Program działań mających na Program działań mających na celu ograniczenie odpływu celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczychazotu ze źródeł rolniczych

2012 - 20162012 - 2016

Wymogi Dyrektywy AzotanowejWymogi Dyrektywy Azotanowej

Weryfikacja wód wrażliwych i OSNWeryfikacja wód wrażliwych i OSN

Projekt Programu działań na lata 2012-Projekt Programu działań na lata 2012-

20162016

Dyrektywa Rady 91/676/EWGz dnia 12 grudnia Dyrektywa Rady 91/676/EWGz dnia 12 grudnia 1991 r.1991 r.

„„Dyrektywa azotanowa”Dyrektywa azotanowa”dotyczącą ochrony wód przed zanieczyszczeniem dotyczącą ochrony wód przed zanieczyszczeniem ppowodowanym owodowanym

przez azotany pochodzące ze źródeł rolniczychprzez azotany pochodzące ze źródeł rolniczych

sporządzenie wykazu wód wrażliwych i obszarów szczególnie sporządzenie wykazu wód wrażliwych i obszarów szczególnie narażonych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł narażonych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczychrolniczych

przygotowanie i wdrożenie programów działań mających na celu przygotowanie i wdrożenie programów działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczychograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczychopracowanie zbioru zasad właściwej praktyki rolniczejopracowanie zbioru zasad właściwej praktyki rolniczej monitorowanie jakości wód powierzchniowych i podziemnych oraz monitorowanie jakości wód powierzchniowych i podziemnych oraz ocena stanu eutrofizacjiocena stanu eutrofizacji

Wyznaczenie wód wrażliwych i obszarów szczególnie Wyznaczenie wód wrażliwych i obszarów szczególnie narażonych narażonych

jest obowiązkiemjest obowiązkiemDyrektorów Regionalnych Zarządów Gospodarki WodnejDyrektorów Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej

Na mocy art. 47 ust. 3 ustawy z dnia 18 lipca 2001r. Prawo Na mocy art. 47 ust. 3 ustawy z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne (Dz. U. z 2012r. poz. 145).wodne (Dz. U. z 2012r. poz. 145).

Na mocy art. 47 ust. 4 co 4 lata wody wrażliwe oraz obszary Na mocy art. 47 ust. 4 co 4 lata wody wrażliwe oraz obszary szczególnie narażone poddaje się weryfikacji w celu szczególnie narażone poddaje się weryfikacji w celu uwględnienia zmian czynników nieprzewidzianych podczas uwględnienia zmian czynników nieprzewidzianych podczas ich wyznaczania.ich wyznaczania.

Rozporządzenie Ministra Środowiska z 23 grudnia 2002r. Rozporządzenie Ministra Środowiska z 23 grudnia 2002r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczychzanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych

Wody wrażliweWody wrażliwe

wg rozporządzenia MŚwg rozporządzenia MŚ

wody zanieczyszczonewody zanieczyszczone oraz oraz wody zagrożone wody zagrożone zanieczyszczeniemzanieczyszczeniem, jeżeli nie zostaną podjęte , jeżeli nie zostaną podjęte działania ograniczające bezpośredni lub pośredni działania ograniczające bezpośredni lub pośredni dopływ do tych wód azotanów i innych związków dopływ do tych wód azotanów i innych związków azotowych pochodzących z działalności rolniczej, azotowych pochodzących z działalności rolniczej, które mogą przekształcić się w azotany.które mogą przekształcić się w azotany.

Wody wrażliwewg rozporządzenia MŚ

wody zanieczyszczoneśródlądowe wody powierzchniowe i

podziemne, które są lub będą pobierane na potrzeby zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w których zawartość azotanów wynosi powyżej 50 mg NO3/l,

śródlądowe wody powierzchniowe, wody w estuariach oraz morskie wody wewnętrzne i morza terytorialnego, wykazujące eutrofizację, którą skuteczne można zwalczyć przez zmniejszenie dawek dostarczanego azotu.

wody zagrożone zanieczyszczeniemśródlądowe wody powierzchniowe, wody w estuariach

wody zagrożone zanieczyszczeniemśródlądowe wody

powierzchniowe i podziemne, które są lub będą pobierane na potrzeby zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w których zawartość azotanów wynosi od 40 do 50 mg NO3/l,

wody śródlądowe wody powierzchniowe, wody w estuariach oraz morskie wody wewnętrzne i morza terytorialnego, wykazujące tendencję do eutrofizacji, którą skuteczne można zwalczyć przez zmniejszenie dawek dostarczanego azotu.

