, przedszkolu, żłobku,

projektów ekologicznych, opieki nad zwierzętami, pracy w kawiarni, sklepiku.

Przykład 1:

Temat: Pielęgnowanie roślin ogrodowych wiosną.

Cel główny:

poznanie zasad pielęgnacji roślin ogrodowych,

nabywanie i ćwiczenie umiejętności wykonywania prostych prac ogrodniczych.

20

Cele szczegółowe:

poznanie i stosowanie w praktyce zasad BHP w czasie pracy,

poznawanie i nazywanie wybranych wiosennych kwiatów ogrodowych i warunków

ich hodowli,

opanowanie umiejętności wykonywania prostych prac ogrodniczych,

ćwiczenie czynności takich jak: podlewanie, przesadzanie, nawożenie

i odchwaszczanie,

rozpoznawanie i prawidłowe korzystanie z narzędzi niezbędnych do prac w ogrodzie.

Metoda :

praktycznego działania

Formy :

indywidualne i grupowe

Przebieg zajęć:

1. Pogadanka na temat bezpiecznego posługiwania się narzędziami.

2. Zapoznanie się z nazwami i przeznaczeniem narzędzi.

3. Instrukcja dotycząca korzystania z narzędzi.

4. Ustalenie kolejności wykonywanych prac w ogrodzie/zajęcia indywidualne

dostosowane do możliwości każdego ucznia.

5. Przydzielenie prac uczniom.

6. Praca pod nadzorem nauczyciela.

7. Omawianie wykonanej pracy.

8. Planowanie kolejnych zadań.

21

Symbole PCS wykorzystane podczas zajęć

22

Zdjęcia z zajęć

Zdj. nr 1. Sadzenie kwiatów

Zdj. nr 2. Plewienie kwiatów

23

Przykład 2

Temat: Prace porządkowe w kawiarni.

Cel główny

nabywanie umiejętności wykonywania prac porządkowych na rzecz innych osób.

Cele szczegółowe :

ćwiczenie umiejętności odkurzania, zamiatania, wycierania stolików, mycia

podłogi kanap,

bezpieczne i prawidłowe posługiwanie się narzędziami potrzebnymi do wykonania

pracy,

doskonalenie umiejętności współpracy w grupie,

kształtowanie umiejętności zachowania się w miejscach publicznych,

Forma:

indywidualna i grupowa

Przebieg zajęć:

1. Omówienie przez opiekuna zakresu prac do wykonania.

2. Planowanie kolejności wykonywanych czynności porządkowych.

3. Przydzielenie zadań poszczególnym uczniom.

4. Przygotowanie niezbędnych narzędzi i środków czystości.

5. Przypomnienie zasad bezpiecznego korzystania ze środków czystości.

6. Wykonanie przydzielonych prac pod kierunkiem opiekuna.

7. Uporządkowanie narzędzi pracy.

8. Podsumowanie i ocena.

24

Zdjęcia z zajęć

Zdj. nr 1. Odkurzanie dywanu w kawiarni

Zdj. nr 2. Mycie podłogi w kawiarni

25

3. Sekcja PRZYGODA I WYZWANIE

opracowanie: Ewa Jarecka, Janusz Łata

To sekcja, której głównym zadaniem jest przygotowanie wyprawy lub wycieczki.

Ma zachęcać do zabawy, odkrywania i doceniania środowiska. Poprzez ukazywanie

odpowiednich wzorców istnieje możliwość kształtowania pożądanych postaw dzieci

i młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie.

Od uczestników oczekuje się zaplanowania, przygotowania i udziału w wycieczce będącej

dla nich wyzwaniem. Kładzie się w niej nacisk na współpracę w grupie i samodzielność,

a także kształtowanie umiejętności niezbędnych w dorosłym życiu oraz przewidywanie

konsekwencji własnych działań.

Uczestnicy wspólnie planują wyjazd lub pieszą wędrówkę, ustalają datę, miejsce

i listę potrzebnych rzeczy do zabrania. Do zaliczenia zadań w tej sekcji można wykorzystać

udział w „zielonej szkole” lub turnusie rehabilitacyjnym. Szczególną uwagę należy zwrócić

na samodzielność, samoobsługę, bezpieczeństwo i odpowiednie przygotowanie uczestników.

