ANITA FAJCZAK-KOWALSKA

PROBLEMY ZARZ�DZANIA WIEDZ� ZWI�ZANE Z MODERNIZACJ�

INFRASTRUKTURY KOLEJOWEJ PRZED EURO 2012

Streszczenie

W artykule przedstawiono zagadnienia zwi�zane z zarz�dzaniem wiedz�. Uka-zano Master Plan jako narz�dzie monitoruj�ce post�py inwestycji zwi�zanych z EU-RO 2012 ze szczególnym uwzgl�dnieniem infrastruktury kolejowej. W tabelach za-prezentowano przykłady głównych projektów realizowanych na potrzeby EURO 2012. Zwrócono równie� uwag� na problemy w realizacji zało�onych projektów oraz uwypuklono kwestie zwi�zane z przepływem informacji o inwestycjach. Poruszono równie� problem przygotowania systemów informatycznych wspomagaj�cych proce-sy zarz�dzania kolej�.

Słowa kluczowe: infrastruktura kolejowa, EURO 2012, Master Plan, zarz�dzanie wiedz�, systemy informatyczne

1. Wst�p

Zarz�dzanie wiedz� to sfera, który coraz cz��ciej zostaje przywoływana w kontek�cie

współczesnych działa�. Skuteczne funkcjonowanie na rynku zmusza obecne organizacje do

sprostania nowym wyzwaniom i zwrócenia szczególnej uwagi nie tylko na sprawne zarz�dzanie

standardowymi czynnikami produkcji, ale tak�e na rosn�c� rol� czynników niematerialnych, w tym

przede wszystkim informacji oraz wiedzy. Zdaniem firmy konsultingowej Deloitte & Touche

zarz�dzanie wiedz� to systematyczny, zorganizowany proces ukierunkowany na wykorzystanie

wiedzy zgromadzonej w firmie przez zbieranie, weryfikacj�, przechowywanie i upowszechnienie

wiedzy poszczególnych pracowników oraz zasobów wiedzy zgromadzonych w firmowych

archiwach. Słu�y on poprawie wyników, podnoszenia kompetencji, zwi�kszenia szybko�ci działania,

wydajno�ci i rentowno�ci. Ponadto proces zarz�dzania wiedz� pozwala przekształca j�w podstawowy kapitał wiedzy danej firmy.

Warto w tym kontek�cie skupi si� na prezentacji Master Planu jako przykładu transferu

i dzielenia si� wiedz�. Master Plan to harmonogram zawieraj�cy projekty infrastrukturalne zwi�zane

z UEFA EURO 2012TM

. Dzi�ki temu narz�dziu mo�liwe jest bie��ce �ledzenie post�pu w pracach

zwi�zanych z przygotowaniem wszelkich inwestycji do mistrzostw w 2012 roku. Aktualizowane

dane pokazuj� stan modernizacji lotnisk, autostrad, infrastruktury kolejowej, w tym informacje, czy

dany projekt jest w fazie projektowania, realizacji, czy wyst�piło opó�nienie lub został on ju�zrealizowany. W harmonogramie znajduje si� równie� lista projektów, które zostały wycofane

z Master Planu. W przypadku inwestycji kolejowych cykliczne uzupełnianie danych o bie��cym

stanie projektów, prezentowane w formie elektronicznej stanowi swoiste uzupełnienie systemów

informatycznych u�ywanych w zarz�dzaniu kolej�, o czym b�dzie mowa w dalszej cz��ci

niniejszego opracowania.

43

Harmonogram ka�dego z projektów to szczegółowy plan działa� obejmuj�cy perspektyw�czasow� od 1 stycznia 2008 roku a� do chwili zako�czenia danego projektu. Warto przy tym

zaznaczy , i� znacz�ca cz�� projektów zacz�ła by realizowana przed wy�ej wymienion� dat�, a niektóre z nich s� wdra�ane ju� od kilku lat. Uznano jednak, i� analiza tak du�ego odcinka

czasowego nie jest konieczna. Decyduj�c si� na monitorowanie inwestycji skupiono si� przede

wszystkim na tych projektach, które maj� by sfinalizowane przed terminem mistrzostw i jako punkt

wyj�cia, identyczny dla wszystkich projektów, przyj�to pocz�tek 2008 roku. Wobec powy�szego

stopie� zaawansowania projektów w Master Planie ukazuje post�py prac w zakresie wy�ej opisanych

harmonogramów, nie odnosz�c si� do tych dokona� w projektach, które zostały uczynione przed

wyznaczon� dat� pocz�tkow�.

2. Struktura Master Planu

Wszystkie projekty podzielono na kategorie główne: sze� miast (Miasta Gospodarze UEFA

EURO 2012TM

oraz Chorzów i Kraków), a w nich stadion, transport miejski i lotnisko, transport

kolejowy, lotniska wspomagaj�ce a tak�e transport drogowy. Znaczenie ka�dego projektu zostało

okre�lone z punktu widzenia sprawnego przygotowania imprezy mistrzowskiej oraz obsługi

transportowej tego wydarzenia. Z tego wzgl�du wprowadzono podział projektów na kluczowe,

wa�ne oraz pozostałe.

Inwestycje rozpisano na dwie kluczowe fazy: przygotowania i realizacji. W skład pierwszej

z nich wchodz� nast�puj�ce działania: otrzymanie prawa dysponowania nieruchomo�ci� na cele

budowlane, uzyskanie decyzji administracyjnych odnosz�cych si� do: �rodowiskowych

uwarunkowa� zgody na realizacj� przedsi�wzi�cia, warunków zabudowy i zagospodarowania

terenu/decyzji lokalizacyjnej, opracowanie studium wykonalno�ci projektu, przeprowadzenie

procesu wyboru projektanta, sporz�dzenie projektu budowlanego, otrzymanie pozwolenia na budow�(lub te� zezwolenia na realizacj� inwestycji drogowej), zagwarantowanie odpowiedniego

finansowania oraz wybór wykonawcy robót. Faza realizacji dotyczy zada� składowych: wykonania

robót i dostaw, wykonania testów odbiorowych oraz podpisania protokołu odbioru a tak�e uzyskania

pozwolenia na u�ytkowanie.

