PROJEKT

Program Rozwoju

Ochotniczych Straży Pożarnych w Wielkopolsce

na lata 2012-2020

Akceptacja:

Prezes ZOW OSP RP

……………………………..

Wielkopolski Komendant

Wojewódzki PSP w Poznaniu

………………………………

Poznań 2011

2

Niniejszy Program stanowi realizację STRATEGII ROZWOJU RATOWNICTWA I OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ DLA WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO NA LATA 2010 – 2020, zaakceptowaną przez

Komendanta Głównego PSP, Wojewodę Wielkopolskiego i Marszałka Województwa Wielkopolskiego

3

Opracowanie:

• mł. bryg. Adam Langner – Zastępca Wielkopolskiego Komendanta Wojewódzkiego

Państwowej Straży Pożarnej

• mł. kpt. Paweł Klecha – Kierownik Sekcji Analiz i Planowania Operacyjnego Wydziału

Operacyjnego Komendy Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w Poznaniu

• Tomasz Poręba- Zastępca Dyrektora Zarządu Wykonawczego Oddziału

Wojewódzkiego Związku OSP RP Województwa Wielkopolskiego im. gen. Stanisława

Taczaka

• Michał Nowak – Prezes OSP Kębłowo, Komendant Gminny Związku OSP RP w

Wolsztynie.

4

Spis treści

I. Wstęp ....................................................................................................... 5

II. Spójność dokumentu z innymi dokumentami programowymi .................. 5

III. Analiza stanu aktualnego .......................................................................... 6 1. Stan organizacyjny OSP i Związku OSP RP ................................................. 6

2. Aktualna rola i funkcje OSP ....................................................................... 9

3. Przedsięwzięcia ratownicze realizowane przez OSP .................................. 9

4. Potencjał ratowniczy OSP ........................................................................ 12

5. Potencjał osobowy .................................................................................. 13

6. Wyposażenie sprzętowe ......................................................................... 16

7. Stan bazy OSP ......................................................................................... 18

8. Działalność kulturotwórcza ..................................................................... 19

9. Finansowanie działalności OSP ................................................................ 20

IV. Plan rozwoju OSP ................................................................................... 20 1. Obszar ratowniczy ................................................................................... 20

2. Edukacja dla bezpieczeństwa .................................................................. 23

3. Optymalizacja bazy lokalowej ................................................................. 24

4. Popularyzacja wolontariatu .................................................................... 24

5. Obszar rozwoju kultury ........................................................................... 25

V. Zarządzanie programem ......................................................................... 25

5

I. Wstęp

Wielkopolska jest dynamicznie rozwijającym się województwem w ślad za gospodarczym, infrastrukturalnym i społecznym rozwojem regionu oraz zagrożeniami wynikającymi między innymi z rozwoju transportu, zmian klimatycznych, możliwych awarii technicznych i przemysłowych niezbędne jest zapewnienie mieszkańcom naszego regionu adekwatnego poziomu bezpieczeństwa.

Zapewnienie bezpieczeństwa wpisującego się w oczekiwania społeczne wymaga zaangażowania wielu podmiotów ustawowo i statutowo powołanych do niesienia pomocy w celu ratowania życia, zdrowia i mienia. Do podmiotów o których mowa w ustawie o ochronie przeciwpożarowej należą również ochotnicze straże pożarne których rola w krajowym systemie ratowniczo-gaśniczym, w tym zapewnieniu bezpieczeństwa lokalnych społeczności jest niezmiernie istotna. W ślad za zwiększającą się ilością interwencji (w tym ich strukturą) oraz rosnącymi oczekiwaniami w zakresie podnoszenia jakości usług ratowniczych i prewencyjnych niezbędna jest diagnoza aktualnego stanu funkcjonowania OSP w tym zaplanowanie przedsięwzięć rozwojowych na najbliższą dekadę. Niniejszy program, wpisujący się w strategię rozwoju ratownictwa i ochrony

przeciwpożarowej dla województwa wielkopolskiego ma na celu wieloaspektowe

zoptymalizowanie funkcjonowania OSP poprzez działalność ratowniczą, kulturotwórczą,

edukacyjną i prewencyjną

II. Spójność dokumentu z innymi dokumentami

programowymi

Lp. Dokument odniesienia Zakres

1. Strategia Rozwoju Ratownictwa i Ochrony Przeciwpożarowej dla Województwa Wielkopolskiego na lata 2010-2020":

Program jest dokumentem wykonawczym do strategii.

2.

Uchwała nr 7/2007 XII Zjazdu Krajowego Związku OSP RP z 30.09.2007 r. w sprawie uchwalenia programu Związku OSP RP na lata 2007-2012

Program jest wykonaniem zapisów uchwały dotyczących realizacji zadań z niej wynikających dla oddziałów Związku OSP RP

3.

Uchwała nr 6/2007 II Zjazdu Oddziału Wojewódzkiego Związku OSP RP Województwa Wielkopolskiego z dnia 14.04.2007 r. w sprawie uchwalenia programu działania na lata 2007-2012

Program jest wykonaniem zapisów uchwały dotyczących realizacji zadań z niej wynikających

4. Analiza potencjału OSP włączonych do KSRG (opublikowany w lipcu 2011)

Całokształt treści

6

III. Analiza stanu aktualnego

1. Stan organizacyjny OSP i Związku OSP RP

Oddział Wojewódzki Związku OSP RP Województwa Wielkopolskiego im. generała Stanisława Taczaka zrzesza 1859 Ochotniczych Straży Pożarnych (OSP). Ochotnicze Straże Pożarne są odrębnymi podmiotami posiadającymi osobowość prawną. W skład oddziału wchodzą 32 oddziały powiatowe i 214 oddziałów gminnych (równorzędnych).

Związek Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej jest ogólnopolskim, samorządnym, trwałym stowarzyszeniem, które zrzesza Ochotnicze Straże Pożarne i inne osoby prawne w celu reprezentowania ich interesów oraz propagowania i realizacji celów statutowych.

