Prekariat nowa-niebezpieczna-klasa

Spis treści

Słowo wstępne. Wszyscy będziemy prekariuszami (Jacek Żakowski) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Przedmowa autora do polskiego wydania (przeł. Paweł Kaczmarski, Mateusz Karolak) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

Wstęp (przeł. Paweł Kaczmarski, Mateusz Karolak) . . . . . . . . . . . . . . 29

Rozdział l. Prekariat (przeł. Paweł Kaczmarski, Mateusz Karolak) . . 33

Poruszenia prekariatu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Prekariat poruszony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Dziecko globalizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Definiowanie prekariatu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Dwie odmiany pracy, zabawa i wypoczynek . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 Odmiany prekariatu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Prekaryzacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Sprekaryzowany umysł . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 Gniew, anomia, niepokój i alienacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Uwagi końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73

Rozdział 2. Dlaczego prekariat staje się coraz liczniejszy? (przeł. Paweł Kaczmarski, Mateusz Karolak) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75

Globalna transformacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 Wschodzące Chindie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 Utowarowienie firm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

http://grzbiet.pl/ksiazki/prekariat-nowa-niebezpieczna-klasa

Przykładowy rozdział książki: Prekariat. Nowa niebezpieczna klasa

Książki historyczne, Wydawnictwo Naukowe PWN Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.

Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

6 Spis treści

Oznaki elastyczności pracy: powtórne utowarowienie . . . . . . . . . . 85 Elastyczność ilościowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 Elastyczność funkcjonalna i niepewność miejsca pracy . . . . . . 96 Demontaż zawodów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 Elastyczność systemu płac: restrukturyzacja dochodu społecznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103

Prekarne bezrobocie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 Pułapka prekarności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 7

Szok finansowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 Demontaż sektora publicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 Państwo subwencji: zmora prekariatu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127 Szara strefa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 Spadek mobilności społecznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135

Rozdział 3. Kto tworzy prekariat? (przeł. Paweł Kaczmarski, Mateusz Karolak) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 7

Kobiety: feminizacja życia? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138 Wyzwanie dla "męskości"? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145

Młodzież: miejscy nomadzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149 Utowarowienie edukacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152 Prekariatu zajęcia w podgrupach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 Młodzież w pułapce prekarności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 Szał staży . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165 Napięcie międzypokoleniowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168 Brak Głosu i recesja po roku 2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169 Ponure perspektywy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171

Osoby starsze: narzekający i uśmiechnięci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172 Powolna śmierć emerytur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173 Od wczesnej emerytury do pracy na emeryturze . . . . . . . . . . . 176 Dotowane pokolenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180

Mniejszości etniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185 "Niepełnosprawni"- pojęcie w przebudowie? . . . . . . . . . . . . . . . . 185 Więźniowie: prekariat zza krat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187 Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189





Spis treści 7

Rozdział 4. Migranci: ofiary, złoczyńcy czy herosi? (przeł. Paweł Kaczmarski, Mateusz Karolak) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191

Nowi denizeni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197 Uchodźcy i ubiegający się o azyl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202 Niezarejestrowani oraz nielegalni imigranci . . . . . . . . . . . . . . 203 Migranci czasowi i sezonowi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206 Migranci długoterminowi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209

Prekariat jako płynna rezerwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213 Od kolejek do biegu z przeszkodami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215 Migranci jako tania siła robocza w krajach rozwijających się . . . . . 219 Wyłaniające się reżimy eksportu siły roboczej . . . . . . . . . . . . . . . . 225 Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232

Rozdział 5. Dwie odmiany pracy i kurczenie się czasu (przeł. Paweł Kaczmarski, Mateusz Karolak) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235

Czym jest praca wytwarzająca wartość użytkową? . . . . . . . . . . . . . 238 Miejsce pracy w dobie usług . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240 Czas w społeczeństwie usługowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242 Intensyfikacja pracy wytwarzającej wartość wymienną . . . . . . . . . . 243 Praca-dla-zatrudnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245 Umiejętności w społeczeństwie usługowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246 Praca-dla-reprodukcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252 Młodzi i "łączność" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257 Kurczący się wypoczynek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258 Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263