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 53, 2011

Anita Fajczak-Kowalska Problemy zarz�dzania wiedz� zwi�zane z modernizacj� infrastruktury kolejowej przed Euro 2012

44

3. Inwestycje umieszczone w Masterplanie

W tabeli 1 wyszczególnione s� kluczowe inwestycje zwi�zane z przygotowaniem infrastruktury

kolejowej do EURO 2012.

Tabela 1. Kluczowe inwestycje kolejowe wg Master Planu

Transport kolejowy – inwestycje kluczowe Planowany termin

zako�czenia prac

1 Linia E65 Warszawa Gdynia

2 LCS Nasielsk – 66,5km Kontrakt 3a grudzie� 2010

nowy termin: I lub II

kwartał 2012

Kontrakt 3b grudzie� 2010 -

nowy termin: lipiec

2011

3 LCS Ciechanów – 60,4 km Kontrakt 1a wrzesie�/pa�dziernik

2011

Kontrakt 1b listopad 2012

LCS Działdowo – 53,7km kwiecie� 2012

LCS Tczew – 28km grudzie� 2010

nowy termin:

rok 2011 - trwa bu-

dowa skrzy�owa�dwupoziomowych

4 Linia E59 Wrocław – Pozna� – odcinek

Wrocław – granica woj. Dolno�l�skiego

Wrocław – Skokowa oraz �migród

– granica woj. Dolno�l�skiego

I kwartał 2012

5 Elementy Warszawskiego W�zła Kole-

jowego

Odnowienie Przystanku Kolejowe-

go Warszawa Stadion

wrzesie� 2011

6 Linia nr 8: Warszawa Zachodnia – War-

szawa Ok�cie i budowa ł�cznicy War-

szawa Słu�ewiec – lotnisko Ok�cie

Budowa ł�cznicy – tunelu ł�cz�cego

lini� nr 8 ze stacj� MPL Ok�cie

przy Terminalu

pa�dziernik 2011

�ródło: http://masterplan.2012.org.pl/index.php z dn. 18.04.2011.

Niestety tylko jedna z wy�ej wymienionych inwestycji zostanie uko�czona w terminie. Jest to

Kontrakt 1a z LCS Ciechanów. Cztery inwestycje s� opó�nione, jednak ich zako�czenie planowane

jest przed rozpocz�ciem mistrzostw. S� to Kontrakt 3b z LCS Nasielsk, LCS Tczew, odnowienie

przystanku kolejowego Warszawa Stadion oraz budowa ł�cznicy – tunelu ł�cz�cego lini� nr 8 ze

stacj� MPL Ok�cie. Cztery kolejne inwestycje maj� opó�nienie krytyczne, co oznacza, �e zostan�zako�czone tu� przed mistrzostwami (I lub II kwartał 2012 roku). Jest to Kontrakt 3a z LCS

Nasielsk, Kontrakt 1b z LCS Ciechanów, LCS Działdowo, Wrocław Skokowa oraz �migród.

Tabela 2 przedstawia inwestycje zwi�zane z infrastruktur� kolejow�, które ju� zostały

zrealizowane. Inwestorem ka�dego działania były PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Pierwsz�sko�czon� inwestycj� była budowa ł�cznicy Warszawa Słu�ewiec – lotnisko Ok�cie oraz

modernizacja linii nr 8 Warszawa Zachodnia – Warszawa Ok�cie. Została ona wykonana przez

Konsorcjum firm Lider – Trakcja Polska S.A. i oddana do u�ytku w lipcu 2008 roku. Kolejn�inwestycj� zako�czon� w styczniu 2010 roku była modernizacja stacji Gdynia wykonana przez

konsorcjum Lider: Budimex Dromex S.A.. Dwa miesi�ce pó�niej do u�ytku oddano Lini�obwodow� Józefinów – Warszawa Gda�ska zrealizowane przez Przedsi�biorstwo Robót

45

Komunikacyjnych – 7 Spółka Akcyjna w Warszawie. W sierpniu 2010 została zako�czona modernizacja trasy Skokowa – �migród realizowanego przez Konsorcjum – Skokowa: Feroco S.A. oraz Torpom Sp. Z o.o.. Ostatnim projektem była przebudowa Stacji Warszawa Gda�ska oddanej w marcu 2011 roku przez konsorcjum Lider Skanska S.A..

Tabela 2. Zrealizowane inwestycje kolejowe z Master Planu

Nazwa zadania Inwestor Wykonawca Termin

zako�czenia Linia E65 Warszawa – Gdynia (LCS Nasielsk – 66,5km, modernizacja stacji Gdynia)

PKP PLK S.A. Konsorcjum firm, Lider: Bu-dimex Dromex S.A.

01/2010

Linia E59 Wrocław – Pozna�, odc. Wrocław – Granica woj. Dolno�l�skie-go

PKP PLK S.A. Konsorcjum Skokowa: Feroco S.A., Torpom Sp. Z o.o.

08/2010

Elementy Warszawskiego W�zła Kole-jowego (Stacja Warszawa Gda�ska)

PKP PLK S.A. Konsorcjum firm, Lider Skan-ska S.A.

03/2011

Elementy Warszawskiego W�zła Kole-jowego (Linia obwodowa Józefinów – Warszawa Gda�ska)

PKP PLK S.A. Przedsi�biorstwo Robót Ko-munikacyjnych – 7 Spółka Akcyjna w Warszawie

03/2010

�ródło: http://masterplan.2012.org.pl/gotowe/index.php z dn. 18.04.2011.

Ze wzgl�du na ró�ne okoliczno�ci cz�� inwestycji została odwołana. W Master Planie odnotowane s� cztery takie inwestycje z roku 2009 (modernizacja dworca Warszawa Wschodnia, inwestycja na linii Rzeszów – Munina oraz Wrocław – Pozna�). W roku 2010 i 2011 odnotowano trzy przypadki niezrealizowania projektu zwi�zane z warszawskim W�złem Kolejowym.

