Prentice Mulford - Źródło twojej siły

7/31/2019 Prentice Mulford - rdo twojej siy

1/90

Autor: Prentice MulfordTytul: RDO TWOJEJ SIY

SIY

Sia w ogle

Gdyby si powiodo wynale lekarstwo, ktre by mczynie lub kobiecie, chopculub dziewczciu dao si charakteru, wadz i zdolno kierowania i wpywania nadrugich - o, zaiste, takie lekarstwo miaoby pokup od razu zapewniony.Co to jest sia? Jeli mamy jaki cel, projekt, interes i przedstawiajc go komu lubwysyajc w wiat, obojtnie moe lub wrogo do usposobiony, moemy zawszeutrzymywa w napiciu umys, energi, otuch i nasz zapa dla przedsiwzicia -

wwczas mamy si.Przekupie, idcy od drzwi do drzwi, ofiarujcy swe towary, mimo wszystkichporaek, grb i zatrzani drzwi, zawsze w wesoym nastroju, o, taki ma ju si,zdobywa on podstawy do wikszego przedsibiorstwa. Rdze, pocztek i kamiewgielny tej potgi ley w spokojnym, trwaym postanowieniu: mie si i wwyobraaniu siebie jako cigle wzrastajcej potgi.Trwajc w tym postanowieniu i w tej wyobrani, nie tylko przycigamy si, co nigdynie przepada, lecz nadto wysyamy dniem i nocpotok siy czy myli, ktra dajepodwaliny planu, szkicu lub przedsibiorstwa. Dziaa ona w umysach obcych,bliskich czy dalekich, wywoujc myli na korzy naszych planw, i sprawia, e gdyzetkniemy si z nimi osobicie i wyjanimy nasze zamiary, usyszymy: "Tego miwanie potrzeba", lub: "I owszem, z cachci", albo: "Wanie o tym mylaem".Sia jest potg, ktra rycho usuwa zwtpienie. Po nocy zniechcenia napenia nas zporankiem otuchi ufnoci, nasuwa wiee plany, sprowadza nowe korzyci. Jestona takwaciwocilub pierwiastkiem, co chroni nas przed pomyklubniepowodzeniem, a przenosi na tor gwny ku wygranej. Jest pierwiastkiem, ktrynam uycza taktu i dystynkcji. Jeli go wzmocnimy, moemy stawi czoo tym, ktrzynas dawniej poniali, odgraali si nam lub z ukosa na nas patrzyli. (Taka tyraniazawsze spotyka tych, co pragnsi wybi w wiecie). Mniejsza o to, czy jestedobrym, sympatycznym, uczynnym; jeeli ci braknie siy, zdolnoci skupienia si lubosignicia susznoci, skoro jaki przycinek, zmarszczenie brwi lub przeks chwilowo

wyposzy twj dowcip, nie osigniesz powodzenia w yciu; nie posidziesz tego, doczego masz wszelkie prawo. Sia jest takwaciwocilub pierwiastkiem, ktry, jelici si noga powinie lub nieszczcie nage ci spotka, pozwoli ci przyj do siebie,skupi si, zapomnie o wszelkich kopotach i rzuci si do nowego wysiku.Przepdzi p godziny w zadumie, rozdranieniu lub szalonym popiechu albowahaniu si - znaczy zuy t samsi i ten sam czynnik, ktry, poprowadzonyinnym przewodem, ruszyby z miejsca twe przedsiwzicia lub w inny sposbprzysporzy dobra. Kadego ranka musimy zada sobie pytanie: "Na dzi mampewien zapas siy, jak jej uy dla osignicia najlepszych wynikw i wydoby z dniajak najwicej trwaego szczcia?"Jeli za wstawszy rano, potrzebujesz siy, by popchn naprzd zamiary, a czujesz

lk i jakby wzdryga si przed ludmi, natenczas po prostu myl o sile! Trzymaj si


2/90

tego sowa, tej myli jak mona najbardziej. To ci zaprowadzi na szlak waciwy.Nad czym ustawicznie mylisz, to zawsze przycigasz.

rdo siy.

Nasz umys jest tam, gdzie najwicej myli posyamy. Gdy jest skupiony i pochanianas wspomnienie osoby o sto mil oddalonej, nasz umys jest przewanie przy tejosobie. Jeeli wszake umys twj jest pochonity dwiganiem znacznego ciaru,jest on skupiony na tych miniach, ktre sudo tego celu. Wielko naszej siyfizycznej zaley od naszej zdolnoci oddziaywania na t cz ciaa, ktrej musimyuy.Nie ma innej siy w miniu lub innej czci ciaa, by dwiga, chodzi, biec lub innpeni czynno, prcz siy mylowej, wezwanej do jej penienia. Budowa naszegociaa odgrywa tu rol tokw, dwigni lub zasuw parowej maszyny, ktre tylkowwczas podnoszsi, cignlub przyciskaj, gdy na nie dziaa para. Byurzeczywistni najwiksze szczcie, trzeba nam ciaa, w ktrym by sia, tkwica w

nas, pozwolia si rwno podzieli, moga dziaa na dowolnjego cz, dajc si wlot przenie z jednej czci na drug. Chcemy by silni w kadym calu, a nie tylko wramieniu lub nogach, kosztem serca, puc lub innych organw, co jednak rychospotyka tych, ktrzy pielgnuji wiczw nieodpowiednim stosunku jedntylkoparti mini.Trzeba nam take ciaa, ktre nie ustanie i nie zazna upadku, lecz si rozwinie.

Jak naby si.

By to osign, rozmawiaj o swym interesie, planie lub zamiarze z tymi, ktrzy scizupenie oddani.Monopole i potne zwizki powstay przez to, e ich twrcy zespolili swe rozmowy.Tak to si schodzdzie po dniu i rozprawiaj. W miar jak rozmowa biey, udzielajsobie nowych pomysw, przystosowujje, a z tej kombinacji powstaje nowy czynnik.Skoro yczymy sobie, by z naszym powodzeniem w interesach czyo si dobroinnych, nasza myl wzgldnie pragnienie ma wiksze szanse powodzenia, nigdybymy pragnli dobra tylko wasnego. Prawdziwy sukces w yciu zaley,pominwszy majtek potrzebny dla naszych potrzeb i przyzwyczaje, od zdrowia irozsdnego uycia tego, co pienidzmi nie da si w odpowiedni sposb osign.Przezorny egoizm, czy tam interes wasny, da szczerze, by wszyscy nasitowarzysze byli zarwno jak my szczliwi. Nie chcemy, by nasi przyjaciele mieszkali

w szopie, gdy sami zajmujemy paace. Nie chcemy, by nasi bliscy chodzili wachmanach, gdy my dostatnio si ubieramy. Nie chcemy, aby byli zaleni od naszejdobroczynnoci, lecz pragniemy, by na rwni z nami posiadali swe wasnoci,zajmowali wasny kt.Im wicej zdrowia, ducha i ciaa lub doskonaoci wokoo i blisko nas, tymzdrowszymi i doskonalszymi sami si stajemy.Jest pewien urok: przygldajc si pracy ogromnej maszyny parowej, widzie tonyelaza, jakie by stu ludzi zaledwie ruszyo z miejsca, podnoszce si i zniajce zelastycznocipiki gumowej.To samo odczuwamy, gdy obserwujemy nieustajcy zlew mas wodnych Niagary, a todlatego, e natura ludzka kocha si. Ten spokj i rozmarzenie, jakie na nas

spywaj, gdy patrzymy z godzin na dwiganie i toczenie si fal i mycie ska przezocean, przejmujemy w siebie jako si, czerpanz tego ywiou. Duch nasz nie tylko


3/90

daje siy ciau do fizycznych wysikw, ale i wtedy, kiedy ciao spoczywa, podczas snulub kiedy indziej, bierze si do roboty, aby uzupeni braki i dostarczy nowegomateriau, jeli si zuy przez nadmierne wyzyskanie.wiczymy si zatem z korzyci, bdc w spokoju i przywoujc myli o sile, ywoci,sprawnoci w uywaniu mini. Obserwujc ruchy igrajcego psa lub narowistego

konia, wchaniamy w siebie si radoci z ycia u zwierzt i dajemy ciau noweskadniki dla krwi, mini, nerww i cigien.Wtedy ciao zada fizycznego wiczenia. Zechcemy biec, skaka lub w inny sposbuywa naszych mini, gdy nam si to podoba i czujemy si do tego zniewoleni jakdzieci do zabawy.Ta zmiana ku lepszemu musi by wszake stopniow, przy jednoczesnymodciganiu umysu od wielu niezdrowych wyobrae i zerodkowaniu na zdrowszychtematach. Kto mgby jednak zapyta, czy nasze ciaa tak samo jak zwierzce niemuszosabn i zanikn?

I zwierzta majsi i uczucie istnienia, jednak przecitne nasze ycie trwa duej ni

u nich. Wzrost wadz duchowych ukae nam przyczyny zaniku i sposoby uywaniapraw siy w celu odbudowy cia naszych i napenienia ich coraz wikszmoc.Stworzeni jestemy do wyszych i silniejszych uciech, a ycie powinno byistnieniem zupenie rnym od dzisiejszego.

Uywanie si.

Skoro przez modlitw czy podanie nabye si, pro o rozum, ktry by ci wskaza,jak z niej skorzysta. Swwasnbowiem si moesz skierowa ku uszczliwieniulub skrzywdzeniu siebie. Moesz tej siy uy na kaprys lub urojonkonieczno.Moesz biega p dnia, aby kupi co, czego nie potrzebujesz. Moesz straci dwiegodziny na wytargowaniu 10 centw przy kupnie jakiego towaru. Robic tozuywasz t samsi, ktra by ci przysporzya 10 dolarw. Nie wystarczy by tylkopracowitym. Sama pracowito moe zuy kosztownsi przy wyskrobywaniu dnarondli cynowych lub przy liczeniu oczek w dywanie. Jest bardzo wanrzecz, doczego uyjesz twej siy lub pracowitoci, by ci ona przyniosa najlepsze wyniki.Nieraz utalentowany artysta w aden sposb nie moe zby swoich obrazw, gdyzaniedbuje siebie i nie umie si korzystnie przedstawi towarzystwu, gdy tymczasemsabszy artysta ma kupca na poczekaniu, ma bowiem zalecajce obejcie.Jeli stoisz i wskazujesz palcem na otaczajcych i wzorki zbierasz, nikt si nie bdziespieszy od ciebie kupi, choby nie wiem jak wartociowe byy twe rzeczy. Naley to

wic do interesu i szczcia w yciu przedstawi si otoczeniu zachcajco.Gdy podnosimy ciar, przywoujemy si; wprawiamy umys w stan dajcej siy.Kada inna myl, ktra by zajmowaa umys przy wykonywaniu jakiego dziaaniafizycznego, zmniejsza sprawno tej czynnoci. Z tego powodu bardzo wiele osbsi wyczerpuje, gdy mimowolnie starajsi wykonywa dwie czynnoci naraz i niechcjednemu dziaaniu powici czasu niezbdnego dla odpowiedniegoskierowania siy. To jedno wielkie rdo fizycznej niemocy.Jeli dwie lub wicej osb pocznie zoliwgawd o kim nieobecnym i objania zdrwinami postpki lub charakter tej osoby, to posyajna odlego rzeczywistsilub czynnik szkodzcy tej osobie, o ktrej mowa. Co si jej tyczy, to odczuje ona sitak wytworzonw pewien sposb. Bdzie albo przygnbiona i osowiaa, albo te

podniecona i zgryliwa. Wszystkie te stany umysu do pewnego stopnia szkodz


4/90

ciau, chyba e dana osoba wysya przeciw swym wrogom bezustannie czynnikdobrej woli. Taka dobra wola jest wikszsii usuwa na bok wtlejszsi zej woli.Ze yczenie kilku naraz osb jest spotgowanym przeklestwem, ktre ma wadzszkodzenia, si prcku zemu. Dziaa ono na mocy zasady nieubaganej wskutkach.

Utrata siy.

Sia jest nam potrzebna, utracamy jza, wysyajc ku drugim pewien rodzajszpetnej myli. Tote wanie pojednawcza, wykluczajca walk umysowokwakrw przyczynia si do ich zamonoci.Gdy jeste bardzo zmczony, pochodzi to z chwilowej niezdolnoci przywoania siyniewidzialnej, by dziaaa na nasze ciao. Ustawicznpraktykmoemy jednak umieprzywoa wydatnsi do pewnej okolicy naszego ciaa i sta si dobrym cyklist,biegaczem, silnym w ramionach itp. bardziej ni drudzy. Tak jednak pielgnujemyjednparti mini na koszt jakiej innej czci naszej istoty, a tak czynic,

doznajemy po pewnym czasie cierpie.Atleta moe posiada znacznsi fizycznw pewnych czciach ciaa wdwudziestym pitym roku ycia. Czy jest ona wszake trwaa? Jakime jest w takczstych wypadkach jego stan w pidziesitym roku ycia? Jest wielkim bdemmniema, e w pojciu: "tdzy ludzie", "twarde ycie pod goym niebem", "staniemini", zawiera si pewno stworzenia krzepkich, zahartowanych ludzi przeznieustanne wiczenia fizyczne i ycie pod goym niebem, a czynne.yem ze stranikami granicznymi, eglarzami i rolnikami i wiem, e wielu z nichpodupada w latach pidziesitych. Mczyzna moe czu si sabym, chociaby bydobrze zbudowany, opalony i ylasty. Czsto przeywa si midzy dwudziestym atrzydziestym pitym, a w czterdziestym pitym staje si wyblakym, siwym i zuytymalbo te kbkiem reumatyzmw i dolegliwoci. Ale i otoczenie wanodgrywa rol.I tak w osiemnastym lub dwudziestym poczynamy wyrasta ze sfery wczesnejmodoci, oddanej samym rozrywkom. Zastanawia nas powaniejsza strona ycia.Podejmujemy jakie zajcie. Oplatajnas mniej lub wicej jego troski, zawikania,odpowiedzialnoci. Jako mczyzna lub kobieta wstpilimy w fazycianastrczajckopoty i walki; pewien tok przedsibiorstwa nas pochon, za nim idcnie mamy czasu na rozrywki.Skoro potem stykamy si ze starszymi ludmi, przejmujemy ich stare zapatrywania,ich mechaniczne prawida mylowe, ich dostpno dla bdw bez cieniapowtpiewania. W tym wszystkim otwieramy nasz umys cikiemu, troskami

brzemiennemu tokowi mylenia. W tym prdzie utonlimy mimowolnie. Te mylistay si naszdrugnatur.Mijajlata, a my czujemy, e ruchy nasze sociae i sztywne, e z trudnociledwie na pot si wdrapujemy, a na drzewo nie potrafimy, jak w czternastym rokuycia. Przez ten cay czas umys nasz udziela ciau owych cikich nieelastycznychskadnikw i zrobi ze to, czym jest obecnie.