Obszary szczególnie narażone (OSN)obszary, z których pochodzą zanieczyszczenia wód

Dyrektywa azotanowaDyrektywa azotanowa za wody wrażliwe za wody wrażliwe uznaje wody powierzchniowe i uznaje wody powierzchniowe i podziemnepodziemne, , które mogą być dotknięte które mogą być dotknięte zanieczyszczeniami, jeśli nie zostaną zanieczyszczeniami, jeśli nie zostaną podjęte działania w zastosowaniu art.5 podjęte działania w zastosowaniu art.5 dyrektywy.dyrektywy.

Dyrektywa azotanowa za wody Dyrektywa azotanowa za wody podziemnepodziemne uznaje: uznaje: „wszystkie wody znajdujące się „wszystkie wody znajdujące się pod powierzchnią ziemi w warstwie pod powierzchnią ziemi w warstwie wodonośnej oraz bezpośredniej styczności wodonośnej oraz bezpośredniej styczności z gruntem lub podglebiem”z gruntem lub podglebiem”

Weryfikacja wód wrażliwych i Weryfikacja wód wrażliwych i obszarów szczególnie narażonych obszarów szczególnie narażonych

(OSN)(OSN)

Zarzuty formalne Komisji Europejskiej Zarzuty formalne Komisji Europejskiej wobec Polskiwobec Polski

Wezwanie do usunięcia uchybieniaWezwanie do usunięcia uchybienia – Naruszenie nr – Naruszenie nr 2010/2063 z 30 września 2010 r. 2010/2063 z 30 września 2010 r.

Uzasadniona opiniaUzasadniona opinia w sprawie 2010/2063 z 24 listopada w sprawie 2010/2063 z 24 listopada 2011r.2011r.

Nieprawidłowa implementacjaNieprawidłowa implementacja do prawa do prawa Rzeczypospolitej Polskiej przepisów Dyrektywy Rzeczypospolitej Polskiej przepisów Dyrektywy Azotanowej, Azotanowej, główne zarzuty: główne zarzuty: niewystarczający status wyznaczania wód wrażliwych i niewystarczający status wyznaczania wód wrażliwych i OSN-ów – brak uwzględnienia przy ich wyznaczaniu OSN-ów – brak uwzględnienia przy ich wyznaczaniu zasady przezornościzasady przezorności,,braki w braki w Programach działańProgramach działań

16 grudnia 2010 r. 16 grudnia 2010 r. Ustalenie spójnej strategii w zakresie Ustalenie spójnej strategii w zakresie wyznaczania OSN na okres 2012-2016wyznaczania OSN na okres 2012-2016MRiRW przekaże twarde naukowe dowody i analizy nt. MRiRW przekaże twarde naukowe dowody i analizy nt. stanu rolnictwa w Polsce wraz z oceną presji rolniczej i stanu rolnictwa w Polsce wraz z oceną presji rolniczej i jej wpływu na stan wód oraz wskazaniem OSN.jej wpływu na stan wód oraz wskazaniem OSN.Podstawa do określeniaPodstawa do określenia przez dyrektorów RZGW OSN- przez dyrektorów RZGW OSN-ów na lata ów na lata 2012-20162012-2016 oraz uzasadnienie przed KE oraz uzasadnienie przed KE dokonanego wyboru:dokonanego wyboru:

„„Ocena presji rolniczej na stan wód powierzchniowych i Ocena presji rolniczej na stan wód powierzchniowych i podziemnych oraz wskazanie obszarów szczególnie podziemnych oraz wskazanie obszarów szczególnie narażonych na zanieczyszczenia azotanami narażonych na zanieczyszczenia azotanami pochodzenia rolniczego”pochodzenia rolniczego” wykonane na zlecenie wykonane na zlecenie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi przez Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi przez Instytut Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut Badawczy w PuławachBadawczy w Puławach