Tabela 3. Niezrealizowane inwestycje kolejowe z Master Planu Nazwa zadania Data decyzji Uzasadnienie

Modernizacja dworca Warszawa Wschodnia 02/2009 Nie udało si� wyłoni dewelope-ra. Projekt b�dzie realizowany w mniejszym zakresie.

Linia E30 na odcinku Rzeszów – granica pa�stwa 10/2009 Decyzja Zarz�du PKP PLK S.A. Linia E59 Wrocław – Pozna�, odc. Wrocław – Granica woj. Dolno�l�skiego – System SRK

12/2009 Decyzja Zarz�du PKP PLK S.A.

Linia E59 Wrocław – Pozna�, odc. Wrocław – Granica woj. Dolno�l�skiego – System zasilania

12/2009 Decyzja Zarz�du PKP PLK S.A.

Elementy Warszawskiego W�zła Kolejowego – przebudo-wa stacji Warszawa Wschodnia, cz�� dalekobie�na

04/2011 Decyzja Zarz�du PKP PLK S.A.

Elementy Warszawskiego W�zła Kolejowego – Linia �rednicowa, przystanek Warszawa Stadion

03/2010 Decyzja Zarz�du PKP PLK S.A. – ograniczenie zakresu prac

Elementy Warszawskiego W�zła Kolejowego – Poł�czenie kolejowe Kraków Gł. – Mydlinki – MPL Balice, etap 1

03/2010 Decyzja Zarz�du PKP PLK S.A. – ograniczenie zakresu prac

�ródło: http://masterplan.2012.org.pl/przetargi/index.php?page=wylaczone z dn. 18.04.2011.

W tabeli 4 przedstawiono ostatnio rozstrzygni�te przetargi. Dotycz� one odcinków z Warszawy do Gdyni (E65), z Wrocławia do Poznania, Warszawskiego W�zła Kolejowego oraz budowy ł�cznicy Warszawa Słu�ewiec – lotnisko Ok�cie. Inwestorem w ka�dym przypadku jest PKP PLK

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 53, 2011

Anita Fajczak-Kowalska Problemy zarz�dzania wiedz� zwi�zane z modernizacj� infrastruktury kolejowej przed Euro 2012

46

S.A. Pozostałe inwestycje dotycz� Dworców w Katowicach, Gdyni oraz Krakowie oraz linii kolejowej nr 1 Warszawa Łód�. W ka�dym przypadku inwestorem jest równie� PKP S.A.

Obecnie w zakresie infrastruktury kolejowej prowadzony jest tylko jeden przetarg dotycz�cy Linii E59 Wrocław – Pozna�. Planowane jest natomiast rozpisanie dwóch kolejnych przetargów na Przedłu�enie linii kolejowej Kraków Główny – Mydlniki – MPL Balice oraz Przebudowa i roz-budowa bocznicy kolejowej ze stacji kolejowej Modlin do Portu Lotniczego w Modlinie oraz bu-dowa przystanku kolejowego na terenie Portu Lotniczego w Modlinie.

Tabela 4. Rozstrzygni�te przetargi z Master Planu Nazwa zadania Inwestor Wykonawca

Linia E65 Warszawa – Gdynia – modernizacja stacji Gdynia

PKP PLK S.A. Konsorcjum: Lider: Budimex Dromex S.A.

Linia E65 Warszawa – Gdynia – LCS Działdowo – 53,7km – zakres ograniczony do szlaków i sta-cji

PKP PLK S.A. Trakcja Polska S.A.

Linia E65 Warszawa – Gdynia – LCS Tczew – 28km – zakres ograniczony do szlaków i stacji

PKP PLK S.A. Konsorcjum firm: Lider - PKP Energetyka

LCS Nasielsk – 66,5km – Kontrakt 8 PKP PLK S.A. Konsorcjum firm: Lider - PKP Energetyka LCS Nasielsk – 66,5km – Kontrakt 3a PKP PLK S.A. Konsorcjum firm: Lider - Trakcja Polska

S.A. LCS Nasielsk – 66,5km – Kontrakt 3b PKP PLK S.A. Konsorcjum Legionowo - �wiercze: Lider

- Torpol Sp. z o.o. LCS Ciechanów – 60,4km – zakres ograniczony do szlaków i stacji – Kontrakt 1a

PKP PLK S.A. Tchas Sp z o.o.

LCS Ciechanów – 60,4km – zakres ograniczony do szlaków i stacji – Kontrakt 1b

PKP PLK S.A. FEROCO

Linia E59 Wrocław – Pozna�, odc. Wrocław – Granica woj. Dolno�l�skiego – Skokowa – �mi-gród

PKP PLK S.A. Konsorcjum: FEROCO S.A., TORPOL Sp. Z o.o.

Elementy Warszawskiego W�zła Kolejowego – Odnowienie przystanku kolejowego Warszawa Stadion

PKP PLK S.A. Bilfinger Berger Budownictwo S.A.

Elementy Warszawskiego W�zła Kolejowego – Stacja Warszawa Gda�ska

PKP PLK S.A. Konsorcjum: Lider SKANSKA S.A

Elementy Warszawskiego W�zła Kolejowego – Linia obwodowa Józefinów – Warszawa Gda�ska

PKP PLK S.A. Przedsi�biorstwo Robót Komunikacyjnych - 7 Spółka Akcyjna w Warszawie

Linia nr 8: Warszawa Zachodnia - Warszawa Ok�cie

PKP PLK S.A. Konsorcjum firm, Lider - Trakcja Polska S.A.

Linia nr 8: budowa ł�cznicy Warszawa Słu�ewiec - lotnisko Ok�cie

PKP PLK S.A. Konsorcjum: lider Bilfinger Berger Bu-downictwo S.A.

KATOWICE - Modernizacja dw. Katowice PKP PLK S.A. Neinver Polska sp. z o.o. GDYNIA - Modernizacja dw. Gdynia Główna PKP PLK S.A. Mostostal Warszawa S.A. KRAKÓW - Przebudowa dw.Kraków Główny PKP PLK S.A. Katowickie Przedsi�biorstwo Budownic-

twa Przemysłowego “BUDUS” S.A. Infrastruktura stacji Wrocław Główny PKP PLK S.A. Konsorcjum PRKiI S.A. Wrocław – IN-

FRAKOL – KZN Bie�anów

�ródło: http://masterplan.2012.org.pl/przetargi/index.php?page=rozstrzygniete z dn. 18.04.2011.