Związek wykonuje zadania o charakterze użyteczności publicznej w zakresie ochrony przeciwpożarowej, wspiera różnorodne formy pracy kulturalno-oświatowej, popularyzuje dorobek historyczny ruchu strażackiego, rozwija działalność artystyczną i sportową w Ochotniczych Strażach Pożarnych.

Związek działa na podstawie ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. Nr 20 poz. 104 ze zm.) ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. O ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. Nr 81, poz. 351 ze zm.) oraz własnego statutu.

Celem Związku jest w szczególności:

• działanie na rzecz ochrony życia, zdrowia i mienia przed pożarami, klęskami żywiołowymi i zagrożeniami ekologicznymi lub innymi miejscowymi zagrożeniami,

• wykonywanie zadań z zakresu ochrony przeciwpożarowej zleconych przez organy administracji publicznej,

• współtworzenie i opiniowanie aktów normatywnych dotyczących ochrony przeciwpożarowej,

• działanie na rzecz ochrony środowiska,

• informowanie o występujących zagrożeniach pożarowych i innych zagrożeniach miejscowych oraz sposobach im zapobiegania,

• rozwijanie i upowszechnianie działalności kulturalnej,

• rozwijanie i krzewienie kultury fizycznej i sportu,

• organizowanie pożarniczego i obronnego wychowania dzieci, młodzieży i dorosłych,

Powyższe cele realizowane są głównie przez:

• współdziałanie z Państwową Strażą Pożarną, organami administracji publicznej oraz innymi podmiotami,

• mobilizowanie społeczeństwa do udziału w realizacji zadań ochrony przeciwpożarowej,

• udzielanie pomocy OSP w wyposażeniu w sprzęt, zaopatrywanie w mundury, odznaki i dystynkcje oraz organizowanie szkoleń,

• gromadzenie środków finansowych,

• zapewnienie doradztwa prawnego i organizacyjnego w zakresie funkcjonowania OSP,

• inicjowanie i organizowanie imprez sportowych oraz przeglądów dorobku amatorskiego ruchu artystycznego OSP,

7

• prowadzenie działalności wydawniczej, organizowanie wystaw, udzielanie pomocy w gromadzeniu eksponatów muzealnych,

• przedstawianie organom administracji publicznej wniosków dotyczących doskonalenia stanu ochrony przeciwpożarowej,

Liczba OSP w poszczególnych oddziałach powiatowych ZOSP RP Wielkopolski

Oddział powiatowy ZOSP RP Liczba OSP

Liczba OSP

włączonych do

KSRG

Chodzieski 21 6

Czarnkowsko-trzcianecki 46 11

Gnieźnieński 43 11

Gostyński 91 10

Grodziski 49 6

Jarociński 46 9

Kaliski 136 21

Kępiński 57 9

Kolski 94 9

konin grodzki* 6 19

koniński 140 1

Kościański 60 7

Krotoszyński 63 11

Leszczyński 71 13

Międzychodzki 48 8

Nowotomyski 48 9

Obornicki 27 9

Ostrowski 101 12

Ostrzeszowski 67 11

Pilski 53 10

Pleszewski 46 8

Poznański 66 20

Rawicki 60 9

Słupecki 66 7

Szamotulski 66 10

Średzki 33 5

Śremski 26 7

Turecki 88 11

Wągrowiecki 42 8

Wolsztyński 43 10

Wrzesiński 28 10

Złotowski 34 11

RAZEM 1859 318

Rozmieszczenie OSP w województwie jest zróżnicowane. Najwięcej - 136 OSP działa w oddziale kaliskim, 134 w oddziale konińskim ziemskim i 101 w ostrowskim. Najmniej 6 w oddziale konińskim grodzkim, 26 w śremskim i 21 w chodzieskim. Łącznie do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego włączonych jest 318 OSP*.

*Lipiec 2011r.

Poniżej mapa OSP na terenie województwa wielkopolskiego

(na czerwono OSP w KSRG, kolor zielony-pozostałe)

8

Niektóre OSP, działając na podstawie Uchwały nr 95/18/2004 Prezydium Zarządu Głównego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 grudnia 2004 r. w sprawie kategoryzacji jednostek operacyjno-technicznych ochotniczych straży pożarnych podjęły decyzje o przyjęciu stosownej kategorii JOT. W skali województwa realizacja

uchwały ZG przedstawia się jak poniżej, co stanowi 32,5% ogólnej liczby OSP.

Kategoria JOT Suma

I 15

II 116

III 161

IV 312

Razem 605 / na 1859

9

2. Aktualna rola i funkcje OSP

Ochotnicze Straże Pożarne jako organizacje pozarządowe, stanowią ważny element systemu bezpieczeństwa państwa. Szczegółowe zadania oraz organizację OSP określa własny statut, który uchwalany jest przez walne zebranie członków OSP. Ponadto wyznacznikiem realizowanych zadań jest również posiadane wyposażenie ratownicze i

kwalifikacje nabyte podczas szkoleń. Dodatkowo, w przypadku OSP włączonych do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego zakres zadań określany jest w porozumieniach o

włączeniu do systemu. Co najistotniejsze, funkcjonowanie OSP w KSRG umocowane jest w ustawie o

ochronie przeciwpożarowej i Państwowej Straży Pożarnej oraz rozporządzeniach MSWiA. Do najważniejszych należy Rozporządzenie z dnia 18 lutego 2011r. w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego, które to wyznacza podstawowe zadania dla systemu ratowniczego.

Powyższe zadania obejmują zasadniczo:

• walkę z pożarami lub innymi klęskami żywiołowymi,

• ratownictwo techniczne,

• ratownictwo chemiczne,

• ratownictwo ekologiczne,

• ratownictwo medyczne,

• współpracę z jednostkami systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego,

Do podstawowych zadań OSP (wskazywanych w statutach) należą:

• Prowadzenie działalności mającej na celu zapobieganie pożarom oraz współdziałanie w tym zakresie z Państwową Strażą Pożarną, organami samorządowymi i innymi podmiotami.