Rozdział 6. Polityka piekła (przeł. Krzysztof Czarnecki) . . . . . . . . 265

Społeczeństwo panoptykonu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266 Naruszanie prywatności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267 Panoptyczne szkolnictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 71 Zatrudnianie, zwalnianie i dyscyplina miejsca pracy . . . . . . . . 272 Państwo libertariańskiego paternalizmu . . . . . . . . . . . . . . . . . 277

"Uszczęśliwianie" prekariatu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281 Państwo terapeutyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282 Workfare a warunkowość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284 Demonizacja prekariatu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290 Rozrzedzanie demokracji i neofaszyzm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292 Uwagi końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303





8 Spis treści

Rozdział 7. Polityka raju (przeł. Krzysztof Czarnecki)

Na rzecz sprawiedliwej rezydentury ....................... . Odzyskiwanie tożsamości ............................... . Ratowanie edukacji .................................... . Pracuje się nie tylko w miejscu pracy ...................... . Pełne utowarowienie pracy .............................. . Wolność zawodowa .................................... . Prawa pracy .......................................... . Walcząc z workfare i warunkowością ....................... . Wolność stowarzyszeniowa: sprawczość przez przedstawicielstwo Wskrzeszanie równości ................................. . Dochód podstawowy ................................... . Redystrybucja bezpieczeństwa ........................... . Redystrybucja kapitału finansowego ....................... . Uzyskiwanie kontroli nad czasem ......................... . Odzyskiwanie dóbr wspólnych ........................... . Dotacje wypoczynkowe ................................. . Wnioski ............................................. .

Bibliografia .......................................... .

Indeks nazwisk ...................................... .

305

309 3ll 313 315 316 318 322 324 327 333 334 338 342 345 347 350 353

355

365





Słowo wstępne

Wszyscy będziemy prekariuszami

W odwiecznym sporze materialistów z idealistami jestem po stronie tych drugich. Gwałtowne powiększanie się szeregów prekariatu na przełomie XX i XXI wieku to spektakularny dowód, że światem rządzi to, co mamy w głowach, a nie to, co materialnie istnieje dokoła. Ani w latach siedemdziesiątych, osiemdziesiątych, dziewięćdziesiątych XX wieku, ani w pierwszej dekadzie XXI stulecia w sferze materialnej nie stało się nic takiego, co uzasadniałoby powstanie na bogatym Zachodzie wielomilionowej armii rezerwowej pozbawionej społecznych zdobyczy XIX i XX wieku.

Zmiany technologiczne, jakie w tym czasie zaszły, mają przelomowy charakter. Komputery, sieci telekomunikacyjne, komórki, smanfony, tablety, cyfrowa rozrywka, możliwe dzięki nim innowacje organizacyjne, społeczne, kulturowe, logistyczne, handlowe, produkcyjne itp. stworzyły nowe wyzwania i szanse, ale nie są źródłem żadnych systemowych konieczności. Między możliwością a rzeczywistością zawsze jest bowiem bariera świadomości - woli, decyzji, wiedzy, interpretacji, dominujących narracji - czyli świadomie lub nieświadomie dokonywanych przez ludzi wyborów.

W tym sensie armia prekariuszy nie .,powstała", ale "została stworzona". jest produktem, a nie skutkiem ubocznym czy przypadkowym "wytworem". "To nie kryzys. To rezultat", powiedziałby





10 Słowo wstępne. Wszyscy będziemy prekariuszami

Kisiel. Przypadkowe, a raczej nieprzewidziane są tylko towarzyszące powstaniu, gwałtownemu wzrostowi i istnieniu klasy .. niepewniaków" zjawiska społeczne, gospodarcze oraz polityczne.

