Program „The Gateway Award” formą pracy z młodzieżą ... · 5 I. Wprowadzenie opracowanie:...
-
Upload
truongminh -
Category
Documents
-
view
213 -
download
0
Transcript of Program „The Gateway Award” formą pracy z młodzieżą ... · 5 I. Wprowadzenie opracowanie:...
„Nauka nie ma żadnej ojczyzny,
gdyż wiedza ludzka obejmuje cały świat.”
Ludwik Pasteur
Program „The Gateway Award”
formą pracy z młodzieżą niepełnosprawną intelektualnie
Poradnik metodyczny
Praca zbiorowa
Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy nr 3
im. Kornela Makuszyńskiego
ul. Praska 64 30-322 Kraków
Kraków, październik 2011
2
SPIS TREŚCI
I. Wprowadzenie…………………………………………………………………………….5
1. Założenia Programu The Gateway Award…………………………………………...5
2. Cele i zadania………………………………………………………………………...5
3. Korzyści płynące dla uczniów z uczestnictwa w Programie The Gateway Award... 6
II. Realizacja podstawy programowej kształcenia ogólnego dla Szkół Specjalnych
Przysposabiających do Pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu
umiarkowanym lub znacznym a Program TGA………………………………………..7
III. Sekcje Programu TGA- przykładowe scenariusze zajęć………………………………8
1. Sekcja HOBBY………………………………………………………………………8
2. Sekcja USŁUGI…………………………………………………………………….19
3. Sekcja PRZYGODA I WYZWANIE………………………………………………25
4. Sekcja REKREAKCJA FIZYCZNA……………………………………………….35
5. Sekcja STYL ŻYCIA……………………………………………………………….40
IV. Przykłady wykorzystania Programu The Gateway Award w Round Oak School and
Support Service, Warwick, Wielka Brytania………………………………………….50
V. Zakończenie………………………………………………………………………………56
AUTORZY:
1. Małgorzata Kulka
2. Elżbieta Wolniewicz
3. Ewa Jarecka
4. Dorota Choroszy- Ferst
5. Marta Czerny
6. Luba Cybułka
7. Ewa Nałęcz Kłos
8. Janusz Łata
9. Elżbieta Pasternak
10. Klaudia Piotrowska –Madej
11. Ewa Spyra –Mielniczek
12. Halina Oliwa
13. Barbara Wędzonka
3
Z przyjemnością oddajemy w Państwa ręce publikację, która w swoim założeniu ma
przybliżyć możliwości, jakie oferuje Program wymiany doświadczeń Leonardo da Vinci –
VETPRO. Celem programu jest:
1. Poprawa pod względem ilościowym i jakościowym europejskiej mobilności osób
uczestniczących w początkowym etapie kształcenia i szkolenia zawodowego;
2. Poprawa pod względem ilościowym i jakościowym współpracy między instytucjami
oferującymi możliwości kształcenia zawodowego z Europie;
3. Ułatwienie rozwoju innowacyjnych praktyk w dziedzinie kształcenia i szkolenia
zawodowego na poziomie innym niż szkolnictwo wyższe oraz ich przenoszenie
z jednego państwa do drugiego;
4. Poprawa przejrzystości i uznawalności kwalifikacji oraz kompetencji w tym nabytych
w toku kształcenia pozaformalnego i nieformalnego;
5. Nauka branżowych języków obcych oraz poznawanie dziedzictwa kulturowego państw
europejskich;
6. Tworzenie innowacyjnych, opartych na nowych technologiach, treści nauczania, usług,
praktyk oraz metodologii uczenia się przez całe życie.
Jednym z nowych zadań, jakie stoją przed dyrektorem szkoły jest podjęcie współpracy
międzynarodowej.
Rozmyślając o tym, zaczęłam się zastanawiać - a jak to jest z moją małą szkołą, którą
kieruję już od czterech lat? Jak wygląda moja szkoła na tle szkół europejskich? Czy naszej
4
ofercie edukacyjnej nadajemy wymiar europejski?
Od kilku lat z uwagi na bardzo dobrą bazę technodydaktyczną, wspaniałą kadrę
doświadczonych specjalistów, ciekawą ofertę edukacyjną staliśmy się szkołą wizytowaną
przez nauczycieli i inne osoby związane z edukacją w Wielkiej Brytanii, Niemczech, Szwecji,
Norwegii, Ukrainie. W 2000 roku nawiązaliśmy współpracę z angielską królewską fundacją
MENCAP. Podczas mającej miejsce w 2008 r. wizyty przygotowawczej w ramach programu
Leonardo da Vinci nawiązano kontakt z instytucjami zajmującymi się kształceniem,
wychowaniem i opieką nad osobami niepełnosprawnymi intelektualnie w Wielkiej Brytanii.
W lipcu 2011 r. trzynastu nauczycieli wzięło udział w programie wymiany doświadczeń
Leonardo da Vinci VETPRO z partnerskimi placówkami w Wielkiej Brytanii.
Było to dla nas niezwykłe przeżycie i nowe doświadczenie. Poszerzyliśmy wiedzę
z zakresu metod pracy z uczniem niepełnosprawnym, poznaliśmy organizację pracy, bazę
i wyposażenie angielskich placówek.
Założyliśmy, że produktem końcowym projektu będzie krótki poradnik metodyczny,
w którym zaprezentujemy scenariusze zajęć w poszczególnych sekcjach Programu TGA.
Zapraszamy wszystkich nauczycieli i wychowawców pracujących z dziećmi
i młodzieżą z głębszą niepełnosprawnością intelektualną do lektury.
Więcej informacji możecie Państwo uzyskać bezpośrednio w naszej placówce oraz na
stronie WWW Ośrodka. Bogate doświadczenie w realizacji programu TGA pozwalają dzielić
się wiedzą i doświadczeniem z innymi.
Zachęcamy do uczestnictwa w wymianach międzynarodowych w ramach
różnorodnych programów Funduszu Rozwoju Systemu Edukacji pozwalających na włączanie
się polskich placówek w europejską przestrzeń edukacyjną.