• Udział w akcjach ratowniczych przeprowadzanych w czasie pożarów, miejscowych zagrożeń oraz klęsk żywiołowych.

• Informowanie ludności o istniejących zagrożeniach oraz sposobach ochrony przed nimi.

• Upowszechnianie, w szczególności wśród członków, kultury fizycznej i sportu.

• Prowadzenie działalności kulturalnej i oświatowej.

• Podejmowanie działań na rzecz ochrony środowiska.

• Wspomaganie rozwoju społeczności lokalnych na własnym terenie.

Jak widać z powyższych zestawień zadania określane w statutach zdecydowanie wykraczają poza obszar ratowniczy – określany w przepisach dotyczących krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego. Oznacza to możliwość, a wręcz konieczność korzystania z dodatkowego potencjału OSP na rzecz bezpieczeństwa i rozwoju lokalnych środowisk.

3. Przedsięwzięcia ratownicze realizowane przez OSP

Ochotnicze straże pożarne realizują swoje zadania głównie na terenach mniej zurbanizowanych. Bardzo często one są jednymi podmiotami ratowniczymi na terenie gminy. Dzięki OSP zachowane jest kryterium czasowe pozwalające skutecznie likwidować zagrożenia

10

i minimalizować ich skutki na całym obszarze województwa. Strażacy OSP w zależności od posiadanego wyposażenia wykonują zadania z zakresu gaszenia pożarów, ratownictwa technicznego, ratownictwa medycznego oraz usuwania skutków klęsk żywiołowych.

Wg danych KW PSP w Poznaniu w roku 2010 straże pożarne (OSP i PSP) w województwie interweniowały 36 860 razy (wyjazd, co 13 minut). Udział OSP w zdarzeniach wynosi ponad 50%, co wskazuje na niezmiernie istotną rolę ochotników w działaniach ratowniczych. Ponadto tendencja ilości interwencji wskazuje na dalszy wzrost zapotrzebowania na działania OSP.

3974

15051

415

Działania ratowniczo-gaśnicze OSP w roku 2010

Pożar

Miejscowe zagrożenie

Alarm fałszywy

11

OSP40%

PSP i OSP14%

PSP46%

Działania ratowicze w 2010 roku

01000

2000

30004000

3666 3367

1295 1174795 495 263 65 53 21 15 8 1 0

Miejscowe zagrożenia w podziale na rodzaj

w 2010 r. z udziałem OSP

Analiza rodzaju interwencji, co potwierdzają również dane krajowe wskazuje, że na przestrzeni ostatnich lat OSP zdecydowanie najczęściej interweniuje przy miejscowych zagrożeniach – likwidując głównie skutki anomalii pogodowych, przyborów wód i wypadków komunikacyjnych. Nie bez znaczenia są również działania nakierowane na zwalczanie pożarów; w tym zakresie dominują pożary zewnętrzne, w szczególności w uprawach i rolnictwie oraz infrastrukturze lokalnej.

OSP mają dominujące znaczenie w akcjach ratowniczych w miejscowościach (terenach), gdzie nie ma Jednostek Ratowniczo-Gaśniczych (JRG) Państwowej Straży Pożarnej - głównie poza granicami administracyjnymi miast powiatowych. Na tych obszarach druhowie OSP stanowią około 70% wszystkich ratowników uczestniczących w likwidacji pożarów i miejscowych zagrożeń. Największą ilość interwencji podejmują OSP włączone do KSRG (ponad 60 rocznie); natomiast statystycznie średnia liczba wyjazdów przypadająca na wszystkie OSP wynosi 4 . Godne zauważenia jest iż w 2010 roku 44 OSP brały udział w 100 i więcej działaniach ratowniczych. Najwięcej wyjazdów odnotowują OSP znajdujące się w pobliżu szlaków komunikacyjnych. Szczególną rolę w działaniach ratowniczych odgrywają OSP włączone do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego. Stanowią one 17% wszystkich OSP, natomiast

wykonują około 75% działań ratowniczych przeprowadzanych przez OSP.

Odnotowana oraz przewidywana struktura interwencji wskazuje na konieczność wspierania dalszej profesjonalizacji OSP, w szczególności mając na względzie zagrożenia cywilizacyjne wynikające z rozwoju gospodarczego rejonu oraz nasilające się niepokojące zjawiska klimatyczne.

12

4. Potencjał ratowniczy OSP

Ochotnicze straże pożarne z formalnego punktu widzenia charakteryzują różnym terenem działania.

Liczba Teren działania

Ochotnicze straże pożarne

włączone do KSRG w

strukturach Wojewódzkiego

Odwodu Operacyjnego

77 Teren województwa

Ochotnicze straże pożarne

włączone do KSRG 318

Teren powiatu + strefa poza powiatem ustalona w drodze uzgodnień

Pozostałe OSP 1541 Teren gminy + strefa ustalona w drodze uzgodnień

W świetle powyższego do najistotniejszych kwestii należy:

1. Takie kształtowanie obszarów chronionych aby do zdarzenia dysponowane były podmioty mogące podjąć działania najszybciej ze względu na gotowość operacyjną i wyposażenie sprzętowe – bez względu na granice administracyjne.

2. Konfigurowanie wojewódzkiego odwodu operacyjnego w sposób umożliwiający skorzystanie z potencjału OSP poza terenem powiatu macierzystego.

Na początku 2011r. wdrożono na poziomie kraju jednolitą metodykę analizy rozmieszczenia OSP do włączenia do KSRG w przedziale:

• do 2014r.