47

4. Procesy decyzyjne zwi�zane z Master Planem

Zgodnie z regułami umieszczonymi w ustawie o organizacji Euro 2012 Miasta Gospodarze

UEFA EURO 2012TM

: Warszawa, Pozna�, Gda�sk i Wrocław maj� mo�liwo� tworzenia spółek

celowych, które odpowiadaj� za wykonywanie zada� inwestycyjnych słu��cych sprawnemu

przeprowadzeniu turnieju piłkarskiego. Tego rodzaju spółki wykonuj� równie� funkcje nadzoruj�ce

i koordynacyjne w sferze zbiorowych działa� w zakresie inwestycji drogowych, kolejowych,

lotniczych, rozbudowy bazy hotelowej oraz rozbudowy infrastruktury stadionowej.

Spółka PL.2012 zajmuje si� koordynacj� działa� partykularnych wszystkich miejskich spółek

celowych. To na jej stronie internetowej publikowana jest aktualizowana lista wszystkich projektów

realizowanych w ramach przygotowa� do EURO 2012, czyli opisywany wy�ej Master Plan. Funkcje

wykonawcze, odnosz�ce si� tak�e do nadzoru i kontroli inwestycji zawartych w Master Planie pełni�koordynatorzy krajowi zajmuj�cy si� konkretnymi sferami działania. Prócz tego spółka powołała do

�ycia kilkudziesi�cioosobowy zespół, w skład którego wchodz� zarówno eksperci z poszczególnych

dziedzin b�d�cych w obszarze zainteresowania Master Planu, jak równie� wyselekcjonowana kadra

menad�erska, maj�ca umo�liwi planowe i harmonijne realizowanie zada� postawionych przed

spółk�. Do działa� nadzorczych spółki nale�y m.in. analiza tych aktów legislacyjnych, które mog�w istotny sposób wpłyn� na przygotowanie i realizowanie wszystkich działa� zwi�zanych z EURO

2012, cykliczna ocena stanu przygotowa� a tak�e okre�lenie obszarów zagro�e� dla realizacji

przygotowa� do turnieju.

Nale�y tak�e wspomnie o �cisłej współpracy PL. 2012 z Ministerstwem Sportu i Turystyki,

Europejsk� Federacj� Piłki No�nej, Polskim Zwi�zkiem Piłki No�nej oraz organizatorami

i koordynatorami ze strony ukrai�skiej. Jest to niezb�dne, aby móc szybko reagowa na ewentualne

opó�nienia i zmiany wyst�puj�ce w Master Planie, albowiem procesy decyzyjne w przypadku

organizacji EURO 2012 musz� przebiega jak najpłynniej.

Wzgl�dna stabilizacja procesu realizacji polskich przedsi�wzi� wymaganych do organizacji

Euro 2012 wydaje si� �wiadczy o tym, �e Polsce udało si� znale� i odpowiednio stosowa wła�ciwe mechanizmy podejmowania decyzji. Jest to o tyle godne podkre�lenia, i� cz�stokro prace

te s� wykonywane pod siln� presj� czasu oraz zewn�trznych wymaga� UEFA. Funkcjonuj�c

w granicach instytucjonalnych ram prawnych (prawa polskiego oraz mi�dzynarodowego – Unii

Europejskiej) grupa polskich realizatorów i koordynatorów do� sprawnie realizuje drog�przygotowa� mimo zale�no�ci ukazuj�cej pole ograniczonych mo�liwo�ci decyzyjnych (zale�no� od szlaku definiowana w ten sposób – raz podj�ta pod presj� czasu decyzja ogranicza pole

przyszłych potencjalnych działa�). W ten sposób decyzje dotycz�ce kolejnych etapów przygotowa�Polski do Euro 2012 s� instytucj� sam� w sobie.

5. Bariery i problemy z realizacj� projektów

Mimo ambitnych zamierze� inwestycyjnych ju� dzi� wiadomo, �e nie wszystkie projekty

umieszczone w Master Planie zostan� zrealizowane. Podstawowym problemem jest czas trwania

poszczególnych faz ka�dej inwestycji. Wynika to w du�ej mierze z wadliwych przepisów zawartych

w Ustawie o zamówieniach publicznych oraz Prawie ochrony �rodowiska. Skomplikowane

procedury odnosz�ce si� do przygotowania inwestycji w kwestii decyzji �rodowiskowych,

lokalizacyjnych oraz pozwole� na budow� wpływaj� na rozci�gni�cie w czasie prac o charakterze

przygotowawczym, co w konsekwencji prowadzi m.in. do utraty mo�liwo�ci wykorzystania

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 53, 2011

Anita Fajczak-Kowalska Problemy zarz�dzania wiedz� zwi�zane z modernizacj� infrastruktury kolejowej przed Euro 2012

48

finansowego wsparcia ze strony bud�etu Wspólnoty lub te� spo�ytkowania posiadanych ju��rodków.

