Prezentacja wyników badań jakościowych nt. ekonomii społecznej
description
Transcript of Prezentacja wyników badań jakościowych nt. ekonomii społecznej
1
Prezentacja wyników badań jakościowych nt. ekonomii społecznej
• Jednostki samorządu terytorialnego wobec wyzwań sektora ekonomii społecznej w województwie śląskim
• Organizacje pozarządowe jako potencjał sektora ekonomii społecznej w województwie śląskim
Projekt “Kształcenie i doradztwo dla kadr pomocy i integracji społecznej województwa śląskiego” współfinansowany jest przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Województwa Śląskiego
2
Kontekst realizacji badań
• Projekt systemowy „Kształcenie i doradztwo dla kadr pomocy i integracji społecznej województwa śląskiego”„Wieloletni regionalny plan działań na rzecz promocji i upowszechniania ekonomii społecznej oraz rozwoju instytucji sektora ekonomii społecznej i jej otoczenia w województwie śląskim, na lata 2012 – 2020”
• Obserwatorium Integracji Społecznej działające przy Regionalnym Ośrodku Polityki Społecznej Województwa Śląskiego
• Efektywna i skuteczna przedsiębiorczość społeczna – innowacyjny projekt Regionalnego Ośrodek Polityki Społecznej Województwa Śląskiego, realizowany w partnerstwie z Instytutem Pracy i Spraw Socjalnych
3
„Jednostki samorządu terytorialnego wobec wyzwań sektora ekonomii społecznej
w województwie śląskim”
4
Cele badawcze
• Określenie, jaką rolę pełni przedsiębiorczość społeczna w procesie budowania lokalnej polityki publicznej
• Identyfikacja czynników przyczyniających się do wzrostu liczby inicjatyw z zakresu przedsiębiorczości społecznej
• Określenie, w jakim stopniu lokalne władze/ instytucje z obszaru pomocy społecznej oraz rynku pracy wspierają obywatelskie inicjatywy przedsiębiorczości społecznej
5
Metodologia i próba badawcza
Badania terenowe: sierpień-wrzesień 2012
Metoda badawcza: indywidualne wywiady pogłębione (IDI)
Uczestnicy badania: osoby decyzyjne, zaangażowane we współpracę międzysektorową oraz tworzenie polityk publicznych w województwie śląskim, w tym:
6
7
Ekonomia społeczna – pole semantyczne
8
Ekonomia społeczna – Jak działa?
• Udzielanie wsparcia osobom wykluczonym, bezrobotnym• Eksponowanie asortymentu na targach• Zatrudnianie osób na pół etatu• Zaprzestawanie działalności po pewnym czasie (utrzymywanie się
części podmiotów na rynku)• Borykanie się z szeregiem problemów natury formalnej, prawnej,
księgowej• Zasadniczo brak współpracy z biznesem• Zazwyczaj zaprzestawanie działalności po wyczerpaniu dotacji• Pożądane jest działanie przedsiębiorstw społecznych na własny
rachunek, osiąganie zysku, założonych celów, dobre zorganizowanie• i inne
9
Podmioty ekonomii społecznej – Jak wobec nich postępować?
• Organizowanie cyklicznych spotkań z przedsiębiorcami• Pomoc merytoryczna, informacyjna, środki na
założenie/przystąpienie do spółdzielni socjalnej• Stworzenie odpowiednich regulacji prawnych, jasnych
przepisów• Dostarczanie klientów, organizowanie konkursów, zlecanie
zadań publicznych• Szkolenia, warsztaty, doradztwo• Promowanie idei ekonomii społecznej
10
Ekonomia społeczna – Jak jest określana?
• „nie taka popularna idea”• „wzorce przyjęte z zachodu”• „sposób na reintegrację społeczno-zawodową”• „bardzo modne słowo”• „pomoc”• „trudny temat”• „na dzień dzisiejszy dość świeże pojęcie”• „zespół czynników, które decydują o rozwoju społeczeństwa”• „wydatkowanie środków w ramach polityki społecznej”• „istotny element nie tylko trzeciego sektora, ale również rynku pracy”• „coś ciekawego, ale trudnego do prowadzenia i wymagającego wsparcia”• i inne
11
Ekonomia społeczna – Z czym się kojarzy?