Podstawowe założenia modelu IUNG:Podstawowe założenia modelu IUNG:Do OSN-ów zaliczono powierzchnie użytków rolnych, dla których Do OSN-ów zaliczono powierzchnie użytków rolnych, dla których przewidywane przez model przewidywane przez model stężenie azotu azotanowego N-NO3 stężenie azotu azotanowego N-NO3 w wodach odpływu przekracza wartość w wodach odpływu przekracza wartość 10 mg/l,10 mg/l,Model oparto w znacznej mierze o kryteria i wzory określone w Model oparto w znacznej mierze o kryteria i wzory określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. Nr 241, poz. 2093),Nr 241, poz. 2093),Kalibracja modelu została wykonana na danych z Kalibracja modelu została wykonana na danych z „Oceny „Oceny eutrofizacji rzek JCW z lat 2007-2009”eutrofizacji rzek JCW z lat 2007-2009” (GIOŚ 2010), dotyczących (GIOŚ 2010), dotyczących maksymalnego stężenia lub odpowiedniego percentyla azotu maksymalnego stężenia lub odpowiedniego percentyla azotu azotanowego,azotanowego,Dane, które zostały wykorzystane w modelu to także: wartość Dane, które zostały wykorzystane w modelu to także: wartość opadu i ewapotranspiracji potencjalnej, pojemność wodna gleb w opadu i ewapotranspiracji potencjalnej, pojemność wodna gleb w profilu glebowym o miąższości 90 cm, polowa pojemność wodna, profilu glebowym o miąższości 90 cm, polowa pojemność wodna, średni odpływ dla Polski oraz ładunek azotu ze źródeł średni odpływ dla Polski oraz ładunek azotu ze źródeł komunalnych i rolniczych.komunalnych i rolniczych.

Wyznaczanie wód wrażliwych i Wyznaczanie wód wrażliwych i OSN-ów wg modelu IUNG:OSN-ów wg modelu IUNG:

Wstępne wydzielenieWstępne wydzielenie obszarów szczególnie narażonych obszarów szczególnie narażonych objęło jednostki administracyjne (objęło jednostki administracyjne (obręby geodezyjneobręby geodezyjne), w ), w których suma powierzchni użytków rolnych, na których model których suma powierzchni użytków rolnych, na których model przewidywał stężenia azotu azotanowego w odpływie większe przewidywał stężenia azotu azotanowego w odpływie większe od 10 mg/l oraz powierzchni użytków rolnych w zlewniach od 10 mg/l oraz powierzchni użytków rolnych w zlewniach jezior zeutrofizowanych, była większa od jezior zeutrofizowanych, była większa od 50%50% powierzchni powierzchni użytków rolnych w danym obrębie geodezyjnym,użytków rolnych w danym obrębie geodezyjnym,Wydzielenia wstępne poddano weryfikacji Wydzielenia wstępne poddano weryfikacji w oparciu o w oparciu o wyniki państwowego monitoringu wód powierzchniowych i wyniki państwowego monitoringu wód powierzchniowych i podziemnych,podziemnych,Następnie wyłączono:Następnie wyłączono: zlewnie jednolitych części wód, w zlewnie jednolitych części wód, w których nie stwierdza się zanieczyszczenia azotem których nie stwierdza się zanieczyszczenia azotem ((zawartość azotanów nie przekracza 10 mg/lzawartość azotanów nie przekracza 10 mg/l), obręby w ), obręby w granicach administracyjnych granicach administracyjnych miastmiast, obręby w których , obręby w których powierzchnia użytków rolnych ze stwierdzoną presją rolnictwa powierzchnia użytków rolnych ze stwierdzoną presją rolnictwa jest mniejsza niż jest mniejsza niż 100 ha100 ha oraz obręby, w których dominują oraz obręby, w których dominują lasylasy..