W Polsce i w większości innych krajów wschodzących poziom nieświadomości jest tu (podobnie jak w wielu innych sprawach) znacznie wyższy niż w starych demokracjach i rozwiniętych gospodarkach rynkowych. Przede wszystkim dlatego, że niski jest poziom elit i prowadzonej przez nie debaty publicznej. Ale także dlatego, że w Polsce jest wyjątkowo silna mentalnościowa spuścizna marksistowskiej wersji heglizmu, rozumiejącej dzieje raczej jako dane, niż zadane, i w związku z tym objaśniającej zmianę głównie za pomocą pojęć, takich jak konieczność, normalność, uniwersalność. Właśnie z tego powodu do mało której kultury słynna thatcherowska TINA (There I s No Alternative), czyli wizja de facto bezalternatywnego procesu historycznego, pasuje tak dobrze, jak do naszej.

jest również jednak inna istotna przyczyna, dla której prekarny świat - świat rosnącej niepewności, likwidowania systemowych hamulców bezpieczeństwa i rezygnacji z dostarczania obywatelom społecznych pasów bezpieczeństwa - nie budzi w Polsce refleksji ani istotnego oporu. jest nią historycznie ugruntowany nawyk życia w niepewności.

Mało jest w Europie społeczeństw, w których wszystko, co społeczne, publiczne, zewnętrzne wobec rodziny (poza kościołem), byłoby od pokoleń tak bardzo nietrwałe i narażone na tak gwałtowne zmiany. Po prostu nauczyliśmy się, że wszystko, co pewne, gwarantowane, obiecane, zawodzi, zmienia się, prowadzi do niepewności. jesteśmy społeczeństwem przywykłych do fundamentalnej zmiany migrantów, nie tylko w sensie geograficznym (ze wschodu na zachód, ze wsi do miast, z Polski za granicę). lecz także w znaczeniu systemowym, cywilizacyjnym, kulturowym.

W XX wieku przeżyliśmy cztery takie wielkie zmiany (1918, 1939. 1945 i 1989) oraz przynajmniej trzy mniejsze, ale też mające duże znaczenie (1914, 1956, 2004). Niepewność i poczucie nietrwałości





Słowo wstępne. Wszyscy będziemy prekariuszami II

,.wysysamy" więc z mlekiem matki. Nie reagujemy na nie takim niepokojem jak większość zachodnich społeczeństw. Praktycznie nawet nie zauważamy ich narastania. W świetle polskich doświadczeń prekaryzacja jest raczej powrotem do historycznie naturalnego poziomu niepewności niż jakimś nowym zjawiskiem.

Nie bez znaczenia jest i to, że erodujący pod wpływem prekaryzacji system hamulców i pasów bezpieczeństwa (od regulacji rynkowych, przez wolności demokratyczne, po prawa socjalne) nie powstał w Polsce jako produkt naturalnego procesu transformacji kapitalistycznej -czyli w wyniku trwających pokolenia zmagań klasowych, przetargów politycznych, sporów intelektualnych, stopniowo ucieranych konsensów - lecz został zaimponowany wraz z całym systemowym know-how. Najpierw ze Wschodu po roku 1945, potem z Zachodu po roku 1989. Przedwojenna tradycja cywilizowania kapitalizmu przez regulacje państwowe i działania społeczne została zerwana w roku 1939 i, mimo prób, nie dało się jej odbudować.

Demokratyczny kapitalizm, dzisiaj coraz bardziej prekaryzowany przez neoliberalny zwrot, nie jest zatem w polskiej świadomości systemem zakorzenionym społecznie i kulturowo. Większość z nas nie zastanawiała się nigdy, nie słyszała w domu, nie dowiedziała się z przekazu kulturowego, czemu właściwie służą rozmontowywane teraz zabezpieczenia, jak wygląda (wyglądał) świat ich pozbawiony i dlaczego ludzie postanowili go zmienić. Przeważa wrażenie, że takie zdobycze dwudziestowiecznego kapitałizmu europejskiego, jak stabilne zatrudnienie, BHP, limitowany czas pracy i prawo do urlopu, powszechna opieka zdrowotna i emerytura pozwalająca przeżyć, bezpieczne mieszkanie, powszechne zatrudnienie, wsparcie dla rodzin z dziećmi itp., a nawet komunikacja publiczna, to pozostałości antyrynkowego peerelowskiego etatyzmu.