W okresie przygotowawczym odbywa się cykl szkoleń z zakresu udzielania pierwszej

pomocy, spotkanie z pielęgniarką szkolną, praktyczne ćwiczenie umiejętności potrzebnych

w trakcie realizacji zadania (korzystanie ze środków komunikacji).

Przykład 1:

Temat: Wycieczka do Krynicy-Zdroju odbywająca się podczas wyprawy kwalifikacyjnej do

Muszyny Złockie.

Cel główny:

zwiedzanie najważniejszych zabytków i poznanie atrakcyjnych miejsc w Krynicy.

Cele szczegółowe:

poznanie podstawowych informacji na temat miasta Krynica-Zdrój, jego historii oraz

jego charakterystycznych miejsc,

26

przestrzeganie i stosowanie zasad bezpieczeństwa w czasie wycieczki,

nabywanie umiejętności korzystania z rozkładu jazdy,

ćwiczenie umiejętności kupowania biletu autobusowego,

doskonalenie umiejętności odliczania odpowiedniej kwoty pieniędzy i dokonywania

drobnych zakupów.

Metody:

metoda asymilacji wiedzy

metody waloryzacyjne: impresyjne, ekspresyjne

metoda praktycznego działania

Formy:

zajęcia w grupie

Przebieg zajęć:

1. Faza wstępna

Przypomnienie obowiązującego na wyjeździe regulaminu (zał. nr 1).

Przypomnienie zasad zachowania się w miejscu publicznym oraz w środkach

transportu publicznego.

Przedstawienie prezentacji zawierającej podstawowe informacje na temat Krynicy

Górskiej.

Podział uczestników na trzy grupy.

2. Faza zasadnicza

Przygotowanie do wyjścia: gromadzenie ekwipunku potrzebnego w trakcie wycieczki.

Korzystanie z rozkładu jazdy, zakup biletów.

Zwiedzanie, rozpoznawanie i nazywanie charakterystycznych miejsc w Krynicy:

deptak, Stary Dom Zdrojowy, Muzeum Nikifora, Pijalnia Wód Zdrojowych, Góra

Parkowa – wyjazd kolejką.

27

3. Faza końcowa – zajęcia plastyczne

Wykonanie plakatu dotyczącego zwiedzanych miejsc – praca w grupach.

Prezentacja i wspólna ocena wykonanych prac.

Załącznik nr 1 – Regulamin wycieczki

1. ZACHOWUJEMY SIĘ W SPOSÓB ZDYSCYPLINOWANY I KULTURALNY.

2. KORZYSTAMY Z POMOCY WYCHOWAWCÓW.

3. INFORMUJEMY WYCHOWAWCÓW O EWENTUALNYCH DOLEGLIWOŚCIACH.

4. NA SZLAKACH TURYSTYCZNYCH ZACHOWUJMY CISZĘ, NIE ŚMIECIMY, NIE

NISZCZYMY ZIELENI, NIE PŁOSZYMY ZWIERZĄT.

5. TRAKTUJEMY Z NALEŻYTYM SZACUNKIEM OBIEKTY ZABYTKOWE I EKSPONATY

MUZEALNE.

6. PRZESTRZEGAMY PRZEPISÓW RUCHU DROGOWEGO, ZACHOWUJEMY OSTROŻNOŚĆ

NA ULICACH I W INNYCH MIEJSCACH, W KTÓRYCH MOŻE GROZIĆ JAKIEKOLWIEK

NIEBEZPIECZEŃSTWO.

7. POZOSTAWIAMY CZYSTOŚĆ I PORZĄDEK W ŚRODKACH TRANSPORTU ORAZ W INNYCH

MIEJSCACH POBYTU.