Następnie przy udziale ekspertów z Następnie przy udziale ekspertów z Wojewódzkich Wojewódzkich Inspektoratów Ochrony Środowiska w Gdańsku i w Inspektoratów Ochrony Środowiska w Gdańsku i w BydgoszczyBydgoszczy dokonano weryfikacjidokonano weryfikacji wskazanych przez wskazanych przez IUNG obrębów geodezyjnych będących pod znaczącą IUNG obrębów geodezyjnych będących pod znaczącą presją rolniczą pod kątem rzeczywistego wpływu tej presją rolniczą pod kątem rzeczywistego wpływu tej presji na wody powierzchniowe. Przy weryfikacji wzięto presji na wody powierzchniowe. Przy weryfikacji wzięto pod uwagę nie tylko wyniki monitoringu z lat 2007 – pod uwagę nie tylko wyniki monitoringu z lat 2007 – 2010, ale także wiedzę ekspercką, która pozwoliła z 2010, ale także wiedzę ekspercką, która pozwoliła z praktycznego punktu widzenia spojrzeć na wyniki analiz i praktycznego punktu widzenia spojrzeć na wyniki analiz i przy wykorzystaniu znajomości terenu oraz czynników przy wykorzystaniu znajomości terenu oraz czynników sprawczych ostatecznie wyznaczyć wody wrażliwe i sprawczych ostatecznie wyznaczyć wody wrażliwe i OSN-y na terenie regionu wodnego Dolnej Wisły. OSN-y na terenie regionu wodnego Dolnej Wisły.

Wody wrażliwe i OSN-y wyznaczone na Wody wrażliwe i OSN-y wyznaczone na terenie regionu wodnego Dolnej Wisły w terenie regionu wodnego Dolnej Wisły w

2012r.2012r.

Za wody powierzchniowe wrażliwe na Za wody powierzchniowe wrażliwe na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych uznano wody: rolniczych uznano wody: – 4 rzek4 rzek ii 1 jeziora1 jeziora w w województwie pomorskim,województwie pomorskim, – 9 rzek 9 rzek ii 5 jezior 5 jezior w w województwie kujawsko – województwie kujawsko –

pomorskimpomorskim;;

Wody wrażliwe i OSN-y wyznaczone na Wody wrażliwe i OSN-y wyznaczone na terenie regionu wodnego Dolnej Wisły w terenie regionu wodnego Dolnej Wisły w

2012r.2012r.WyznaczonoWyznaczono 11 OSN-ów 11 OSN-ów stanowiacych stanowiacych ok. 5%ok. 5%

powierzchni RZGW Gdańsk, w tym:powierzchni RZGW Gdańsk, w tym:

– 3 OSN-y3 OSN-y o łącznej powierzchni o łącznej powierzchni 383,2 km383,2 km²² ww województwie pomorskimwojewództwie pomorskim ( (1,1%1,1% powierzchni powierzchni RZGW Gdańsk),RZGW Gdańsk),

– 8 OSN-ów8 OSN-ów o łącznej powierzchni o łącznej powierzchni 1426,6 km1426,6 km² ² ww województwie kujawsko – pomorskimwojewództwie kujawsko – pomorskim ( (4,1 4,1 %% powierzchni RZGW Gdańsk); powierzchni RZGW Gdańsk);

Źródło: „Wszystko, co warto wiedzieć o wdrażaniu dyrektywy azotanowej w Polsce”, KZGW 2008

21 OSN 2004-2008

19 OSN 2008-2012

Program działań mających na celu Program działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze ograniczenie odpływu azotu ze

źródeł rolniczychźródeł rolniczych

Program działańProgram działań

Art. 47 ust. 7 ustawy z dnia 18 lipca 2001 Art. 47 ust. 7 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. r. Prawo wodnePrawo wodne::

„ „ Dla każdego z obszarów narażonych Dla każdego z obszarów narażonych Dyrektor RZGWDyrektor RZGW opracowuje opracowuje program program działań mających na celu ograniczenie działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczychodpływu azotu ze źródeł rolniczych”.”.