W dominującym dyskursie to, co stanowi zdobycz dwudziestowiecznego kapitałizmu w sferze pracy, Polacy łączą z realnym socjalizmem, nawet wtedy, kiedy mowa o zdobyczach dwudziestolecia międzywojennego. A "realny socjalizm" jest terminem faktycznie






obelżywym, dyskryminującym, podobnie jak sam "socjalizm". Tworzy to wyjątkowo sprzyjający grunt dla neołiberalnego regresu cywilizacyjnego, którego skutkiem jest powstanie prekariatu i opisanych przez Standinga prekarnych społeczeństw.

Ideologiczne etykiety ("socjalizm", "etatyzm") w zasadzie zamykają dyskusję. I temu właśnie służą. Dezawuowanie zamiast argumentowania stanowi podstawową technikę erystyczną populistycznego dyskursu. Także dyskursu uprawianego przez populistów neoliberalnych. Koncept "równych żołądków", stosowany przez populizm ludowy, zastępują oni podobnie fałszywym konceptem "równych szans" w warunkach "wolnorynkowej" konkurencji, która ma być gwarantem większej społecznej wydajności pracy, a więc lepszego życia. Powszechność wiary, że tak istotnie jest, stanowi doskonały przykład dominacji ducha nad materią.

Co bowiem oznacza ideał elastyczności, będącej w rzeczywistości podstawowym mechanizmem prekaryzującym? Oznacza on dążenie do zastąpienia trwałych relacji przez jednorazowe transakcje bez dalszych zobowiązań. Wobec pracowników, pracodawców, klientów. kontrahentów. W teorii skutkiem ma być nieustanne dokonywanie optymalizujących finansowo wyborów (np. zatrudnianie do każdej czynności osoby, która ją najkorzystniej finansowo, w tym momencie i w tym miejscu, wykona) zarówno przez nabywcę (przedsiębiorcę. konsumenta, urzędnika), jak i przez sprzedawcę (pracownika, firmę. organizację społeczną) szukającego możliwości najkorzystniejszego upłynnienia tego. co oferuje.

Na papierze wygląda to dobrze. Za pomocą konkursów. przetargów i deregulacji uruchamia się mechanizm rywalizacji. który powinien optymalizować transakcje, prowadząc do możliwie najbardziej efektywnego wykorzystania zasobów (pracy, kompetencji, pieniędzy. surowców, środków produkcji). Ale w praktyce oznacza to przede wszystkim radykalną zmianę horyzontu w czasie i przestrzeni.

Zastąpienie długotrwałych relacji przez doraźne transakcje może oczywiście sprzyjać optymalizowaniu pojedynczych działań, na które





Słowo wstępne. Wszyscy będziemy prekariuszami 13

zostają poszatkowane procesy (produkcja, inwestycje, działanie instytucji, życie społeczne). W dłuższym czasie prowadzi to jednak do zmniejszenia efektywności. Pracownik kontraktowy (np. menedżer) będzie dążył do uzyskania doraźnego efektu bez względu na długotrwałe skutki dla pracodawcy. Bank dla doraźnej korzyści raczej zrujnuje przedsiębiorstwo, które kredytuje, niż wesprze je w trudnym okresie, licząc na przyszłe korzyści. Lekarz, co roku wałczący o kontrakt z NFZ, będzie się kierował raczej doraźnymi oczekiwaniami płatnika niż długookresowym interesem (zdrowiem) pacjenta. Pod wpływem prekaryzacji racjonalność dłuższych okresów przegrywa więc z racjonalnością krótkookresową, a niedającym się opanować skutkiem ubocznym tego jest masowa eksternalizacja kosztów.