Kolejnym etapem uczestnictwa w Programie „Uczenie się przez całe życie” będzie
aplikacja wniosku o wymianę młodzieży ze Szkoły Przysposabiającej do Pracy.
W październiku 2011 r. miała miejsce wizyta przygotowawcza w Finlandii, która
umożliwi realizację trójstronnych projektów mobilności w układzie: Polska –Anglia -
Finlandia .
mgr inż. Małgorzata Kulka
Dyrektor SOSW nr 3
5
I. Wprowadzenie
opracowanie: Ewa Nałęcz Kłos
1. Założenia Programu The Gateway Award
Program TGA kładzie szczególny nacisk na promowanie oraz rozwijanie
indywidualnych zdolności oraz zainteresowań uczestników. Pozwala on na osiągnięcie
zamierzonych celów, a szczególnie zwiększenie stopnia autonomii uczestników i poczucia
pewności siebie.
Program opiera się na dziewięciu zasadach przewodnich:
rozwój osobisty
praca dla społeczności
dokonywanie wyboru
odmienność
elastyczność
współpraca
włączenie
zdrowie
rozrywka.
2. Cele i zadania
The Gateway Award jest wymagającym i ekscytującym programem zadań
opracowanym w celu stymulowania osobistego rozwoju, zwiększenia zaufania i umożliwiania
młodym i dorosłym ludziom realizacji ich ambicji.
Mottem, które przyświeca naszej pracy tą metodą jest „learning disability” - „uczenie
niepełnosprawności”, rozumianej w dwóch aspektach: uczenie niepełnosprawnych celem
podniesienia ich kompetencji społecznych i uczenie społeczeństwa, czym jest
niepełnosprawność. Aspekt pierwszy ujmuje wszystkie procesy rewalidacji jednostek
niepełnosprawnych intelektualnie pod kątem włączenia ich do pełnego funkcjonowania
w życiu. Drugi aspekt ujmuje szeroko zakrojoną działalność w kontekście: promocji
6
programu, szkoleń dla innych placówek, akcji integrujących z lokalnymi społecznościami
i placówkami.
Adaptacja programu na terenie Polski uwzględniając obydwa aspekty, dostosowuje je do
lokalnych możliwości.
Motywacja i zaangażowanie uczestników pozytywnie wpływa na osiągane efekty.
Wzmocnieniem tej motywacji jest system nagród w skład, którego wchodzą trzy kolejno po
sobie następujące nagrody: NAGRODA BRĄZOWA, NAGRODA SREBRNA oraz
NAGRODA ZŁOTA. Każda z nich stawia uczestnikowi wymagania w zakresie pięciu
podstawowych aktywności tj. hobby, usługi, przygoda i wyzwanie, rekreacja fizyczna, styl
życia.
3. Korzyści płynące dla uczniów z uczestnictwa w Programie The Gateway
Award:
The Gateway Award jest programem, który w szerokim aspekcie rozwija
umiejętności komunikacyjne i psychospołeczne każdego z uczestników, co
umożliwia bycie im niezależnym i odnalezienie własnego miejsca
w społeczeństwie.
To program pełnej aktywizacji wychowanków z dysfunkcją intelektualną.
Systematyczna praca w programie TGA w konsekwencji prowadzi do
zapewnienia uczestnikom poczucia bezpieczeństwa, niezależności,
przewidywalności zdarzeń oraz wzmacnia poczucie własnej wartości.
Program stanowi inspirację do alternatywnych sposobów pracy z jednostką
niepełnosprawną intelektualnie.
Praca programem TGA wymaga od nauczyciela/wychowawcy
kreatywności i większego zaangażowania.
7
II. Realizacja podstawy programowej kształcenia ogólnego dla Szkół
Specjalnych Przysposabiających do Pracy dla uczniów z upośledzeniem
umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym a Program TGA
opracowanie: Ewa Nałęcz Kłos
Wskazania ogólne zawarte w Podstawie Programowej1:
1. „Szkoła specjalna przysposabiająca do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym
w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami
sprzężonymi przygotowuje młodzież do pełnienia różnych ról społecznych oraz
autonomicznego (na miarę ich możliwości rozwojowych) i aktywnego dorosłego życia.
2. Edukacja uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym
oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi polega na całościowej i jednoczesnej
realizacji funkcji dydaktycznej, wychowawczej, opiekuńczej i profilaktycznej szkoły,
z uwzględnieniem specyficznych form i metod pracy oraz zasad nauczania, opisanych przez
współczesne nauki społeczno-pedagogiczne.
3. Kształcenie uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub
znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi jest dostosowane do potrzeb
edukacyjnych i możliwości psychofizycznych uczniów. Kształcenie obejmuje:
1) kształcenie ogólne umożliwiające utrwalenie i poszerzenie zakresu posiadanej
wiedzy i nabywanie nowych umiejętności,
2) przysposobienie do pracy rozumiane jako: kształtowanie właściwych postaw
wobec pracy, przyswajanie podstawowej wiedzy o pracy i poznawanie typowych
sytuacji związanych z pracą, uczenie wykonywania różnych prac, w tym
porządkowych i pomocniczych, oraz opanowanie podstawowych umiejętności
1 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r w sprawie podstawy programowej
wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół – zał nr 7 (Dz. U. 2009
nr 4 poz. 17)
8
i czynności pracy, a także przygotowanie do podjęcia samodzielnej lub
wspomaganej pracy na określonym stanowisku na wolnym lub chronionym
rynku pracy.”
Porównując, widoczne staje się, że cele i założenia Programu TGA zgodne są
z obowiązującą Podstawą Programową .
W oparciu o przeprowadzoną w SOSW nr 3 Innowację Pedagogiczną w latach 2008-
2011 stwierdza się, że program TGA może być jedną z form realizacji podstawy programowej
na wszystkich etapach edukacyjnych. Cele edukacyjne zawarte w podstawie programowej
oraz założenia programu TGA są wzajemnie kompatybilne.
