PROGRAM :„ STOP HCV” 2011

KONFERENCJA WOJEWÓDZKA

„ EPIDEM IOLOGIA ZAK AZEN HCV”

Olsztyn 15.02.2011.

dr n. med. Feliks JarockiWSSE OLSZTYN

WIRUSOWE ZAPALENIE WATROBY TYPU C

Zakazenia HCV pr zebiegaja z malo charakterystycznymi objawami lub sa bezobjawowe.

Powoduja istotne szkody:- zdr owotne,- ekonomiczne,- spoleczne

Rozpowszechnienie zakazen HCV

WZW B WZW C

SwiatAfryka i Azja 74% wg. WHO 3% np. Senegal 90% zak. ludzi np. Tanzania 95% zak. ludzi

od 1 - 1,5% 3%przewlekle zapalenia przewlekle zapalenia

L. Zakazen 350- 400mln. 170 – 300 mln.Umiera 0,5 mln. (marskosc watroby, rak).

ROZPOW SZECH NI ENI E ZAKAZEN HCV NA SW I ECI E

§ Zdjecie tyt rozp zak HCV na swiecie 3 slajd

WZW C swiatowy problem zdrowotny

170 – 200mln ludzi zakazonych,

3% populacj i na swiecie,

szacuje sie, ze smier telnosc z powodu HCV moze siepotr oic w ciagu nastepnych 10-20 lat.

§

§

§

EUROPA:

L iczba zakazonych HCV: 7,3 – 8,8 mln,

Zapadalnosc: >1,2% kraje poludniowo-wschodnie

<0,1% kraje pólnocne,

Zgony 86 tysiecy osób rocznie,

Glówna przyczyna przeszczepien watroby (Uwe Sieber t, NicolaiM uhlberger, Stefan Zeuzem 2008).

ROZPOWSZECHNIENIE ZAKAZEN HCV W POLSCE

- oficjalna rejestracje zachor owan na WZW C rozpoczeto w Polsce w 1997 r oku, notujac rocznie od okolo 800 do 3 tysiecy zgloszen, pr zy czym polowa z nich pochodzi la ze stacj i kr wiodawstwa,

ROZPOWSZECHNIENIE ZAKAZEN HCV W POLSCE

- nieprecyzyjna ocena epidemiologiczna wskutek bezobjawowosci i braku czynnego pr zesiewu,

- brak danych oraz oceny epidemiologicznejw zakresie powiklan zakazen HCV, to jest marskosci i raka watr obowokomór kowego.

Polska

WZW B WZW C

1 -1,5% Zakazeni 1,9 – 4%

450 000 L iczba zakazen 750 000

Woj. W-ML. Ludnosci 1.427 000 Zak. HCV 21405

ROK L. Zachorowanw Polsce

Zapadalnoscw Polsce

L. Zachorowanw woj . W-M

Zapadalnoscw woj . W-M

2006 3025 7,7 35 2,5

2007 2811 1,2 32 2,2

2008 2393 6,2 17 1,2

2009 1939 wg def. 2005

5,0 24 1,7

1891 wg def. 2009

4,9 25 1,8

2010 1941 wg def. 2005

5,0 39 2,7

2178 wg def. 2009

5,7 39 2,7

Liczb a zach or ow an i w sk azn ik zap ad aln osci n a W ZW C

w Po lsce i w o j . W - M l at ach 2 0 0 6 - 2 0 1 0

L iczba nosicieli HBV i HCVw woj . W-M w latach 2003/2006

9,51368,91272010

Hbs (+) anty – HCV (+)

Rok l . zak.wsk.

wykrywalnoscil . zak.