Nie tylko w polskich warunkach tragikomicznym objawem tej tendencji jest zwłaszcza eksternalizacja kosztów między resortami a pozycjami budżetu. Nie tylko biznes, lecz także instytucje państwowe coraz powszechniej zatrudniają na umowy zlecenia i przyjmują bezpłatnych stażystów łub outsourcują swoje obowiązki, wybierając najtańszych kontrahentów stosujących zatrudnienie śmieciowe. W ten sposób budżet zmniejsza swoje wydatki. Stażyści oraz zatrudnieni na umowach śmieciowych nie płacą jednak składek i podatków lub płacą je w niskim wymiarze, co powoduje mniejsze wpłaty do ZUS, FUS, NFZ i zmusza budżet do wyrównywania uszczerbku. Sporym społecznym kosztem państwo oszukuje więc samo siebie, by przełożyć koszty z jednej swojej kieszeni do drugiej.

Nikt nigdy nie policzył, czy zysk z outsourcowania jest większy niż ubytek składek i podatków. Nikt też nie policzył, jakie koszty poniesie państwo, gdy prekariuszom trzeba będzie finansować emerytury (choćby minimalne), leczenie lub zasiłki pomocy społecznej. Nie zbadano też wpływu prekaryzacji na jakość usług publicznych. Taką dyskusję zapoczątkowało dopiero przejęcie części usług pocztowych przez sektor prywatny. Nie towarzyszyła ona np. pomysłowi przeniesienia dziennikarzy TVP do prywatnego pracodawcy, chociaż wciąż nie został obalony pogląd, że pewność zatrudnienia stanowi






elementarną gwarancję niezależności dziennikarza i odporności na nieformalne naciski, a więc jakości medium. Taka dyskusja nie odbyła się także w związku z prekaryzacją pracy nauczycieli zatrudnianych na dziesięciomiesięczne umowy i lekarzy zatrudnianych w systemie kontraktowym nawet na stanowiskach ordynatorów.

Nieliczne badania dotyczące wpływu prekaryzacji na jakość usług dotyczą doświadczeń zagranicznych i nie są brane pod uwagę przez polskich decydentów. Na przykład badania efektywności metod zatrudniania amerykańskich lekarzy pokazują, że nawet stuprocentowa podwyżka lekarskich pensji opłaca się szpitalowi, jeśli daje ona gwarancję wyłączności i długotrwałości zatrudnienia. Lekarz związany na stałe z jednym miejscem pracy popełnia bowiem znacznie mniej błędów, których koszty ponoszą szpitale, pacjenci i firmy ubezpieczeniowe. Podobne prawidłowości dotyczą nauczycieli. którzy inaczej pracują, gdy mają przekonanie, że przez wiele lat będą się spotykali z tymi samymi uczniami.

Nie mniej drastyczne są skutki prekaryzacji nauki, której statutowe (stałe) finansowanie konsekwentnie maleje wraz z rozbudową systemu grantowego. W Polsce, podobnie jak w wielu innych krajach, to biurokratyczny aparat, angażujący grupkę ludzi nauki według różnych sztucznych parametrów i wymyślanych przez polityków celów, decyduje dziś o tym, które badania będą finansowane i kto będzie je prowadził. Wiadomo, że jest to system stymulujący owczy pęd, umacniający ugruntowane paradygmaty, utrudniający przełomy, budujący postawy konformistyczne i wspierający akademicki geszeft, ale wszyscy już się na to w zasadzie zgodzili. Ideologia jest wystarczająco silna, by zaakceptować świadomość, że gdyby jakiś Kopernik chciał grant na udowodnienie, że Słońce nie krąży wokół Ziemi, system by go wypluł.