III. Sekcje Programu TGA – przykładowe scenariusze zajęć
1. Sekcja HOBBY
opracowanie: Halina Oliwa, Elżbieta Pasternak
Sekcja „Hobby” składa się z trzech grup: Kolekcje, Sztuka i rzemiosło, Rozrywka.
Sekcja – kolekcje obejmuje gromadzenie i kolekcjonowanie wybranych przez uczestnika
programu przedmiotów w sposób uporządkowany i pozwalający na prezentację
zgromadzonych zbiorów. Na poziomie złotej nagrody istotne jest, aby uczestnicy spotykali
się w celu wzajemnej prezentacji swoich kolekcji, dyskusji o sposobach rozwijania hobby.
Sekcja - sztuka i rzemiosło obejmuje wszelkiego rodzaju prace praktyczne.
Sekcja ta pozwala na stopniowe usamodzielnianie jej uczestników. Celem nadrzędnym jest
samodzielne wykonanie i zaprezentowanie swojego produktu lub wytworu.
Sekcja - rozrywka obejmuje różnorodne formy aktywności, które uczestnik może realizować
indywidualnie i grupowo. Pozwalają one na ciekawe i twórcze spędzanie wolnego czasu,
umożliwiając jego uczestnikom poszerzanie zainteresowań oraz wszechstronny rozwój
osobistych i życiowych umiejętności.
Każdy z uczestników wybiera sobie taki rodzaj hobby, jaki pozostaje w kręgu jego
osobistych zainteresowań. Zawarta w programie lista jest tylko przykładem np. kolekcji, lecz
wybór i rodzaj należy wyłącznie do uczestnika.
9
Znaczącym celem jest rozwijanie zainteresowań oraz zdobywanie i pogłębianie wiedzy wokół
wybranego tematu.
W ramach sekcji „sztuka i rzemiosło” oraz „rozrywka” opracowano i realizowano
projekt „Naucz mnie kolego” – składający się z 3 działów tematycznych:
„Młody informatyk”
„Młody artysta”
„Młody kucharz” .
Czas trwania projektu: jeden rok szkolny.
Cel główny projektu:
usamodzielnianie uczniów.
Cele szczegółowe:
stymulowanie wszechstronnego rozwoju uczniów,
wzbogacanie wiedzy o otaczającym świecie,
zdobycie praktycznych umiejętności niezbędnych do samodzielnego funkcjonowania
w przyszłości,
kształtowanie umiejętności logicznego myślenia, koncentracji, spostrzegawczości
i koordynacji wzrokowo- ruchowej,
ćwiczenie umiejętności udzielania pomocy i proszenia o nią,
rozwijanie umiejętności współpracy w małych zespołach,
integracja uczniów,
uwrażliwienie na potrzeby innych,
budzenie uczuć opiekuńczych, chęci niesienia pomocy mniej sprawnym kolegom,
podniesienie poczucia własnej wartości,
eliminowanie zachowań niepożądanych.
Rodzaj i tematyka realizowanych zajęć uzależnione były od bieżących wydarzeń,
w życiu szkoły oraz tradycji społecznych i kulturowych.
10
Krótki opis projektu
Projekt skierowany jest do uczniów Szkoły Przysposabiającej do Pracy oraz
uczniów Szkoły Podstawowej. Starsi uczniowie pomagają, wspierają, instruują młodszych
w nabywaniu umiejętności w zakresie wymienionych działów.
Każdy bardziej sprawny uczeń miał pod opieką kolegę o mniejszych możliwościach
psychofizycznych, dla którego był przewodnikiem i nauczycielem.
Opiekunowie – wychowawcy klas planowali poszczególne zajęcia, zapewniali bezpieczne
warunki pracy, rozdzielali zadania, dyskretnie czuwali nad ich realizacją pozwalając na jak
najbardziej samodzielne funkcjonowanie uczniów.
W zakresie działu „Młody informatyk” – uczniowie nabywali umiejętności
obsługi multimedialnych programów komputerowych, gier dydaktycznych, programów
graficznych, doskonalili umiejętność pisania tekstów na komputerze, uczyli się
bezpiecznego korzystania z Internetu.
W zakresie działu „Młody artysta” uczestnicy projektu poznawali i wykorzystywali
w pracy różne techniki plastyczne, stosowali różnorodne materiały i narzędzia, uczyli się
wykorzystywać surowce wtórne w swoich pracach. Realizacja zadań uwrażliwiała uczniów na
estetykę dekorowanych przez nich pomieszczeń szkolnych, uczyła szacunku do efektów pracy
innych, pozwalała na sprawianie radości z obdarowywania własnoręcznie wykonywanymi
prezentami. Uwrażliwiała uczniów na sztukę, umożliwiała wspólne cieszenie się
z odniesionych sukcesów.
Uczestnicy projektu rozwijali swoje umiejętności taneczne i recytatorskie w trakcie
przygotowywania szkolnych imprez artystycznych. Poznawali tańce narodowe i integracyjne,
rozwijali koordynację wzrokowo- słuchowo- ruchową. Uczniowie odnosili sukcesy w trakcie
występów artystycznych , byli oklaskiwani przez rodziców, kolegów i nauczycieli, co
w znacznym stopniu podnosiło ich poczucie własnej wartości oraz świadomość nabycia
nowych, atrakcyjnych umiejętności.
W zakresie działu „ Młody kucharz” – uczniowie nabywali podstawowe
wiadomości z zakresu zdrowego odżywiania, zasad bezpiecznej obsługi sprzętu
gospodarstwa domowego, poznawali przepisy na przygotowanie różnorodnych potraw
.Poznawali tradycyjne dania i wypieki związane ze świętami oraz imprezami
11
okolicznościowymi. Ćwiczyli umiejętność planowania i prawidłowej organizacji pracy
z zachowaniem zasad higieny i bezpieczeństwa.
W czasie tych zajęć dążyli do samodzielności w przygotowaniu warsztatu pracy
oraz jego porządkowaniu po zakończonych zajęciach.