• od 2015 – 2020r. Metodyka poprzedzona została analizą interwencji za 10 ostatnich lat oraz

koncentrowała się głównie na zdarzeniach wymagających presji czasu (pożary i wypadki komunikacyjne). W przypadku województwa wielkopolskiego czas podjęcia interwencji (zagrożenie ludzi) kształtuje się na poziomie około 93% (dla kraju wskaźnik wynosi około

88% - czas nie dłuższy niż 15 min). Nie mniej jednak zaobserwowano znaczące dysproporcje pomiędzy poszczególnymi gminami. Powyższe prowadzi do wniosku, że analiza rozmieszczenia OSP musi być prowadzona w odniesieniu do poszczególnych gmin a nawet miejscowości. W analizie brano pod rozwagę:

• ryzyko zdarzenia z udziałem zagrożonych ludzi

• liczbę zdarzeń z udziałem zagrożonych bezpośrednio ludzi konieczna do obsłużenia interwencji poniżej 15 minut

• liczbę zdarzeń na drogach poza obszarem 15 min podjęcia działań

• liczbę zdarzeń samodzielnie obsługiwanych przez OSP W wyniku tej analizy na terenie województwa wielkopolskiego zidentyfikowano gminy o następującym stopniu zabezpieczenia:

• 161 - wysokim

• 49 – średnim

• 16 – niskim

13

Zestawienie zabezpieczenia poszczególnych gmin zawarto w Załączniku nr 1

Wynikiem przeprowadzonej analizy jest znowelizowany plan sieci KSRG (do roku 2014 i do 2020r.

• Zestawienie OSP aktualnie włączonych do KSRG ujęto w Załączniku nr 2

• Plan sieci - OSP planowane do włączenia do systemu do roku 2014 ujęto w Załączniku

nr 3, natomiast na lata 2014-2020 w Załączniku nr 4 Włączenie OSP do KSRG poza ujęciem w planie sieci warunkowane jest spełnieniem kryteriów szkoleniowo-sprzętowych; przyjęte kryteria dotyczą również OSP funkcjonujących w KSRG.

Przyjęty normatyw dla KSRG określa następującą funkcjonalność podstawową OSP

• gaszenie pożarów, w tym wewnętrznych

• ratownictwo techniczne, w tym w komunikacja drogowa

• udzielanie kwalifikowanej I pomocy

• minimalizowanie zagrożeń związanych z klęskami żywiołowymi Dla terenu wielkopolski przygotowanie do realizacji zadań przedstawia się jak poniżej:

Funkcjonalność OSP w KSRG Poza KSRG*

Gaszenie pożarów, w tym pożarów

wewnętrznych (pełen normatyw

ODO)

150 1782 (tylko zewn)

Ratownictwo techniczne

komunikacja drogowa

212 340

Ratownictwo medyczne 308 406

Skutki klęsk żywiołowych*

220 467

*dane na podstawie Systemu OSP

Największym wyzwaniem na najbliższą dekadę będzie:

1. Włączenie OSP do systemu wg założonego planu (spełnienie kryteriów osobowych, sprzętowych, szkoleniowych i logistycznych)

2. Spowodowanie aby wyposażenie oraz wyszkolenie OSP w KSRG spełniało założony normatyw.

5. Potencjał osobowy

Podstawą skutecznej działalności każdej OSP jest odpowiedni zasób osobowy. Warunkiem uczestnictwa w działaniach ratowniczych jest czynne członkostwo, aktualne

przeszkolenie w zakresie bhp, wyszkolenie pożarnicze, wiek w przedziale od 18 do 65 lat, a

także badania lekarskie i ubezpieczenie.

Osoby nie spełniające ww. warunków będące członkami OSP mogą realizować inne zadania określone w niniejszym programie.

14

0

5000

10000

15000

20000

Członkowie OSPw KSRGw wieku 18-65 Strażacy mogący

uczestniczyć bezośredniow działaniachratowniczych

15352

5660

Członkowie OSP w KSRG

Jednym z warunków uczestnictwa w działaniach jest stosowne wyszkolenie; w przypadku ochotników niezbędne jest ukończenie przynajmniej kursu podstawowego (szkolenie pożarnicze).

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

Dowódcze Z zakresuratownictwa

technicznego

Kurs KPP Podstawowe Kierowcy

1871

1 0871582

5660

1 358

Wyszkolenie strażaków OSP w KSRG

Zgodnie z przyjętymi kryteriami KG PSP w OSP włączonej do KSRG powinno być co

najmniej 12 ratowników (2 obsady samochodu gaśniczego średniego) spełniających wymagania bezpośredniego udziału w działaniach ratowniczych będących w stałej gotowości operacyjnej. Na terenie wielkopolski występuje 69 OSP włączonych do KSRG w których ilość ratowników spełniających wymagania bezpośredniego udziału w działaniach ratowniczych jest mniejsza niż 2 obsady pojazdu.

15

Ponadto, na podstawie kryteriów KG PSP przyjęto, że ratownicy (minimum 12) powinni posiadać następujące przeszkolenie pożarnicze: Szkolenie podstawowe – 12 (cały stan), w tym:

• naczelników – 2,

• dowódców – 2,

• kierowców konserwatorów sprzętu – 3,

• z zakresu ratownictwa technicznego – 4,

• z zakresu kwalifikowanej pierwszej pomocy – 4 osoby,

• z zakresu kierowania ruchem drogowym – 4 osoby

• z zakresu zabezpieczenia lądowania LPR – 4 osoby

Należy przy tym zaznaczyć, że poszczególni funkcyjni powinni również spełniać inne wymagania określone w odrębnych przepisach np. konserwator sprzętu (kierowca) – prawo jazdy wymaganej kategorii, zaświadczenie do prowadzenia pojazdów uprzywilejowanych, stosowne przeszkolenie do obsługi posiadanego specjalistycznego wyposażenia.

