Zabawkotropycykl zajęć domowych dla dzieci i dorosłych

Trudno wyobrazić sobie dzieciństwo bez zabawek. Z pewnością posiadacie lub wspominacie ulubionego misia, lalkę, samochodzik czy klocki. A czy wiecie, że w Muzeum Śląska Opolskiego - pośród wielu ciekawych eksponatów – „wytropić” można przedmioty służące dzieciom do zabawy dawniej i dziś? Zapraszamy na spacer „zabawkową” trasą wiodącą przez różne wystawy w Muzeum Śląska Opolskiego.

Zacznijmy od lalki

Barbie to chyba najbardziej popularna w dzisiejszych czasach lalka… ale lalki przecież nie zawsze tak wyglądały.

Kiedy wymawiamy słowo „lalka”, często oczami wyobraźni widzimy Barbie. Amerykańska firma Mattel w 1959 r. wyprodukowała tę nowoczesną zabawkę. Miała być ona obiektem marzeń dziewczynek, jak i godnym naśladowania wzorem.

Lalki Barbie, fot. ze strony wikipedia.pl

Lalki, a więc figurki przedstawiające na ogół człowieka, uznawane są za najstarsze zabawki dziecięce. Bawiły się nimi dzieci tysiące lat temu,np. w starożytnym Egipcie, Grecji czy Rzymie, choć archeolodzy nie mają pewności, czy wszystkie odnalezione przez nich lalki służyły do zabawy. Wraz z upływem czasu zmieniały się funkcje, forma oraz materiały, z których je wykonywano.

Tańcząca lalka z terakoty, Korynt, ok.350 r. p.n.e., w zbiorach British Museum, zdjęcie ze strony www.britishmuseum.org

Trochę historii

Lalki wykonywano z przeróżnych materiałów. Te najstarsze – starożytne, średniowieczne – były gliniane, kościane, drewniane, wytwarzano je z tkaniny czy wełny. W pierwszej połowie XVI wieku powstawały lalki z mieszaniny gliny, papieru i gipsu, a w kolejnych epokach – z wosku, kauczuku, gutaperki, biskwitu, porcelany,i wreszcie z gumy czy plastiku.

Lalka z lnu, wełny i papirusa, Egipt , I-V w. n.e., w zbiorach British Museum, zdjęcie ze strony www.britishmuseum.org

Ciekawostka! Aż do XVIII wieku w Polsce na określenie lalki używano słowa łątka, co miało kojarzyć się z prętem, patykiem, łodygą czy kijem, które służyły do wytwarzania tego typu zabawek.

Czy tylko dla

dziewczyn?

Lalka przez wieki była traktowana jako zabawka dla dziewcząt, przygotowująca je do dorosłego życia, ale… z czasem zaczęto wytwarzać lalki także dla chłopców.

Moda na nieduże lalki porcelanowe i biskwitowe Frozen Charlotte(dla dziewczynek) i Frozen Charlie

(dla chłopców) rozpoczęła się w Europie i Stanach Zjednoczonych ok. 1850 r. Początkowo sprzedawano je jako zabawki kąpielowe, następnie stały się laleczkami kolekcjonowanymi przez dzieci. Najmniejsze egzemplarze miały ok. 4 cmi czasem wykorzystywano je jako niespodzianki, które ukrywano w torcie czy świątecznym cieście.

fot. Kora T. Kowalska, [w:] „Zabawka -przedmiot ludyczny i obiekt kolekcjonerski” pod redakcją K.Kabacińskiej-Łuczak i D.Żołądź-Strzelczyk, Poznań 2016

W 1964 r. amerykańska firma Hasbro wyprodukowała pierwszą tzw. ruchomą figurkę (ang. action figure), czyli lalkę żołnierza armii amerykańskiej. Jej nazwę –G.I.Joe – projektanci zaczerpnęli z filmu z 1945 r. pod tytułem The Story of G.I. Joe (w polskim przekładzie Żołnierze).