Stosowane metody pracy:
metoda praktycznego działania
obserwacja
instruktaż „krok po kroku”
pogadanka
gry dydaktyczne
pokaz
metoda problemowa oparta na twórczej aktywności dziecka.
Efektem wprowadzenia i realizacji programu było:
rozwijanie umiejętności obsługi sprzętu komputerowego i programów
multimedialnych przez uczniów,
poszerzenie wiedzy obu grup, zapoznanie młodszych z komputerowymi
programami edukacyjnymi,
rozwijanie funkcji poznawczych ( było to możliwe tylko dzięki organizacji zajęć
„ jeden na jeden”),
rozwijanie praktycznych umiejętności z zakresu gospodarstwa domowego
nabywanie umiejętności samoobsługowych,
swobodne posługiwanie się różnymi technikami plastycznymi dzięki pomocy
i wsparciu starszych uczniów,
nabywanie umiejętności tanecznych wykorzystywanych w trakcie
przygotowywanych imprez szkolnych ( tworzenie par- starszy – młodszy),
integracja grupy – między „opiekunami a podopiecznymi” nawiązały się o bliższe
więzi ( starsi czuli się odpowiedzialni za „zdanych” na ich pomoc kolegów,
a młodsi „otworzyli się” na starszych uzyskując od nich wsparcie),
eliminacja zachowań agresywnych ( młodsi zainteresowani nowym rodzajem zajęć
rozładowywali napięcie w trakcie realizacji proponowanych zadań, starsi
12
zaabsorbowani „ swoją pracą” nie mieli czasu na negatywne kontakty
z rówieśnikami),
podniesienie poczucia własnej wartości wszystkich uczestników programu ( starsi
zrozumieli , że posiadają wiedzę i umiejętności , którymi mogą się podzielić, młodsi
czuli się w centrum zainteresowania),
poprawa umiejętności współpracy z drugą osobą ( partnerzy nauczyli się słuchać
i rozumieć siebie nawzajem).
Ponadto program umożliwił wszystkim uczestnikom projektu pełniejszy
i wszechstronniejszy udział w życiu rodzinnym i społecznym.
Przykład 1:
Temat: „Wiosenna łąka”.
Cel główny:
wykonanie pracy zbiorowej- dekoracja klasy szkolnej.
Cele szczegółowe:
przypomnienie i utrwalenie zasad zachowania w trakcie zajęć plastycznych,
doskonalenie sprawności manualnych, grafomotorycznych, koordynacji wzrokowo-
ruchowej oraz technik plastycznych,
ćwiczenie umiejętności wycinania po linii falistej,
kształtowanie poczucia estetyki i inwencji twórczej,
rozwijanie i stymulowanie wyobraźni twórczej, pobudzenie ekspresji plastycznej,
utrwalanie znajomości barw podstawowych i pochodnych,
kształtowanie pozytywnego stosunku do przyrody.
Metody:
pokaz
rozmowa kierowana
działania praktyczne
13
instruktaż ”krok po kroku”
praca z publikacjami popularno-naukowymi
Formy:
praca indywidualna i zbiorowa
praca w parach
Przebieg zajęć:
1. Przypomnienie zasad zachowania w trakcie wykonywania prac plastycznych.
2. Założenie odzieży ochronnej, przygotowanie stanowiska pracy.
3. Wyznaczanie par (rola opiekuna- zadania).
4. Oglądanie albumów przyrodniczych, ilustracji łąki, odwoływanie się do obserwacji
i przeżyć dzieci.
5. Wybór zadań dla poszczególnych par (elementy pracy zbiorowej).
6. Realizacja zadań wg własnej inwencji twórczej.
7. Wspólne przygotowanie tła.
8. Komponowanie dzieła plastycznego z wykonanych elementów.
9. Czynności higieniczno-porządkowe.
10. Wspólna ocena wykonanej pracy, dekorowanie klasy.
15
Zdj. nr 2. Wypełnianie konturów pastelami, farbami
Przykład 2:
Temat: „Świąteczne pierniki”- podarunki dla najbliższych z okazji Świąt Bożego
Narodzenia.
Cel główny:
kultywowanie tradycji związanych ze Świętami Bożego Narodzenia.
Cele szczegółowe:
przypomnienie i utrwalenie regulaminu pracowni gospodarstwa domowego,
BHP obsługi sprzętu gospodarstwa domowego,
nabywanie umiejętności pieczenia pierników,
doskonalenie umiejętności ozdabiania ciastek,
ćwiczenie sprawności manualnych,
kształtowanie poczucia estetyki,
ćwiczenie umiejętności stosowania form grzecznościowych i składania życzeń
okolicznościowych,
16
doskonalenie technik szkolnych,
utrwalenie nawyków higienicznych i porządkowych.
Metody:
pogadanka
pokaz
działania praktyczne
praca z tekstem (przepis)
instruktaż „krok po kroku”
Formy:
praca indywidualna i zbiorowa
praca w parach
Przebieg zajęć:
1. Przypomnienie regulaminu pracowni oraz zasad bezpiecznej obsługi sprzętu
gospodarstwa domowego.
2. Założenie odzieży ochronnej, zabiegi higieniczne.
3. Czytanie i omawianie przepisu.
4. Przygotowanie stanowisk pracy (przybory kuchenne, artykuły spożywcze-
omówienie).
5. Wyznaczanie par (rola opiekuna- zadania).
6. Wykonywanie pierników (odmierzanie artykułów spożywczych, zagniatanie ciasta,
7. Wykrawanie świątecznych kształtów, pieczenie).
8. Ozdabianie ciastek wg. pomysłu i inicjatywy dzieci.
9. Czynności higieniczno-porządkowe.
10. Pakowanie prezentów.
11. Ćwiczenie umiejętności składania życzeń.