• Wymierne korzyści dla całej społeczności; nakierowanie na interes społeczny; relacje społeczne; idee
• Pieniądz; ryzyko finansowe; niepewność efektów; brak dofinansowania
• Organizacje pozarządowe, spółdzielnie socjalne, CIS, KIS, ZAZ• Brak zysku dla beneficjenta; tak naprawdę mało istotny element na
rynku pracy• Brak informacji; „jest taki sektor”• Szereg problemów natury formalnej, prawnej• Ryzyko zawieszenia działalności; „tych przedsiębiorstw społecznych
nie jest za dużo”; „ich nie ma po prostu”• Pozytywne postrzeganie przez urząd• Zaufanie
12
Przedsiębiorstwa społeczne – Czym nie są?
• Prywatni przedsiębiorcy• Firma nastawiona na zysk• „Normalna” firma• Przedsiębiorstwo „specjalnej troski”
13
Ekonomia społeczna – Czyli innymi słowy….
• Nauka/dział ekonomii• Inicjatywy służące społeczeństwu• Szereg działań• Trzeci sektor• Przedsiębiorczość społeczna• „umożliwienie osobom wykluczonym wzięcia sprawy w swoje
ręce”• „dostosowywanie do realiów życia”
14
Definicje semantyczne – opracowane na podstawie wypowiedzi badanych
Ekonomia społeczna to coś, co trudno określić słowami; to spółdzielnie socjalne, działalność NGO, innych osób prawnych – w których oprócz tego, że się tam pracuje, to jeszcze pomaga się ludziom – z którymi wiąże się cała procedura rejestracji, odpowiedzialność za aspekty prawne, którym potrzebna jest pomoc dotacyjna, ulgi, akcja promocyjno-informacyjna
Ekonomia społeczna, czyli innymi słowy przedsiębiorczość społeczna – to bardzo modne słowo (od paru lat), któremu
towarzyszą idee, relacje społeczne – która powoduje wsparcie osób wykluczonych, bezrobotnych, którą należy promować,
stworzyć jasne przepisy dofinansowania
15
Ekonomia społeczna to coś zupełnie nowego, co funkcjonuje bardzo krótko, powinno się rozwijać, potrzebuje klientów, jakiegoś lidera, pomysłu, luki na rynku lokalnym, czemu należy dawać zielone światło
Ekonomia społeczna to nie przedsiębiorstwa „specjalnej troski”, powinny być konkurencyjne, dążyć do usamodzielnienia, pokazać,
że są świetni, można z nimi zawierać umowy, zlecać im zadania
Ekonomia społeczna to termin, który nie pojawia się w mediach, nie interesuje ludzi, z którym wiążą się mieszane opinie, niechęć, na temat którego niekiedy brakuje wiedzy, wobec czego trzeba popracować nad edukacją i zmianą świadomości społecznej
16
Główne wnioski z badania
1) Ekonomia społeczna jako jeden z elementów budowania
lokalnej polityki publicznej; trudny do realizacji, obarczony
ryzykiem i uprzedzeniami społeczności lokalnej
17
2) Czynniki przyczyniające się do wzrostu liczby inicjatyw z zakresu przedsiębiorczości społecznej
Wsparcie podmiotów ekonomii społecznej– prowadzenie zintegrowanych działań promocyjno-informacyjnych (na
poziomie regionalnym i ogólnopolskim)– dotowanie działalności z różnych źródeł– przygotowanie klientów (mentalne, organizacyjne itp.) do prowadzenia
przedsiębiorstwa społecznego– pomoc merytoryczna dla przedsiębiorstw społecznych (finansowo-
księgowa, prawna itp.)– zlecanie zadań publicznych
Korzystna koniunktura na rynku Niższe koszty pracy Wzrost świadomości na temat korzyści, jakie daje ekonomia
społeczna poprzez kształcenie kadr w tym zakresie
18
2) Czynniki przyczyniające się do wzrostu liczby inicjatyw z zakresu przedsiębiorczości społecznej – cd.