Analiza potrzeb dla OSP włączonych do KSRG wskazuje na następujące braki:

• szkolenie naczelników – 261

• szkolenie dowódców – 178

• szkolenie kierowców konserwatorów sprzętu – 470

• szkolenie z zakresu ratownictwa technicznego – 724

• szkolenie z zakresu kwalifikowanej pierwszej pomocy – 405

• szkolenie z zakresu kierowania ruchem drogowym – 785

• szkolenie z zakresu zabezpieczenia lądowania LPR – 644

Poważnym wyzwaniem na najbliższe lata będzie uzupełnienie brakującego wyszkolenia; w praktyce realizacja zadania możliwa będzie do roku 2014. Kolejnym przedsięwzięciem, realizowanym równolegle, którego realizacja wymagać będzie znacznych nakładów będzie szkolenie członków OSP planowanych do włączenia do KSRG (w przedziałach do 2014r. i do 2020r. Bardzo istotną kwestią, która uwidacznia się w ostatnich latach to problem braku systemowych rozwiązań rekompensujących przedsiębiorcom zatrudnianie ochotników. Brak stosownych regulacji prowadzi do trudnych wyborów przed którymi stają druhowie i sami przedsiębiorcy, a tym samym obniża gotowość operacyjną OSP. Rozwiązanie problemu leży w gestii ustawodawców.

16

6. Wyposażenie sprzętowe

Pojazdy pożarnicze

Ochotnicze straże pożarne na terenie województwa dysponują 1806 samochodami ratowniczo-gaśniczymi - z czego ok. 40% eksploatowanych jest ponad 25 lat. Rozpatrując krajowy system ratowniczo-gaśniczy, na łączną liczbę 779 pojazdów, aż 310 charakteryzuje się wiekiem powyżej 25 lat.

205

139

15

0

50

100

150

200

250

300

350

400

Samochody średnie w podziale na wiek - OSP poza KSRG

Suma z Sam. rat.-gaśnicześrednie do 15 lat

Suma z Sam. rat.-gaśnicześrednie 16-25 lat

Suma z Sam. rat.-gaśnicześrednie pow. 25 lat

17

Sprzęt ochrony dróg oddechowych

Realizując założenia KG PSP w których zapisano, że OSP z ksrg ma prowadzić działania w zakresie gaszenia pożarów w szczególności wewnątrz obiektów, każda OSP powinna posiadać minimum 4 komplety nadciśnieniowych aparatów ochrony dróg oddechowych, co gwarantuje bezpieczeństwo ratownikom jak też skuteczność i efektywność prowadzonych działań ratowniczych. Obecnie kryterium to spełnia 150 OSP w KSRG. Do wypełnienia standardu wyposażenia OSP z ksrg koniecznym jest zakup 376 kompletów sprzętu. Biorąc jednak pod rozwagę przyznaną dotację na KSRG oraz przyjęte kierunki dosprzętawiania istnieje realna szansa spełnienia standardu do końca 2012r. Odzież ochronna i wyekwipowanie

W celu zapewnienia bezpieczeństwa ratownika w każdej OSP włączonej do ksrg powinno znajdować się minimum (zgodnie z przyjętym standardem wyposażenia) 12 kompletów odzieży specjalnej i uzbrojenia osobistego.

Z analizy danych wynika, że warunek posiadania 12 kpl. i więcej spełnia 148 OSP w KSRG (na 318 w KSRG). Do spełnienia standardu niezbędny jest zakup 718 zestawów.

Sprzęt ratownictwa medycznego

Jednym z zadań ksrg jest udzielanie kwalifikowanej pierwszej pomocy. By ta pomoc była skuteczna niezbędne jest właściwe wyszkolenie strażaków w tym zakresie oraz posiadanie niezbędnego sprzętu. Na wyposażeniu OSP w ksrg znajduje się 365 zestawów PSP R-1. Z analizy danych wynika, że w przedmiotowych segmencie aż 308 OSP w KSRG posiada zestawy R-1, co oznacza doposażenie w 10 kompletów. Hydrauliczne urządzenia ratownicze

Zwiększający się udział OSP włączonych do ksrg w działaniach z zakresu ratownictwa technicznego podczas miejscowych zagrożeń, zwłaszcza podczas ratownictwa na drogach oraz spełnienie warunku, by najbliższa OSP od miejsca zdarzenia podjęła działanie ratownicze w czasie do 15 min konieczne jest doposażenie OSP w hydrauliczne narzędzia ratownicze.

Z analizy danych wynika, że 212 OSP w KSRG posiada minimum sprzętowe w postaci hydraulicznych narzędzi ratowniczych (combi + pompa lub nożyce i rozpieracz+pompa), co oznacza konieczność doposażenia w 110 zestawów dla OSP w KSRG. Sprzęt o wyższych parametrach technicznych powinien być rozlokowany w OSP znajdujących się przy drogach o wzmożonym ruchu i dużej liczbie zdarzeń. Minimalny standard wyposażenia OSP z ksrg z określeniem klasy narzędzia określono w standardzie KG PSP.

18

Pompy

Ostatnie powodzie oraz wynikająca z tego tytułu konieczność podjęcia działań ratowniczych w szczególności pompowanie wody zanieczyszczonej, wskazała na potrzebę posiadania na wyposażeniu OSP z ksrg pomp do wody zanieczyszczonej. Obecnie na stanie OSP (KSRG) znajduje się 197 pomp do wody zanieczyszczonej nie mniej jednak w 150 OSP

taki sprzęt nie występuje.

W celu zapewnienia pełnej realizacji zadań przez OSP z ksrg podczas działań powodziowych i podtopień jak też osiągnięcia założonego standardu wyposażenia zasadnym wydaje się aby OSP z ksrg posiadały 2 pompy do wody zanieczyszczonej w celu realizacji zarówno działań ratowniczych jak też humanitarnych – druga pompa nie stanowiła by wyposażenia samochodu gaśniczego tylko wyposażenie OSP możliwe do dostarczenia na miejsce zdarzenia lub pomocy przez samochody. Agregaty prądotwórcze

Zapewnienie możliwości oświetlenia terenu działań ratowniczych oraz ewentualnego podtrzymywania pracy urządzeń podczas zaniku energii elektrycznej powoduje konieczność, wyposażenia OSP włączonych do ksrg w agregaty prądotwórcze oraz najaśnice. Obecnie OSP posiadają 294 agregaty prądotwórcze (łącznie do 2,2kVA i powyżej 2,2 kVA).