12. Podsumowanie zajęć.
19
Zdj. nr 2. Degustacja świątecznych pierników
2. Sekcja USŁUGI
opracowanie: Marta Czerny, Ewa Nałęcz Kłos
W ramach tej sekcji uczestnicy mają wykazać się pracami na rzecz innych osób,
szkoły, do której uczęszczają, organizacji, innych placówek, domu rodzinnego. Wykonując
praktyczne usługi każdy uczestnik ma swój wkład w życie społeczne a także tworzy poczucie
własnej samoświadomości. Usługi można podejmować grupowo lub indywidualnie. Aby były
one bardziej efektywne ważne jest zrozumienie przez uczestników zasad funkcjonowania
organizacji, której pomagają lub potrzeb tych, którymi się opiekują. Możliwe jest w ramach
„przysposobienia do pracy” odbywanie systematycznych zajęć na rzecz innych podmiotów
tzw. praktyk. Bardzo istotne jest uwzględnienie indywidualnych predyspozycji uczestnika.
Świadczone usługi mogą dotyczyć między innymi: pomocy w organizacji imprez, prac
ogrodniczych, zbieranie materiałów wtórnych, pomoc w domu, przedszkolu, żłobku,
projektów ekologicznych, opieki nad zwierzętami, pracy w kawiarni, sklepiku.
Przykład 1:
Temat: Pielęgnowanie roślin ogrodowych wiosną.
Cel główny:
poznanie zasad pielęgnacji roślin ogrodowych,
nabywanie i ćwiczenie umiejętności wykonywania prostych prac ogrodniczych.
20
Cele szczegółowe:
poznanie i stosowanie w praktyce zasad BHP w czasie pracy,
poznawanie i nazywanie wybranych wiosennych kwiatów ogrodowych i warunków
ich hodowli,
opanowanie umiejętności wykonywania prostych prac ogrodniczych,
ćwiczenie czynności takich jak: podlewanie, przesadzanie, nawożenie
i odchwaszczanie,
rozpoznawanie i prawidłowe korzystanie z narzędzi niezbędnych do prac w ogrodzie.
Metoda :
praktycznego działania
Formy :
indywidualne i grupowe
Przebieg zajęć:
1. Pogadanka na temat bezpiecznego posługiwania się narzędziami.
2. Zapoznanie się z nazwami i przeznaczeniem narzędzi.
3. Instrukcja dotycząca korzystania z narzędzi.
4. Ustalenie kolejności wykonywanych prac w ogrodzie/zajęcia indywidualne
dostosowane do możliwości każdego ucznia.
5. Przydzielenie prac uczniom.
6. Praca pod nadzorem nauczyciela.
7. Omawianie wykonanej pracy.
8. Planowanie kolejnych zadań.
23
Przykład 2
Temat: Prace porządkowe w kawiarni.
Cel główny
nabywanie umiejętności wykonywania prac porządkowych na rzecz innych osób.
Cele szczegółowe :
ćwiczenie umiejętności odkurzania, zamiatania, wycierania stolików, mycia
podłogi kanap,
bezpieczne i prawidłowe posługiwanie się narzędziami potrzebnymi do wykonania
pracy,
doskonalenie umiejętności współpracy w grupie,
kształtowanie umiejętności zachowania się w miejscach publicznych,
Forma:
indywidualna i grupowa
Przebieg zajęć:
1. Omówienie przez opiekuna zakresu prac do wykonania.
2. Planowanie kolejności wykonywanych czynności porządkowych.
3. Przydzielenie zadań poszczególnym uczniom.
4. Przygotowanie niezbędnych narzędzi i środków czystości.
5. Przypomnienie zasad bezpiecznego korzystania ze środków czystości.
6. Wykonanie przydzielonych prac pod kierunkiem opiekuna.
7. Uporządkowanie narzędzi pracy.
8. Podsumowanie i ocena.
25
3. Sekcja PRZYGODA I WYZWANIE
opracowanie: Ewa Jarecka, Janusz Łata
To sekcja, której głównym zadaniem jest przygotowanie wyprawy lub wycieczki.
Ma zachęcać do zabawy, odkrywania i doceniania środowiska. Poprzez ukazywanie
odpowiednich wzorców istnieje możliwość kształtowania pożądanych postaw dzieci
i młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie.
Od uczestników oczekuje się zaplanowania, przygotowania i udziału w wycieczce będącej
dla nich wyzwaniem. Kładzie się w niej nacisk na współpracę w grupie i samodzielność,
a także kształtowanie umiejętności niezbędnych w dorosłym życiu oraz przewidywanie
konsekwencji własnych działań.
Uczestnicy wspólnie planują wyjazd lub pieszą wędrówkę, ustalają datę, miejsce
i listę potrzebnych rzeczy do zabrania. Do zaliczenia zadań w tej sekcji można wykorzystać
udział w „zielonej szkole” lub turnusie rehabilitacyjnym. Szczególną uwagę należy zwrócić
na samodzielność, samoobsługę, bezpieczeństwo i odpowiednie przygotowanie uczestników.
W okresie przygotowawczym odbywa się cykl szkoleń z zakresu udzielania pierwszej
pomocy, spotkanie z pielęgniarką szkolną, praktyczne ćwiczenie umiejętności potrzebnych
w trakcie realizacji zadania (korzystanie ze środków komunikacji).
Przykład 1:
Temat: Wycieczka do Krynicy-Zdroju odbywająca się podczas wyprawy kwalifikacyjnej do
Muszyny Złockie.
Cel główny:
zwiedzanie najważniejszych zabytków i poznanie atrakcyjnych miejsc w Krynicy.
Cele szczegółowe:
poznanie podstawowych informacji na temat miasta Krynica-Zdrój, jego historii oraz
jego charakterystycznych miejsc,
26
przestrzeganie i stosowanie zasad bezpieczeństwa w czasie wycieczki,
nabywanie umiejętności korzystania z rozkładu jazdy,
ćwiczenie umiejętności kupowania biletu autobusowego,
doskonalenie umiejętności odliczania odpowiedniej kwoty pieniędzy i dokonywania
drobnych zakupów.
Metody:
metoda asymilacji wiedzy
metody waloryzacyjne: impresyjne, ekspresyjne
metoda praktycznego działania
Formy:
zajęcia w grupie
Przebieg zajęć:
1. Faza wstępna
Przypomnienie obowiązującego na wyjeździe regulaminu (zał. nr 1).