Program ma na celu usunięcie zarzutów formalnych, Program ma na celu usunięcie zarzutów formalnych, jakie Komisja Europejska wystosowała wobec Polski w jakie Komisja Europejska wystosowała wobec Polski w związku z uchybieniami wobec prawa wspólnotowegozwiązku z uchybieniami wobec prawa wspólnotowegoProgram obowiązuje na OSN i stanowi uzupełnienie Program obowiązuje na OSN i stanowi uzupełnienie przepisów obowiązujących w całym krajuprzepisów obowiązujących w całym krajuObowiązki kierowane do wszystkich prowadzących Obowiązki kierowane do wszystkich prowadzących działalność rolniczą na OSN - brak rejestrów działalność rolniczą na OSN - brak rejestrów gospodarstwgospodarstwPrzesunięcie okresu obowiązywania wymogów Przesunięcie okresu obowiązywania wymogów wprowadzonych przez Program działańwprowadzonych przez Program działańWprowadzono słowniczek pojęć na potrzeby PD, na Wprowadzono słowniczek pojęć na potrzeby PD, na wniosek wniosek KE zmodyfikowano definicję nawozów naturalnych, KE zmodyfikowano definicję nawozów naturalnych, wydłużono okres, kiedy nie wolno stosować nawozówwydłużono okres, kiedy nie wolno stosować nawozów

Program działańProgram działańCelem programuCelem programu jest poprawa stanu wód spowodowanego lub jest poprawa stanu wód spowodowanego lub

wywołanego przez azotany pochodzące ze źródeł rolniczych wywołanego przez azotany pochodzące ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczaniuoraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczaniu

Poprawa praktyki rolniczej poprzez:Poprawa praktyki rolniczej poprzez:Przestrzeganie okresów stosowania nawozówPrzestrzeganie okresów stosowania nawozówWłaściwe magazynowanie nawozów naturalnych, pasz Właściwe magazynowanie nawozów naturalnych, pasz soczystych oraz postępowanie z odciekamisoczystych oraz postępowanie z odciekamiPrzestrzeganie zasad nawożenia pól na terenie o dużym Przestrzeganie zasad nawożenia pól na terenie o dużym nachyleniu oraz w pobliżu ciekównachyleniu oraz w pobliżu ciekówOgraniczenie stosowania nawozów na glebach podmokłych, Ograniczenie stosowania nawozów na glebach podmokłych, zalanych, zamarzniętych, pokrytych śniegiemzalanych, zamarzniętych, pokrytych śniegiemPrzestrzeganie dawek i sposobów nawożeniaPrzestrzeganie dawek i sposobów nawożenia

Rozdział 1. Okresy nawożeniaRozdział 1. Okresy nawożenia

Nawozy stosuje się w okresach i w warunkach, gdy Nawozy stosuje się w okresach i w warunkach, gdy zawarte w nich składniki mineralne (szczególnie związki zawarte w nich składniki mineralne (szczególnie związki azotu) nie są narażone na wymywanie do wód azotu) nie są narażone na wymywanie do wód gruntowych lub zmywanie do wód powierzchniowych gruntowych lub zmywanie do wód powierzchniowych powodując ich zanieczyszczeniepowodując ich zanieczyszczenieNawozy Nawozy naturalne i organicznenaturalne i organiczne stosuje się na gruntach stosuje się na gruntach ornych w okresie ornych w okresie od 1 marca do 15 listopadaod 1 marca do 15 listopadaNawozy Nawozy naturalne płynnenaturalne płynne stosuje się na łąkach i stosuje się na łąkach i pastwiskach w okresie pastwiskach w okresie od 1 marca do 15 sierpniaod 1 marca do 15 sierpniaNawozy Nawozy naturalne stałenaturalne stałe stosuje się: stosuje się:– na łąkach na łąkach od 01marca do 30 listopadaod 01marca do 30 listopada– na pastwiskach na pastwiskach od 01.03. do 15.04 i od 15.10 dood 01.03. do 15.04 i od 15.10 do

30.11 30.11

Rozdział 1. Okresy nawożeniaRozdział 1. Okresy nawożenia

Nawozy azotowe mineralne stosuje się:Nawozy azotowe mineralne stosuje się:– na gruntach ornych i uprawach wieloletnich na gruntach ornych i uprawach wieloletnich od 01.03 od 01.03

do 15.11do 15.11 - zakaz nie dotyczy producentów buraków, - zakaz nie dotyczy producentów buraków, którzy zawarli kontrakt na ich dostawę po którzy zawarli kontrakt na ich dostawę po 15.1115.11