wsk. wykrywalnosci

2003 212 14,8 178 12,5

2004 195 13,6 199 13,9

2005 176 12,3 234 16,4

2006 260 18,2 361 25,3

2007 253 17,7 268 18,8

2008 178 12,5 165 11,6

2009 136 12,5 143 10,0

Status serologiczny dializowanych pacjentów w woj . W-M 2002-2009

Rok L . dializo-wanych

Czestot liwoscbadania

pacj entów

L. dial. z wyn.

(+) /%

L. nowowykr . nosiciel i/%

L. Pacj u któr ych w ciagu roku wyst .

serokonwersj a

WZW B WZWC WZW B WZW C WZW B WZW C WZW B WZW C

2002 528 1/kwar t 1/6m-cy 18/3 68/13 - 2//0,3 1/0,2 3/0,5

2003 639 1/kwar t 1/6m-cy 20/3 73/11 7/1 9/1,4 - 5/0,7

2004 769 1/kwar t 1/6m-cy 17/2 79/10 6/0,7 19/2,4 6/0,7 6/0,7

2005 800 1/kwar t 1/6m-cy 24/3 81/10 3/0,3 9/1,1 1/0,1 4/0,5

2006 715 1/kwar t 1/6m-cy 18/2,5 78/11 1/0,1 7/1 1/0,1 5/0,7

2007 656 1/kwar t 1/6m-cy 20/3 70//11 4/0,6 14/2,3 2/0,3 1/0,1

2008 647 1/6m-cy 1/6m-cy 18/2,8 62/9,6 2/0,3 6/0,9 - 1/0,1

2009 683 1/6m-cy 1/6m-cy 9/1,3 70/10,2 1/0,1 0 0 0

2010 766 1/6m-cy 1/6m-cy 18 / 2,3 54 / 7 4 / 0,5 4 / 0,5 1 / 0,1 0

Badania p/cial anty - HCV i RNA HCVw LBEK WSSE w Olsztynie

Badania p/cial anty-HCV Badania RNA HCV

ROK Liczbabadan

L iczbawyników

(+)

% (+) wyników

Liczbabadan

L iczba. wyników

(+)

% (+) wyników

2007 1204 133 11

2008 1244 124 10

2009 878 97 11 72 17 23

2010 714 73 10 50 7 14

L iczba wykonanych badan anty - HCV

26 057L iczba anty – HCV (+)

496 1,9%

40% RNA HCV (+)Prof. Halota

Ryzyko dodatniego anty-HCV-cala populacja

U mezczyzn - 2 x wieksza

U mieszkajacych w miastach - 2 x wieksza

> 3 pobytów w szpitalu - o polowe wieksza

Przetoczenia kr wi pr zed 1992 r okiem - 3 x wieksza

Dozylnie pr zyjmujacy nar kotyki - 7 x wieksza

§

§

§

§

§

Kto choruje:

ZAK AZENIE WZWC

Personel sluzby zdrowia:- zakazenia analityków oraz pielegniarek i poloznych

Plec- czesciej mezczyzniNarkomani- 70% zakazonych- 90% u zakazonych HIVZaklady karne7,25% wsród osadzonych w 2008

Kto choruje:

Wiek: 18 – 30 l. - k-ty plciowe - wielopartnerstwo- agresywny seks- homoseksualizm

powyzej 65 roku zycia

60 - 70% - kontakty ze sl. zdrowiaSa to glównie zakazenia szpitalne:oddz. niezabiegowe,hematologia, dializoterapia.Halota - 80% osób korzystajacych z uslug sluzby.

654 badano, u 64 osób nie wykryto anty-HCV

Zakazenia zawodowe HCV

§

§

§

§

§

§

Gr upy zawodowego ryzyka:

1. personel medyczny,

2. strazacy, (ratownicy),

3. policjanci,

4. funkcjonar iusze,

Kazda osoba eksponowana na krew powinna byctestowana w kier unku zakazenia HCV.

JAK PRZENOSI SIE HCV:

Droga wertykalna

M atka zakazona wirusem WZW B i C moze zakazic

noworodka.

Zakazenie przy porodzie

W pierwszych tygodniach zycia (WZW C zakaza sieok. 5% noworodków)

U kobiety w ciazy oznaczyc antygen HBSi przeciwciala anty- HCVNoworodek urodzony z matki HBS + podacimmunoglobuline anty- HBS, HBIg i zaszczepic

Ø

Ø

Ø

Ø

JAK PRZENOSI SIE HCV

Droga wer tykalna

Karmienie piersia

Ciecie cesarskie zmniejsza ryzyko transmisj iu ciezar nych z wysoka wiremia

§

§

§

JAK PRZENOSI SIE HCV

Droga parenteralna

Do zakazen dochodzi w wyniku naruszenia ciaglosci tkanek - niedostateczna sterylizacja- endoskopie- niezmienianie rekawiczek- przetaczanie krwi