7. Stan bazy OSP

Stan bazy OSP, a więc budynków, ich wielkość, standard wykorzystania oraz posiadane instalacje jest zróżnicowany. Dla potrzeb opracowania w polu zainteresowania są szczególnie: a) liczba stanowisk garażowych w strażnicy, b) stan ogrzewania mający wpływ na możliwości użytkowania obiektu w warunkach zimowych, pozwalający na zachowanie w gotowości operacyjnej samochodów gaśniczych i innych pojazdów do celów ratowniczych przez 24 godziny na dobę.

W niektórych OSP problem stanowi brak ogrzewania strażnicy, co w konsekwencji powoduje, że w okresie zimowym nie jest utrzymywana pełna gotowość samochodów gaśniczych przez 24 godziny na dobę. Każdorazowo zadysponowanie takiej OSP do działań w okresie spadku temperatur poniżej 0°C powoduje wydłużenie czasu podjęcia interwencji, o co najmniej kilkanaście minut, ze względu na konieczność uzupełnienia środka gaśniczego (wody) w samochodzie.

Łącznie Ochotnicze Straże Pożarne użytkują 1815 strażnic, najczęściej wybudowanych

własnymi siłami. W większości są to obiekty wielofunkcyjne służące całej społeczności. Z powyższej liczby 1247 obiektów posiada ogrzewanie.

Różnie też przedstawia się tytuł prawny obiektów /wykres poniżej/.

19

475

297

699

104Tytuł prawny strażnicy OSP

8. Działalność kulturotwórcza

Ochotnicze Straże Pożarne były i są miejscem kultywowania tradycji narodowej, kultury i sztuki. Pod patronatem OSP funkcjonują:

• 72 orkiestry, • 30 zespołów artystycznych, • 361 drużyn sportowych. Ważna dla środowiska strażackiego jest troska o własne tradycje, sztandar, zachowanie

wiedzy o ich dorobku dla przyszłych pokoleń. 938 OSP prowadzi na bieżąco własną kronikę. 188 izb tradycji gromadzi eksponaty dokumentujące życie strażaków i środowiska. Są one cennym źródłem informacji dla dokumentowania historii pożarnictwa i życia tych środowisk. 645 OSP posiada sztandar. Formy propagowania ochrony przeciwpożarowej realizowane przez OSP i Związek OSP RP to:

• Ogólnopolski Turniej Wiedzy Pożarniczej „Młodzież Zapobiega Pożarom”, • Obozy szkoleniowo-wypoczynkowe młodzieżowych drużyn pożarniczych, • Zawody sportowo-pożarnicze OSP wg regulaminu polskiego, • Zawody sportowo-pożarnicze OSP i KDP wg regulaminu CTIF, • Zawody sportowo-pożarnicze MDP wg regulaminu CTIF, • Zawody MDP w sportach obronnych, • Regionalne Przeglądy Orkiestr OSP i Ogólnopolski Festiwal Orkiestr OSP

(organizowane w cyklu dwuletnim), • Regionalne Spotkania Zespołów Artystycznych OSP i Ogólnopolskie Spotkania

Zespołów Artystycznych OSP (organizowane w cyklu dwuletnim), • Festiwal Piosenki Strażackiej, • Ogólnopolski Konkurs Plastyczny „Zapobiegajmy Pożarom”, • Warsztaty artystyczne dla laureatów Ogólnopolskiego Konkursu Plastycznego

„Zapobiegajmy Pożarom”, • Ogólnopolski Konkurs Kronik OSP, • Konkurs na pamiętniki, wspomnienia, relacje i opracowania „Z dziejów OSP”, • Konkurs na prace popularnonaukowe i badawcze dotyczące historii pożarnictwa.

20

9. Finansowanie działalności OSP

Ustawa o ochronie przeciwpożarowej wprowadza generalną zasadę, iż koszty

funkcjonowania jednostek ochrony przeciwpożarowej pokrywane są z: 1) budżetu państwa, 2) budżetów jednostek samorządu terytorialnego, 3) dochodów instytucji ubezpieczeniowych, ubezpieczających osoby prawne i fizyczne, 4) środków własnych podmiotów, które uzyskały zgodę Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji na utworzenie jednostki ochrony przeciwpożarowej.

Z punktu widzenia ochotniczych straży pożarnych najistotniejsze jest finansowanie ich działalności przez jednostki samorządu terytorialnego. Zapisy ustawy o ochronie przeciwpożarowej stanowią, iż koszty: wyposażenia, utrzymania, wyszkolenia w tym BHP, zapewnienia gotowości bojowej OSP, bezpłatnego umundurowania członków OSP, ubezpieczenia, badań lekarskich ponosi gmina.

Obowiązki jednostek samorządu terytorialnego w zakresie ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej wynikają także z treści ustawy o samorządzie gminnym które zaliczone zostały do zadań użyteczności publicznej gminy. Z powyższymi przepisami powiązane są normy dotyczące sposobów finansowania przedsięwzięć ze środków publicznych. Zastosowanie tu mają przepisy ustawy o finansach publicznych. Zgodnie z ustawą o ochronie przeciwpożarowej „Jednostki samorządu terytorialnego mogą

przekazywać ochotniczym strażom pożarnym środki pieniężne w formie dotacji" przepis ten dotyczy wszystkich jednostek samorządu terytorialnego, a więc szczebla gminnego, powiatowego i wojewódzkiego.