– na łąkach i pastwiskach na łąkach i pastwiskach od 1.03. do 15.08od 1.03. do 15.08

Przy użytkowaniu kośno-pastwiskowym i przy wypasie Przy użytkowaniu kośno-pastwiskowym i przy wypasie kwaterowym stosuje się obniżoną dawkę azotu w ilości kwaterowym stosuje się obniżoną dawkę azotu w ilości do 85 kg N/ha/rok z nawozów płynnych naturalnychdo 85 kg N/ha/rok z nawozów płynnych naturalnych

Rozdział 2. Warunki przechowywania Rozdział 2. Warunki przechowywania nawozów naturalnych oraz nawozów naturalnych oraz postępowanie z odciekamipostępowanie z odciekami

Należy zapewnić pojemnośćNależy zapewnić pojemność zbiorników zbiorników do przechowywania do przechowywania gnojówki i gnojowicy, przez okres, w którym rolnicze ich gnojówki i gnojowicy, przez okres, w którym rolnicze ich wykorzystanie nie jest możliwe, odpowiadającą wykorzystanie nie jest możliwe, odpowiadającą co najmniej 6-co najmniej 6-miesięcznejmiesięcznej produkcji tych nawozów produkcji tych nawozów Obornik należy przechowywać Obornik należy przechowywać w sposób zabezpieczającyw sposób zabezpieczający przed przenikaniem odcieków do wód lub do gruntuprzed przenikaniem odcieków do wód lub do gruntu lub, w lub, w przypadku utrzymywania zwierząt na głębokiej ściółce, w przypadku utrzymywania zwierząt na głębokiej ściółce, w budynku inwentarskim o nieprzepuszczalnym podłożubudynku inwentarskim o nieprzepuszczalnym podłożu

Rozdział 2. Warunki przechowywania Rozdział 2. Warunki przechowywania nawozów naturalnych oraz nawozów naturalnych oraz

postępowanie z odciekamipostępowanie z odciekami

W okresie od W okresie od 1.03 do 31.101.03 do 31.10, jednak nie dłużej niż przez , jednak nie dłużej niż przez 12 tygodni12 tygodni, dopuszcza się złożenie obornika na pryzmie , dopuszcza się złożenie obornika na pryzmie bezpośrednio na gruncie. Pryzmy lokalizuje się poza bezpośrednio na gruncie. Pryzmy lokalizuje się poza zagłębieniami terenu, w odległości większej niż 15 m od zagłębieniami terenu, w odległości większej niż 15 m od linii brzegu wód powierzchniowych i na terenach o linii brzegu wód powierzchniowych i na terenach o spadku do 3%. W przypadku potrzeby ponownego spadku do 3%. W przypadku potrzeby ponownego złożenia obornika na pryzmie w kolejnym sezonie złożenia obornika na pryzmie w kolejnym sezonie wegetacyjnym, pryzmy lokalizuje się w innym miejscu. wegetacyjnym, pryzmy lokalizuje się w innym miejscu. Lokalizację pryzmy oraz datę złożenia obornika w danym Lokalizację pryzmy oraz datę złożenia obornika w danym roku na danej działce rolnik zaznacza na mapie lub roku na danej działce rolnik zaznacza na mapie lub szkicu działkiszkicu działki

Rozdział 2. Warunki przechowywania Rozdział 2. Warunki przechowywania nawozów naturalnych oraz nawozów naturalnych oraz