Odzyskanie siy.

Duch nasz domaga si wdziku od ciaa, ktrego uywa, pragnie zrcznoci wruchach i osobistej piknoci. W okresie istnienia, zwanym dziecistwem i modoci,

duch ma sposobno, by urzeczywistni to danie siy i piknoci, nie bdcjeszcze obadowany faszywymi pogldami i alem za tym, co byo.


5/90

ywo, bujno i nieznuona ch zabawy u chopca lub dziewczcia w latachdziesiciu lub dwunastu, pochodzi ze swobody ducha. Moglibymy i dalej zachowat zrczno, jaka cechuje lat pitnacie, gdyby si nam udao usun ciarsmutnych wspomnie i wiary w bdy nakadany na nas przez ostatnich latdwadziecia lub trzydzieci. Ten proces zrzucania moemy zacz natychmiast,

powziwszy postanowienie: strci w przepa zapomnienia wszystko, czegoaujemy, co nam przeszkadzao, co opakiwalimy.Ciao nasze stopniowo uformuje si bardziej symetrycznie i lepsze otrzyma ksztaty,jeli nasz umys poddamy waciwemu prdowi mylowemu. Sowa, w ktrychpomys jaki wyraamy, nic nie znacz, a jednak, gdy nasz widnokrg si zaciemni iogarnie nas chwilowa obawa, niech tylko powiemy: "Odrzuci mnie los na bok, alejako ja wrc". "Et, zdaje mi si, e si przecisn"... wwczas przywoujemy dosiebie najwikszsi. Ona to, nagromadzona przez ducha ludzkiego, moezwyciy i wznie si nad wszelkie dotykalne czynniki. Moe uczyni ciaoniewraliwym na ciepo lub zimno.Niestety jednak waciwjest dzi kademu bezradno, gdy nam si wymyka sia

lub uywanie jej w taki sposb, e nie podniesie naszej mocy. A my tej wanie mocypotrzebujemy do utrzymania naszych umysw w dzielnoci, do odtrcenia kadejformy saboci, bo inaczej myl o saboci uzmysowi jaki jej ksztat, skoro jprzyjmiemy i w niuwierzymy. Przy stole niadaniowym raczej si mwi oprzypadociach ni o zdrowiu. Tote przewanie umysy nasze krwokoo jakiejprzypadoci. Umysy te ustawicznie rozsyajt myl wokoo. Caa atmosfera nimijest przepeniona. Ciy nam ona, przejmujc niemiymi objawami. I tak wiele osbnigdy nie stawia oporu niemiemu wraeniu, jakie u nich wywouje upa. Wysyajznacznilo tej nieodpornej myli w dal. Ten prd z nami si wreszcie spotyka.Przyczysz si do niego i cierpisz jak inni.Dlaczego wyrobnik moe pracowa w skwarze sonecznym, podczas gdy bezczynneotoczenie wachluje si i roztapia w socu? Poniewa umys wyrobnikaskoncentrowany jest na pracy, a w tym nastroju nie odczuwa myli o upale. Poci sina rwni z tymi, co cierpi, jednak transpiracja nie sprawia mu adnej przykroci.Ubierzmy tego samego czowieka w czyste ptno, w ubir z szerokiego kortu, by nicnie robi, jak tylko przechadza si na mod eleganta, to prawdopodobnie ucierpi onod upau, gdy nie ma nic do czynienia, nie ma czasu zerodkowa swego umysu iprzyjmuje myl dokuczliw.Zanim uczynimy drugich doskonaymi, musimy si zabra do udoskonalenia samychsiebie.ycie ma wzrastajcy urok i coraz bardziej nas cieszy, gdy z miesica na miesic

zyskujemy wicej wpywu na materialne czynniki otaczajce nas, gdy najwikszezimno albo upa mniejsze robiwraenie, gdy moemy przenie si w stan umysu,jakbymy posiadali or do odparcia wszelkiego rodzaju przeszkd ze stronyniemiych osb i otoczenia lub zgrzytliwych haasw, czy wreszcie przykrych scen,nagle wyrosych przed nami.

Sia pamici.

Nasza pami jest istotnpytfotograficzn, chwytajcbezustannie obrazywszystkich scen i wypadkw, ktre podpadajpod zmysy. Jeli nie zacienisz pytylub nie bdziesz nagli z utrwaleniem, chcc za wiele naraz widzie bd pamita,

wwczas otrzymasz tym lepsze obrazy.


6/90

Jeli pozwolimy, by nasz umys niepokoi si ustawicznie rzeczami maej wagi, jelicaymi dniami tkwi w naszej pamici myl, e nasz przyjaciel mgby nie przyj, enasza modniarka mogaby zapomnie pewnego szczegu w ubraniu kapelusza, epoczta mogaby nie przywie pewnego listu, e nalene pienidze mogyby si namnie dosta, albo, jeli w pamici utrzymujemy swj obraz jako czowieka bez grosza i

opuszczonego, to wypenimy naszpyt fotograficznmateriaem upadku i ruiny.Ale co gorsza jeszcze, bo oddalamy od naszej pamici lepsze myli, ktre by namuyczyy mocy do pokonania przeciwnoci.Przeciamy pami nazwiskami, datami, wypadkami i szczegami, wlokc ciarcakiem bezuyteczny, a przez to niszczymy zdolno do przyjmowania nowychwrae i nowych pomysw. Fotograf potrzebuje zupenie czystej i jasnej pyty, naktrej ma utrwali obraz. Tak i nasza umysowa pyta musi by czysti wolnodstarych wyobrae.Czowiek, majcy powodzenie, zwyczajnie mae odebra wyksztacenie w zaraniuycia. Tote jego nie zatarty umys widzia jasno plan, szkic i dewiz oraz nowe drogido pomylnoci, ktrych umys nabity ksikami nie dostrzeg. Tote w tak licznych

wypadkach ludzie bez ogady, niewyksztaceni ujmujster w wieluprzedsibiorstwach, podczas gdy ludzie z wyksztaceniem marniejw biurach, gdziewyksztacenie jest zbyteczne, za lichym wynagrodzeniem. Jeeli twe dziecko potraficay sownik "z pamici" recytowa oraz powtarza sowo w sowo i ustp za ustpemz ksiek szkolnych, to przeadowuje i naduywa ustrj i funkcje organiczne. Jegoprawdziwa sia umysu skarleje, jego zdolno do wybicia si w wiecie podupada,miast si zwikszy. wiat obok niezliczonych innych rzeczy zowie waciwewygoszenie sowa, odpowiedni ukad zdania - "wyksztaceniem". Lecz to nie jest siaumysu, a pielgnowanie pamici, obadowanej regukami, deklinacjami,koniugacjami i swkami, przypomina zuycie caej pracy na polerowanie klingi noabez wzgldu na ostrze. Ogada jest uatwieniem, ale nie si, popychajcnas wwiecie. Mnstwo rzeczy powierza si dzi w szkole pamici. A ludzie istotnie niemogpoda innej racji tego, jak tylko obaw, by po latach dziecka nie wymiano, enie nauczyo si pewnego przedmiotu. Z caego za ogromu materiau,nagromadzonego w szkole lub we wszechnicy, dwie trzecie na szczcie zapominasi w cigu dwunastu miesicy po wyuczeniu na pami.Skoro uwaamy za potrzebne dokadnie pamita, ile oczek jest w naszym dywanie,tudzie ich wzajemne oddalenie, lub te ilo szpilek w naszej kasetce roboczej,zapenimy naszpyt fotograficznszeregiem bezuytecznych obrazkw.Obciamy si w yciu tysicem drobnych kopotw, w rwnej mierze bezcelowych.Troskliwo i akuratno sto nader cenne przymioty; skoro jednak mczyzna

obraca je na guziki swego ubrania, a kobieta na poysk swoich patelni cynowych,niewiele ju siy pozostaje na rzeczy mogce przynie daleko lepsze wyniki. Towanie jest jednz przyczyn, dlaczego twj m znany z niedbaoci w tylupomniejszych sprawach, tak czsto ma powodzenie, podczas gdy bardzo akuratnymczyzna moe si potkn lub te zajmowa podrzdniejsze miejsce w wiecie.Nelson na pokadzie niewiele dba o to, czy mosine przedmioty byy a donajwikszego poysku wypolerowane, a co do niektrych szczegw mia opininiedbaego komendanta, jednak mia w umyle i pamici ogromnie jasno wyrytjaknajskuteczniejszmetod ustawienia swych okrtw wzdu nieprzyjacielskich iatakowania ich z tyu.Martinez w oglnoci nie wygrywa bitew, nie z braku odwagi, lecz z tego powodu, i

pami jego bya obarczona koniecznocidysponowania guzikami i barykamiprochu na caej linii w paradzie. Dugie przyzwyczajenie i wprawa zmuszay jego


7/90

pami do utrzymywania w pogotowiu tych i owych szczegw, wyjwszy najlepszmetod, by w razie potrzeby dosta si do baryek prochu.Zastrzegamy si, bymy na tym miejscu poda mieli w pogard troskliwo,akuratno i zmys porzdku, gdy jednak, askawa pani, zalecasz maonkowi,idcemu rano do biura, by nie zapomnia pj na rynek odda twdyspozycj

modniarce i wstpi do sklepu dla kupienia pewnego odcienia jedwabiu, ktregoprbk mu dajesz, to nakadasz nadprogramowy ciar na pami biednego czeka,kto wie, czy nie przecion, a prosz o tym wiedzie, e wysiek, aby pamita okartce szpilek, lub wydrukowanie tej kartki szpilek na organie pamici, rysuje taksamo duy obraz, jak wyobraenie pewnych szczegw interesu, przydatnych dozapewnienia miliona.Utracasz ducha i istot myli mwcy, robic notatki. Nie potrzebujesz utrzyma wpamici tych samych sw, jakich on uywa. Tracisz istot i si tego, co waniemwi, piszc o tym, co ju powiedzia. Do pewnego stopnia przeszkadzasz tokowimyli mwcy, bo czy jego mowa jest czytana, czy z pamici wygaszana, kadyuwany suchacz jest dla pomoc, skoro wysya mu sympatyczny, potakujcy,

odpowiadajcy prd mylowy. Jeli natomiast go zatamujesz, pozbawiasz mwcpewnego bodca i pomocy, jakmu zrazu nastrczye. Reporter, ktry nie robinotatek, a posuguje si tylko pamici, odda niekiedy istot mowy w dziesitejczci liczby sw, jakiej uyto przy wygoszeniu; dla praktycznych za celwdziennikarstwa taki rodzaj sprawozda jest wysoko ceniony.Taki reporter pielgnuje i ksztaci to, co w braku innych wyrazw nazwa musimyjego "duchowpamici". Jest to pami, ktra zachowuje pojcia zamiast sw,sowa bowiem stylko wzkami dla zwoenia poj, a pod wielu wzgldami wzkaminieudolnymi.W miar jak rozwinsi zmysy wysze, uronie i ta duchowa pami i na yczeniewywoa wspomnienia z kadej doby istnienia. A przekonamy si z czasem, e dlauzupenienia naszego szczcia nie bdziemy si starali ani czuli potrzebywykrelenia z pamici tak wiele naszej przeszoci, szczeglnie smutnych chwil, jakbymy tego dzisiaj pragnli. ycie nasze bdzie nieustannym cigiem szczcia, a toszczcia cigle wzrastajcego, w miar jak wzrosnnasze moce, jak coraz lepiejnauczymy si, jak y, aby pozna coraz wicej rozmaitych uciech ycia, aby nietylko wiedzie, ale i czu rado, wspaniao i wznioso w kadej formie natury.Wszelki przedmiot widzialny, kady dom, pie drzewa lub skaa, kade zejcie siludzi w salach czy kocioach, w domach lub jadalniach publicznych, w marszu lub wstarciu si wojsk, kade zdarzenie, wielkie czy mae, ma swj udzia lub, jak by tonazwa, odbicie w pierwiastku niedostrzegalnym dla oka. Wszelako tak jak oko

cielesne, tak i ustrj pamiciowy podlega zanikowi. Codzienna pami jest tylkobrulionem, ksiktymczasowdla wcigania pozycji, odrzuca si jna bok, skorosi zapeni, lecz nie pierwej, a kada pozycja jest wcignita do gwnej ksigi. Tagwna ksiga to nasze duchowe "ja".

Sia odporna.

Indianie pnocnej Ameryki, jako te mieszkacy Wschodu mieli w pewnychwypadkach wadz, e tak oddalali wszelkmyl i znieczulali umys, i stawali si nietylko niedostpni obawie, ale i ciaa swe znieczulali na bl fizyczny. Bya to wadzawprawiania si w taki stan umysowy, ktry umoliwia Indianom wzitym w niewol

wytrzyma okropne katusze, zadawane przez zwycizcw i piewa hymn miertelny


8/90

wrd pomieni, jak te w czasie powolnych tortur nie do opisania strasznych, ktreby niewielu z naszej rasy mogo wytrzyma, nie popadajc w sza lub konanie.Indianin jest daleko wicej skupiony i rozwany ni wikszo naszej rasy, zarwnow ruchach ciaa, jak i umysu. Pielgnujc niewiadomie t rwnowag przez ycie,mniej sztuczne od naszego, spotgowa on moc swego ducha. Jednym z dowodw

tego jest owa wadza umysu nad ciaem, zmniejszajca bl fizyczny, a ostatecznietumica go zupenie.Powszedni umys widzi w danej sztuce przede wszystkim tylko rodek do zarobieniapienidzy, a nie czynnik wnoszcy do ycia rozmaito, odpdzajcy znuenie,darzcy odpoczynkiem t cz umysu, ktra suy innym zajciom, czynnikprzywracajcy zdrowie, wzmagajcy ywotno ciaa i ducha. Ten umys powszedniuchwyci si myli, i jest za stary, aby si uczy. To jest wanie stan wielu osb,ktre doszy do tzw. redniego wieku lub go przekroczyy. Pragnone "spokojniesiedzie". Przyjmujnieuniknione pojcie "starzenia si". Ich powszedni umyspowiada im, e ich ciaa muszstopniowo marnie, kurczy si, straci owpeno iproporcje modoci, zanika, a w kocu umrze.