Międzysektorowa, interdyscyplinarna współpraca na rzecz rozwoju ekonomii społecznej
Standaryzacja usług ekonomii społecznej (zarezerwowanie pewnego typu usług dla sektora ekonomii społecznej)
Likwidacja rozbieżności prawnych między różnymi ustawami Likwidacja barier administracyjnych Dokładana analiza lokalnego zapotrzebowania na działania
przedsiębiorstw społecznych Walka z uprzedzeniami wobec klientów pomocy społecznej Większa dostępność danych na temat sektora ekonomii
społecznej w województwie
19
3) Wsparcie obywatelskich inicjatyw przedsiębiorczości społecznej
Wsparcie o charakterze dwutorowym: z jednej strony pomoc
(np. finansowa, doradcza) skierowana bezpośrednio do podmiotów ekonomii społecznej, z drugiej zaś wsparcie osób tworzących owe podmioty
Pomoc adekwatna do posiadanych instrumentów Komplementarny charakter pomocy Udzielanie wsparcia spółdzielniom socjalnym, zwłaszcza
w pierwszych 2-3 latach funkcjonowania
Uwaga: rzadkie zwracanie się przedsiębiorstw społecznych z prośbą / zapytaniem o wsparcie
„Organizacje pozarządowe jako potencjał sektora ekonomii społecznej w województwie śląskim”
GŁÓWNY CEL BADANIA
Określenie zasobów i barier organizacji pozarządowych w województwie śląskim,
mających wpływ na rozwój sektora ekonomii społecznej w regionie
PROBLEMATYKA BADAWCZA
Realizacja głównego celu badania obejmuje eksplorację następujących obszarów badawczych:
• Sytuacja organizacyjna NGO• Kwalifikacje i doświadczenie kadr NGO• Sytuacja ekonomiczna organizacji pozarządowych• Prowadzenie działalności gospodarczej lub odpłatnej
działalności pożytku publicznego; świadczenie usług publicznych
• Udział w realizacji projektów współfinansowanych z funduszy strukturalnych, w tym Europejskiego Funduszu Społecznego
23
• Współpraca i ocena zasad współpracy z jednostkami samorządu terytorialnego
• Współpraca z przedsiębiorstwami prywatnymi, przedsiębiorstwami społecznymi oraz innymi organizacjami pozarządowymi
• Poziom i źródła wiedzy przedstawicieli NGO na temat sektora ekonomii społecznej w województwie śląskim
• Oczekiwania związane z tworzeniem i działalnością Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej (OWES) w województwie śląskim; ocena dotychczasowych działań OWES
METODOLOGIA BADAWCZA
• W badaniu udział wzięło 60 liderów NGO z terenu województwa śląskiego, zlokalizowanych w 4 subregionach województwa śląskiego: centralnym, zachodnim, północnym i południowym
• Wyróżniono sześć obszarów działalności organizacji: sport, turystyka i rekreacja; kultura i sztuka; rozwój lokalny; usługi socjalne i pomoc społeczna; ochrona zdrowia; edukacja i wychowanie
Badanie zostało zrealizowane metodą indywidualnego wywiadu pogłębionego (IDI)
Badania terenowe: sierpień-wrzesień 2012
• Koncepcja badań oraz rozszerzony raport z badań pt. „Organizacje pozarządowe jako potencjał sektora ekonomii społecznej w województwie śląskim” powstały w Regionalnym Ośrodku Polityki Społecznej Województwa Śląskiego
• Badania zostały przeprowadzone przez firmę zewnętrzną, która przygotowała także transkrypcje wywiadów oraz podstawowy raport z badań
Sytuacja organizacyjna i ekonomiczna
ZASOBY• Zaangażowane
w wykonywanie zadań statutowych
• Aktywni członkowie
BARIERY• Brak własnych środków
finansowych i niemożność planowania długoterminowego
• Kwota przyznawanych środków zewnętrznych jest zmienna, a rozstrzygnięcia konkursów dość długotrwałe
• Problemem jest utrzymanie lokali – opłaty
• Trudności z wynagradzaniem pracowników
• Sporadyczne umowy o pracę• Niewystarczające środki
finansowe na szkolenia
Kwalifikacje, doświadczenie kadr oraz udział w realizacji projektów współfinansowanych z funduszy strukturalnych
ZASOBY
• Pracownicy organizacji pozarządowych: profesjonaliści, posiadający wysokie kwalifikacje i kompetencje, zaangażowani, ciągle podnoszący swoje kwalifikacje
BARIERY
• Braki kadrowe: - jednak brak specjalistów z zakresu aplikowania do funduszy europejskich, rządowych oraz brak specjalistów księgowych • Trudności w skutecznym