postępowanie z odciekami postępowanie z odciekami

Jeśli w gospodarstwie znajduje się nadmierna ilość Jeśli w gospodarstwie znajduje się nadmierna ilość nawozów naturalnych w stosunku do rzeczywistej nawozów naturalnych w stosunku do rzeczywistej pojemności ich przechowywania pojemności ich przechowywania lub >170 kg N/ha urlub >170 kg N/ha ur, , należy udokumentować, że nawozy usuwane są w należy udokumentować, że nawozy usuwane są w sposób nieszkodliwy dla środowiska – znalezienie sposób nieszkodliwy dla środowiska – znalezienie odbiorcy, umowy zbytuodbiorcy, umowy zbytuPasze soczyste przechowuje się na zabezpieczonym Pasze soczyste przechowuje się na zabezpieczonym przed wyciekami gruncie, w silosach, na płytach lub na przed wyciekami gruncie, w silosach, na płytach lub na podkładzie z foli i sieczki oraz pod przykryciem podkładzie z foli i sieczki oraz pod przykryciem foliowym. Kiszonki składuje się w odległości ponad 20 m foliowym. Kiszonki składuje się w odległości ponad 20 m od linii brzegu wód powierzchniowych oraz źródeł i ujęć od linii brzegu wód powierzchniowych oraz źródeł i ujęć wodywodyDostosowanie urządzeń do przechowywania nawozów - Dostosowanie urządzeń do przechowywania nawozów - do końca obowiązywania Programudo końca obowiązywania Programu

Rozdział 3. Zasady nawożenia pól w Rozdział 3. Zasady nawożenia pól w terenie o dużym nachyleniuterenie o dużym nachyleniu

W przypadku działek o nachyleniu powyżej 10% zabiegi uprawowe należy wykonywać w kierunku poprzecznym do nachylenia stoku, o ile pozwala na to usytuowanie i powierzchnia działki

Orkę należy wykonywać pługiem obracalnym lub uchylnym, odkładając skiby w górę stoku

Rozdział 4. Ograniczenia rolniczego Rozdział 4. Ograniczenia rolniczego wykorzystania nawozu na glebach wykorzystania nawozu na glebach podmokłych, zalanych, pokrytych podmokłych, zalanych, pokrytych

śniegiemśniegiemBrak możliwości stosowania nawozów oraz rolniczego Brak możliwości stosowania nawozów oraz rolniczego wykorzystania ścieków na glebach wykorzystania ścieków na glebach zamarzniętych zamarzniętych powierzchniowopowierzchniowoNie dotyczy to pierwszej wiosennej dawki nawozów Nie dotyczy to pierwszej wiosennej dawki nawozów azotowych na uprawach roślin ozimych na glebach azotowych na uprawach roślin ozimych na glebach zamarzniętych powierzchniowo jeżeli uzasadniają to zamarzniętych powierzchniowo jeżeli uzasadniają to względy agrotechnicznewzględy agrotechniczne

Rozdział 5. Nawożenie w pobliżu ciekówRozdział 5. Nawożenie w pobliżu cieków

Rozsiewacze nawozów i opryskiwacze myje się oraz Rozsiewacze nawozów i opryskiwacze myje się oraz wodę z ich mycia rozlewa w odległości większej niż 20 m wodę z ich mycia rozlewa w odległości większej niż 20 m od brzegu zbiorników i cieków wodnychod brzegu zbiorników i cieków wodnychWodopoje lokalizuje się poza zbiornikami i ciekami Wodopoje lokalizuje się poza zbiornikami i ciekami wodnymiwodnymi

Rozdział 6. Dawki i sposoby nawożeniaRozdział 6. Dawki i sposoby nawożenia

Należy prowadzić Należy prowadzić dokumentacjędokumentację wszystkich wszystkich zabiegów zabiegów agrotechnicznych agrotechnicznych a w szczególności a w szczególności związanych z związanych z nawożeniem (termin, rodzaj, zastosowana dawka pod nawożeniem (termin, rodzaj, zastosowana dawka pod daną uprawę)daną uprawę)Do opracowania bilansu azotu i planu nawożenia Do opracowania bilansu azotu i planu nawożenia zobowiązani są rolnicy, gospodarujący na powierzchni zobowiązani są rolnicy, gospodarujący na powierzchni ponad 100 ha użytków rolnych na OSNponad 100 ha użytków rolnych na OSN. W tych . W tych gospodarstwach nie można stosować dawek większych gospodarstwach nie można stosować dawek większych niż wynikające z planu nawożenianiż wynikające z planu nawożeniaPozostali rolnicy stosują dawki nieprzekraczające Pozostali rolnicy stosują dawki nieprzekraczające maksymalnych dawek nawożenia azotem dla upraw w maksymalnych dawek nawożenia azotem dla upraw w plonie głównym określonych plonie głównym określonych w załączniku nr 5w załączniku nr 5