Powiedzie, e co si sta musi, jest potgsprawiajc, e to si stanie; wic podustawicznym wpywem tego przewiadczenia duch stawia ciau przed oczyma widmaupadku i zaniku, a nie nastpi ostateczno.Wyszy za i owiecony umys powiada: "Gdyby chcia usun niemoc, skierowaswmyl o ile mona najbardziej ku zdrowiu, sile, ywotnoci, ku silnym, zdrowym iyciodajnym tworom: pyncym chmurom, wieym powiewom, kaskadom, falomoceanu, widokom lenym i bujnym drzewom, na ptaki pene ycia i ruchu - to w takisposb wczyby si w prd tej zdrowej yciodajnej mocy, promieniujcej z tychsilnych, oywiajcych tworw".

Odwaga

Odwaga i przytomno umysu jest to jedno i to samo.W przytomnoci umysu zawiera si sia ducha. Tchrzostwo i brak rozwagi mniejwicej na jedno wychodzi. Majone rdo w popiechu lub w braku spoczynku.Wszelkie stopnie pomylnoci polegajna odwadze ciaa i umysu.Wszelkie rodzaje niepowodze majswe rdo w lkliwoci.Mona pielgnowa odwag i wzmacnia jw kadej chwili dnia.Dokonujc czego osign mona podwjne zadowolenie. Raz daje je nam samczyn dokonany, po wtre sposb dokonania. Tym samym ustawicznie dodajemysobie po czstce tej cennej zalety, zwanej odwag. Moemy doj do tego, starajc

si o rozwag, pielgnujc cel w mwieniu, chodzeniu, pisaniu, jedzeniu - w oglewe wszystkim.Zastanowienie i odwaga stak silnie ze sobzwizane jak obawa z popiechem.Skoro wykonujc najmniejszczynno nie nauczymy si kierowa naszej siyodpowiednio, to nieatwo zdoamy utrzyma kierownictwo wszystkich wikszychspraw. Jeli dojdziemy do rozpoznania, czego si lkamy, przekonamy si, e wumyle prbujemy zajmowa si zbyt wieloma rzeczami, a to nas przejmuje obaw.Przy jakiej umowie, przy jakiejkolwiek sprawie zrazu tylko jeden krok jest potrzebny.Na ten jeden krok trzeba nam uy tyle siy, ile potrzeba, a nie wicej. Zrobiwszy gomoemy pj dalej. Im duej nasz umys wiczymy, aby si skupi na jakim kroku,tym bardziej wzrasta w nas zdolno wysania wszystkiej siy naraz w pewnym

danym kierunku.


9/90

Sia taka zwiksza si i powinno si jej uywa w tak zwanych drobnostkowychszczegach codziennego ycia.Tdrognamys i obmylana czynno tak stajsi przyzwyczajeniem, i dopewnego stopnia nie jestemy tego wiadomi, tak jak i z dugiego przyzwyczajenia dokierunku przeciwnego utracamy wiadomo popiechu.

Musimy zawsze trzyma umys na uwizi. Musimy go zawsze mie w pogotowiu, bygo mc uy w danym kierunku. Nasza myl nie jest w pogotowiu, jeli zapinajctrzewiki, przebywamy umysem o mil od tej czynnoci - jeli zacinamy owek, aprzenosimy si myldo jednej z jutrzejszych trosk. Umys jest zatem daleko, a jeliprzez cae ycie przyzwyczajamy si tak odbiega od czynnoci wspczesnej dooddalonej, to coraz trudniej przychodzi go zawrci z drogi, a jeszcze trudniej uyna poczekaniu, gdybymy go zawrcili. Myl nasza przerzuca si z jednej rzeczy nadrugz wikszchyocini iskra elektryczna, a my potrafimy doprowadzi truchliwo do stanu bezustannej gonitwy od jednej rzeczy do drugiej, a bdzieniepodobnym zatrzyma jprzy jednej rzeczy dziesi sekund bez przerwy. Z drugiejstrony moemy, pielgnujc spokj i rozwag we wszystkich sprawach, skupi nasz

myl na jednej rzeczy tak dugo, jak nam si podoba, wy si w pewien stan umysuwedug upodobania, dowolnie zapa w sen albo stan pwiadomy, psenny,rwnie jak sen darzcy odpoczynkiem. Oto maa czstka moliwoci, jakie ma umysludzki. Nie ma adnej granicy jego rozwoju, zwikszenia si jego mocy i nie ma wgranicach naszej wyobrani rzeczy, ktrej by on nie mg dokona. Stopnieprowadzce do takich wynikw sbardzo mae, proste i stosunkowo rwne, takproste i rwne, i wielu je pomija dla tej przyczyny.Wyrabia odwag znaczy tedy: wiczy si w rozwanym postpowaniu wewszelkich sprawach, jest to bowiem najprostszym wiczeniem, aby zgromadzi imie si w zapasie, a nie wydawa wicej, ni w danej chwili niezbdne.aden z przymiotw ducha nie jest bardziej potrzebny do powodzenia we wszelkichzamysach, jak odwaga; przez niza rozumiem nie tylko odwag do dziaania, ale ido mylenia. W najpowszedniejszym zawodzie tysice nie odwasi zdoby nakrok, ktry by za sobpocign wydatek ponad przecitny ich rozchd. Blednnawzmiank o tak znacznej kwocie. Przez zwykobaw nie bdsi zajmowali tympomysem przez czas potrzebny, aby si z nim dokadnie zapozna. Gdyby jednakodwrcili dziaanie swego umysu i zamiast bezzwocznie pj za dugoletnimprzywyknieniem do strachu, poczekali i pozwolili odpocz pomysowi czas jaki wswej gowie, zamiast go wygania, wtedy z czasem przyszyby im do gowy myli osposobach i rodkach pokrycia nadzwyczajnego wydatku, a przez to zyskiwaniawikszych sum w tym samym czasie, jakiego wymagao zarobienie maej kwoty.

Mwimy na przykad kobiecie, ktra si najmuje do prania dzie po dniu i nigdy nicinnego nie robia: "Dlaczego nie zaoycie pralni? Moecie zarobi grube pienidze wten sposb". "Ja - zaoy pralni?! Skde na wiecie dosta pienidzy na zaoeniepralni?" syszymy odpowied. Ta kobieta, zamiast rozway nasz pomys, pozwalazawadn sobobawie przed niezmiernkwot, rzekomo na to potrzebn, a idc zatym samym nierozwanym, krtkowidzcym, zastraszonym tokiem myli, na naszzacht odpowiada niechci. Way si myle tylko o dziennym zarobku, nazawoanie tych, ktrzy si do niej udadz. Z tej przyczyny tysice nie odwasipomyle o przeniesieniu si w jak szersz, bardziej odpowiedzialnikorzystniejszsfer przedsiwzi; widznaraz wszelkie moliwe trudnoci, z tegoza przywyknienia bdwidzie je ustawicznie.

Lecz druga praczka, bardziej rozwana kobieta, syszy naszzacht, nisizajmuje. Po czasie mwi do siebie: "Czemu nie miaabym zaoy pralni? Inni


10/90

pozakadali i powiodo im si". yje ona tym projektem, rozmawia o nim to z jedn, toz drugssiadki dowiaduje si, jak one zaczy. Im duej bawi w tym prdziemylowym, tym janiej dostrzega sposoby i rodki, przy ktrych pomocy ludzie"zakadali stae siedziby". W kocu pomys tak jpochania, e stawia krok naprzd,potem drugi i trzeci i tak stopniowo przechodzi w posiadanie pralni.

Kto ma zimny wyraz twarzy, w ktrej przebija skupienie wobec wielkiegoniebezpieczestwa, ma bowiem wadz koncentrowania swego umysu na rzeczy,ktra ma by natychmiast wykonan. Tchrzostwo nie ma takiej wadzy i moe wduchu widzie nie tylko rdo niebezpieczestwa, lecz i sto moliwych nastpstw,jakie si przydarzy moglub nie mog. W bitwie moe kto czeka na swpowinno w napronym, lecz bynajmniej nie w przyjemnym stanie umysu, widzcludzi uszykowanych i cinitych wokoo siebie. Jednak sia ducha, jakmoeprzywoa, aby wytrwa w powierzonej czynnoci, jest silniejszod wyobraeniasobie rzezi wokoo, ta te sia rozkazuje mu i trzyma go na posterunku. Czowiek,ktry biega, albo ktry by uciek, gdyby mia sposobno, nie moe utrzyma swegoumysu na czym innym jak tylko na odstraszajcych moliwociach chwili.

Nie kosztuje to wicej myle o zdrowym niewidzialnym pierwiastku odwagi ni olku, o dobrym humorze ni o gniewie, o pewnoci siebie ni o chwiejnoci, a jeli wtym samym czasie mylimy lub wymawiamy: "Odwagi!", lub "Postanw!" albo "Bddobrej myli!", to otrzymujemy dansi.Na to trzeba nam powici z dziesi sekund, przy rannym wstawaniu, skoromylkliwi, niezdecydowani lub draliwi, a zresztmona wymawia innjak zalet, naktrej nam zbywa, w ten bowiem sposb czymy si z pierwiastkiem odwagi, silnegopostanowienia, czyli dobrej myli. Wszystkie istoty yjce: roliny, zwierzta,czowiek - peniejsze ssiy, gdy soce wywiera dziaanie na naszplanet. Skoronachyli si po poudniu, maleje te sia, czy jej uywamy do wysiku mini, czyumysu.Stan umysu, w ktrym jestemy zaraz po wstaniu z ka, bdzie prawdopodobnietrwa przez cay dzie.Po duszej praktyce powyszych niepozornych wicze porannych zdziwimy siodmianie w nas zaszej, zdziwimy si, skd przysza ta wiksza sia, odwaga, decyzjalub inna dobra lub zdrowa myl.

Potga doskonaoci.

Nauczywszy si zuywa akuratnie tyle siy, ile potrzeba do wykonania jakiejczynnoci, pielgnujemy i wzmacniamy ustawicznie ten podany stan umysu, jaki w

mowie potocznej znamy pod nazw: "mie wszystkie klepki razem", znaczy to innymisowy: mie zawsze bez wzgldu na to, co robimy, nasz wzrok duchowy otwarty wkadstron, i gdy na pozr zdajesz si zatopiony w jednej czynnoci, to nasz duchlub umys, na wzr czujnego odwachu, bezustannie wypatruje z wieycy, co si tetam dzieje wokoo i daje zna w kadym momencie, by nam umoliwi naleytewystpienie w majcym nastpi zdarzeniu. Jest to nie tylko waciwociodwagi,lecz take znalezienia si i taktu. Ta to byskawiczna czujno i przytomno duchaumoliwia pewnemu oficerowi amerykaskiemu w czasie rewolucji, w chwili gdy wzamieszaniu walki ujrza si przed frontem brytyjskiego puku, namys do zapytania:"Co to za wojsko?" - "Szkoci krlewscy" - brzmiaa odpowied. "Bdcie i nadalSzkotami krlewskimi" - odpar, odjedajc do swych szeregw. Ten czowiek mia

umys wywiczony, by znale sobie czas do namysu.


11/90

Rwnie jak myl, tak i ciao moe porusza si z byskawicznszybkoci, skorotego chwila wymaga, lecz przede wszystkim myl musi by jasno nakrelona,skontrolowana i wytyczona, zanim si jej pozwoli dziaa na ciao. Tak te jest onaprzewidziana i rozwaona w raptownych ciciach i kryciach zrcznego szybkiegoszermierza, podobnie jak u zawodowej tancerki w jej ruchach, a o ile dotyczy

wyszych przymiotw: u malarza, muzyka lub innego artysty. To wszake w licznychwypadkach jest czciowe kierownictwo duchowe. Poza swsztuk, artysta moemie niewiele zdolnoci kierowania lub zastanawiania, a tym samym by"nerwowym", chwiejnym, atwo przygnbionym, dziwacznym i lkliwym.Umys jest naszzaog, ktra ma by w kadym kierunku wywiczon, by sprostawszelkim moliwociom.Zajmujemy si ksztaceniem mczyzn i kobiet, ktrych umysy nie szupeniewywiczone w jednym kierunku, a zaniedbane we wszystkich innych.W kadym razie jest lepiej rosn symetrycznie i by doskonaym w kadym calu, takjak wzrolimy, ni mie siy zerodkowane na jednym talencie lub zdolnoci i stasi tym, co wiat zowie "geniuszem". Dzieje wewntrzne geniusza snieraz bardzo

tragiczne i dowodz, e mao przyniosy szczcia bohaterowi.Gdy malarz woy caswuwag w kierowanie pdzlem, gdy mwca lub aktor caswsi przeniesie na sposb wyraania i, nie dozwalajc tej sile oddala siwiadomie do tego, jak A, B lub C oceni lub skrytykuje t metod, jeli, jak mwiSzekspir, pozwolimy kadej uksztatowanej myli wykona swojrzecz, to wynikniestd uwany, peen namaszczenia sposb uycia naszej siy, ktry sprawiprzyjemno i nam, i drugim. To jest zasadnaszego istnienia. Jeli, czytajc tesowa, odczuwasz, e "jest co w tym" i przekonae si, e pewna ich cz odnosisi do ciebie samego, twoja kuracja rozpoczta. To przewiadczenie ju nas nieopuci, lecz bdzie czynne, choby w natoku zaj wydawao si duszy czaspogrzebane. Pucio ju korzenie i zaczynamy dostrzega swe bdy, coraz towyraniej.Zapominamy, e swego czasu bylimy lepi, dopki nam uski nie spady z oczu.