Figurka J.I.Go , fot. ze strony gadżetomania.pl

Z czasem pojawiły się inne warianty lalki dedykowanej chłopakom – superbohaterowie z komiksów, jak Batman, Spiderman czy też cieszących się i dziś dużą popularnością figurek pozaziemskich mechanicznych istot, mających zdolność przeobrażania się w pojazdy, czyli Transformers.

Czy byliście już w naszej Kamienicy Czynszowej przy ul. Św. Wojciecha 9? To nasz wspaniały wehikuł czasu, którym „podróżujemy” po minionych epokach. Będąc w tym budynku możecie sobie wyobrazić, jak wyglądało życie mieszkańców Opola ponad sto lat temu (i nieco później także) i czym bawiły się wtedy dzieci.

A teraz zapraszamy

do naszego Muzeum!

Niewykluczone, że właśnie takie zabawki umilały czas Waszym dziadkom czy pradziadkom, kiedy byli dziećmi. Miś i lale na co dzień „mieszkają” na drugim piętrze Kamienicy Czynszowej, czyli naszego niezwykłego muzeum bez gablot.Są to pomieszczenia wyposażone w meble i sprzęty popularne około sto lat temu. A lalki? Cóż, długo już czekająna upragnioną wizytę muzealnych gości!

A teraz „przenieśmy się” do gmachu głównego naszego Muzeum, gdzie oglądać można (od 18 maja znów bez przeszkód) główną „bohaterkę” naszego spotkania… bystre oko być może dojrzy ją w ujętej na fotografii gablocie.

„Przenieśmy się” do gmachu głównego naszego Muzeum, gdzie podziwiać można główną bohaterkę naszych zajęć… Być może dojrzycie ją w gablocie prezentowanej na zdjęciu po lewej stronie?

Oto i ona – nasza wczesnośredniowieczna laleczka. Niewielka niczym pudełko od zapałek, bez przeszkód mieści sięw dłoni dziecka. Wykonana została ze skóry.

Gdzie można ją zobaczyć? Na naszej wystawie historycznej „Opole –gród, miasto, stolica regionu”, w części poświęconej opolskiemu grodowi na Ostrówku.

Archeolodzy odnaleźli ją na Ostrówku (północnym cyplu wyspy Pasieki) w miejscu, gdzie około 990 roku powstał opolski gród. Mieszkał w nim przedstawiciel księcia, drużyna rycerska z rodzinami, a także rzemieślnicy wytwarzający przedmioty ze skóry, drewna, żelaza czy kamienia.

Na terenie dawnego grodu opolskiego odkryto także inne zabawki dziecięce – miniaturowe łódeczki z kory, drewniane figurki zwierząt, grzechotki i drewniane bączki, ale o tym w kolejnych częściach tego cyklu.

Czy ta laleczka przypomina Wam jakiegoś bohatera filmowego, bohatera kreskówek?

Jakie są Wasze propozycje?

fot. ze strony https://en.wikipedia.orgfot. ze strony www.onet.pl

A teraz weźcie kawałek kartki i ołówek. Pora na twórcze gryzmoły!

Spróbujcie naszkicować naszą lalkę za pomocą jednej tylko linii, tj. bez odrywania ołówka od kartki w trakcie rysowania.

Na kolejnym slajdzie mała podpowiedź dotycząca tworzenia takich „jednoliniowych” dzieł.

Czy wiecie, że jeden z najsłynniejszych artystów XX wieku tworzył m.in. rysunki wykonane jedną linią? Pablo Picasso w graficzny i minimalistyczny sposób przedstawił takie oto zwierzęta. A teraz sami spróbujcie jednym ruchem ręki narysować ulubione zwierzę.