aplikowaniem do funduszy europejskich czy rządowych, związane z:
-niewielkim doświadczeniem-prawidłowym (formalnymi merytorycznym) przygotowaniem wniosków o dofinansowanie-brakiem zabezpieczenia finansowego
Współpraca z jednostkami samorządu terytorialnego
ZASOBY
• Dobre relacje z samorządami terytorialnymi, zadowolenie ze wsparcia, jakie jednostki udzielają organizacjom
BARIERY
• Brak priorytetowego traktowania organizacji pozarządowych przez niektóre JST
Współpraca z sektorem biznesu, przedsiębiorstwami społecznymi oraz innymi NGO;
Prowadzenie działalności gospodarczej
BARIERY
• Brak lub niewielkie zainteresowanie NGO tworzeniem przedsiębiorstw społecznych, podjęciem działalności gospodarczej lub działalności pożytku publicznego
ZASOBY
• Bardzo dobrze oceniana współpraca z przedsiębiorstwami prywatnymi oraz innymi podmiotami III sektora
30
Wiedza nt. ekonomii społecznej oraz możliwości korzystania z oferty OWES
BARIERY
• Stosunkowo niski poziom wiedzy przedstawicieli niektórych NGO na temat ekonomii społecznej
• Brak znajomości oferty Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej działających w regionie
• Trudności respondentów we wskazaniu granicy między III sektorem a sektorem ekonomii społecznej
Rekomendacje organizacji pozarządowych
Szkolenia z zakresu pozyskiwania środków ze źródeł zewnętrznych, księgowości oraz prawa
Zainicjowanie działań prowadzących do ustabilizowania sytuacji ekonomicznej NGO, uruchomienie dodatkowych środków finansowych przeznaczonych dla NGO
Pomoc NGO w pozyskiwaniu zewnętrznych źródeł finansowych, innych niż samorządowe
Uproszczenie procedur konkursowych w aplikowaniu NGO o środki z funduszy europejskich, sformułowanie przejrzystych zasad i kryteriów konkursowych
Zapraszanie przedstawicieli NGO na posiedzenia komisji oceny projektów oraz uzasadnianie powodów odrzucania projektów
Ze strony jednostek samorządu terytorialnego, przedstawiciele organizacji pozarządowych oczekują:
większego wsparcia finansowego,
partnerskiego traktowania,
okazywania wzajemnego zaufania,
doceniania prowadzonych przez NGO działań,
wsłuchiwania się w potrzeby III sektora,
wychodzenia z inicjatywą w stronę organizacji.
ANALIZA PÓL SEMANTYCZNYCH
• wydobycie ukrytych znaczeń i sensów zawartych w wypowiedzi
• próba odpowiedzi na pytanie jak respondenci definiują pewne zjawiska, stany rzeczy, jakie przypisują im znaczenie, jak funkcjonują w ich świadomości
Jak jest ?
niedawno się zrodziła, ale rozwija się szuka rozwiązań, koncepcji wymaga dużej pracy, poświęcenia
i zaangażowania musi konkurować z „normalnymi
podmiotami” skierowana do odbiorcy społecznego nie jest nastawiona tylko na zysk działa projektowo i rynkowo zatrudnia, zarabia aktywizuje, edukuje stwarza osobom wykluczonym z życia
społecznego, zawodowego szansę na powrót do społeczeństwa
daje możliwość pozyskiwania środków finansowych na realizację projektów na potrzeby środowiska lokalnego
Jak być powinno?
powinno być więcej informacji na jej temat
powinna łączyć "łańcuch" wokół danego samorządu
ma integrować, rozwiązywać problemy społeczne, realizować cele statutowe
będzie się rozwijać w stopniu umiarkowanym
powinna dobrze wykorzystać wsparcie finansowe
OPIS DZIAŁAŃ PODMIOTU oznacza aktywność podmiotu (co robi), skutków które wywołuje
Jak jest?
NGO szkolą na jej temat wiele jednostek odczuwa jej potrzebę ograniczenia prawne i finansowe podmioty ekonomii społecznej zakładają
osoby nieaktywne zawodowo jej podmioty zarobkują realizuje się projekty z jej zakresu dyskutuje się o niej w środowisku nie jest powszechnie znana brak zainteresowania jej tematyką nie uświadamiania się społeczeństwu, co
można dzięki niej zrobić ma na nią wpływ: wsparcie finansowe,
doradztwo, klauzule społeczne, czynnik ludzki, pieniądze z UE, promowanie
najważniejszym zagrożeniem jest: biurokracja, wypalenie zawodowe, konkurencja z firmami i urzędami, nieufność, brak wiedzy o niej, bezrobocie, kryzys
Jak będzie?
wiele osób będzie widziało w niej jakąś szansę na zarobkowe istnienie
Jak być powinno?