Sia kobieca.

Pierwiastek myli kobiecej jest rwnie potrzebny mczynie w wieku dojrzaym, jak iw dziecicym. On tego nie spostrzega. Wchania go bezwiednie.Jej wadza siga do wntrza i poza krlestwo niewidzialnej, czyli duchowej stronyycia, jest sitak istotnjak ta, ktrpodnosisz znaczny ciar, ta za potga ukobiety jest wiksza ni u mczyzny.

Umys mczyzny ma podobne moce, ale w mniejszym stopniu.Musimy zaznaczy, i wszelkie rzeczy, dobre czy ze, dokonujsi najpierw wpastwie ducha, zanim si speniw wiecie zjawisk. Czowiek, ktry zabija, kradnielub kamie, czyni to w myli dugo przedtem, zanim speni czyn dotykalny. "Nosi goon w swoim sercu", e tak si wyrazimy.Umys kobiecy, widzc dalej i janiej ni mski w gb ycia duchowego, dostrzega,albo raczej przeczuwa, podobne zamiary w owym mczynie bardzo szybko, ledwiesi z nim zetknwszy. Robi na niej niekorzystne wraenie. Taki wniosek nie opierasi na czym, co my nazywamy "rozsdkiem". "Czy wiesz co o tym mczynie?""Masz jaki dowd, e to zy czowiek?" - mona by jej zapyta. "Nie". Nie maadnego. Po prostu ona go nie lubi. Na jej umyle wywiera on niemie wraenie.

Mczyzna jest skonny do nazwania tego kobiecym dziwactwem.


12/90

Mczyzna jest uzdolniony do dziaania na kamienistym polu ycia; kobietanatomiast w lot chwyta poprawne konkluzje, jej bowiem zmys wyczuwania prawdyprzechodzi wszystko. Potrafi wywry przysze losy przedsiwzicia i przestrzecmczyzn, komu ufa, a komu nie, tak samo jak bardzo kunsztowny przyrzdmeteorologiczny bdzie najczulszy na kaprysy powietrza i najszybciej da zna o

nadchodzcej zmianie.Koci zawsze trzyma i dzi trzyma klucze majce kiedy spoi to, co ludzie mieninauk, w tym, co jest religi.Oko niewiecie chwycio skry tych prawd, przekrcanych, naginanych, nicowanych inaduywanych nie wskutek jakiego mankamentu prawdy, lecz dla lepoty oczu,ktre rozjani jest prawdy tej zadaniem.Dlatego kobiety najwicej i najwytrwalej oddaway si zawsze praktykom religijnym.Kobieta znosi kopoty z rwniejszym umysem ni mczyzna, gdy posiada wikszzdolno do uzbrojenia w si odporn. Mczyzna w kopotach skonny jest zrobi zkobiety powiernic i zoy na niswniedol. Ta sama moc ducha czyni z niejnajlepszpielgniark w saboci.

Gdy Napoleon I porzuci Jzefin (ktra bya jego prawowiton), a zalubi MariLuiz, szczcie go opucio, gdy przej od ksiniczki austriackiej obcy polotmyli. Ten go zalepi, zamci mu rozsdek, odci go od przeznaczonego mu rdanatchnienia i mocy. Jzefina przestrzegaa go, by nie podejmowa fatalnej wyprawyna Rosj; takie bowiem mia Napoleon zaufanie do zapatrywa Jzefiny i jejprzeczu, e nieraz si do niej ucieka po rozwodzie. Jednak wpyw otoczenia niepozwoli mu przejrze oczyma swej prawdziwej ony, jak dawniej. To jest wanieklska, jakmia na myli staroytny pisarz mwic: "Nie bdcie nierwno zczenijedni z drugimi".Dla siy, wrodzonej pewnemu szczeglnemu mczynie, moe istnie tylko jednokobiece, jasnowidzce oko lub umys, co go nauczy, jak i gdzie uy tej siy; kobieceoko jest wybrane dla jednej tworzcej rki mskiej i tylko dla tej rki; skoro tych dwojezejdzie si razem i dziaa razem, tam jest prawdziwe maestwo.Soni dla siebie tak przeznaczeni, jak planeta dla soca, wokoo ktrego si obraca.Za kadym wikszym ruchem lub przedsiwziciem w historii wiata stayprzewanie nieznane kobiety, ktre uyczay natchnie mom tej epoki. Takbyapani Roland, ktra yrondystw popchna ku daniu konstytucyjnego rzdu dlaFrancji. TakIzabela Hiszpaska, ktra wahajcego si Ferdynanda skonianaleganiami do poparcia Kolumba, kiedy usiowa odkry nowy wiat, gdy jej mwioprzeczucie, sigajce poza ciasne granice rozsdku, e musi istnie.Kobieta nie byaby w stanie przyoblec w ciao lub wyrazi idei tak, jak to potrafi

mczyzna wasnosobliwszmetod. Lecz ona poddaje myl zupenie tak samo,jakby nam podano diament, a my bymy mieli go obern i oszlifowa, czego bykobieta nie potrafia tak dobrze. Znajduje ona diament i dla swego prawdziwegotowarzysza z rozkoszzbiera diamenty pomysw, hase i przewodnich idei.Skoro wszake zaprzgnie si jdo roboty, tak jak by to sprzyjao chwilowejwygodzie mczyzny, to wynajdzie glin zamiast diamentw.Kada niewiasta, ktra w godzinach samotnoci doprasza si odwrcenia tego,czemu nie jest w stanie przeszkodzi, szalestwa i poogi wojny, ktra z roku na rokzwraca si ku agodniejszemu i bardziej ludzkiemu kierowaniu spraw, ktra pragnie,by zamaszysty i burzliwy duch mczyzny wspar si na delikatniejszych pobudkach,sprawuje owsiln, niewidzialnwadz, ktra w spokoju osiga swj cel.

Mczyni, ktrzy w swych domach lub miejscach zaj przebywajduo watmosferze niewieciej, otrzymujz niej si duchowdarzcich yciem, energii


13/90

zdolnocido przedsibiorstw. Niewiasty udzielajjej bezwiednie, a tamcibezwiednie jotrzymuj. Teraz nie zawsze wychodzi im takie uyczanie siy na dobrei nieraz mczyzna wyzyskuje to bez uznania, doprowadzajc jdo ruiny.Skoro niektre kobiety dostrzeg, e mio ich i sympatia formalnie utrzymuje przyyciu mczyzn, darzc ich zdrowiem i si, zaopatrujc w energi, rozmach i plany,

potrzebne do wykoczenia dziea, wwczas uruchamiajone si zdolnprzeksztaci cae ycie mczyzny. Stanie mu si nawczas jasnym, e niewiastajest prawdziwym wsplnikiem jego przedsibiorstwa i radociycia, nie zatowarzyszem, gdy si niposuguje, kiedy mu wygodnie, a pomija w innych razach.Ta wszake odmiana nie ujawni si haasem i poruszeniem umysu, nie odtrbijejheroldowie z trybuny, lub przygotuje si do ataku przeciw mczyznom dawnegoautoramentu, lecz... niepostrzeenie prawie odmieni opini. Wprawi w ruch sidelikatnw dziaaniu, a ktrej jednak surowszy element nie bdzie w stanie sioprze. Bdzie jak soce roztapiajce lodowiec.Czy chemik odrzuciby pierwiastek dotd wzgardzany i zaniedbany, gdyby sprawdzi,e jego zespolenie z innym czynnikiem ju znanym wytworzy metal doskonay w

spoistoci, mocy i sprystoci, piknie byszczcy i przydatniejszy ni wszystkieznane dzisiaj?Dla mczyzny nie bdzie to uznanie zalenoci od ywiou niewieciego znaczyojakiej niszoci, tak jak ninie jest zaleno rki od oka.W staraniach o zgbienie tej prawdy nie mona wini mczyzny, e nie poznawazasady, tak samo jak trudno dziecko, ktre dopiero przyszo do szkoy, strofowa, enie umie abecada. Odkrycia nigdy nie przestanwychodzi na jaw.We wszelkich usiowaniach doby dzisiejszej mczynie jest waciwdno dogwatownego szastania swymi siami. W nauce, w polityce, w interesach, w sztucepracuje, a nie upadnie z wyczerpania. Bardzo czsto nie zwaa na ponawianeupomnienia ony, aby spocz i nabra siy. Pod koniec traci zdolno spoczynku inabrania nowych si. Jego pielgrzymka na tym wiecie wwczas dobiega koca.Jednake i kobieta w rwnej mierze zaley od mczyzny. Nie moe ona istnie, nieustpujc swojej wadzy mczynie. Jej mio i sympatia wymaga czego zdrugiego pierwiastka, na ktrym by si moga oprze. Skoro jej umys nie jestskupiony na osobie, bdzie si trzyma jakiego mskiego ideau.Bdoni jedno drugiemu lekarzami, nauczycielami, a zawsze kochankami; a stopiemioci bdzie nastpnego roku, nastpnego miesica, tygodnia lub jutra wikszymuniesieniem, zapamitaniem i uciechni mio dnia dzisiejszego. Mio, ktra sinigdy nie znuy, ktra dzi jest zarwno czua i troskliwa w tak zwanychdrobnostkach, jak wwczas, kiedy dziewosby byy hasem dnia.

Tak jak w mioci - istnieje kapastwo na wszystkich polach ducha ludzkiego. Czy tow poezji, czy w naukach, wrd mw stanu, czy te wrd szermierek ruchukobiecego, w sztuce lub w wynalazkach, w ogle wszdzie tam, gdzie w krlestwieduchowym co przywieca, nie tracc blasku, uycza trwaego szczcia. Wszyscymczyni i kobiety, ktrzy mogco uczyni lepszym, ni dotd bywao, a przez toudzieliyciu wicej trwaej jasnoci i szczcia, czy to bdlekarze, nauczyciele,aktorzy, artyci czy wynalazcy, oni wszyscy skapanami swego powoania.Szczeglny rozsdek i przeczucie kobiety sjeszcze w pogardzie, jakkolwiek tapogarda stopniowo ustpuje. Kobiety same, przejmujc od mczyzn i od siebiesamych myl o wasnej niszoci, uwaajsi za nisze, a przez to utwierdzajmczyzn w tym, e je mao ceni. Kto je uwaa za nisze, bdzie przez ten czas

sam niszy. Jednak taki stan rzeczy nie moe si utrzyma. Nie moe trwa dlatego,e myl okazaa si bdn. Kada niewiasta, choby nie wiem jak prosta i mao


14/90

znaczca, nosi w umyle zard cudowny swego wyszego przeczucia lub wadzyprzewidywania prawdy.Tylko wity ogie prawdy jest wiecznie trway i ustawicznie przyciga ku sobie corazwicej boskiego pomienia. Bdzie on wieci coraz to janiej i janiej. Wypala si on,oczyszczajc z uli, jakie go chwilami zasaniaj.

Gospodarka si.

W obecnym trybie ycia nasze siy ustawicznie si nam wymykaj, jakimi wszakedrogami, nie moemy dostrzec.Tu potrzebna jest wysza ekonomia od tej, ktra dotyczy pienidzy. Gdy raz jupoznamy t ekonomi, to bdzie moliwym zatamowa te upywy i zaoszczdzi siy.Wynikiem tego bdzie bezustanny przyrost cielesnej i duchowej mocy, ktry ma nietylko warto pienidza, ale cen ponad wszelki majtek, gdy przyniesie jako jedenz wynikw dugoycia, o jakiej by si ludzie dzisiaj nie odwayli pomyle.W tej cudownej ekonomii, ktrej nikt z naszej rasy dotd nie spostrzeg, kada

czynno, czy to samego umysu, czy ducha dziaajcego na ciao, bdzie rdemodnowienia siy i jej przyrostem. Nasze przechadzanie si, nasza praca fizy-czna wdomu lub w polu, nasza wprawa umysowa lub sztuka sprawi nam uciech,zostawiajc po sobie przyrost siy. Uzdolninas one do podejmowania chtniewysikw ducha i ciaa przez czas o wiele duszy, ni to jest dzi moliwe, dopki niezaczniemy w kadym wysiku zyskiwa wicej, ni zuywamy.Jednwielkprzyczyndzisiejszego trwonienia si jest nieumiarkowanie ducha ipewien stan niecierpliwoci. Kady ruch, choby najmniejszego minia, zuywamyl i si, zarwno przy zginaniu palca, drgnieniu powieki, jak i ledwie uchwytnymporuszeniu ktrego bd czonka. Jest to odwiecznym prawem, i taka sia powinnaby zuytku naszemu najwikszemu szczciu; jeli dzieje si inaczej, rodziprzykro i do pewnego stopnia niepokj. Kade cierpienie jest wskazwknatury, inasze siy poszy na marne.Przypumy, i mamy automat, poruszany pewnsi, sporzdzony za bardzopokansum, ktry by zapina i rozpina ubranie, odwraca kartki przez naszapisane, macza piro w atramencie, jednym sowem spenia cay szeregczynnoci, jakie kady musi spenia za siebie bez wzgldu na to, ile suby stoi podjego rozkazami.Gdyby opa lub jakakolwiek sia, poruszajca t maszyn, kosztowaa dolara za funtlub kwadrans, czy nie bylibymy ogldni w jej uywaniu? Czy nie zastanowilibymysi chwil, zanimbymy jw ruch wprawili, czy dziaanie, jakie ma wykona,

usprawiedliwi ilo zuytej siy? Czy uywajc tego automatu domowego,zuywalibymy poruszajcgo si w sposb szarpicy, spazmatyczny, tudzie wiloci nie odpowiadajcej danej usudze, aby w ten sposb zniszczy i popsumaszyneri? Zupenie tak samo moemy zuy znacznie wikszy zasb siy, ni jestkoniecznym, skoro uywamy naszych cia szarpic arkuszem papieru, otwierajcokno, zdejmujc sukienk z wieszada albo przenoszc jaki may przedmiot przezpokj. Jeli ten sposb stosujemy do setek tak zwanych drobiazgowych czynnoci,jakie co dzie musimy spenia, to ustawicznie zuywamy zapas naszej siy, nieotrzymujc natomiast zapasu wieego. Te bezustanne niedobory przynoszniemoc, chorob, a wreszcie zamieranie.Policz, jeli moesz, niezliczone ruchy swego ciaa, wykonane w cigu pierwszej

godziny po wstaniu, a wymagajce nakadu siy, a prcz tego rozwa, e wykonaniekadego z tych ruchw musi poprzedzi myl wymagajca takiego samego nakadu.