Zdjęcia ze strony www.pablopicasso.net

Po krótkiej artystycznej rozgrzewce zapraszamy Was do dalszego działania! Spróbujcie wspólnie z nami wykonać laleczkę w wersji mini – do noszenia jako breloczek lub w formie zawieszki. Można to zrobić na kilka sposobów –wybierzcie ten, który Wam najbardziej odpowiada.

Wszystko, co jest potrzebne do wykonania zawieszki, z pewnością znajdziecie w domu.

Do

dzieła!

dowolne sznurki (np. stare sznurówki, podłużne gałganki, druciki kreatywne, włóczka), koraliki drewniane lub inne (można je zastąpić kulką z ciastoliny, modeliny, małym kłębkiem wełny lub pominąć), kawałek drucika lub igła, kredki lub marker, kółko lub karabińczyk ze starego breloka lub smyczy, nożyczki

W pracy możemy wykorzystać m.in.:

Przyjrzyjcie się, w jaki sposób wykonano tę skórzaną laleczkę –niech to będzie inspiracja do dalszego działania.

zawijasek ;-)

supełek ;-)

Najprostszy wariant naszego warsztatu to po prostu pętelka, na której wiążemy szalik, może on także „zamienić się” w ręce.

Drucikiem oplatamy sznurek o dł. ok. 50 cm w połowie jego długości, robimy pętelkęi przewlekamy przez koralik. Można tutaj użyć igły z dużym uchem. Głowa już niemal gotowa!

Oto inny, odrobinę trudniejszy sposób wykonania laleczki! Tutaj posłużymy się koralikiem drewnianym lub np. kulką ulepioną z modelinylub ciastoliny, czy też małym kłębkiem wełny.

Aby laleczkę wygodnie się trzymało podczas kolejnych etapów jej tworzenia, można już teraz założyć sznurek na kółko z breloka.

Aby wzmocnić „szkielet” lalki,warto w tym miejscu zrobić supeł.

Wokół szyi naszej lalki oplatamy drucik kreatywny (lub gałganek)i formujemy ręce – tutaj dłonie to dwie pętelki.

Kolejne druciki kreatywne wykorzystujemy do wykonania tułowia i stóp lalki.

Z dowolnego sznurka możemy stworzyć spódnicę lub spodnie dla laleczki, do jednego sznurka dowiązujemy szereg krótszych.

Sznurkiem głównym oplatamy tułów lalki, związujemy w supełi spódnica gotowa!

Jeśli lalka ma mieć wyszukaną fryzurę, proponujemy wykonać „snopek” ze sznurka czy włóczki.

W tym miejscu za pomocą drucika przewlekamy uzyskaną wiązkę i tworzymy fryzurę. Nożyczkami wyrównujemy włosy i spódnicę.

Oto schemat pokazujący, jak powstajetzw. półwęzeł

płaski.

Jadwiga Turska, Uczymy się makramy,

Warszawa 1985, s.15.

Dziś supełki i pętelki znów stały się modne, a zatem zachęcamy do wypróbowania innego sposobu wykonania laleczki, z zastosowaniem najprostszego splotu makramowego.

Sznurek mocujemy np. na karabińczyku,

tu taki pozyskany ze starej smyczy na klucze.

Spokojnie, to zamierzone! Działamy wspak –oplatamy „kręgosłup” lalki w kierunku od dołu ku głowie.

O, a teraz wszystko stanęło na głowie!

Pierwszy półwęzełzaciskamy i robimy kolejny. Czynność powtarzamy kilka razy.

Jeśli mamy koraliki mniejsze od koralika użytego do tworzenia głowy, można wykorzystać je w taki oto sposób. Pętelka z drucika będzie pomocnaw nawleczeniu koralika na sznurek.

Można poprzestać też na samym węzełku.

W zasadzie gotowe…

..

…ale zawsze można dodać coś jeszcze! Brakuje jeszcze tylko peleryny Batmana!

Zapraszamy do skorzystania z kolejnych zajęć w ramach tego cyklu!

Dziękujemy

za uwagę!