Aby unaoczni długo� realizowania danego projektu wystarczy wspomnie , i� prace studialne

dla przeprowadzenia procesu inwestycyjnego dla odcinka od 60km do 80km trwaj� zwykle od 18 do

24 miesi�cy. Prowadzone s� wówczas analizy ekonomiczno-finansowe, rysowane mapy do celów

projektowych, opracowywana dokumentacja przetargowa na wyłonienie wykonawcy projektów

budowlanych i wykonawczych. Proces ten trwa około 6 miesi�cy od ogłoszenia przetargu. Mo�e on

zosta wydłu�ony, je�li jednostka, która nie wygrała przetargu zgłosi zastrze�enia. Zebranie

niezb�dnej dokumentacji projektowej to działanie zajmuj�ce do 24 miesi�cy. Ustalana jest koncepcja

programowo-przestrzenna, tworzone oraz akceptowane s� projekty budowlane i wykonawcze,

zatwierdzany jest raport �rodowiskowy ł�cznie z wnioskiem o wydanie decyzji �rodowiskowej,

nast�puje wykup gruntów. Kolejne czynno�ci to napisanie wniosku o wydanie decyzji lokalizacyjnej

oraz opracowanie dokumentacji przetargowej na wyłonienie wykonawcy robót – Opis Przedmiotu

Zamówienia oraz Specyfikacja Istotnych Przedmiotów Zamówienia. Gdy wszystkie wymienione

czynno�ci zostan� sko�czone, mo�na stara si� o dofinansowanie ze �rodków unijnych poprzez

umow� z Centrum Unijnych Projektów Transportowych. Przy optymistycznych zało�eniach proces

ten trwa do 6 miesi�cy. Same prace budowlane to ostatni element procesu, który zajmuje zwykle do

2 lat. Ł�czny czas potrzebny na realizacj� projektu to około 7,5 roku. W systemie „projektuj i buduj”

to ok. 5 lat.

Tak długi proces inwestycyjny w oczywisty sposób osłabia mo�liwo�ci modernizacyjne kolei.

Potwierdzeniem tego faktu jest chocia�by decyzja polskiego rz�du ze stycznia 2011 roku, według

której władze b�d� zabiega w Komisji Europejskiej o przesuni�cie 4,8 mld zł zaoszcz�dzonych

przez PKP PLK w przetargach dotycz�cych budowy i unowocze�nienia infrastruktury kolejowej na

inwestycje drogowe. Pieni�dze te miałyby zosta przeznaczone na budow� dróg S17, S3 oraz

obwodnic� Warszawy b�d�c� cz��ci� trasy S8. Zdaniem Ministerstwa Infrastruktury tego rodzaju

przesuni�cie �rodków jest niezb�dne, albowiem nie ma gwarancji, i� projekty kolejowe realizowane

przy pomocy wy�ej wymienionej kwoty zostałyby zako�czone i rozliczone do ko�ca 2015 roku.

Prócz tego okazało si�, i� niektóre projekty kolejowe przyj�te do realizacji nie zostan�zako�czone do 2014 roku. 21 lutego 2011 roku mi�dzyresortowy zespół ds. kolejnictwa, któremu

przewodzi minister Michał Boni ustalił m.in., i� w obecnej perspektywie bud�etowej nie dojdzie do

remontu odcinka linii nr 8 z Warki do Radomia oraz linii E75 (Rail Baltica) na odcinku Tłuszcz-

Sadowne W�growskie. Nie b�d� równie� przeprowadzone remonty odcinków linii E20 Sochaczew –

Swarz�dz oraz Siedlce – Terespol. Ł�czna warto� ogranicze� w zakresie realizacji tych projektów

wynosi ok. 4,1 mld zł.

Nie bez znaczenia jest równie� znacz�ce osłabienie dynamiki rozwoju �wiatowej gospodarki,

rzutuj�ce tak�e na stan rodzimego sektora inwestycyjnego. Obecnie uzyskanie kredytu lub gwarancji

pa�stwowej jest o wiele bardziej skomplikowane, ni� jeszcze kilka lat temu, co znacznie ograniczyło

liczb� wykonawców i podwykonawców inwestycji kolejowych. Prócz tego doszło do powa�nego

wydłu�enia procesu wyłaniania owych podmiotów, maj�cych uczestniczy w projektach rozbudowy

infrastruktury kolejowej ze wzgl�du na konieczno� zweryfikowania ich wiarygodno�ci finansowej.

Istotna jest tak�e sytuacja firm i przedsi�biorstw z grupy PKP, albowiem malej�ce wpływy

z przewozów w oczywisty sposób wpływaj� negatywnie na kondycj� finansow� PKP PLK S.A., co

prowadzi do wydłu�enia czasu realizacji inwestycji kolejowych.

49

Mimo tych trudno�ci na spotkaniu przedstawicieli Unii Europejskich Zwi�zków Piłkarskich

(UEFA), spółek kolejowych, spółki PL.2012 oraz Euro 2012 Polska, które miało miejsce 7 wrze�nia

2011 roku ogłoszono, i� planuje si� zaprojektowanie i wcielenie w �ycie specjalnego rozkładu jazdy

obowi�zuj�cego podczas Mistrzostw. Rozkład ten ma dotyczy okresu od 1 czerwca do 8 lipca 2012

roku. Przedstawiciele PKP PLK zobowi�zali si� publicznie, �e publikacja rozkładu nast�pi

najpó�niej w kwietniu 2010 roku. Znajdzie si� w nim m.in. lista dodatkowych poci�gów, maj�cych

ułatwi rozładowanie wzmo�onego nat��enia podró�nych, spodziewanego podczas trwania UEFA

EURO 2012™.

6. Cyrkulacja danych o inwestycjach kolejowych

Do nienajlepszej sytuacji w sferze rozbudowy infrastruktury kolejowej przyczynia si�w du�ej mierze chaos informacyjny i brak spójnego systemu przepływu informacji o inwestycjach.

Wprawdzie spółki kolejowe, organizatorzy przewozów oraz czynniki odpowiedzialne za zarz�-dzanie infrastruktur� realizuj� w całej rozci�gło�ci przepisy unijne odnosz�ce si� do wykorzystania

przyznanych �rodków, brak jednak kompleksowych i aktualnych danych na temat planów doty-

cz�cych pozyskiwania �rodków. Nie mo�na równie� odnale� zbiorczych informacji o aktualnej

fazie przygotowywania wniosków, a nast�pnie projektów, ewentualnych opó�nieniach w realiza-

cji, aktualnym harmonogramie remontów i budowy nowych obiektów. Brak tak�e informacji

o ewentualnych działaniach naprawczych, które mogłyby by podj�te m.in. w przypadku wyst�-pienia opó�nie� w realizowanych inwestycjach. Niedobór kompleksowych danych bez w�tpienia

stanowi dla władz swego rodzaju „usprawiedliwienie” na przesuwanie �rodków finansowych prze-

znaczonych pierwotnie na realizacj� projektów kolejowych na rozbudow� infrastruktury drogowej.