8. NIE ODDALAMY SIĘ OD GRUPY.

Regulamin wycieczki - PCS

28

Zdjęcia z wycieczki

Zdj. nr 1. Pijalnia Główna w Krynicy-Zdroju

29

Zdj. nr 2. Pijalnia Główna w Krynicy-Zdroju

Zdj. nr 3. Wyjazd kolejką szynową na Górę Parkową

30

Zdj. nr 4. Góra Parkowa

Przykład 2:

opracowanie: Marzena Nowak

Temat: Zwiedzanie Cerkwi grecko-katolickiej św. Dymitra w Muszynie Złockie

Cel główny:

poznanie historii Cerkwi św. Dymitra.

Cele szczegółowe:

zaznajomienie z definicją słów: cerkiew, ikona, budowa sakralna,

dostrzeganie piękna i charakterystycznych cech budowli sakralnych,

budzenie szacunku do zabytków kultury polskiej,

kształtowanie umiejętności szukania śladów historii w terenie,

doskonalenie obsługi komputera, wykorzystanie nabytych umiejętności do edycji

tekstów, obróbki grafiki,

doskonalenie technik szkolnych,

31

kształtowanie umiejętności właściwego i bezpiecznego zachowania się podczas

wycieczki,

doskonalenie umiejętności pracy w grupie,

kształtowanie u wychowanków prawidłowej postawy wobec otaczającego środowiska.

Metody:

metody waloryzacyjne: impresyjne, ekspresyjne

metoda praktycznego działania

metoda asymilacji wiedzy

Formy pracy:

zbiorowa, indywidualna

Przebieg zajęć:

1. Faza wstępna

Pokaz multimedialny w Programie Power Point .

Quiz tematyczny z pytaniami zamkniętymi do wyboru (załącznik nr 1).

Zaznajomienie wychowanków z regulaminem wycieczki.

2. Faza zasadnicza

Zwiedzanie cerkwi św. Dymitra

Odczytanie informacji dotyczących cerkwi na tablicy mieszczącej się obok budynku

sakralnego.

Zwracanie uwagi na ikony oraz charakterystyczną budowę cerkwi.

Zwiedzanie cmentarza znajdującego się nieopodal cerkwi.

Powrót do Ośrodka Wypoczynkowego ,, Edyta’’.

3. Faza końcowa

Praca plastyczna pt. „Cerkiew św. Dymitra moimi oczami” – wydrapywanka.

Podsumowanie zajęć, ocena prac.

32

Zał. nr 1. Quiz tematyczny

1. Patronem omawianej cerkwi jest :

a)św. Antonii

b)św. Dymitr

2. Cerkiew św. Dymitra leży w :

a)Krakowie

b) Muszynie Złockie

3. Cerkiew św. Dymitra funkcjonowała jako parafia :

a) japońsko- katolicka

b)grecko- katolicka

4. Poniższe zdjęcie przedstawia:

a) Kościół Mariacki

b)Cerkiew św. Dymitra

5. Budowla sakralna to:

a) Inna nazwa bloku mieszkalny

b) Inna nazwa na miejsce święte- kościół

6. Ikona to :

a) Obraz przedstawiający świętych

b) Obraz przedstawiający pejzaż górski

7. Cerkiew w języku staropolskim oznaczała :

a) Szkołę

b) Kościół

33

Zdjęcia z wycieczki

Zdj. nr 1. Tablica informacyjna

Zdj. nr 2. Cerkiew św. Dymitra

34

.

Zdj. nr 3. Wnętrze cerkwi

Zdj. nr 4. - Pamiątkowe zdjęcie

35

4. Sekcja REKREACJA FIZYCZNA

opracowanie: Ewa Spyra – Mielniczek, Barbara Wędzonka

Sekcja rekreacja fizyczna rozwija świadomość sportową, uczy patrzeć na sport

i aktywność ruchową jako na wartościową rozrywkę i część zdrowego stylu życia. Korzystny

wpływ aktywności fizycznej widoczny jest w wielu sferach życia osoby niepełnosprawnej

intelektualnie. Kształtuje ona postawy wobec wysiłku fizycznego, wyzwala pozytywne

emocje, pozwala na rozładowanie negatywnych napięć, wprowadza w życie ład i harmonię.