Oszacowanie wielkości produkcji oraz jednostkowej Oszacowanie wielkości produkcji oraz jednostkowej zawartości azotu nawozów naturalnych, powstałych zawartości azotu nawozów naturalnych, powstałych

w różnych systemach utrzymania zwierząt w różnych systemach utrzymania zwierząt gospodarskich w Polscegospodarskich w Polsce

INSTYTUT ZOOTECHNIKI PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZYINSTYTUT ZOOTECHNIKI PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY

Załącznik 1. Współczynniki przeliczeniowe sztuk rzeczywistych na DJP

Załącznik 3. Sposób obliczania minimalnej wielkości miejsc do przechowywania nawozów naturalnych

Załącznik 4. Średnie roczne wielkości produkcji nawozów naturalnych i koncentracja zawartego w nich azotu w zależności od gatunku zwierzęcia, jego wieku i wydajności oraz systemu utrzymania

Program działań a Program Program działań a Program RolnośrodowiskowyRolnośrodowiskowy

Mimo zwiększenia powierzchni OSN zmniejszeniu uległy Mimo zwiększenia powierzchni OSN zmniejszeniu uległy wymogi wyłączające rolników z Programu RŚwymogi wyłączające rolników z Programu RŚW gospodarstwach W gospodarstwach do 100 ha ur na OSN nie ma do 100 ha ur na OSN nie ma żadnych ograniczeńżadnych ograniczeń w realizacji Programu RŚ w tym w realizacji Programu RŚ w tym pakietu pakietu Rolnictwo zrównoważoneRolnictwo zrównoważoneW przypadku gospodarstw W przypadku gospodarstw powyżej 100 ha ur na OSNpowyżej 100 ha ur na OSN realizujących zobowiązanie pakietu realizujących zobowiązanie pakietu Rolnictwo Rolnictwo zrównoważonezrównoważone, płatność , płatność będzie wypłacanabędzie wypłacana tylko tylko do do powierzchni nie przekraczającej 100 hapowierzchni nie przekraczającej 100 ha

SzkoleniaSzkolenia

Ośrodki Doradztwa Rolniczego na podstawie ustawy z Ośrodki Doradztwa Rolniczego na podstawie ustawy z 22.X.2004 r. o jednostkach doradztwa rolniczego 22.X.2004 r. o jednostkach doradztwa rolniczego uczestniczą w realizacji zadań wynikających z Programu uczestniczą w realizacji zadań wynikających z Programu upowszechniając wśród rolników wymogi obowiązujące na upowszechniając wśród rolników wymogi obowiązujące na OSN, współpracują z RZGWOSN, współpracują z RZGWZapewniają obsługę merytoryczną szkoleń organizowanych Zapewniają obsługę merytoryczną szkoleń organizowanych we współpracy z właściwym Wójtem lub Burmistrzem gminywe współpracy z właściwym Wójtem lub Burmistrzem gminySzkolenia mogą być w całości lub w części (jeden blok Szkolenia mogą być w całości lub w części (jeden blok tematyczny) poświęcone Dyrektywie Azotanowej i tematyczny) poświęcone Dyrektywie Azotanowej i wymogom Programu działańwymogom Programu działań

KontrolaKontrola

Wojewódzcy Inspektorzy Ochrony Środowiska prowadzą Wojewódzcy Inspektorzy Ochrony Środowiska prowadzą kontrolę na podstawie przepisów ustawy z 20.07.1991 r. o kontrolę na podstawie przepisów ustawy z 20.07.1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska w związku z art. 32 ustawy Inspekcji Ochrony Środowiska w związku z art. 32 ustawy z 10.07.2007 r. o nawozach i nawożeniuz 10.07.2007 r. o nawozach i nawożeniu

Rolnicy podlegają również kontroli prowadzonej przez Rolnicy podlegają również kontroli prowadzonej przez ARiMRARiMR