Przypomnienie zasad zachowania się w miejscu publicznym oraz w środkach
transportu publicznego.
Przedstawienie prezentacji zawierającej podstawowe informacje na temat Krynicy
Górskiej.
Podział uczestników na trzy grupy.
2. Faza zasadnicza
Przygotowanie do wyjścia: gromadzenie ekwipunku potrzebnego w trakcie wycieczki.
Korzystanie z rozkładu jazdy, zakup biletów.
Zwiedzanie, rozpoznawanie i nazywanie charakterystycznych miejsc w Krynicy:
deptak, Stary Dom Zdrojowy, Muzeum Nikifora, Pijalnia Wód Zdrojowych, Góra
Parkowa – wyjazd kolejką.
27
3. Faza końcowa – zajęcia plastyczne
Wykonanie plakatu dotyczącego zwiedzanych miejsc – praca w grupach.
Prezentacja i wspólna ocena wykonanych prac.
Załącznik nr 1 – Regulamin wycieczki
1. ZACHOWUJEMY SIĘ W SPOSÓB ZDYSCYPLINOWANY I KULTURALNY.
2. KORZYSTAMY Z POMOCY WYCHOWAWCÓW.
3. INFORMUJEMY WYCHOWAWCÓW O EWENTUALNYCH DOLEGLIWOŚCIACH.
4. NA SZLAKACH TURYSTYCZNYCH ZACHOWUJMY CISZĘ, NIE ŚMIECIMY, NIE
NISZCZYMY ZIELENI, NIE PŁOSZYMY ZWIERZĄT.
5. TRAKTUJEMY Z NALEŻYTYM SZACUNKIEM OBIEKTY ZABYTKOWE I EKSPONATY
MUZEALNE.
6. PRZESTRZEGAMY PRZEPISÓW RUCHU DROGOWEGO, ZACHOWUJEMY OSTROŻNOŚĆ
NA ULICACH I W INNYCH MIEJSCACH, W KTÓRYCH MOŻE GROZIĆ JAKIEKOLWIEK
NIEBEZPIECZEŃSTWO.
7. POZOSTAWIAMY CZYSTOŚĆ I PORZĄDEK W ŚRODKACH TRANSPORTU ORAZ W INNYCH
MIEJSCACH POBYTU.
8. NIE ODDALAMY SIĘ OD GRUPY.
Regulamin wycieczki - PCS
30
Zdj. nr 4. Góra Parkowa
Przykład 2:
opracowanie: Marzena Nowak
Temat: Zwiedzanie Cerkwi grecko-katolickiej św. Dymitra w Muszynie Złockie
Cel główny:
poznanie historii Cerkwi św. Dymitra.
Cele szczegółowe:
zaznajomienie z definicją słów: cerkiew, ikona, budowa sakralna,
dostrzeganie piękna i charakterystycznych cech budowli sakralnych,
budzenie szacunku do zabytków kultury polskiej,
kształtowanie umiejętności szukania śladów historii w terenie,
doskonalenie obsługi komputera, wykorzystanie nabytych umiejętności do edycji
tekstów, obróbki grafiki,
doskonalenie technik szkolnych,
31
kształtowanie umiejętności właściwego i bezpiecznego zachowania się podczas
wycieczki,
doskonalenie umiejętności pracy w grupie,
kształtowanie u wychowanków prawidłowej postawy wobec otaczającego środowiska.
Metody:
metody waloryzacyjne: impresyjne, ekspresyjne
metoda praktycznego działania
metoda asymilacji wiedzy
Formy pracy:
zbiorowa, indywidualna
Przebieg zajęć:
1. Faza wstępna
Pokaz multimedialny w Programie Power Point .
Quiz tematyczny z pytaniami zamkniętymi do wyboru (załącznik nr 1).
Zaznajomienie wychowanków z regulaminem wycieczki.
2. Faza zasadnicza
Zwiedzanie cerkwi św. Dymitra
Odczytanie informacji dotyczących cerkwi na tablicy mieszczącej się obok budynku
sakralnego.
Zwracanie uwagi na ikony oraz charakterystyczną budowę cerkwi.
Zwiedzanie cmentarza znajdującego się nieopodal cerkwi.
Powrót do Ośrodka Wypoczynkowego ,, Edyta’’.
3. Faza końcowa
Praca plastyczna pt. „Cerkiew św. Dymitra moimi oczami” – wydrapywanka.
Podsumowanie zajęć, ocena prac.
32
Zał. nr 1. Quiz tematyczny
1. Patronem omawianej cerkwi jest :
a)św. Antonii
b)św. Dymitr
2. Cerkiew św. Dymitra leży w :
a)Krakowie
b) Muszynie Złockie
3. Cerkiew św. Dymitra funkcjonowała jako parafia :
a) japońsko- katolicka
b)grecko- katolicka
4. Poniższe zdjęcie przedstawia:
a) Kościół Mariacki
b)Cerkiew św. Dymitra
5. Budowla sakralna to:
a) Inna nazwa bloku mieszkalny
b) Inna nazwa na miejsce święte- kościół
6. Ikona to :
a) Obraz przedstawiający świętych
b) Obraz przedstawiający pejzaż górski
7. Cerkiew w języku staropolskim oznaczała :
a) Szkołę
b) Kościół
35
4. Sekcja REKREACJA FIZYCZNA
opracowanie: Ewa Spyra – Mielniczek, Barbara Wędzonka
Sekcja rekreacja fizyczna rozwija świadomość sportową, uczy patrzeć na sport
i aktywność ruchową jako na wartościową rozrywkę i część zdrowego stylu życia. Korzystny
wpływ aktywności fizycznej widoczny jest w wielu sferach życia osoby niepełnosprawnej
intelektualnie. Kształtuje ona postawy wobec wysiłku fizycznego, wyzwala pozytywne
emocje, pozwala na rozładowanie negatywnych napięć, wprowadza w życie ład i harmonię.