Celem tej sekcji jest wspieranie integracji i rozwijanie wrażliwości na sport. Każdy

uczestnik programu powinien regularnie uczestniczyć w zajęciach fizycznych. Należy dążyć

do tego, aby uczniowie świadomie uczestniczyli w zajęciach i umieli wykorzystać nabyte

umiejętności ruchowe w życiu.

Przykład 1:

Temat: Start niski i bieg na krótkim dystansie.

Cel główny:

nabywanie i utrwalanie umiejętność startu niskiego z bloków startowych i biegu na

krótkim dystansie.

Cele szczegółowe:

ćwiczenie prawidłowej pozycji ciała podczas startu niskiego z bloków startowych,

prawidłowa reakcja na wydawane komendy,

ćwiczenie szybkości biegu,

rozwijanie umiejętność samodzielności działań i samokontroli.

Metody i formy:

zabawowa

zabawowo-naśladowcza,

zadaniowa

pokaz

36

Przebieg zajęć:

1. Faza wstępna

Ćwiczenia orientacyjno-porządkowe: zbiórka, powitanie, sprawdzenie obecności,

podanie zadań lekcji.

Zabawa ożywiająca „Dzień i noc”.

Rozgrzewka.

2. Faza zasadnicza

Bieg: Start niski z bloków startowych-doskonalenie.

Przypomnienie pozycji startowej i komend( pokaz i objaśnienie).

Przyjmowanie pozycji startowej z wybiegnięciem kilku kroków w przód.

Przyjmowanie pozycji startowej z bloków startowych.

Start niski z bloków startowych na sygnał i bieg na krótkim odcinku.

Start niski z bloków startowych na sygnał i bieg na odcinku 20m z pomiarem czasu.

3. Faza końcowa

Zabawa uspokajająca: „Kto zmienił miejsce”- ćwiczący w kole przyjmują w czasie

zabawy pozycję w siadzie skrzyżnym, korygując swoją postawę.

Zakończenie lekcji: - omówienie lekcji, pożegnanie.

37

Zdjęcia z zajęć

Zdj. nr 1. Rozgrzewka przed biegiem

Zdj. nr 2 Start niski z bloków startowych na sygnał i bieg

na krótkim odcinku

38

Przykład 2:

Temat: Nauka prowadzenia piłki w unihokeju.

Cel główny:

ćwiczenie prawidłowego prowadzenia piłki podczas gry w unihokeja.

Cele szczegółowe:

przestrzeganie obowiązujących zasad bezpieczeństwa podczas gry,

doskonalenie umiejętności współdziałania w zespole,

ćwiczenie umiejętności zastosowania poznanego elementu technicznego w grze

uproszczonej,

rozwijanie zręczności, zwinności, szybkości reakcji, siły uderzenia, celności

i orientacji przestrzennej.

Metody:

naśladowcza

zadaniowa

pokaz

Formy:

indywidualna i zbiorowa

Przebieg zajęć:

1. Faza wstępna

Ćwiczenia orientacyjno-porządkowe:

zbiórka, powitanie, sprawdzenie obecności, podanie zadań lekcji.

Zabawa ożywiająca „Bieg z kijem po wyznaczonej trasie”.

Ćwiczenia kształtujące przygotowujące do realizacji zadań.

39

2. Faza zasadnicza

Ćwiczenia techniczne:

prowadzenie piłki w marszu po prostej, prowadzenie jedną i druga stroną łopatki

(pokaz i objaśnienie).

Prowadzenie piłki w marszu z lekkimi uderzeniami.

Prowadzenie piłki w marszu z omijaniem stojaków.

Prowadzenie pił kipo liniach sali gimnastycznej.

Gra: Podaj piłkę dwa razy” -piłkę należy podawać dwa razy między uczniami jednego

zespołu, stopniowo utrudniając przez zwiększenie ilości podań.

3. Faza końcowa

Zabawa uspokajająca: „Unihoc”- dzieci siedzą na obwodzie koła, wyznaczone dziecko

odwraca się tyłem do pozostałych i ma zgadnąć, kto wołał „ unihoc”.

Zakończenie lekcji: - omówienie lekcji, pożegnanie.