15/90

Twoje ciao przedstawia ten automat. Si zuytprzy podnoszeniu pira nabywamyz odwiecznego skarbca. Za pienidze nie mona jej dosta. Wychodzi ona pozaskal wartoci kupieckich. Jej uwiconej wartoci nie zmniejsza rodzaj czynnoci,jakspeniamy.W wyszej ekonomii przyszoci bdzie ta sia co do nakadu tak uporzdkowana, e

przyniesie wicej; tak samo jak umieszczajc dolara w przedsibiorstwie oczekujesz,e on ci wicej przyniesie. Taki wynik pochodzi ze spokojnego stanu, w jakimspeniamy kadczynno. O wiele wicej siy trwonimy wskutek niecierpliwoci przydrobnych ni przy wielkich czynnociach. Moemy szarpn si, by pochwycinoyczki, ktre spady na ziemi, i przy tej odruchowej, niecierpliwej czynnoci moez nas uj sia, wystarczajca do podniesienia pidziesiciu funtw. Gdy wszakemamy podnie znaczny ciar, wwczas dajemy sobie wicej czasu dozerodkowania w tym naszej siy. Wzmagamy stopniowo naszsi w miar oporuciaru.Gdy si nauczymy prawdziwie ocenia naszsi, przekonamy si, e wszystkieczynnoci ycia codziennego sw rwnej mierze wane. Sia, jakiej potrzebujemy do

zapicia ubrania, kosztuje tak samo jak ta, ktrej uywamy, wygaszajc mow. Jelizbywamy jakczynno, przejmujemy si lekcewacym tokiem myli przywszystkich czynnociach, chobymy je za nie wiem jak wane poczytywali. Takiebezustanne odpywy siy powodujstan umysu, w ktrym z nadzwyczajntrudnocizdoamy zerodkowa myl na czynnoci danej minuty. W takiej chwili interes moetyczy si naszkicowania umowy, gdzie rozporzdza si wieloma tysicami dolarw.Nie powinny w niej byadne usterki. Jednake stan niedbalstwa i popiechuzmierza ku temu, e usterki swe wszystkim, co robimy. Sprowadza on wdrwkmyli, nieprzytomno umysu oraz brak taktu i znalezienia. Jest to znw stan bardzodaleki od powodzenia. Gdy przejdzie w nag, to sprawia, e przerzucamy si cigle,tracimy na tym i zapominamy wszystko. Stawiamy przedmiot, ktrego uywalimy,ale gdzie, nie wiemy i szukamy go po caym pokoju. Wychodzc na ulic,spostrzegamy, emy zapomnieli parasolki, sakiewki lub klucza. Naglimy, chocia niema adnego powodu, ten bowiem stan umysu czy nasz umys z na wp pijanym,na p szalonym tokiem mylowym, dziaajcym na tysice i przez owe tysiceurosym w si i objto, w ktrym kada osoba suy jako mylowa bateriaelektryczna do wysyania swego stanu umysu w tamten osobliwy okrg myli. Wtakim stanie umysu bdc, idziemy do sklepw i kupujemy bez opamitania,kupujemy to, czego nie potrzebujemy i w domu uy nie moemy.Gdy podnosimy rk do czesania lub napisania jednego wyrazu, to czynic to,czerpiemy si z odwiecznego rda. Sia ta nie pochodzi z ciaa. Gdy jednak

speniajc te czynnoci domagamy si, by odrobina z tak przycignitej siypozostaa, to naonczas ustawicznie odkadamy jakby do banku nadwyki siy nanaszkorzy. Z czasem moemy doj do takiej wprawy, i podjcie noyczek lubpapieru z ziemi zczone bdzie z coraz wikszprzyjemnociw poruszaniuminia, jak te z zadowoleniem, i ta czynno oddaa nam swj malutki zasbmocy. W kadym ruchu naszym zaoszczdzimy siy do dalszego wysiku, a jakopierwszy dorobek przespacerujemy zwyke dwie mile dziennie krokiem elastycznym,z korzycii zadowoleniem. Naszym boiskiem moe by po czci nasz pokj, agimnastyka moe poczyna si pierwszym ruchem, wykonanym przy rannymwstawaniu, a koczy ostatnim, jaki czynimy kadc si wieczorem.Taki zysk przynosi rwnie jasno umysu, bystro i trafniejszy sd; sia bowiem

promieniuje w kady zaktek ciaa i umysu i ma rne inne zastosowania pozaobrbem mini.


16/90

To wanie na wp szalone okurzanie ktw, spazmatyczne zamiatanie, niecierpliwechwytanie lub spychanie z drogi niespodziewanych przeszkd w mieszkaniu,wybieganie na schody i zbieganie do piwnicy przyczynia si do wyczerpania si tylukobiet. To nie praca i zajcia wyczerpuj. To tylko wskutek owego stanu umysu, wktrym yjbezustannie, staje si tak wiele z nich starymi i zrujnowanymi.

Sprowadza ten stan usposobienie, w ktrym niejedna zrobi przy myciu talerzydziesi razy wicej krokw, ni potrzeba, albowiem trwonienie si tych sprowadzautrat sdu, brak przewidywania i upadek gospodarki w yciu codziennym. Pouciliwym wdrapaniu si na szczyt gry pozostaje ju nam mao siy na podziwianiekrajobrazu, choby on by nie wiem jak czarujcy.Tu niejeden mgby zarzuci: "No to chyba nie zaatwibym poowy moich interesw,gdybym chcia pj tdrog, jakpan wskazujesz". Moe i nie. Ale przez sposb, wjaki pan albo ja pracujemy, ronic si, na jedno to wyjdzie, tylko e na pewnosprowadzi osabienie i zanik siy.Niech bdzie twym hasem: "Bd zawsze stara si odrodzi w kadej czynnoci";"zawsze bd pewny siebie i stateczny". Niech taki napis widnieje w miejscu, na

ktre spogldasz budzc si. Niejedna kobieta popada w draliwy tok myli na caydzie wskutek spieczenia palca lub wywrcenia maszynki z kaw, gdy gotowaaniadanie. To dlatego, bo "tylko prdko" stao jej cigle przed oczyma.Skoro jednak dostalimy si w prd wyszej ekonomii, wtedy zamiast troski przykadej czynnoci uczujemy do niej zamiowanie. Skoro za upodobamy sobiedokadne spenianie wszelkich czynnoci, to nie bdziemy w naszych czynach czuliadnego ciaru.Artysta, literat, wszyscy pracownicy w jakimkolwiek zawodzie, ktry ich zajmuje ipochania, czasem si niecierpliwi, pragnc zobaczy swoje dzieourzeczywistnione. Budzi to w nich niezmiernciekawo i daje im bodca, aby jaknajprdzej celu dopi. Wszelkie inne potrzeby chwilowe i koniecznoci yciazawadzaj. Ubieranie odbywa si pite przez dziesite, niadanie, jak si uda, kadainna czynno, jak si trafi. Skutek jest ten, e gdy si wemie do rki piro, owek,pdzel lub inne narzdzie, uczuwa si brak natchnienia i zrcznoci do roboty.Czemu? Gdy artysta zniszczy swmoc stanem, w jaki popad przed rozpoczciempracy. Gospodarka si naszych poczyna si bardzo daleko u dou, niejako od ABCycia. Oto kamienie wgielne, ktre bardzo wielu, cho chcbudowa, niewiadomiepomija lub z pogardodrzuca. Prawda, i ludzie wielkiej mocy ducha byli niedbali iroztargnieni w maych czynnociach ycia, a jednak zdziaali to, co nazywamywielkimi rzeczami. Gdyby oszczdzali swe siy, byliby zdziaali o wiele wicej.Bezustanne odpywy siy zwtliy ich ciaa, rzucay ich na oa boleci i sprawiay, e

w kocu ich ciaa stay si niesposobnymi narzdziami ducha w uchwytnymkrlestwie zjawisk.Puca, serce i odek, krenie i wszelkie inne funkcje dziaajzgodnie z panujcymtrybem umysu. Jeli yjemy nagym trybem ycia, owe funkcje rwnie gonijednadrug. Skoro nie chcemy sobie da czasu, aby spenia czynnoci dokadnie, to iodek nie bdzie pracowa dokadnie. A wszystkie inne narzdy dziaa bdzgodnie z odkiem. Trwonienie siy rodzi niecierpliwo; tote oddychanie osobyniecierpliwej bywa krtkie, cikie, dorywcze. Naogowo niecierpliwy czowiek nieumie zdrowo oddycha.Istnieje wszake oddech duszy tak dobrze jak fizyczny. Skoro nasze umysy znajdsi w prdzie wyszej ekonomii, bdudziela ciau pewnego ycia. To ycie

wchaniamy kadym oddechem, ktry skutkiem tego przejdzie w rytm gboki,miarowy, spokojny.


17/90

ycie takie nie idzie od ziemi, lecz z dziedzin duchowych. Ono zstpuje w miarnaszego wznoszenia si.Nienawi jest najdzikszym wyuzdaniem w yciu naszej siy. Czego nienawidziszkodzi ciau w okrutny sposb. Jednak czy nie jest susznym nienawidzi za,niesprawiedliwoci, ucisku? Nie jest to kwestia susznoci lub krzywdy, gdy one

mierzsi wedle oglnych zasad. To kwestia usposobienia, czyli stanu umysu, ktrymoe sprowadzi dobre lub ze wyniki. Widzie w czym niedoskonao i by wcigej sprzecznoci ze zwyczajami, nawyknieniami i prawami ludzi znaczy wypeniorganizm pierwiastkiem rozkadowym. Ludzie nienawidzsi a do choroby i mierci,przez to, co nazywaj"dobrspraw". Gony mwca zionc szyderstwem inapaciprzeciw ciemizcy niekiedy przedwczenie zstpuje do grobu. Dostaje siw krg myli nienawistnych, zwrconych przeciw pewnemu szczeglnemu wrogowi.Nieatwo jest si ze wydosta, bywa on na ksztat miecza, ktry i tego przebija, cogo uywa.W ekonomii wyszej zachowamy wszelksi, gdy nie bdziemy mieli czegonienawidzi. Bdziemy dostrzegali tylko dobre w ludziach i w przyrodzie. Widzie

tylko dobre znaczy wysa znacznsi do zdziaania wicej dobrego. Zdumiemy sizobaczywszy, ile piknoci, adu i proporcji moe istnie we wszechwiecie.Ludzkie prawo i zwyczaj powiada, e musimy zwalcza zo. Skoro jednakwszczynamy walk, w myli spotykamy przeciwnika. W naszym trybie zaj jednacz spoeczestwa trwa w bezustannej wojnie przeciwko drugiej czci w celuzgnbienia pewnego za. Twarde i cierpkie sowa scigle na ustach. Donosy ipotpienia spadajgromem z mwnic i trybun. Rozjtrzenie opanowao obie strony.Bdc w usposobieniu, w ktrym rzeczy uwaane za nieodzowne do spenieniaukazujsi jedna za drug, w nieskoczonym szeregu, musimy bystro sizastanowi, ktre z nich sdla naszego dobra niezbdne i korzystne.Siy nasze zuywamy w kadej myli, w kadym planie wielkim czy maym. Dajmy nato, e w pokoju widzimy pk, ktrtrzeba odkurzy, toalet, ktrtrzeba naprawi,szuflad, ktrej zawarto jest w nieadzie. Zamiar zaprowadzenia porzdku, chociago nie wykonujemy, zuywa nieco naszej siy. Jeli na te nie zrobione rzeczypatrzymy z dziesi razy dziennie, postanawiajc je wykona, zuywamy kadymrazem cokolwiek naszej siy.W kocu widok nie zrobionych rzeczy staje si nam nieznony; to dlatego, poniewaumys zmczy si, wlokc te mae ciary. Zuywamy naszsi wanie w tymstopniu, jakbymy je byli wykonali. A nawet zuywamy wicej. Kadym razem, gdywidzimy nie wykonanrobot, wzmaga si nasze podranienie.Sympatia lub mio, niestosownie odczuwana, ogaaca nas z siy. Gdy darzysz

miocilub sympatijak osob, ktrej myli snisze od twoich, udzielasz jejbardziej cennego pierwiastka, nie dostajc w zamian pierwiastka rwnej wartoci.Zasada ycia wymaga, by ludzie, yjcy ze sobwe wsplnoci, wymienialinawzajem tylko myli rwnej wartoci. Stajemy si formalnie czciami umysu, doktrych nas cignie najbardziej. By duchowo zczonym z pewnosobnie jestbynajmniej frazesem. Zwizek to istotny, daleko bardziej oczywisty i bliski niprzechadzanie si rka w rk. Skoro czy ci bliska sympbacha Dzieje KodeksuAnatia z jakim niszym umysem, skonnym do zawici lub nagoci, to bdziesz odtakiego umysu przejmowa nienawi, popiech lub innjakprzywar, a z tymiusposobieniami cielesne niedomogi, jakie tamte sprowadzaj.Mozoy i zgryzota ogromnie wyczerpujsi. Jednak urodzilimy si z pierwiastkami

trudw i zmartwie, tkwicych w nas samych, a przeto w dalszym cigu bdziemy simartwili lub drczyli kopotami jutra, ktre mogsi wcale nie przydarzy. Tak dugo,


18/90

a wskutek podania wszystkie te nisze myli powyganiamy, zastpujc jewyszym prdem umysu.Duch i sia sna to, by daway przyjemno i trwakorzy. Taki prd myliwytworzy z czasem nowego mczyzn i nowkobiet, widzcych we wszystkichrzeczach rda dobrego.