1/110 000 donacj i 1/360 000 do 1992r. od 1992r - anty-HCVod 2000r. – RNA - HCV

JAK PRZENOSI SIE HCVMycie rak

- badanie metoda obserwacj i:

2843 zdarzenia / 105h

rece mylo 48% personelu:

53% pielegniarek

30% lekarzy

Zwiekszenie czestosci mycia rak o 37,5% zmniejszalo czestoscbakter iemii o 67,5%!

§

§

§

§

§

§

JAK PRZENOSI SIE HCVWZW B WZW C

tatuaz

igly do przekluwania uszu

igly do akupunktury

gabinety kosmetyczne

gabinety fryzjerskie

wspólna szczoteczka do zebów

wspólna maszynka do golenia

60-70% zakazen wirusem C sa to zakazenia

szpitalne

§

§

§

§

§

§

§

§

JAK PRZENOSI SIE HCVDROGA HORYZONTALNA

WZW B WZW Cr zadkie ryzyko Szczepieni p/ WZW B (sa szczepieni) tylko nosiciele

p/ciala anty HCV wykryto u:0,5% krwiodawców3% chorych w oddz. chirurg.9% personelu oddz. dializ44% chorych dializowanych4% los. wybranych dzieci 70% narkomanów

1 - 6 m-cy Okres wylegania: 1 – 4 m-cy

WZW „ C”

Wirus HCV jest j ednoniciowym kwasem RNA o srednicy 50nm. Rodzina flavivir idae

wirus HCV wykazuje hepatotropizm – po wniknieciu namnaza sie w komórkach watroby i na drodze pobudzenia reakcj i odpornosciowych ustroju wywolujazmiany zapalne i martwicze w watrobie.

wirus HCV wykazuje równiez tropizm do mononuklearów krwi obwodowej .

§

§

WZW „ C”

Zidentyfikowany w 1989r. metoda biologii melekularnej

1990 anty - HCV (test immunoenzymatyczny Elisa)2000 RNA HCV

Wyróznia sie 6 glównych genotypów HCV ( 1-6),w kazdym kilka podtypów.

Genotypy 1,2,3 wystepuja na calym swiecie

Genotypy 4, 5 wystepuja w Afryce

Genotyp 6 wystepuje w Azj i

.

§

§

§

WZW „ C”

W Polsce u 70 - 80% osób zakazonych HCV

stwierdza sie:

genotyp 1b - który gor zej poddaje sie leczeniu,

genotyp 1a - 5%,

genotyp 3a - 17%,

genotyp 4c + a - ponizej 1%.

GEOGRAFICZNY ROZKLAD GENOTYPÓW HCV

W ZW C

§

§

§

§

Duza róznor odnosc genetyczna

oraz wysoka zdolnosc mutacj i

stanowi utr udnienie w pr zygotowaniu

szczepionki p/ko WZWC

STRATEGI A ZW ALCZANI A EPI DEMI I ZAKAZEN HCV:

§

§

§

zapobieganie nowym zakazeniom,

wczesne wykrywanie zakazen i skuteczne

leczenie chorych,

prowadzenie wlasciwego nadzoru.

ZAPOBI EGANI E N OW YM ZAKAZENI OM HCV

( PROFI LAKTYKA PI ERW OTNA)

§

§

§

§

poprawa bezpieczenstwa zabiegów przebiegajacychz naruszeniem ciaglosci tkanek,

zapobieganie i zwalczanie narkomanii,

unikanie zagrozen zwiazanych z niemedycznym uszkodzeniem skóry (zabiegi kosmetyczno – upiekszajace),

unikanie niebezpiecznych zachowan seksualnych.

ZAPOBI EGANI E N OW YM ZAKAZENI OM HCV

( PROFI LAKTYKA PI ERW OTNA)

M INIM ALIZACJA ZAWODOWEGO NARAZENIA

NA K REW POPRZEZ:

1. wybór procedur obciazonych niskim ryzykiem zakluc i skaleczen (np. zabiegi z uzyciem technik endoskopowych, uzywanie nozy termicznych, staplerów, itp.),

2. stosowanie srodków ochrony osobistej (okulary ochronne),

3. poslugiwanie sie „ bezpiecznym sprzetem”(systemy zamknietego poboru krwi, igly retrakcyjne, itp.).