Zdjęcia z zajęć:

Zdj. nr 1. Bieg z kijem po wyznaczonej trasie

40

Zdj. nr 2. Prowadzenie piłki w marszu z omijaniem stojaków

5. Sekcja STYL ŻYCIA

opracowanie: Dorota Choroszy - Ferst, Luba Cybułka

Praca w tej sekcji skupia się wokół modułów obejmujących podstawowe umiejętności

życiowe oraz w miarę zdobywania kolejnych Nagród wokół modułów obejmujących

zaawansowane czynności życiowe. Wśród bloków tematycznych obejmujących dane moduły

znajdują się: sztuka kulinarna, bezpieczeństwo w domu i na drodze, zdrowie, pierwsza

pomoc, środowisko, zdrowa żywność, prowadzenie domu, ekologia, wolontariat, umiejętności

komunikowania się, umiejętności korzystania z komputera, moja społeczność. Realizacja

projektów w ramach tej sekcji koreluje z programem edukacyjno-wychowawczym na różnych

etapach edukacyjnych.

41

Przykład 1:

Temat zajęć: Sałatka owocowa.

Cel główny:

wykonanie sałatki owocowej.

Cele szczegółowe :

utrwalanie znajomości przepisów BHP podczas zajęć w pracowni gospodarstwa

domowego,

kształtowanie nawyków prawidłowego odżywiania – piramida żywieniowa,

ćwiczenie umiejętności rozpoznawania i nazywania owoców,

ćwiczenie umiejętności prawidłowego posługiwania się przepisem kulinarnym,

ćwiczenie umiejętności nakrywania do stołu i estetycznego spożywania posiłków,

kształtowanie nawyków oszczędzania wody i środków czystości podczas pracy.

Metody:

Pogadanka, rozmowa kierowana

Praktycznego działania

Praca z tekstem i materiałem ilustracyjnym

Formy:

indywidualna i zbiorowa

Przebieg zajęć:

1. Przypomnienie regulaminu pracowni oraz zasad bezpiecznej obsługi sprzętu

gospodarstwa domowego.

2. Omówienie zasad prawidłowego odżywiania ze szczególnym uwzględnieniem roli

witamin w diecie – piramida żywieniowa.

3. Założenie odzieży ochronnej, zabiegi higieniczne.

4. Czytanie i omawianie przepisu (tekst lub forma graficzna).

5. Przygotowanie stanowisk pracy (przybory kuchenne, owoce).

42

6. Wykonanie sałatki owocowej wg przepisu.

7. Porządkowanie miejsca pracy.

8. Nakrywanie do stołu i estetyczne spożywanie przygotowanej sałatki.

9. Porządkowanie pracowni po zajęciach.

10. Podsumowanie zajęć.

Piramida Żywieniowa wykorzystana podczas zajęć

43

Symbole PCS używane podczas zajęć

44

Zdjęcia z zajęć

Zdj. nr 1. Prezentacja przygotowanej sałatki owocowej oraz owocowych szaszłyków

45

Zdj. nr 2. Tarcie jabłek

Przykład 2:

Temat: Dbaj o serce.

Cel główny:

promowanie zdrowego stylu życia - profilaktyka chorób serca.

Cele szczegółowe:

doskonalenie umiejętności wykonywania działań matematycznych,

ćwiczenie umiejętności posługiwania się kalkulatorem,

ćwiczenie umiejętności lokalizowania serca w swoim ciele,

zapoznanie z funkcją serca w organizmie człowieka i koniecznością dbania o nie,

zapoznanie z podstawowymi czynnikami wpływającymi na zdrowie naszego serca:

odpowiednie odżywianie, ćwiczenia fizyczne.

46

Metody:

oglądowe

zajęć praktycznych

słowne

Formy:

Indywidualne i grupowe.

Przebieg zajęć :

1. Wprowadzenie do tematu zajęć poprzez rozwiązanie łamigłówki:

rozwiązywanie zadań matematycznych,

odnalezienie wyniku na planszy,

ułożenie obrazka przedstawiającego serce.

2. Pogadanka na temat funkcji serca w organizmie człowieka

określenie położenia serca w naszym ciele,

słuchanie bicia serca za pomocą stetoskopu.