Niemo�no� weryfikacji wykonywanych działa� z harmonogramem prac znacz�co utrudnia rów-

nie� kontrol� o charakterze społecznym, co znajduje bezpo�rednie przeło�enie na brak presji spo-

łecznej na terminowy finisz zało�onych prac. Jest to o tyle istotne, i� przedstawiciele samorz�dów

lokalnych w imieniu lokalnych społeczno�ci, których s� reprezentantami, mogliby rozlicza za-

rz�dc� infrastruktury – PKP Polskie Linie Kolejowe – z terminowej realizacji zało�onych projek-

tów, czy te� dokłada stara�, aby �rodki finansowe nie zostały przeznaczone na realizacj� inwesty-

cji zlokalizowanych poza regionem.

Wida wyra�nie, i� na tym odcinku brakuje jeszcze wykrystalizowanego systemu zarz�dzania

wiedz�, umo�liwiaj�cego wykorzystanie narz�dzi i technologii informatycznych do gromadzenia,

kreowania, dzielenie si� wiedz� i odpowiedniego korzystania z niej. Tego rodzaju narz�dzia umo�-liwiaj� m.in. zapami�tywanie oraz w dalszej kolejno�ci systematyzowanie, porz�dkowanie i klasy-

fikowanie znacznej ilo�ci danych, informacji a tak�e wiedzy. Niezwykle cenn� funkcj� jest przy-

spieszanie docierania do odpowiednich informacji oraz usprawnianie komunikacji i transferu wie-

dzy, co w obliczu zbli�aj�cego si� EURO 2012 stanowiłoby bardzo istotn� pomoc.

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 53, 2011

Anita Fajczak-Kowalska Problemy zarz�dzania wiedz� zwi�zane z modernizacj� infrastruktury kolejowej przed Euro 2012

50

7. Wykorzystanie systemów informatycznych w zarz�dzaniu kolej�

Potrzeba uregulowania obszaru zwi�zanego z systemami informatycznymi usprawniaj�cymi

prawidłowe funkcjonowanie współczesnego kolejnictwa została bole�nie uwidoczniona w grudniu

2010 roku. Wtedy to kłopoty z funkcjonowaniem systemu informatycznego, niedostosowanego do

nowego rozkładu jazdy były jedn� z przyczyn chaosu organizacyjnego, jaki zapanował na wi�kszo�ci

dworców w kraju. Okazało si�, �e wskutek przeci��enia serwerów nale��cych do spółki TK

Telekom, zarz�dzaj�cej sterowaniem ruchem poci�gów w spółkach Grupy PKP pasa�erowie nie byli

w stanie skorzysta z elektronicznej formy weryfikacji aktualnych poł�cze� kolejowych.

Doprowadziło to do kuriozalnej sytuacji, w której wi�kszo� podró�nych zmuszona była korzysta z informacji umieszczonych w serwisie internetowym niemieckich kolei Deutsche Bahn,

posiadaj�cym interfejs w j�zyku polskim, aby móc dowiedzie si� o szczegółach nowego rozkładu

jazdy rodzimych poci�gów.

Obecnie jednym z najistotniejszych problemów z zakresu informatyki kolejowej jest brak

koordynacji całokształtu usług i infrastruktury IT. Wystarczy wspomnie , i� na dzie� dzisiejszy

�adna instytucja nie zajmuje si� w sposób kompleksowy zarz�dzeniem polityk� rozwoju

informatycznego kolei. Niejasny jest tak�e stopie� odpowiedzialno�ci poszczególnych cz��ci

składowych struktur kolejowych. Wywołuje to szereg nieporozumie� pomi�dzy poszczególnymi

podmiotami wchodz�cymi w skład Grupy PKP i uniemo�liwia racjonalne wdra�anie procesów

informatyzacji na kolei. Przykładem na nieład organizacyjny jest chocia�by to, i� niektóre usługi

z zakresu technologii informacyjnej (np. usługi poczty elektronicznej spółki PKP Informatyka) s�wykonywane przez inne podmioty ni� dostarczyciel usług transmisji danych (TK Telekom).

W kontek�cie zbli�aj�cych si� finałów mistrzostw Europy w piłce no�nej szczególne

zaniepokojenie budzi fakt, i� do tej pory nie opracowano tzw. planów BCP/DRP (Business Continuity Planning and Disaster Recovery), odnosz�cych si� do zachowania ci�gło�ci działa�biznesowych na kolei w przypadku pojawienia si� nieprzewidzianych zdarze� (katastrofy, ataku

terrorystycznego itp.). Tymczasem przyj�cie wła�ciwych standardów i posiadanie odpowiednich

narz�dzi informatycznych gwarantuj�cych ochron� kluczowych procesów biznesowych w sytuacji

krytycznej winno mie charakter prymarny.

Nadal równie� sektor IT w kolei jest niedostatecznie wykorzystywany i wr�cz niedoceniany

przez kierownictwo poszczególnych spółek rynku kolejowego, st�d te� zaanga�owanie w tej sferze

stosunkowo niewielkich zasobów ludzkich i sprz�towych Tabela 5 prezentuje szczegółowe dane

dotycz�ce tego zagadnienia. Pewne zdziwienie budzi niski poziom stanu osobowego i infrastruktury

informatycznej w spółce PKP Intercity S.A., chocia�by ze wzgl�du na znacz�c� rol� tego

przewo�nika w całokształcie struktury transportu na EURO 2012 (na finały mistrzostw Europy

przygotowywana jest rezerwa licz�ca dodatkowe 150 wagonów).

51

Tabela 5. Zestawienie liczbowe zasobów IT najwi�kszych spółek kolejowych w Polsce

Przedsi�biorstwo Liczba

pracowników IT

Liczba utrzymywanych

terminali u�ytkowników

Liczba utrzymywa-

nych systemów IT

Przewozy Regionalne sp. z o.o. 65 7000 89

PKP Intercity S.A. 16 850 brak danych

PKP Cargo S.A. 95 6000 80

PKP Polskie Linie Kolejowe

S.A.