Celem tej sekcji jest wspieranie integracji i rozwijanie wrażliwości na sport. Każdy
uczestnik programu powinien regularnie uczestniczyć w zajęciach fizycznych. Należy dążyć
do tego, aby uczniowie świadomie uczestniczyli w zajęciach i umieli wykorzystać nabyte
umiejętności ruchowe w życiu.
Przykład 1:
Temat: Start niski i bieg na krótkim dystansie.
Cel główny:
nabywanie i utrwalanie umiejętność startu niskiego z bloków startowych i biegu na
krótkim dystansie.
Cele szczegółowe:
ćwiczenie prawidłowej pozycji ciała podczas startu niskiego z bloków startowych,
prawidłowa reakcja na wydawane komendy,
ćwiczenie szybkości biegu,
rozwijanie umiejętność samodzielności działań i samokontroli.
Metody i formy:
zabawowa
zabawowo-naśladowcza,
zadaniowa
pokaz
36
Przebieg zajęć:
1. Faza wstępna
Ćwiczenia orientacyjno-porządkowe: zbiórka, powitanie, sprawdzenie obecności,
podanie zadań lekcji.
Zabawa ożywiająca „Dzień i noc”.
Rozgrzewka.
2. Faza zasadnicza
Bieg: Start niski z bloków startowych-doskonalenie.
Przypomnienie pozycji startowej i komend( pokaz i objaśnienie).
Przyjmowanie pozycji startowej z wybiegnięciem kilku kroków w przód.
Przyjmowanie pozycji startowej z bloków startowych.
Start niski z bloków startowych na sygnał i bieg na krótkim odcinku.
Start niski z bloków startowych na sygnał i bieg na odcinku 20m z pomiarem czasu.
3. Faza końcowa
Zabawa uspokajająca: „Kto zmienił miejsce”- ćwiczący w kole przyjmują w czasie
zabawy pozycję w siadzie skrzyżnym, korygując swoją postawę.
Zakończenie lekcji: - omówienie lekcji, pożegnanie.
37
Zdjęcia z zajęć
Zdj. nr 1. Rozgrzewka przed biegiem
Zdj. nr 2 Start niski z bloków startowych na sygnał i bieg
na krótkim odcinku
38
Przykład 2:
Temat: Nauka prowadzenia piłki w unihokeju.
Cel główny:
ćwiczenie prawidłowego prowadzenia piłki podczas gry w unihokeja.
Cele szczegółowe:
przestrzeganie obowiązujących zasad bezpieczeństwa podczas gry,
doskonalenie umiejętności współdziałania w zespole,
ćwiczenie umiejętności zastosowania poznanego elementu technicznego w grze
uproszczonej,
rozwijanie zręczności, zwinności, szybkości reakcji, siły uderzenia, celności
i orientacji przestrzennej.
Metody:
naśladowcza
zadaniowa
pokaz
Formy:
indywidualna i zbiorowa
Przebieg zajęć:
1. Faza wstępna
Ćwiczenia orientacyjno-porządkowe:
zbiórka, powitanie, sprawdzenie obecności, podanie zadań lekcji.
Zabawa ożywiająca „Bieg z kijem po wyznaczonej trasie”.
Ćwiczenia kształtujące przygotowujące do realizacji zadań.
39
2. Faza zasadnicza
Ćwiczenia techniczne:
prowadzenie piłki w marszu po prostej, prowadzenie jedną i druga stroną łopatki
(pokaz i objaśnienie).
Prowadzenie piłki w marszu z lekkimi uderzeniami.
Prowadzenie piłki w marszu z omijaniem stojaków.
Prowadzenie pił kipo liniach sali gimnastycznej.
Gra: Podaj piłkę dwa razy” -piłkę należy podawać dwa razy między uczniami jednego
zespołu, stopniowo utrudniając przez zwiększenie ilości podań.
3. Faza końcowa
Zabawa uspokajająca: „Unihoc”- dzieci siedzą na obwodzie koła, wyznaczone dziecko
odwraca się tyłem do pozostałych i ma zgadnąć, kto wołał „ unihoc”.
Zakończenie lekcji: - omówienie lekcji, pożegnanie.
Zdjęcia z zajęć:
Zdj. nr 1. Bieg z kijem po wyznaczonej trasie
40
Zdj. nr 2. Prowadzenie piłki w marszu z omijaniem stojaków
5. Sekcja STYL ŻYCIA
opracowanie: Dorota Choroszy - Ferst, Luba Cybułka
Praca w tej sekcji skupia się wokół modułów obejmujących podstawowe umiejętności
życiowe oraz w miarę zdobywania kolejnych Nagród wokół modułów obejmujących
zaawansowane czynności życiowe. Wśród bloków tematycznych obejmujących dane moduły
znajdują się: sztuka kulinarna, bezpieczeństwo w domu i na drodze, zdrowie, pierwsza
pomoc, środowisko, zdrowa żywność, prowadzenie domu, ekologia, wolontariat, umiejętności
komunikowania się, umiejętności korzystania z komputera, moja społeczność. Realizacja
projektów w ramach tej sekcji koreluje z programem edukacyjno-wychowawczym na różnych
etapach edukacyjnych.
41
Przykład 1:
Temat zajęć: Sałatka owocowa.
Cel główny:
wykonanie sałatki owocowej.
Cele szczegółowe :
utrwalanie znajomości przepisów BHP podczas zajęć w pracowni gospodarstwa
domowego,
kształtowanie nawyków prawidłowego odżywiania – piramida żywieniowa,
ćwiczenie umiejętności rozpoznawania i nazywania owoców,
ćwiczenie umiejętności prawidłowego posługiwania się przepisem kulinarnym,
ćwiczenie umiejętności nakrywania do stołu i estetycznego spożywania posiłków,
kształtowanie nawyków oszczędzania wody i środków czystości podczas pracy.
Metody:
Pogadanka, rozmowa kierowana
Praktycznego działania
Praca z tekstem i materiałem ilustracyjnym
Formy:
indywidualna i zbiorowa
Przebieg zajęć:
1. Przypomnienie regulaminu pracowni oraz zasad bezpiecznej obsługi sprzętu
gospodarstwa domowego.