W CZESNE W YKRYW ANI E/ SKUTECZNE LECZENI E OSÓB ZAKAZONYCH HCV

( PROFI LAKTYKA W TÓRNA)

ZWIEKSZENIE L ICZBY BADAN PRZESIEWOWYCH

ZWIEKSZENIE ODSETKA UJAWNIONYCHZAKAZEN

ZWIEKSZENIE M OZLIWOSCI WYDLUZENIA ZYCIA I POPRAWY JAKOSCI ZYCIA

EFEKTY W CZESNEGO W YKRYW ANI A I SKUTECZNEGO

LECZENI A OSÓB ZAKAZONYCH HCV

REDUKCJA OBCIAZENIA CHOROBA

ZM NIEJSZENIE L ICZBY ZAK AZONYCH I CHORYCH:

1. ZWIEK SZENIE L ICZBY WYLECZONYCH,

2. ZM NIEJSZENIE L ICZBY ZRÓDEL INFEK CJI,

3. OGRANICZENIE TRANSM ISJI ZAK AZENIA,

4. ZM NIEJSZENIE L ICZBY CHORYCH Z POWAZNYM I POWIKLANIAM I ZAK AZENIA.

DZIEKUJE ZA UWAGE

HARMONOGRAM REALIZACJI PROGRAMU STOP HCV

NA TERENIE WOJEWÓDZTWA W-M

Olsztyn 15.02.2011

dr n. med. Feliks JarockiWSSE OLSZTYN

CEL PROGRAMU:

Zwiekszenie wiedzy o:

- epidemiologii zakazen HCV

- czynnikach ryzyka,

- obrazie chor obowym,

- mozliwosciach leczenia,

profilaktyce zakazen HCV

oraz w efekcie zwiekszenie liczby badan

p/cial anty - HCV

-

-

PROGRAM OBEJMUJE:

1. Personel medyczny: lekar ze, pielegniar ki, laboranci - POZ

- szpitalnej opieki zdr owotnej .

2. Mlodziez szkól ponadgimnazjalnych.

POD HASLEM:

„ BADZ SWIADOM Y ZAGROZENA”

„ ZAPOBIEGAJ ZAKAZENIU”

„ WYKONAJ TEST NA HCV”

PROGRAM OBEJMUJE:

POZ

Program bedzie pr owadzony w kazdym powiecie!

W 1 duzej placówce POZ (5 lekar zy),

POZ -21,

po 1 z kazdego powiaty,

po 2 z powiatów gr odzkich.

PROGRAM OBEJM UJE:SZPITALE

12 szpitali specjalistycznych:

1. WOJ. SZPITAL SPEC. W OLSZTYNIE,2. SP. ZESPÓL GRUZLICY I CHORÓB PLUC,3. WOJ. SPEC. SZPITAL DZIECIECY,4. MIEJSKI SZPITAL ZESPOLONY W OLSZTYNIE,5. SZPITAL UNIWERSYTECKI Z PRZYCHODNIA SP ZOZ UWM

W OLSZTYNIE,6. SP ZOZ DZIALDOWO,7. SZPITAL POWIATOWY W BARTOSZYCACH,8. SP ZOZ SZPITAL POWIATOWY W GIZYCKU,9. POWIATOWY SZPITAL W ILAWIE,10. WOJ. SZPITAL ZESPOLONY W ELBLAGU,11. SP SZPITAL MIEJSKI ELBLAG,12. SP ZOZ DZIALDOWO.

PROGRAM OBEJMUJE:

SZPITALE

----

-

3 osoby z kierownictwa i nadzoru epidemiologicznego:dyrektor,kierownik Zespolu Zakazen Szpitalnych,pielegniarka epidemiologiczna,oraz:

- ordynatorzy,pielegniarki oddzialowe.

Dyrekcje pozostalych szpitali proszone sa o wlaczenie sie wprogram.