100 5000 70

�ródło: Problemy polskiego kolejnictwa w obszarze informatyki. Raport Railway Business Forum,

listopad 2010, s. 24.

Nale�y wszak�e zauwa�y , i� równie� w tym obszarze poczyniono ostatnio pewne inwestycje.

Aby polepszy efektywne zarz�dzanie �rodkami trwałymi w 2006 roku spółka PKP PLK

postanowiła zast�pi u�ytkowany do tej pory własny system SARS, nowoczesnym rozwi�zaniem

scentralizowanym. Zdecydowano si� na wdro�enie SAP ERP MT (FI-AA), system do zarz�dzania

�rodkami trwałymi niemieckiej SAP AG. Wcze�niej został on wdro�ony w spółce PKP Przewozy

Regionalne gdzie efektywnie wspomaga zarz�dzanie taborem kolejowym, za� w 2009 r. zacz�ł on

funkcjonowa w PKP Cargo. Funkcjonowanie tego systemu, działaj�cego w PKP PLK od kwietnia

2007 r. umo�liwiło gromadzenie informacji o maj�tku trwałym spółki w jednym systemie

informacyjnym i posiadanie dost�pu do najnowszych danych tu� po wprowadzeniu ich do systemu.

Dzi�ki temu znacznie polepszyły zdolno�ci planowania kosztów utrzymania linii i optymalizowania

ich wykorzystania. System usprawnił równie� rozliczanie amortyzacji, dysponuj�c zdolno�ciami jej

naliczania przy u�yciu kilku metod wyceny, zgodnie z wymogami polskiego prawa, potrzebami

Grupy PKP a tak�e regułami rozlicze� funduszy unijnych. Dodatkowy moduł zarz�dzania

inwestycjami, zintegrowany z SAP ERP, umo�liwia równie� rozliczanie nakładów inwestycyjnych

w rozmaitych układach: dotacji bud�etowych, �rodków unijnych, �rodków własnych lub te� ocen

dotycz�cych pojedynczych inwestycji. Oprócz modułu MT wdro�ono system SAP Productivity Pak,

który umo�liwia tworzenie profesjonalnej dokumentacji, zawieraj�cej szczegóły wszystkich działa�w systemie SAP, kreowanej bezpo�rednio w trakcie jego pracy. Dzi�ki temu tego rodzaju

dokumentacja mo�e by w pó�niejszym czasie u�ywana przez innych pracowników w celach

szkoleniowych, informacyjnych a tak�e jako cenna pomoc w codziennej pracy z dowolnie

wyselekcjonowanymi aplikacjami. Dodatkow� zalet� jest szybka aktualizacja materiałów–

wszelkiego typu zmiany umieszczane w dokumencie głównym s� w sposób automatyczny

uwzgl�dniane w dokumentach podrz�dnych i wszystkich aplikacjach powi�zanych.

Po kłopotach z grudnia 2010 roku moc serwerów zarz�dzaj�cych internetow� informacj�kolejow� została znacz�co podwy�szona i obecnie pasa�erowie bez problemów mog� korzysta z tego narz�dzia. Ułatwieniem dla podró�nych z pewno�ci� b�dzie tak�e coraz powszechniejsze

wprowadzanie nowych systemów sprzeda�y biletów. Jeszcze w 2011 roku Przewozy Regionalne

planuj� uruchomi pilota�owy program sprzeda�y biletów strefowych za po�rednictwem telefonu

komórkowego. Tego rodzaju usługa b�dzie dost�pna na razie tylko na terenie województwa

�l�skiego. Z kolei Warszawska Kolej Dojazdowa w styczniu 2011 roku ogłosiła przetarg na dostaw�, monta� i uruchomienie automatów do sprzeda�y biletów z opcj� wykorzystania kodów 2D,

znamiennych, przypisanych do ka�dego biletu i mo�liwych do uzyskania za po�rednictwem telefonu

komórkowego oraz strony internetowej.

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 53, 2011

Anita Fajczak-Kowalska Problemy zarz�dzania wiedz� zwi�zane z modernizacj� infrastruktury kolejowej przed Euro 2012

52

Tak�e w styczniu 2011 roku podpisano kontrakt z firm� Kapsch CarrierCom na wdro�enie

pilota�owego projektu dotycz�cego uruchomienia cyfrowego systemu ł�czno�ci kolejowej GSM-R.

W ramach tego projektu powstan� stacje bazowe GSM-R na wyselekcjonowanej trasie kolejowej

Dolnego �l�ska o długo�ci 84 km oraz sieci zapasowe w Warszawie i Poznaniu maj�ce stanowi baz� dla przyszłego rozwoju tej sieci. GSM-R umo�liwia usprawnienie komunikacji załogami

poci�gów mi�dzynarodowych, maj�cej wpłyn� na zwi�kszenie cz�stotliwo�ci kursowania

mi�dzynarodowych składów na wybranych trasach. Infrastruktura tego systemu mo�e równie� słu�y w przyszło�ci jako informatyczna podstawa �wiadczenia innych usług dla podró�nych.

W kontek�cie dzielenia si� wiedza warto byłoby równie� postara si� o wdro�enie narz�dzi

informatycznych umo�liwiaj�cych techniczne analizy zgł�biania danych, co w znacz�cy sposób

poprawiłoby funkcjonowanie kolei, wydaje si� jednak, i� b�dzie trzeba na to jeszcze poczeka .

8. Wnioski

Bior�c pod uwag� powy�sze stwierdzenia nale�y orzec, i� rozbudowa infrastruktury kolejowej,

jaka dokonuje si� w ramach przygotowa� do finałów mistrzostw Europy w piłce no�nej w 2012 roku

napotyka na cały szereg barier i przeszkód zarówno o charakterze prawnym, jak i logistycznym.