2. Omówienie zasad prawidłowego odżywiania ze szczególnym uwzględnieniem roli
witamin w diecie – piramida żywieniowa.
3. Założenie odzieży ochronnej, zabiegi higieniczne.
4. Czytanie i omawianie przepisu (tekst lub forma graficzna).
5. Przygotowanie stanowisk pracy (przybory kuchenne, owoce).
42
6. Wykonanie sałatki owocowej wg przepisu.
7. Porządkowanie miejsca pracy.
8. Nakrywanie do stołu i estetyczne spożywanie przygotowanej sałatki.
9. Porządkowanie pracowni po zajęciach.
10. Podsumowanie zajęć.
Piramida Żywieniowa wykorzystana podczas zajęć
45
Zdj. nr 2. Tarcie jabłek
Przykład 2:
Temat: Dbaj o serce.
Cel główny:
promowanie zdrowego stylu życia - profilaktyka chorób serca.
Cele szczegółowe:
doskonalenie umiejętności wykonywania działań matematycznych,
ćwiczenie umiejętności posługiwania się kalkulatorem,
ćwiczenie umiejętności lokalizowania serca w swoim ciele,
zapoznanie z funkcją serca w organizmie człowieka i koniecznością dbania o nie,
zapoznanie z podstawowymi czynnikami wpływającymi na zdrowie naszego serca:
odpowiednie odżywianie, ćwiczenia fizyczne.
46
Metody:
oglądowe
zajęć praktycznych
słowne
Formy:
Indywidualne i grupowe.
Przebieg zajęć :
1. Wprowadzenie do tematu zajęć poprzez rozwiązanie łamigłówki:
rozwiązywanie zadań matematycznych,
odnalezienie wyniku na planszy,
ułożenie obrazka przedstawiającego serce.
2. Pogadanka na temat funkcji serca w organizmie człowieka
określenie położenia serca w naszym ciele,
słuchanie bicia serca za pomocą stetoskopu.
3. Segregowanie kartoników z hasłami przedstawiającymi różne czynniki wpływające na
kondycję naszego serca (pozytywne i negatywne).
4. Segregowanie produktów żywnościowych ze względu na ich wpływ na kondycję naszego
serca.
5. Wykonanie prostych układów ruchowych przy muzyce.
6. Określanie stanów emocjonalnych na podstawie wyrazu twarzy przedstawionych na
„portretach emocjonalnych”. Próba określenia znaczenia emocji dla zdrowia naszego
serca.
7. Nauka „oddechu usuwającego napięcie”.
8. Scenka dramowa „Dziękuję, nie palę”.
9. Rozwiązanie testu obrazkowego ukazującego sytuacje korzystne i niekorzystne dla
naszego serca.
10. Podsumowanie zajęć.
50
IV. Przykłady wykorzystania Programu The Gateway Award
w Round Oak School and Support Service, Warwick,
Wielka Brytania
Opracowanie: Klaudia Piotrowska – Madej
Wszystkie zamieszczone poniżej materiały dotyczące pięciu sekcji Programu
The Gateway Award zostały przygotowane i opracowane przez pracowników oraz
wychowanków Round Oak School and Support Service w Warwick, w Wielkiej Brytanii.
51
Sekcja HOBBY- zachęcanie uczestnika do rozwijania własnych, indywidualnych
zainteresowań.
Fragment materiałów przygotowanych w Round Oak School and Support Service
w Warwick, UK dotyczących działania magnesu.
52
Sekcja USŁUGI - wykonywanie pracy mającej na celu pomaganie innym członkom danej
społeczności.
Fragment materiałów Round Oak School and Support Service w Warwick, UK
wykorzystanych podczas zajęć dotyczących nauki procesu farbowania.
53
Sekcja PRZYGODA I WYZWANIE - przygotowanie i wzięcie udziału w wycieczce
będącej zarazem wyzwaniem.
Fragment gazetki wydanej przez Round Oak School and Support Service w Warwick, UK,
dotyczącej wyjazdu wychowanków do centrum zabaw wodnych oraz zajęć z koniem.
54
Sekcja REKREACJA FIZYCZNA - udział uczestnika w jednej z zaplanowanych form
aktywności fizycznej (sport).
Fragment gazetki sportowej dotyczącej Olimpiad Specjalnych wydanej przez Round Oak
School and Support Service w Warwick, UK.
55
Sekcja STYL ŹYCIA - zachęcanie do uzyskiwania przez uczestników samodzielności
i niezależności.
Fragment książki kucharskiej- składniki potrzebne do wykonanie makaronu z serem,
przygotowanej w Round Oak School and Support Service w Warwick, UK
56
V. Zakończenie:
Prezentowany poradnik jest krótką refleksją z wymiany doświadczeń VETPRO
w ramach programu Leonardo da Vinci. Zawarte w nim scenariusze są przykładem
możliwości zastosowania programu The Gateway Award w praktyce szkolnej w pracy
z uczniami z niepełnosprawnością intelektualną. Nasza placówka ciągle rozwija swoje
możliwości a pracownicy poszerzają swoje doświadczenia, zdobywają wiedzę oraz poszukują
nowych metod pracy. Mamy nadzieje, że poradnik przybliżył Państwu założenia programu
The Gateway Award, a także pozwoli wykorzystać elementy poradnika w codziennej
praktyce. Pragniemy poszerzać zdobyte doświadczenie i uczestniczyć w nowych projektach
wymiany dzieląc się naszą wiedzą i czerpiąc wiedzę od naszych krajowych i zagranicznych
partnerów, do czego zachęcamy wszystkich pracowników oświaty i edukacji. Niech nasze
doświadczenie będzie dla Państwa inspiracją do poszerzania swoich działań a także szeroko
rozumianej współpracy miedzy placówkami edukacyjnymi szczególnie zajmującymi się
kształceniem, wychowaniem i opieką osób z niepełnosprawnością intelektualną.