3. Segregowanie kartoników z hasłami przedstawiającymi różne czynniki wpływające na

kondycję naszego serca (pozytywne i negatywne).

4. Segregowanie produktów żywnościowych ze względu na ich wpływ na kondycję naszego

serca.

5. Wykonanie prostych układów ruchowych przy muzyce.

6. Określanie stanów emocjonalnych na podstawie wyrazu twarzy przedstawionych na

„portretach emocjonalnych”. Próba określenia znaczenia emocji dla zdrowia naszego

serca.

7. Nauka „oddechu usuwającego napięcie”.

8. Scenka dramowa „Dziękuję, nie palę”.

9. Rozwiązanie testu obrazkowego ukazującego sytuacje korzystne i niekorzystne dla

naszego serca.

10. Podsumowanie zajęć.

47

Zał. nr 1. Plansza z ukrytym obrazkiem

48

Zał. nr 2. Plansza po nałożeniu puzzli

49

Zał. nr 3. Test obrazkowy

50

IV. Przykłady wykorzystania Programu The Gateway Award

w Round Oak School and Support Service, Warwick,

Wielka Brytania

Opracowanie: Klaudia Piotrowska – Madej

Wszystkie zamieszczone poniżej materiały dotyczące pięciu sekcji Programu

The Gateway Award zostały przygotowane i opracowane przez pracowników oraz

wychowanków Round Oak School and Support Service w Warwick, w Wielkiej Brytanii.

51

Sekcja HOBBY- zachęcanie uczestnika do rozwijania własnych, indywidualnych

zainteresowań.

Fragment materiałów przygotowanych w Round Oak School and Support Service

w Warwick, UK dotyczących działania magnesu.

52

Sekcja USŁUGI - wykonywanie pracy mającej na celu pomaganie innym członkom danej

społeczności.

Fragment materiałów Round Oak School and Support Service w Warwick, UK

wykorzystanych podczas zajęć dotyczących nauki procesu farbowania.

53

Sekcja PRZYGODA I WYZWANIE - przygotowanie i wzięcie udziału w wycieczce

będącej zarazem wyzwaniem.

Fragment gazetki wydanej przez Round Oak School and Support Service w Warwick, UK,

dotyczącej wyjazdu wychowanków do centrum zabaw wodnych oraz zajęć z koniem.

54

Sekcja REKREACJA FIZYCZNA - udział uczestnika w jednej z zaplanowanych form

aktywności fizycznej (sport).

Fragment gazetki sportowej dotyczącej Olimpiad Specjalnych wydanej przez Round Oak

School and Support Service w Warwick, UK.

55

Sekcja STYL ŹYCIA - zachęcanie do uzyskiwania przez uczestników samodzielności

i niezależności.

Fragment książki kucharskiej- składniki potrzebne do wykonanie makaronu z serem,

przygotowanej w Round Oak School and Support Service w Warwick, UK

56

V. Zakończenie:

Prezentowany poradnik jest krótką refleksją z wymiany doświadczeń VETPRO

w ramach programu Leonardo da Vinci. Zawarte w nim scenariusze są przykładem

możliwości zastosowania programu The Gateway Award w praktyce szkolnej w pracy

z uczniami z niepełnosprawnością intelektualną. Nasza placówka ciągle rozwija swoje

możliwości a pracownicy poszerzają swoje doświadczenia, zdobywają wiedzę oraz poszukują

nowych metod pracy. Mamy nadzieje, że poradnik przybliżył Państwu założenia programu

The Gateway Award, a także pozwoli wykorzystać elementy poradnika w codziennej

praktyce. Pragniemy poszerzać zdobyte doświadczenie i uczestniczyć w nowych projektach

wymiany dzieląc się naszą wiedzą i czerpiąc wiedzę od naszych krajowych i zagranicznych

partnerów, do czego zachęcamy wszystkich pracowników oświaty i edukacji. Niech nasze

doświadczenie będzie dla Państwa inspiracją do poszerzania swoich działań a także szeroko

rozumianej współpracy miedzy placówkami edukacyjnymi szczególnie zajmującymi się

kształceniem, wychowaniem i opieką osób z niepełnosprawnością intelektualną.