RAMY CZASOW E:

Luty – listopad 2011MODUL POZ

Luty 2011 – kwiecien 2011

Pozyskiwanie danych z:POZ do PSSE do 15 maja 2011

z PSSE do WSSE do 20 maja 2011

- podac liczbe wykonanych badan p/cial anty – HCV,- podac liczbe dodatnich wyników,

w miare mozliwosci porównac z rokiem poprzednim.

§

§

§§

§

-

MODUL SZPI TALE SPECJALI STYCZNE

Luty - wr zesien 2011.

Pozyskiwanie danych do 15 pazdzier nika do PSSE.

Z PSSE do WSSE do 20 pazdzier nika 2011

Szpitale – oddzialy chor ób zakaznych, poradnie chor ób zakaznych:

- podac liczbe wykonanych badan anty - HCV,

- podac liczbe wyników dodatnich,

- podac liczbe wykonanych badan RNA HCV,

- podac liczbe wyników dodatnich.

METODY REALI ZACJI :

POZ

1. Dyrektorzy placówek POZ zapraszani sa do udzialu w programie przez W-M PWIS (pismem potwierdzaja udzialw programie wlasciwej PSSE),

- wskazuja lekarzy wytypowanych do szkolenia i udzialu w programie,

- placówka zostanie zaopatrzona w mater ialy fachowe i informacyjne.

METODY REALI ZACJI

SZPITALE

§ 2. Dyrektorzy szpitali zapraszani sa do udzialu w programie przez W-M PWIS

(pismem potwierdzaja udzial w programie WSSE)

- wskazuja osoby wytypowane do szkolenia i udzialu w programie: ordynatorzy , pielegniarki oddzialowe.

METODY REALI ZACJI :

Osoby odpowiedzialne za realizacje programu w szpitalu (przewodniczacy Zespolu Zakazen Szpitalnych, pielegniarka epidemiologiczna) organizuja:

- szkolenie wewnetrzne,- monitoruja sytuacje epidemiologiczna placówki w zakresie zagrozen zwiazanych z HCV (liczba osób objetych badaniem, liczba wyników dodatnich),

K ontrola wewnetrzna dotyczaca przestrzegania procedur zwiazanych z bezpieczenstwem epidemiologicznym.

PLANOW ANE FORMY OCENY:

1. sprawozdania,

2. porównanie danych statystycznych z przed programu i po jego zakonczeniu,

3. listy uczestników,

4. ocena wykladowców,

5. K oordynator wojewódzki opracowuje raport i przekazuje do GIS.

GLÓW NE W SKAZANI A DO W YKONANI A BADAN W KI ERUNKU ZAKAZEN HCV

1. podwyzszona aktywnosc enzymów watrobowych2. powiekszenie watr oby,3. czeste pobieranie kr wi,4. czeste zabiegi chir urgiczne i stomatologiczne oraz

endoskopie,5. obecnosc kolczyków, tatuazy,6. stosowanie dozylnych i donosowych srodków

odur zajacych,7. przetoczenia kr wi pr zed 1993 r .

DI AGNOSTYKA HCV

§

§

1. - test przesiewowy

Pacjent z dodatnim wynikiem wymaga dalszej diagnostyki w jednostce specjalistycznej: oddzialobserwacyjno-zakazny lub poradnia chorób zakaznych.

2. - test wykrywajacy czynne zakazenie

oznaczenie p/cial anty – HCV

oznaczenie RNA HCV

PODSUMOW ANI E

1.Ukryta epidemia HCV

2. M ozna nad nia zapanowac pod warunkiem, wczesnego wykrywania p/cial anty-HCV

3.U wiekszosci chorych zakazenia HCV moze byc skutkiem zakazen szpitalnych.

4. Zakazenia HCV charakteryzuje bezobjawowosc lub skapoobjawowosc zakazen ostrych jak i przewleklych.

5. Niski wsk wykrywania zakazen HCV wynika z tego, ze oznaczania p/cial HCV nie jest refundowane przez NFZ w POZ.

§

§

§

Badz swiadomy zagrozenia,

Zapobiegaj zakazeniu,

Wykonaj test na HCV.

DZIEKUJE ZA UWAGE