powinna być dotowana ludzie w nią zaangażowani powinni
liczyć nie tylko na pieniądze, ale na osiągnięcie wartości społecznej
by się rozwijała ludzie muszą wiedzieć, jaki kierunek należy obrać
szansą są: idealne warunki, jakie ma woj. śląskie - komunikacja, wielu biznesmenów, bogactwo regionu, chęć pracy prospołecznej
DZIAŁANIA WOBEC PODMIOTU działania, jakie podejmowane są wobec podmiotu
OKREŚLENIA opisują podmiot (pojęcie), ukazując jaki jest podmiot, jego cechy, sposób
bycia
działalność przyszłościowa rozwojowa samowystarczalna wspaniała niezależna modna alternatywna
mało rozpowszechniona pojęcie różnie
interpretowane coś nowego pojęcie szersze
OPOZYCJE czemu podmiot (pojęcie) jest przeciwstawny, co jest jego przeciwieństwem
działalnośćgospodarcza
EKWIWALENTYz czym podmiot (pojęcie) jest utożsamiany, zamienniki/wyrażenia
zastępujące podmiot
szansa, potencjał proces kamyczek, przyczynek działalność gospodarcza, małe przedsiębiorstwo przedsiębiorczość społeczna, gospodarka społeczna zatrudnienie wspomagane pomysł na rozwiązywanie problemów społecznych oddolne działanie element w łańcuchu wokół danego samorządu doklejka III sektora
ASOCJACJE skojarzenia z podmiotem, wskazują na to, z czym podmiot się wiąże,
co mu towarzyszy
aktywność NGO spółdzielnie socjalne, pracy fundacje sektor przedsiębiorczości
społecznej, przedsiębiorstwo ekonomii społecznej
stowarzyszenia prowadzące działalność odpłatną, pożytku, gospodarczą
zakłady aktywności zawodowej zakłady pracy chronionej
centra integracji społecznej kluby integracji społecznej towarzystwa ubezpieczeń
wzajemnych przedsiębiorstwa społeczne finanse znamiona biznesu,
przedsiębiorstwa cel społeczny i ekonomiczny działania wolnorynkowe łatwość w dostępie i ogromna
możliwość pozyskiwania środków
DEFINICJE SEMANTYCZNE
Ekonomia społeczna:• czyli potencjał, szansa, oddolne działanie, • to działalność przyszłościowa, rozwojowa i modna, • której towarzyszy aktywność organizacji pozarządowych oraz
łatwość w dostępie i ogromna możliwość pozyskiwania środków,
• która działa projektowo i rynkowo, szuka rozwiązań, koncepcji oraz daje możliwość pozyskiwania środków finansowych na realizację projektów na potrzeby lokalnego środowiska,
• której potrzebę odczuwa wiele jednostek, dyskutuje się o niej, organizacje pozarządowe szkolą na jej temat i realizuje się projekty z jej zakresu a szansą dla niej są idealne warunki jakie ma woj. śląskie.
Ekonomia społeczna:• czyli doklejka III sektora, • to pojęcie różnie interpretowane i mało rozpowszechnione, • której towarzyszą fundacje, stowarzyszenia prowadzące
działalność odpłatną, pożytku i gospodarczą,• która niedawno się zrodziła, ale rozwija się, choć jest za mało
informacji na jej temat, a musi konkurować z normalnymi podmiotami, wymaga dużej pracy, poświęcenia i zaangażowania,
• której ograniczenia prawne i finansowe nie pozwalają na stanie się jej podmiotami w pełni, a w środowisku nie jest powszechnie znana i brak jest zainteresowania jej tematyką.
Ekonomia społeczna:• czyli zatrudnienie wspomagane, • to działalność wspaniała, • której towarzyszą spółdzielnie socjalne, spółdzielnie pracy, • która działa z myślą o kimś, a nie tylko o sobie, angażuje oddolnie
społeczeństwo i rozwija działalność w ramach stowarzyszeń, aktywizuje, edukuje oraz stwarza osobom wykluczonym z życia społecznego, zawodowego szansę na powrót do społeczeństwa i doskonali ich umiejętności,
• na którą wpływ ma wsparcie finansowe, doradztwo, klauzule społeczne w zamówieniach publicznych, czynnik ludzki, pieniądze z UE oraz jej promowanie.
42
Dziękujemy za uwagę
www.es.rops-katowice.pl
Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Województwa Śląskiego
ul. Modelarska 10, 40-142 Katowice,
tel. 32 730 68 81/85