Porzuci od razu dawne naogi jest niepodobiestwem. Przyzwyczajenie dowieloletnich, szarpicych, spazmatycznych wysikw wymaga wiele czasu doprzemiany na bardziej spokojny nastrj, ktry przyjmuje i rozdziela si. Niestosownetowarzystwa nie mogby przerwane natychmiast, chobymy nawet zauwayli, ilenaszej siy one rujnuj. Nasze umysy, skonne do zawici, gwatownych uprzedzelub zazdroszczenia drugim, nie mogulec przemianie w cigu jednego dnia.Byoby to niesusznym powiedzie sobie: "Musz poprawi to niespokojneusposobienie zaraz, dzi". Wysiek nasz w tym kierunku byby sztuczny i wymuszony.Wywoaby stan mniej wicej podobny do tego, jaki czasem widzimy u ludzi,mapujcych zwyczaje i zachowanie si drugich. Takie usposobienia snienaturalnei niezdrowe.

Niektre dawne przysowia zachwalajide, e pilno wiedzie do majtku. Tysiceludzi jest pracowitych i biednych cae ycie. Sk w tym, dokd i na co skierujemynaszpilno. Pracowito z maym rozsdkiem rbie drzewa i zgarnia wgle pokoniec ywota; pilno z wikszdawkrozsdku kupuje pewien obszar lasu,najmuje drwali i przewonikw, nadzoruje ich pilnie i sprzedaje go z adnym zyskiem.Samo tylko oszczdzanie rwnie nie przyniesie majtku. Tysice odkadajisknerz, wyrzekajsi najpotrzebniejszych rzeczy, aby tylko uciua zaoszczdzonegrosze, i sbiedakami przez cae ycie. Nazywajto oszczdnocii milpiechot, by nie wyda kilkunastu centw na dorok. Tak postpujc, zuywajtylesiy i wytrwaoci, e ta, stosownie uyta, przyniosaby 10 dolarw zysku. Trapisweciaa, odmawiajc im poywnego pokarmu, yjjak najtaniej i sypiajw zimnych iwilgotnych pokojach, by tylko nie wyda wikszej sumy; za to nabawiajsi choroby ikalectwa.To nie jest prawdziwa ekonomia.To jest gorsze ni ostatnia rozrzutno, ta bowiem moe sprawi cho chwilowprzyjemno. Taki system przynosi tylko cierpienie i same tylko przykroci, adorabiamy si nim tylko samych strat. Setki - jak nie tysice - z tej klasy ludzi padajofiarrycerzy przemysu. Starannie przechowywangotwk lokujw kopalni, ktrawkrtce nalee bdzie do przeszoci, zostanie im si tylko zotem obramowanyprospekt. Zniknie w jakim przedsibiorstwie uszlachetniania dzikich kotw, wbudowie kolei, ktrej pierwsi akcjonariusze nie dostannigdy centa ze swych

pienidzy, wreszcie w rnych liskich projektach obiecujcych wielkie i niezawodnekorzyci, lecz ponawiajcych regularnie wezwania do dalszych wkadw dlazabezpieczenia tego, co ju woono.Czy "wczenie do ka i wczenie z ka" daje ludziom zdrowie? Kto najranniejwstaje, pracuje najwicej godzin. Czy jednak najwczeniej spa chodzi? Tysicetysicy ubogich iddo pracy o brzasku mronego zimowego poranku, gdytymczasem ci, ktrzy sprawdzajfinanse wiata, wstajo smej, niadajodziewitej, iddo zajcia o dziesitej, porzucajje o trzeciej lub czwartej popoudniu, a wypoczywajnieraz do pnocy. I zaiste nie kontrolowaliby ci ludzie takdobrze finansw wiatowych, gdyby nie dawali tyle wygody i spoczynku ciau, temunarzdziu ducha, wanie w tym celu, by tworzy i uywa mocy tego ducha. Tak

widzimy, e starodawne, przeyte reguy osigania bogactwa nie wytrzymujkrytyki.


19/90

Sone tylko wtedy prawdziwe, gdy si je stosuje z zastrzeeniami, i wygldajjakresztki istotnej, duchowej zasady stopniowania bogactwa.Mona je uzyska nie tylko wasnprac, ale i przez korzystne znajomoci.Sia, czyli myl, idca ku nam od innych osb, jest prdem rwnie rzeczywistym, jakpowietrzny albo elektryczny, a sia ta oddziauje na ciebie w dobrym lub zym. Jeli

umys pewnej osoby jest bogatszy od twego, jeli ta osoba ma wicej zmysuprzewidywania, lepiej ocenia charakter lub pobudki, jest zrczniejsza w projektach ienergiczniejsza w wykonaniu, to jej myl potrafi oywi twojego ducha i natchn gosi. Co wzmacnia ducha, pokrzepia te i ciao, a gdyby twoja myl bya nisz,gdyby mylc o takiej osobie nie zdoa jej odda pierwiastka odpowiedniej wartocii siy, otrzymujesz wicej ni udzielasz. Odywiasz si pierwiastkiem bogatszym, azwracasz uboszy. Jednake, w uboszy pierwiastek zaopatrzony, moesz sobieprzywaszczy lub wchon w siebie tylko drobncz tego, co dy ku tobie.Reszta przepada. Jeli si myl twoja jakocirwna z czyj inn, udzielicie jednodrugiemu wzajemnej mocy. Oto sprawiedliwa odpata, a zarazem rzetelny przebieginteresu.

Jest to wielkim przewinieniem, jeli kto udziela takiego pomysu, nie oczekujc i niewymagajc susznego odwzajemnienia, jak rwnie, gdy kto inny go przyjmuje.Jednak dziaanie tego mao znanego prawa rodzi ubstwo i tysice tysicy biedakwi uomnych na wszystkich szczeblach spoecznych.Dzi niejeden czowiek majtny, ktrego sia umysu, dobrze skierowana, zyskaabydochody i majtek, marnuje jdla jakie osoby, ktra oddaje niemoc i rozprasza, cojej udzielono. Ta sama sia lub pomys rozsdniej pokierowany stworzyby idee, teza, uyte waciwie, zawsze mogby zamienione na pienidze. Najlepsza bowiemi najwiesza idea jest mocniejsza anieli wszystkie banki i przywileje wiata.Zazwyczaj nie skupiamy si naszych na kadej czynnoci tak, i podziwiajc wymowi gr uczu artysty dramatycznego albo finezj tancerki, ktra porywa wdzikiem,stracimy znaczncz wrae przez niewiadome odloty myli, bdcych w stanieroztargnienia.Niejeden synny mwca lub aktor doszedby do znacznie wikszej potgi swegoosobliwszego talentu, gdyby nauczy si skupia we wszystkich czynnociach. Wtedyyby i duej; cieszyby si lepszym zdrowiem; nie uywaby jakiego sztucznegobodca lub rodka dla chwilowego zastpienia siy, ktrzmarnowa; tylko zwyczerpania bowiem rodzi si pocig do trunkw. Drzewo moe wyrosn i dwignkamie myski razem ze sob. Byoby o wiele ksztatniejsze bez kamienia. Potnyumys moe janie pomimo swego kamienia myskiego, jednak siy, przeznaczonejdo dwigania kamienia, mona by uy do lepszego celu gdzie indziej.

Gdy jako naszej myli jest najwyszukasza, myl pena wyobrani, rzutkoci, daruodkrywania i wydajnoci, wtedy posiadamy wicej siy, ktrej uy moemy wjakimkolwiek bd celu, dla ciaa lub ducha. Lecz im wiksza potga, tymdelikatniejszy i bardziej ulotny do utrzymania jest w pierwiastek, czyli jego ukad, taksamo jak trudno jest utrzyma niektre poczenia wybuchowe. Z tej przyczynyczsto si zdarza, e najwyszy stopie inteligencji jest fizycznie niky. Moc swojtrwoni przez niecierpliwo w rnych postaciach. Wysze umysy nieraz wydajtakie mnstwo siy w napadzie draliwoci, e chyba pgwek mgby podobniepostpi w takim wypadku.Pod wzgldem jakoci siy jeden umys mona porwna z prochem strzelniczym,drugi z dynamitem. P szczypty ostatniego ma t samsi rozsadzajc, jak

zawiera p funta prochu; zatem jednego umysu naley troskliwiej strzec nidrugiego.


20/90

SABOCI

Gniew. Niecierpliwo

Czowiek popdliwy zy robi uytek ze swej siy, pierwiastek myli gniewnej bowiem,jaki wydziela, moe zaszkodzi drugiej osobie, a na pewno szkodzi temu, ktry gowydziela.Czowiek uniesiony gniewem jest chwilowo pijany, jak kto po uyciu wikszej ilocialkoholu, i w samej rzeczy podobny do niego. Myli jego, zataczajce szerokie krgi,porywajza sobumysy bliszych osb i wywouj, gdy nastpi zetknicie, istneorgie zych humorw.Gwatowny atak zoci wywouje pierwiastek, ktry targa i niszczy ciao. Std zanikciaa, odczuwany podczas i po wybuchu gniewu, dopki jaki zdrowszy i silniejszyprd myli nie usunie tego szkodliwego dziaania.

Tak samo kada czynno niecierpliwa, choby nie wiem jak banalna, wymaganieodpowiedniego nakadu myli i siy. Kada taka czynno jest dziaaniem bezplanu. Musisz projektowa uderzenie mota; jeli tego nie zrobisz, uderzy on dalekood wytycznej. Planujemy waciwintonacj lub akcentowanie sowa, zanim jewymwimy. Tak samo ukadamy gest, zanim go uczynimy. Wtedy sprawiajprzyjemno nam i drugim. Jest to nagrodpanowania nad sob, a nastpstwemtego jest coraz wiksze nawyknienie do zdrowia i krzepkoci.Rwnie zuywasz si, gdy szarpiesz niecierpliwie klamkdrzwi, ktre si nie chcotworzy albo cigniesz zapamitale za wze, ktry si nie chce rozwiza. Tu siarozprasza si w olbrzymiej iloci, ktrej ju nie odzyskamy, a podobne nawyknienieudziela si wszystkim przez nas wykonywanym czynnociom. Przyniesie to niemoc istraty w kadym kierunku.Gdy wysyasz wpierw swmyl, czyli si, a za niciao do sklepu, do ktregozdasz, to wikszo twego duchowego "ja" posza do tego sklepu i nadaremnietam czeka, zuywajc si, gdy brak jej ciaa, brak narzdzia, przez ktre by mogadziaa razem. Brak jej zmysw ciaa, by si dotyka, brak oka, aby patrze, jzyka,by si rozmwi. Ten stan umysu jest znany pod nazw"chorb nerwowych". Jeliwysyamy naszmyl lub si daleko od ciaa do jakiego miejsca, dokd dymy,bd to do sklepu, bd na stacj kolei albo do przystani wiolarskiej, czy te naszczyt schodw, wyzbywamy si znacznej iloci tego cennego pierwiastka, ktryodpywa do wskazanych miejsc bezpowrotnie po nerwach, jak gdyby po drutach

telefonicznych. Nerwy w kocu zuyjsi zupenie.Chwiejno. Roztargnienie.

Oddalanie myli daleko od ciaa do rzeczy, majcej si sta w przyszoci, tak siwyo w ludzkie umysy, i myl ta z reguy bawi o godzin od nich, o minut odmiejsc, gdzie stoj, ale nigdy z nimi. Tak zwany "postrzelony" umie tylko rozstrzeliswe myli. Inteligencja jego jest saba, nie jakoby z natury bya niszej wartoci, ale zbraku talentu do rozporzdzania ni. To mona porwna z milionem dolarw,rozproszonym po caym wiecie w rulonach dziesiciocentowych. Jakkorzy mamaszynista z pary, wytwarzanej w stu garnkach do herbaty? Wprawdzie jest tam jej

dosy do poruszania maszyny. Ma ona jednak warto dopiero wtedy, gdy si wjednym kotle znajduje. Moemy, zalenie od uytku, jaki czynimy z myli, by stoma


21/90

samowarkami syczcymi i dymicymi, lecz rozmieszczonymi po caym miecie, lubmoemy take by kotem wytwarzajcym si potrzebndo poruszania maszyny.Niemoc zerodkowania myli na czym jest jednz wielu oznak obkania. Umys

szalony jest to taki, ktry utraci zdolno zatrzymania swej myli na jakiej rzeczy lubw jakimrodowisku, albo te umys, ktry chwyciwszy si myli jakiej straci

wadz, by si jej pozby. Naogowe trzymanie si myli odpdzonej od rzeczy, ktrwykona naley, prowadzi do obydwu form umysowego zaburzenia. Umys silny mawadz zapomnienia na chwil, co moe zawadza, a zerodkowania si na tym, coprzynosi korzy i podoba si jemu i innym. Przykad: Jeli dzie po dniu auj, eprzyjaciel odjecha, to sobie szkodz. Zuywam tyle siy na zy i smutne myli, eszkodz nawet przyjacielowi; tak bowiem kierujc umys ku niemu wcigam go wpospny tok myli, ktry przygnbia i mczy. On na odwrt, tak utrapiony, jestpochopny spycha t sammyl na innych, tym ich nkajc.Dalszy rodzaj nieokieznania umysu okazujci, co to nie potrafispokojnieusiedzie, to podrygujc, to machajc nogami, to bbnic palcami. Zuywamy na tomyl, trwonimy si; mamy jej potem mniej do dyspozycji.

Z czasem tak si do tego przywyka, e przez cae lata bardzo trudno pozby si tychruchw. Std chodzimy, nigdzie nie zdywszy; pracujemy widocznie, niczego niedokonawszy. Trzeba wtedy zacz nadzorowa umys i przeznaczy sile jakiezajcie, nogi za trzyma w spokoju. Bdziemy spali o wiele lepiej, wstrzymawszy tohasanie umysu i mini - umys bowiem zabiera t szkodliwnawyczk do ka ipty obraca i podrzuca ciaem, a nie spdzi snu z powiek. Skoromy za opanowalij, zrobilimy ogromny krok naprzd do wadzy, ktra pozwala nam pozby siwszelkich prdw mylowych albo przej z jednego szlaku na drugi, kady bowiemzrwnowaony i potny umys przedstawia ukad skrytek i ma wadz w kadejchwili zamkn jednz nich, zapomnie o niej zupenie na par minut, a caswsi skupi na drugiej. Skoro to uczyni, to przegrdka, ktrzamknito, nie tylkoodpoczywa, ale odnawia si i restauruje.