IV. Plan rozwoju OSP

1. Obszar ratowniczy

Krajowy system ratowniczo-gaśniczy

W przedmiotowym obszarze, biorąc pod uwagę przyjęty przez KG PSP program oraz koncepcję wojewódzką niezbędne jest: � Zoptymalizowanie funkcjonowania OSP włączonych do KSRG poprzez:

� Doposażenie istniejących OSP do opracowanego normatywu � Doszkolenie istniejących OSP do przyjętego standardu � Włączenie kolejnych OSP do systemu wg przyjętych planów do roku 2014 i 2020,

połączone ze spełnieniem standardów KG � Rozpoczęcie kampanii promującej członkostwo czynne w OSP celem zapewnienia

minimalnych obsad osobowych OSP � Poprawę bazy lokalowej OSP, w szczególności w zakresie całodobowej gotowości

pojazdów � Specjalizowanie i profilowanie działalności OSP, w tym z zakresu ochrony ludności

21

W ramach przyjętego przez KG PSP 3 letniego programu uzupełnienia OSP w KSRG

w sprzęt, urządzenia i wyposażenie ustalono następujące priorytety.

• Aparaty ochrony dróg oddechowych,

• Zestawy do udzielania kwalifikowanej pierwszej pomocy,

• Hydrauliczne narzędzia ratownicze

• Pompy do wody zanieczyszczonej

• Agregaty prądotwórcze

• Średnie i ciężkie samochody ratowniczo-gaśnicze.

Minimalny normatyw dla OSP w KSRG i przewidzianych do włączenia do KSRG przedstawia poniższa

tabela

Normatyw wyposażenia: • samochód min. GBA nie starszy niż 25 lat wyposażony w radiotelefon przewoźny. • zestaw hydrauliczny, • aparaty ODO z sygnalizatorami bezruchu – 4 szt., • sprzęt oświetleniowy (agregat minimum 2,2 kW + najaśnice) • drabina wysuwna lub 4 nasadkowe, • radiotelefony nasobne – 3 szt. • pilarka do drewna, • pompa szlamowa, • zestaw PSP R-1 • uzbrojenie osobiste min. 12 kpl. (ubranie specjalne, ubranie koszarowe, buty specjalne,

hełm, rękawice specjalne, kominiarka niepalna) • latarki – 2 szt.

Normatyw wyszkolenia

• podstawowe – 12 osób,

• dowódców – 2 osoby,

• ratownictwa technicznego - 4 osoby,

• kierowania ruchem - 4 osoby,

• konserwatorów sprzętu - 3 osoby,

• kwalifikowanej pierwszej pomocy - 6 osób,

• zabezpieczenia lądowania LPR - 4 osoby,

• naczelników - 2 osoby Liczba ratowników – min 12

Projekt normatywu wyposażenia samochodu stanowi załącznik nr 6. Ochotnicze straże pożarne poza KSRG Z uwagi na istotną rolę jaką pełnią ww. straże w środowiskach lokalnych, w celu

zapewnienia im rozwoju, zachodzi potrzeba przyjęcia standardów. Na potrzeby niniejszego programu ustalono, ze podstawowym kryterium powinna być liczba wyjazdów; w związku z powyższym zaproponowano następujący podział:

� Grupa I - OSP spoza KSRG, które w latach 2007-2010 uczestniczyły co

najmniej 16 razy w działaniach ratowniczo-gaśniczych

� Grupa II - OSP spoza KSRG, które w latach 2007-2010 uczestniczyły w

mniej niż 16 razy w działaniach ratowniczo-gaśniczych,

22

Normatyw dla OSP grupa I

Normatyw wyposażenia: • samochód min. GBA nie starszy niż 25 lat wyposażony w radiotelefon

przewoźny. • aparaty ODO z sygnalizatorami bezruchu – 2 szt., • drabina wysuwna lub 4 nasadkowe, • radiotelefony nasobne – 3 szt. • pilarka do drewna, • pompa szlamowa • agregat prądotwórczy 2,2 kW wraz z masztem oświetleniowym 2 x 500 W • zestaw PSP R-1 • uzbrojenie osobiste min. 12 kpl. (ubranie specjalne, ubranie koszarowe,

buty specjalne, hełm, rękawice specjalne, kominiarka niepalna) • latarki – 2 szt.

Normatyw wyszkolenia

• jak dla OSP w KSRG jednak bez szkoleń LPR i technicznych (nie dotyczy OSP posiadających sprzęt techniczny)

Liczba ratowników – min 12 Załącznik nr 5.2. przedstawia wyposażenie i wyszkolenia oraz braki do normatywu

Normatyw dla OSP poza KSRG grupa II

Normatyw wyposażenia:

• uzbrojenie osobiste min. 6 kpl. (ubranie specjalne, ubranie koszarowe, buty specjalne, hełm, rękawice specjalne, kominiarka niepalna)

• latarki – 2 szt. • Radiotelefon przenośny– 1 szt. • Torba PSP R-1, lub PSP R-0 – szt. 1 Normatyw wyszkolenia

• szkolenie podstawowe – min. 6.

• kwalifikowana pierwsza pomoc – min. 2

• szkolenia naczelników- min. 1

Liczba ratowników – min 6 Załącznik nr 5.3 przedstawia wyposażenie i wyszkolenia oraz braki do normatywu

Biorąc pod uwagę niejednokrotnie konieczność wykonywania przedsięwzięć niestandardowych oraz czynności specjalistycznych proponuje się następujące dodatkowe funkcje – możliwe do realizacji przez wybrane OSP. Jednocześnie proponuje się aby ustalanie dodatkowej funkcjonalności wynikało z potrzeb lokalnych (zagrożeń) lub wskazań wynikających z potrzeb wojewódzkiego odwodu operacyjnego.