Szczególnie widoczne niedopatrzenia obecne s� w sferze informacyjnej. Zwłaszcza w tym obszarze

wida niedostatki w zarz�dzaniu wiedz�. Warto jednak zwróci uwag� na pozytywne aspekty wy�ej

opisanych działa�. Dzi�ki współorganizowaniu przez Polsk� tej imprezy nast�piło tzw.

przyspieszenie inwestycyjne, które w przypadku infrastruktury komunikacyjnej (w tym kolejowej)

wynosi 3–4 lata. Poza tym organizacja finałów mistrzostw Europy w piłce no�nej w 2012 roku

wpływa korzystnie na absorpcj� �rodków z bud�etu Unii Europejskiej, z czym, jak to zostało

wcze�niej ukazane, s� powa�ne problemy. Warto tak�e uwypukli rol� samego Master Planu, które

to narz�dzie, cyklicznie uaktualniane i prezentuj�ce wszystkim zainteresowanym stan prac nad

projektami dotycz�cymi rozbudowy infrastruktury kolejowej wypełnia powa�n� luk� w polityce

informacyjnej dotycz�cej szeroko rozumianego kolejnictwa. Nie ulega zatem w�tpliwo�ci, i�organizacja EURO 2012 wpływa stymuluj�co na inwestycje kolejowe, w tym na tak istotny sektor

jakim jest informatyzacja PKP, za� działanie takich narz�dzi jak Master Plan pozwala mie nadziej�na zmian� niekorzystnej sytuacji w sferze przepływu danych o inwestycjach w sektorze kolejowym.

53

Bibliografia[1] Baj L., Lotniska i kolej na 500 dni przed Euro 2012, [na:]

http://wyborcza.biz/biznes/1,101562,8998390,Lotniska_i_ kolej_na_500_dni_przed_

[2] Beim M., Zmarnowana szansa na kolei, [na:] http://www.kow.com.pl/wydarzenia-

tygodnia/pelna-tresc/zmarnowana-szansa-dla-kolei/ Euro_2012.html.

[3] Grzeszak A., Polskie Koleje Przepraszaj�ce, [w:] „Polityka”, nr 1/2011.

[4] http://bip.mi.gov.pl/pl/bip/programy_i_strategie/transport_kolejowy/wieloletni_program_

inw_kolej_10_13/px_wieloletni_program_inwestycji_kolejowych_2010_2013_v1.1.pdf.

[5] http://masterplan.2012.org.pl.

[6] http://masterplan.2012.org.pl/gotowe/index.php.

[7] http://masterplan.2012.org.pl/index.php.

[8] http://masterplan.2012.org.pl/przetargi/index.php?page=rozstrzygniete.

[9] http://masterplan.2012.org.pl/przetargi/index.php?page=wylaczone.

[10] http://orka2.sejm.gov.pl/IZ6.nsf/main/0B7D41A6.

[11] http://sejmometr.pl/projekt/gpBkD,Sprawozdanie_z_realizacji_przedsiewziec_Euro_oraz

_z_wykonanych_dzialan_dotyczacych_realizacji_przygotowan_Polski_do_finalowego_tu

rnieju_Mistrzostw_Eur.

[12] http://www.2012.org.pl/pl/aktualnosci/pozostale/39716-transport-kolejowy-na-euro-

2012.html.

[13] http://www.computerworld.pl/news/366701/Na.PKP.rusza.pilotazowe.wdrozenie.cyfrowe

go.systemu.GSM.R.html.

[14] http://www.forbes.pl/artykuly/sekcje/wydarzenia/prezesi-pkp-ukarani-za-balagan-na-

kolei,9152,3.

[15] http://www.plk-inwestycje.pl/mapa/.

[16] http://www.plk-sa.pl/linie-kolejowe/siec-linii-kolejowych-w-polsce/infrastruktura-

kolejowa.

[17] Karwowski A., SAP w Polskich Liniach Kolejowych, [w:] „INFRATOR”, nr 3/2010.

[18] Krok E., Kluczowe aspekty zarz�dzania wiedz�, [w:] Bojar W., [red.], Studia i Materiały Polskiego Stowarzyszenia Zarz�dzania Wiedz�, Bydgoszcz 2007.

[19] Kwiecie� K., Majewski K., Tajniki wykorzystania wiedzy, [w:] Wawrzyniak B., [red.],

Zarz�dzanie wiedz� w przedsi�biorstwie, Polska Fundacja Promocji Kadr i WSPiZ, War-

szawa 2001.

[20] Madrjas J., Nowoczesne systemy sprzeda�y biletów, [w:] „Rynek Kolejowy”, nr 4/2011

[21] Malinowski: nie zabraknie wagonów na EURO 2012, [na:] http://www.rynek-

kolejowy.pl/24513/Malinowski_Nie_zabraknie_wagonow_na_Euro_2012.htm.

[22] Osi�ski M., Wielopoziomowa analiza kryzysów pojawiaj�cych si� w trakcie przygotowa�Polski do organizacji Mistrzostw Europy w piłce no�nej EURO 2012, Projekt Społeczny

2012.

[23] Problemy polskiego kolejnictwa w obszarze informatyki. Raport Railway Business Forum,

listopad 2010.

[24] �miech W., Kolejarzom nie po drodze, [w:] „Rynek Kolejowy”, nr 4/2011.

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 53, 2011

Anita Fajczak-Kowalska Problemy zarz�dzania wiedz� zwi�zane z modernizacj� infrastruktury kolejowej przed Euro 2012

54

KNOWLEDGE MANAGEMENT PROBLEMS ASSOCIATED

WITH THE MODERNISATION OF RAILWAY INFRASTRUCTURE

BEFORE EURO 2012

Summary

This article presents issues related to knowledge management. It shows Master Plan as a tool of monitoring the progress of investitions connected with EURO 2012 specially the rail infrastructure was taken into consideration. The tables presented examples of major projects for EURO 2012. The attention was paid also to scheduled projects realization and the issues of flow of information about the investitions was raised. The issue of constructing IT systems supporting rail management process was also investigated.

Keywords: the railway infrastructure, EURO 2012, Master Plan, knowledge management,

IT systems

Anita Fajczak-Kowalska

Zakład Logistyki

Instytut Ekonomik Stosowanych i Informatyki

Wydział Ekonomiczno-Socjologiczy

Uniwersytet Łódzki

ul. POW 3/5, 90-255 Łód�e-mail: afajczak@interia.pl