Przyciganie zego.

W miar naszego usposobienia zawsze przycigamy ku sobie rzeczy to dobre, to ze,korzystne lub szkodliwe, mie lub nieprzyjemne. Ot moliwy jest stan umysu, ktryjeli go ustawicznie zachowamy, da nam majtek, przepych, zdrowie i szczcie.Celem usposobienia zawsze pogodnego, spokojnego, rezolutnego, skupionego inagitego do jakiego celu bdzie trwae dobro najpierw dla siebie, potem dladrugich. Jest wszake odmienny stan umysu, ktry jeli go ustawicznie zachowamy,

odbierze nam powodzenie i zdrowie.O czymkolwiek mylimy, przycigamy myli naszym podobne ze wiata chwilowo nieznanego. Zatrzymawszy si w myli przy jakiej zbrodni, zaraz przycigamyzbrodnicze postpki z niewidzialnej strony ycia. Oto nie dostrzeone siy przycigajku nam uchwytne czynniki zbrodni na pole rzeczywistoci. Skoro z zajciem czytamyw gazecie o zabjstwach, otrostwach, skandalach i okropnociach na ldzie i morzu,przycigamy ku sobie niewidzialne widzenia tych zbrodni. Czynic tak dzie zadniem, cigamy na si pewien rodzaj ndz i okropnoci. Skoro lubisz czyta oczynach zodziei i wamywaczy, to najpierw bdziesz ich mia wokoo siebie i wswoim domu. Ty i oni zejdziecie si razem, jestecie bowiem w tym samym prdziemylowym. A adna potga nie jest tak mao odporna jak ta, ktrej dziaania na nas i

samego istnienia nie jestemy wiadomi.


22/90

Czeg wic z roku na rok dotyka myl nasza? Aby przy kocu tygodnia otrzymanaszzapat, poza tym nic; aby dosta nowy kapelusz, nowsukni, by odbyprzejadk - poza tym nic; by y z dnia na dzie, z tygodnia na tydzie - poza tymnic. Wielu nie potrafi zatrzyma swego umysu przy jakim celu poytecznym przezcae dwa dni. Tej rzeczy z upragnieniem yczsobie dzi, innej jutro. Ich siy

duchowe dotknodrobink jednej rzeczy, porzucajj, potem posma-kujpo trochnastpnego kaprysu lub urojenia i to take porzucaj. Nie ma tam statecznegopostanowienia lub wiczenia si w przyciganiu pewnej szczeglnej rzeczy. Otoludzie, co dokabardzo mao, zawsze sbiedni, a czsto sabego zdrowia. Bdchciwie czytali okropnoci i historie kryminalne. Im duej sone rozsnute i wicejminut zatrzymujsi przy kadym szczegle, tym bardziej je lubi. Kochajsi wdramacie, malujcym gwaty i katusze duszy. Olbrzymia przewaga ich siy idzie wtym kierunku. Sia ta musi przycign jak form zego.Naley swe skonnoci kierowa ku rzeczom wyszym. Ich grny prd myli styka siw wiecie niewidzialnym z wszystkim, co jest dobre, aby go uy i zakosztowa zwieloma wicej przyjemnociami, ni moemy sobie wyobrazi. Oto s"rzeczy

wysze". Pene za okropnoci i majakw, zbrodni i ndzy, ktrym ludzie tak wieledzi powicajmyli czyli upodobania, swyrazem szumowin ludzkich. Kade zotrzeba natychmiast jako takie pozna, a potem duszy czas od niechcenia tpi siono bdzie sirzeczy.Chcesz si np. pozby choroby lub najnowszej krzywdy, wyrzdzonej ci przez kogo,to nie marud przy tym, nie bied si mylc wci o tym i rozpowiadajc, gdzie tylkosi trafi sposobno. Taki stan umysu moe sta si drugnaturoraz si, ktraprzynosi sabo i ubstwo.Ustawiczne stykanie si z ndzi zbrodni, ze zem w jakiejkolwiek postaci, lubnawet myl o tym, wytworzy niezdrowe podanie. Zresztludzie przy niadaniuwolrozmawia o chorobie i scenach konania ni o zdrowiu, o wystpkach iokropnociach zamiast o rzeczach wesoych, pogodnych i miych. Jest to sposbwycigania pienidzy z kieszeni, a zdrowia z organizmu.Przebywa zawsze w atmosferze choroby znaczy ciga jna siebie z

nieuniknionpewnoci. Z tej przyczyny ci, ktrzy robili studia nad obkaniem, samizwariowali, jak si to stao z pewnym wybitnym lekarzem kilka lat temu; jak te zjednym naczelnym zarzdcnajwikszego krajowego przytuku dla obkanych, jak zbardzo wielu innymi, o ktrych syszymy.Poda czyjej wasnoci, zaprzta umys planami, jak doj do posiadania drogspadku - czu niepokj, zazdro i nienawi do tych, co majudzia w takiejwasnoci lub, jak si zdaje, w caoci jposid, wodzi tsknym i zazdrosnym

okiem po czyich dzierawach, koniach, powozach, domach i innych objawachuchwytnych bogactwa - zacz przemyliwa, by wej w stosunki z jakim bogatymmczyznlub kobieti jak ich sobie zjedna, jak im pochlebi i tak sta si ichulubiecem, by skoni ich do udzielenia swych bogactw - to wszystko przyprawia ostan umysu, ktry opni nasz zwizek z najwikszsi. Zaniesie nas to w prdniskiej, stumionej i ciasnej myli. A tracimy duo, dajc si porwa zoliwymuprzedzeniom i asystujc, chociaby w myli, maostkowym sprzeczkom.Tracimy si, wdajc si z drugimi w rozmow o treci poziomej i pobudkach lubodczuwaniu niszym od naszego, jak np. plotki, uszczypliwe zdania o czyichpomykach, szukanie sabostek w sprawach, ktre nas wcale nie obchodz, inieuzasadnione wywiady oraz myszkowanie w cudzych prywatnych interesach.

Tamujone wysze i potniejsze zamysy, zamysy ku dobru caej ludzkoci, widzc


23/90

jak najmniej z jej pobudek, mwic o niej bardzo mao i lc jej myli jedynie dobrwol, z ktrej wygnalimy wszelki lad goryczy, zawici lub niechci.

W ptach.

Wszdzie, gdzie jest troch nagoci, jest i nieco obawy. Gdy pdzimy do stacji,boimy si, by nam pocig nie odszed, z tym za czy si obawa innych moliwocijako nastpstw. Gdy spieszymy w towarzystwo, na spotkanie czyje z gryumwione, yjemy w obawie jakiego za lub szkody, ktra by wynika z niestawieniasi na czas.Taki nag umysu moe przez niewiadome nawyknienie doj do takiej przewagi, iprzenika caistot na wszystkich miejscach i w kadym czasie, przynoszc obawjakiego rodzaju szkody tam, gdzie adnmiarnie moe ona si zdarzy.Na przykad: kto spieszy si, by trafi na omnibus, i bdzie tak czu i dziaa, jakgdyby go miaa spotka wielka szkoda, gdyby nie natkn si na ten szczeglnyomnibus, cho tu za nim albo dwie, trzy minuty pniej nadjedzie drugi.

Lecz obawa czekania przez owe trzy minuty urasta do niezmiernej wielkoci, a tamoliwo jest dla umysu niezmiernie przykra. W podobnym usposobieniu bdzie taosoba w czasie przechadzki, jedzenia, pisania, sowem we wszystkim, co czyni, icoraz trudniej bdzie jej dziaa z chodnrozwag.Waciwo umysu, to jest podniecenie, jakie stanowi podkad tych wszystkichnagych usposobie i nagych dziaa - to wanie strach.Wtedy umys bdzie ustawicznie pochopny do wielkich i maych bojani; zanajmniejszprzeszkodlub zwyczajnym nieporozumieniem wywouje zawody tam,gdzie by si obeszo bez nich.Takie usposobienie wnika w naszistot i utrzymuje si przy zaatwianiu tzw.powszednich rzeczy, czy to pisaniu, czy szyciu lub wykonywaniu jakiej czynnocibardzo nas zajmujcej, przy ktrej niechtnie pozwalamy sobie przeszkadza.Szyjc, sigamy po noyczki, ktre upady na ziemi. Czynimy to w stanie naglepodranionym, ruchem niecierpliwym, spazmatycznym. Umys nasz, jak powiadaj,jest zajty "naszrobot".Nie chcemy go odwie od niej sigajc po noyczki. Staramy si w myli robi daleji podnie noyczki w tej samej chwili. Wykonujemy ruch mini i czynno chwilowoprzykri mczc, poniewa odmawiamy ciau siy, ktrej wymaga.Wskutek tego czynno staje si nuci przykr, gdy brak tu siy odpowiedniej dowykonania jej ku naszemu zadowoleniu.Gdy podnosimy szpilk lub nagle zawizujemy obuwie, robimy to nie tylko dlatego,

e ta robota nam ciy, ale i z obawy, e ta robota moe nas pozbawi odrobinyprzyjemnoci.Umys nasz jest przystpny dla obawy, by czego nie postrada.Lkliwo powstaje na widok zbyt wielu trudnoci naraz lub z obawy przed nimi. Wrzeczywistoci mamy do czynienia tylko z jedn.Jeli to, co nas przejmuje obaw, ma by spotkaniem z jak szorstk, popdliw,rubasznosob, gotowimy ju wrd drogi zajmowa umys przebiegiem caejrozmowy i odczuwa naprzd nieprzyjemno. Kto wie, czymy o tym nie myleli dzirano przy ubieraniu. Tymczasem naszym zadaniem byo przede wszystkim odziasi. Ubra si zatem, i to starannie, byo niezbdnym krokiem do wizyty. Moezajmowao to myli nasze przy jedzeniu. Tu wszake byo naszym pierwszym

zadaniem: je i osign wszelkie moliwe zadowolenie z pokarmu. To by krokdrugi. Im spokojniejszy obiad, tym ywszy bdzie nasz apetyt i nasz pokarm uyczy


24/90

ciau wicej siy. Obawa moe towarzyszya nam, gdymy szli na miejsce rozmowy.Tymczasem byo naszym zadaniem i i osign najmoliwszprzyjemno zespaceru, oto krok dalszy. Przyjemno jest niezawodnym wynikiem skupienia naszejsiy, czyli myli, na rzeczy, ktrwykonujemy, dolegliwo za pewnego rodzaju,rwnoczesna i nastpujca, jest wypywem odpdzania siy od czynnoci, ktrma

si w tej chwili wykona. Gdy si ubieramy, jemy, przechadzamy z umysemskupionym na czym innym, mudna nasza praca; wprawiamy si, by kadczynnouczyni uciliwi nieznon, z rzeczy, ktrej si boimy, czynimy co istotniegronego, comy sobie przedstawili w myli jako nieprzyjemne, staje si nimrzeczywicie.Gdy czerpiemy ze rda niecierpliwoci, wahania si lub obawy, jestemy rwnienieprzydatni do skutecznych wysikw, jak gdybymy uyli alkoholu; gdy chocia nieczyni nas haaliwymi albo tpymi, stopniowo jednak wyzyskuje nasze ciao. Nagyprzestrach czasami natychmiast je zabija. Oczywicie wytwarza minie zwide idrce, utrudnia trawienie, wyciecza nerwy i upoledza umys.Ludzie bardzo trapieni obawtak dalece zuywajswe nerwy i paraliujwysiki

ciaa, e wskutek tego nieprzerwanie, cho z wolna zbliajsi do upadku.Gdy okrt znajdzie si nagle w niebezpieczestwie, osoba przejta strachem biegapo pokadzie bez celu, a ta jej fizyczna czynno jest w zupenej zgodnoci zestanem umysu, wytworzonym caym yciem, w ktrym myli zawsze pdziy zprzedmiotu na przedmiot, jak gdyby je kto goni.Osoba rozwana, ktrej umys jest wywiczony, znajdzie sobie zawsze czas nanamys i na powstrzymanie lub skupienie swych myli - stoi niewzruszona irozpatruje, jakie mogby sposoby ratunku. Kada z tych dwch osb podjabyszpilk z ziemi z gestem zupenie innym.

W rozterce.

W tak zwanej banalnej czynnoci podjcia szpilki lub nawlekania igy lub otwieraniadrzwi nie naley caej swej siy lub uwagi na niej skupi, ale trzeba jej uy dosy, byczynno wypada dobrze, reszt za przechowa w zapasie.Pamitajmy, e to, co dziaamy w myli, zuywa wanie tyle siy, jak gdybymyrzeczywicie t czynno fizycznie wykonali, tak dalece, e osoby, ktre wylegujcsi rano, mylze strachem o niadaniu, ktre trzeba zgotowa, i o pokojach, ktretrzeba zamie, speniyby te czynnoci w tym samym czasie, tym samym sizasobem, jaki zmarnoway, lec w ku.Dziesitki i setki drobnych spraw, jako to: podejmowanie z ziemi przedmiotw,

otwieranie i zamykanie szuflad, ukadanie i siganie po drobnostki na toalecie, jak teuwaanie na przerne szczegy ubioru, wykonuje si bezwiednie, w popiechu,osobliwie, gdy jaki waniejszy przedmiot zajmie naszuwag. Chwytamy,gnieciemy, rzucamy wokoo; penic te czynnoci osabiamy ciao i wyczerpujemy siw kocu i stajemy postrzelonymi. Najgorszym rozkieznaniem dzisiejszych czasw sowe przeskoki, spowodowane gonitw, niecierpliwocilub podaniem i staraniem,aby wtoczy wiele, wiele czynnoci w program jednego dnia lub jednej godziny.Jestemy nader skonni zastosowa nagy tryb ycia, w jakim wiemy paskinaszego obuwia, rwnie do sposobu pisania listu, ktry moe przynie zysk lubstrat tysicy dolarw.A cho mona widzie ludzi, pozornie majcych powodzenie, ktrzy si zawsze

spiesz, to po bliszym rozpatrzeniu przekonamy si, e nie ma tam zupenejpomylnoci, bo jakkolwiek zyskali majtek, to na pewno stracili na zdrowiu, bez


25/90

czego nic, co majtkiem osign mona, nie da si zakosztowa. Nie jest to zdrowyumys lub organizm, ktry rozkoszuje si tylko ukadaniem stert pienidzy, czylirodka, przedstawiajcego jedynie pokarm, ubranie, dach nad goworaz wszelkierzeczy niezbdne i warte uycia.Pszalony tryb ycia przewaa zarwno przy biurku, w sklepie, jak i w kuchni. Na

nagrobku niejednego zamonego kupca powinien sta napis: "Nie interes odebra muycie, ale marnotrawstwo si w tym interesie".Chaos, z jakim si nieraz pisze listy kupieckie ze swymi nie wykoczonymi literami,przyprawia tego, ktry je pisze, o nieustanny odpyw siy.Przyzwyczajenia tego nie da si usun w jednym dniu lub roku, jeli si w nimtrwao cae ycie. Takich przypadoci nie mona od razu wyleczy. Tylko stopniowomona z nich wyrosn.