23

Propozycja zadań innych niż ratownicze, w rozumieniu przepisów aktualnie obowiązującego prawa (w oparciu o materiał KG)

• oświetlanie i podtrzymywanie awaryjne zasilania pracy urządzeń energetycznych;

• dekontaminacja masowa na poziomie wstępnym w przypadku skażeń, w szczególności w wyniku emisji chemicznych substancji niebezpiecznych;

• realizacja zadań związanych z działaniami na terenach zapowietrzonych;

• wykonywanie zadań humanitarnych w sytuacjach zagrożeń dla ludności podczas np.: śnieżyc, suszy, powodzi, itp.;

• realizacja zadań logistycznych i zabezpieczających podczas klęsk żywiołowych, w tym: - zapewnienie wody do celów spożywczych, dostawy żywności, tworzenie warunków dla przetrwania osobom ewakuowanym z terenów dotkniętych skutkami; - wykonywanie innych zadań w ramach posiadanych możliwości na rzecz ochrony ludności zleconych przez samorządy terytorialne.

Propozycje specjalizacji OSP

• zaopatrzenie wodne,

• medyczne,

• ratownictwo wodne – poziom podstawowy,

• ratownictwo wodne – poziom zaawansowany,

• ratownictwo wysokościowe,

• grupy poszukiwawczo ratownicze,

• logistyczne,

• przeciwpowodziowe,

• udział w grupach poszukiwawczo-ratowniczych, zwłaszcza w zakresie wykorzystania psów;

2. Edukacja dla bezpieczeństwa

� Włączenie druhów do Wielkopolskiego Programu Zapobiegania i Walki z Pożarami – Edukacja i Profilaktyka Pożarowa, w tym promowania bezpiecznych zachowań, organizowania akcji prewencyjnych i edukacyjnych, organizowania dni otwartych strażnic itp.

� Włączenie się druhów w przeglądy bezpieczeństwa pożarowego organizowanego przez samorządy przy współdziałaniu lokalnych komend – po uprzednim ustaleniu zasad.

24

3. Optymalizacja bazy lokalowej

� Wypracowanie standardu technicznego strażnic (propozycja poniżej) � Zapewnienie odpowiedniego zaplecza multimedialnego � Zabezpieczenie łącz internetowych i miejsc do doskonalenia zawodowego. Standard strażnicy dla OSP w KSRG

• co najmniej dwa stanowiska garażowe,

• ogrzewanie, w tym stanowisk garażowych,

• zainstalowany system selektywnego alarmowania.

� zaplecze socjalne dla co najmniej 12 ratowników (boksy dla strażaków z

osobistym umundurowaniem, łazienki, sanitariaty, natrysk, pralka itp.) � miejsce do ćwiczeń, � obiekt poddany termomodernizacji

Standard strażnicy dla OSP grupa I

• co najmniej jedno stanowiska garażowe,

• ogrzewanie, w tym stanowisk garażowych,

• zainstalowany system selektywnego alarmowania.

W miarę możliwości: � zaplecze socjalne dla co najmniej 12 ratowników (boksy dla strażaków z

osobistym umundurowaniem, łazienki, sanitariaty, natrysk, pralka itp.) � miejsce do ćwiczeń, � obiekt poddany termomodernizacji

Dla OSP grupy II nie określa się standardu strażnicy.

4. Popularyzacja wolontariatu

Zagadnienie to winno być realizowane poprzez:

� Podejmowanie bieżącej współpracy z mediami w celu informowania społeczeństwa o działaniach OSP podejmowanych na rzecz lokalnych społeczności.

� Przygotowywanie materiałów informacyjnych o różnym charakterze (informacji prasowych, broszur itp.).

� Tworzenie i prowadzenie stron internetowych OSP. � Przygotowywanie wystaw, konferencji, sympozjów, � Kształcenie liderów OSP, � Korzystanie z innych środków na ochronę przeciwpożarową � Dążenie do wpisania do programów nauczania zagadnień związanych z prewencją

p. poż.

25

5. Obszar rozwoju kultury

W przedmiotowym obszarze przyjmuje się jako wiodące następujące przedsięwzięcia:

� Rozwijanie orkiestr i zespołów teatralnych (poprzez udzielanie pomocy merytorycznej

działającym orkiestrom dętym i zespołom artystycznym w tym organizowanie szkoleń i warsztatów dla kapelmistrzów kierowników oraz animatorów kultury, organizowanie przeglądów, festiwali koncertów itp. amatorskiego ruchu artystycznego.

� Promowanie imprez okolicznościowych i patriotycznych poprzez pomoc w organizacji uroczystości patriotycznych, religijnych oraz strażackich, szczególnie upamiętniających historię najstarszych OSP z prezentacją ich dorobku,

� Organizowanie spotkań, szkoleń, narad dla działaczy w celu pogłębienia wiedzy i wymiany doświadczeń

� Kultywowanie dorobku wielu pokoleń członków OSP i Związku OSP RP � Kontynuowanie i rozwijanie działalności historyczno-muzealnej oraz

dokumentacyjnej. � Zwiększanie liczby wydawnictw prezentujących materiały historyczne oraz tworzenie

warunków ułatwiających powstawanie nowych izb tradycji OSP. � Rozwinięcie współpracy z Wielkopolskim Muzeum Pożarnictwa w Rakoniewicach oraz

lokalnymi placówkami muzealnymi w celu uzyskania merytorycznej wiedzy na temat prawidłowego przechowywania, opisywania i katalogowania oraz udostępnienia społeczności lokalnej zgromadzonych eksponatów.

� Stworzenie bazy i opisanie izb tradycji OSP oraz umieszczenie tej informacji na ogólnodostępnej stronie internetowej,

V. Zarządzanie programem

Wdrożenie programu, jego monitorowanie, pozyskiwanie środków na realizację celów wymagać będzie wprowadzenia odpowiednich mechanizmów. W praktyce proponuje się przyjmowanie rocznych planów realizacyjnych oraz ewaluację ich realizacji po zakończeniu roku kalendarzowego.

W ocenie autorów programu skuteczna realizacja celów wymagać będzie zaangażowania przynajmniej jednego lidera na szczeblu wojewódzkim oraz koordynatorów na szczeblu poszczególnych powiatów. Wszelkie przedsięwzięcia, w szczególności te które dotyczą krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego wymagać będą ścisłej współpracy pomiędzy komendami miejskimi i powiatowymi PSP a zarządami OSP.