Wspomnienia.

Gdy si ju cokolwiek "posuny w latach", u wielu osb objawia si skonno do

patrzenia poza siebie z gorycz. Powinno by si "patrze" w innym kierunku -naprzd. Jeli chcemy i wstecz, w jakimkolwiek znaczeniu, cielesnym czyumysowym, to tylko trzymajmy si z alem obrazu minionego ycia. To jestznamieniem epoki: patrze w przeszo i aowa, e te sny minionych uciech junigdy nie stansi rzeczywistoci. Po c dwiga ciar wspomnie, a pozbawiasi uciech obecnej chwili?! To jak gdyby ptak chcia zawsze mie na sobie skorupk,z ktrej si wylg. A jeli masz smutne wspomnienia, to tym bardziej z nich siotrznij! Jeli chcesz si postarze, osabn i zwidn, to ruszaj prdko i yj wprzeszoci, aujc modoci!Id, odwiedzaj domy, w ktrych ye przed laty dwudziestu, trzydziestu, czterdziestu;wywouj nieboszczykw; tsknij za nimi; znowu yj wspomnieniem uciech, jakich tuzaznae; powtrz, e ich nie ma i nigdy nie wrc!Dziewcz jest pikne, gdy nie ma smutnych wspomnie. Kobieta zaczyna sistarze, skoro tylko pocznie wywodziale, e ju rok dwudziesty przekroczya.Moe pochowae kogo najdroszego na wiecie? Nie wywiadczysz mu adnejprzysugi swoimi aobnymi mylami o nim. Moe si to wyda zimnym, moe tonazwbrakiem uczucia, ale widzc przyjaciela w trumnie, nieywym, ulegymrozkadowi, stawiamy przed oczyma obrazy smutku i zniszczenia zamiast nadzieidalekiego poczenia z ukochanyjcistot.Nieraz czujemy si cofnici nagle w jaki dawny tryb ycia, dawne stosunki.Pochodzi to z odwiedzania miejsc i ludzi, od ktrych bylimy dugo oddzieleni. Na

chwil odywajdawne znajomoci i usposobienia z nimi zczone. Pochania nasminione ycie.Wkrtce jednake nowe "ja", w ktrym wzrolimy, atakuje dawne. Czuje odraz iniesmak do ciasnej egzystencji, faszywych wierze i nudnych, monotonnych,bezcelowych postaci naokoo siebie. Nie chce mie nic do czynienia z przeszoci.Przychodzi do utarczki midzy starym i nowym umysem, ktra moe si skoczychwilowniemocfizyczn. Uywamy bowiem wszelkich sposobw, aby otrzsnsi z resztek byego "ja", podobnie jak ciao uywa caej swej mocy, by strzsn zsiebie limaka.Tak te i stare bdy musi si usun dla nowych myli, ktre dopiero wtedy uzyskujwaciwy polot. Jeli natomiast w starym otoczeniu pocznsi toczy zuyte

wyobraenia, doznamy uczu niezmiernie przykrych. Z przybyciem do miejsca, ktreopucilimy przed laty, ujrzymy ten sam kociek, stary budynek szkolny, te same


26/90

cieki i mostki jako dobrych znajomych. Wicej jeszcze odyje w pamici, gdyzobaczymy znajome osoby. Razem z nimi, a yje ich moe zaledwie dwadziecia lubtrzydzieci, odgrzewamy zapatrywania, ktre mogby dla nas nader przykre.Oywiamy te dawne "ja" (a tylko to oni znaj), a przytumiamy nowe.To dawne "ja" na chwil bardzo si rozzuchwala, nie moemy go utrzyma, a nasze

dzisiejsze odczuwa wstrt jak do odziey dawno porzuconej. Te usiowaniasprawiaj, oprcz niemocy duchowej, najczciej przygnbienie ciaa. Gdy si wdodatku mylprzeniesiemy w zakres odczuwania, waciwy dawnemu wiekowi,moemy chwilowo nabawi si niedomaga cielesnych, na ktre cierpielimy wowym okresie.Przyroda chowa umarych tak szybko, jak tylko moe, usuwajc ich z widowni.Drzewa przystrajajsi nowym liciem za kadym powrotem wiosny. Gdy ju sampie przestanie wypuszcza licie i kwiaty, zmienisi, przechodzc w inne postacierolinnoci.Nie chc przez to powiedzie, i powinnimy wygna wszystkie minionewspomnienia, lecz tylko ich smutncz. yj jak najwicej w takich, ktre ci

darzyy zdrowiem ciaa i ducha! Takimi sodbicia bkitw niebios, pl falujcychkosem, obokw jasnych i lenych widokw, z ktrymi czsi drogie namwspomnie chwile. Nie naleone do zanikajcej przeszoci. Pene wieoci, yciai pikna, naleone do teraniejszoci. Gdyby jednak zakrada si tsknota,natychmiast je odrzucaj! Wiedza o szczciu polega na czerpaniu myli z krynicyzdrowego ycia.Gdy za umys zepchniemy z dawnych nawyknie do smutkw i rozczarowa na toryweselsze, to spostrzeemy, ku naszemu zdumieniu, i miejsca, ktre nas dawnejprzepeniay cierpieniem, sprawinam przyjemno, wyzbylimy si bowiemdawnego niezdrowego usposobienia.

Uboczne wpywy.

Cho kade zo jest przejciowe i duch nasz zawsze dobija do szczcia, to jednakczekajgo na drodze rne zatrute fale. Sone tak rzeczywiste, jak duszcy gaz,opary lub zarazy.Jeli po kilku godzinach dysput handlowych, pisania, nadzoru domowego lub zajciaartystycznego wyzbylimy si mocy, stajemy si niezmiernie wraliwi. Po takimznueniu wszedszy do magazynu, nabitego spieszcymi si ludmi, do szpitala, natumne zebranie lub na mczcwizyt do osoby niemiej lub ktliwej, ulegamyzatrutym wpywom. Nasikamy wtedy szkodliwym pierwiastkiem natoczonego

sklepu, choroby lub szpitala, jaki wydzielajosoby z umysem chorym lub niszym odnaszego. Wracamy do domu wyczerpani, chorzy na ciele i duszy.W takim stanie napotkana osoba moe, udzielajc nam swych myli, spowodowazmian naszych projektw, bd na korzy, bd te na naszszkod.Bo czy odbierajc od kogo pierwiastek lku czy chwiejnoci, bdziemy w naszymzajciu dziaali z waciwotuch, zdecydowaniem, energii miaoci?Niech tylko nagle podda nam kto myl strachu, to skutek w naszym ciele bdzie taki,jaki czsto widzimy: twarze blade, kolana dr, niemoc nas opanowuje, trawienieupoledzone, przychodzi znieczulenie, wos bieleje w cigu paru godzin, a czasemnastpuje naga mier.Przeraajcy okrzyk "gore" w zapenionym teatrze, woanie na trwog w zbitej masie

ludzi dziaa najpierw na umysy, a potem dopiero na ciaa ludzkie. Pierwiastek to


27/90

niewidzialny, a jednak rwnie trujcy, jak zabjcze gazy lub pary, jak wyziewy zespalenia wgla, niewidoczne, a takie fatalne.Bardzo wielkim moe by czyj wpyw, o ktrym nawet nie wiemy.Niejednym przedsibiorstwem kieruje nie uprawniona gowa lub dyrektor, ale ktry zurzdnikw lub zastpcw, ktrego przydatno uczynia niezbdnym kierownikiem.

Ale sporo jest przyczyn ulegania podobnej tyranii.Despotyczny urzdnik jest w swoim biurze jak gdyby w fortecy. Jego pokjprzepeniony i brzemienny owdespotycznmyl, a rwnie cile, choniewidocznie zczonz mylami tych, co zgodnie z nim drugich uciskaj. Gdy wtakie miejsce przyjdziemy znueni, wyczerpani, w podatnym stanie ducha, nieoprzemy si tym wpywom. Nie wiemy bowiem nawet, e one istnieji dziaajnanas.Wracamy zmartwieni, obraeni, upokorzeni. Oburzamy si na siebie samych.Mwimy pniej o tych kopotach naszym przyjacioom. Ale tam, wobec naszegotyrana, nie moglibymy si zdoby na opr.Taki stan umysu moe z czasem przej w nawyknienie tak, e niewolniczo ulegamy

kademu, kto tylko udrapuje si w jak powag. Ciy nam ju atmosfera miejsca.Uginamy si przed kim majcym chwilowe niewielkie znaczenie.Czasami pozwalamy sobrzdzi umysom niszym. Skoro pani domu obawia sikucharki, lka si z nizetkn, boi si da jej odczu swpowag w kuchni,przechodzi pod wadz sucej i zdanjest na jej ask i nieask.Matka od niemowlctwa dziecka moga pielgnowa w sercu takie nie wyraoneyczenie: "Chc, by cel ycia i zajcia dziecka byy takie, jakich zapragn. Nie chc,by ono poszo tlub tamtdrog".W zaraniu modoci mogo dziecko dla oka postpowa wedug zamiarw matki,niejako z piersi wyssanych. Gdy wszake zyska na dowiadczeniu, moe jegoindywidualno coraz bardziej si uwydatni. Chce pj inndrog, y wasnymyciem, do siebie nalee. Matka protestuje, dziecko si buntuje i narasta otwartawojna. Lub te moe zastosowa si mechanicznie do ycze matki i robi si ze nito, ni owo.Jeli oboje, zarwno matka jak i dziecko, posiadajsilnwol, wynikn moe nawetmier dziecka.Moemy do pewnego stopnia chroni si od tego i zapobiega przez jaki czas; gdywszake cigle tylko naginamy dziecko na swojmod, staje si umysowlalk.Tak opniamy wzrost jego ducha, a skoro tylko nasz wpyw usuniemy, nie bdziewicej yo tym yciem, w jakim zdawao mu si, e yje.Rwnie i ksika moe stawi przed oczyma losy sympatycznej postaci, narzucajc

nam chorobliwe jej pogldy i cierpienia. Czytajc dzie za dniem, moemy sinabawi zaniku siy yciowej. To sksiki niezdrowe. Takimi ste widowiska,dziaajce potnie na ludzkie namitnoci, przywodzc przed oczy okropnoci,nieszczcia i mier. Na tysice ludzi dziaa to jak trucizna.Takimi drogami wkracza niemoc, brak siy ywotnej, otyo i nieporadno. Grubszypierwiastek w ten sposb udzielany, a przez nas wchaniany, moe utrwali si wmaterii uchwytnej i da si odczu w postaci niezdrowego i nadmiernego tuszczu,opuchych ng lub innego widocznego znaku choroby i zniszczenia. Przejmujemyniszy umys osoby, przy ktrej jestemy, oplata on nas jak pasoyt i czepia si jakdbu jemioa od korzenia do najwyszych gazi, czerpic z dbu cz swojejywotnoci, a oddajc w zamian trucizn i tak w kocu, opltszy go na wszystkie

strony, doprowadza do ruiny.


28/90

Wyczerpanie. Pesymizm.

Znuenie, ociao i upadek si soznak, e ciao i duch potrzebujulgi. Liczneokresy saboci stylko rnymi objawami wyczerpania przez ustawiczneponiewieranie, natanie i wyzyskiwanie ciaa, ktrego dlatego nie moe duch

utrzyma w swym posiadaniu.Dzi bardzo wiele osb czuje si dobrze jedynie w cigym napreniu. Nie dajenaturze chwili odpoczynku, by si skupia i odnowia, a gdy natura znueniem,bezwadnocii odrazdo wysiku daje znak, e potrzeba jej czasu do naprawymaszyny cielesnej, zgaszajsi jako chorzy i dajlekarstwa, ktre by ich od razupostawio na nogi oraz trzymao w takim napreniu, jakie ich zdaniem jest oznakzupenego zdrowia.Przed ich oczyma ustawicznie widnieje haso: "Musisz pracowa lub zgin!"Do tego przycza si silniejsze z latami przekonanie, e krtkie jest to ycie, estaro i zanik si sbezwzgldnkoniecznoci, ktra nikogo nie ominie, e takimi,jak si ich oczom przedstawiajstarzy mczyni i kobiety, i oni sta si musz, e

wic pierwszym celem ycia powinno by nagromadzenie pienidzy, aby zaopatrzysi na staro.Nie sto rzeczy, ktre si z przyjemnocirozwaa. Wielu nie zastanawia si wcalenad nimi. Zamykajludzie oczy na te smutne widoki przyszoci, niemniej wierzwich rzeczywisto. Wierniu Narodowym jaka paniusia ogasza z mwnicyzi dr.Skoro wierz, muszte wierzenia utrwali w umyle.Takie wyobraenia doprowadzajdo zgarbionych plecw, pochylonej gowy ispuszczonych oczu. Serce takich osb bdzie rwnie do pewnego stopnia formalniewypaczone, przez mozoy, zgryzot i wyczerpanie, lub te jak niezdrowmyl,k

Prentice Mulford - Źródło twojej siły

Documents

Transcript of Prentice Mulford - Źródło twojej siły