W krajach takich jak Polska, gdzie trzeci sektor nie dysponuje żelaznym kapitałem ani silnym zapleczem w wielkich korporacjach, prekaryzacja sprawia, że instytucje tzw. społeczeństwa obywatelskiego stają się przybudówkami władzy politycznej, nieustannie





Słowo wstępne. Wszyscy będziemy prekariuszami 15

wałczącymi o publiczne pieniądze przydzielane przez władzę i z tego względu zabiegającymi o jej niepewne względy. Pracownicy trzeciego sektora. zatrudniani w systemie gramowym, stali się de facto pozbawionymi bezpieczeństwa i płynącej z niego niezależności funkcjonariuszami publicznymi. Wiele dużych, dobrze zorganizowanych instytucji trzeciego sektora każdego roku upada, gdy tylko władza się na nie z jakiegoś powodu obrazi. Ludzie, którzy zdobyli specjalne kompetencje, lądują na bruku. Infrastruktura idzie w dużej mierze na śmietnik. Nikt jednak nie liczy tych kosztów, bo zawsze można wykazać, że każdy pojedynczy kontrakt z trzecim sektorem jest tańszy niż wykonanie tych samych zadań przez pracowników publicznych.

Nigdy nie policzono też, jakie są finansowe skutki ubocznych kosztów prekaryzacji. Na przykład załamania dzietności, emigracji, wymuszonego ekonomicznie singielskiego modelu życia, a zwłaszcza wynikającego z niepewnej egzystencji społecznego stresu. Żadnych prekaryzujących zmian w prawie pracy, służbie zdrowia, oświacie itd. nie poprzedzały prognozy ich wpływu na poziom społecznego stresu, którego wzrost - jak pokazali Wilkinson i Pickett - istotnie zwiększa ryzyko wielu chorób, przestępstw, patologii społecznych i przedwczesnej śmierci. Nie jest też jasne, jaki wpływ ma prekaryzacja na koszty transakcyjne. Nie chodzi tylko o łatwe do policzenia koszty przetargów, konkursów itp., lecz zwłaszcza o koszt nieustannego wdrażania zmieniających się doraźnych pracowników i kontrahentów oraz cenę, jaką płacą instytucje, dokonując błędnych wyborów.

W wielkim doświadczeniu polskiej (i globalnej) prekaryzacji najciekawsza i zarazem najbardziej symptomatyczna jest właśnie ta szara strefa beztroskiej niewiedzy. Żyjemy w świecie ogarniętym obsesją liczenia, ale prowadzi się tylko te rachunki, które potwierdzają ideologiczną wiarę zlecającego liczenie albo liczącego. Ekstremalnym przypadkiem są zegary długu publicznego, które neoliberałowie wieszają w centrach wielu miast świata. Pokazują one zobowiązania





Indeks nazwisk

Ackerman Bruce Arnold 350 Aguair Mark 259 Alemanno Gianni (Giovanni) 295, 296 Alexander Douglas Garven 289 Amitai Etzioni 30 Amoore Louise 89 Anzalonejohn 301 Arendt Hannah 35, 232, 238, 320 Arystoteles 239 Asthana Anushka 254 Atkins Ralph 131 Autor David H. 58, 116 Axelrod David M. 301

Balcerowicz Leszek 16, 113 Balzac Honore 262 Bamford James 271 Barber Simon 209 Bauerlein Mark !56 Beck Glenn Lee 300 Bennett Catherine 279 Bentham )eremy 266, 267, 277 Berlusconi Silvio 39, 155, 203, 293,

295,296 Bernstein Richard 156 Beveridge Sir Wiliam Henry 112 Binder Alain 319

Blair Tony (Anthony) Charles Lynton 271,311,348

Bologna Sergio 47 Bosson Eric 204 Bourdieu Pierre 35, 262 Brown James Gordon 216 Brown e john !52 Brycesen Deborah Faye 67, 71 Buffet Warren Edward 172 Bulłock Nicole 124

Carneron David 277, 330, 348 Carr Nichałas 64 Cerasa Claudio 296 Chan Wingkit 162 Chellaney Brah ma 230 Choe Sang-Hun 132 Coase Ronald Harry 82 Cohen Daniel 134, ISO, !56, 326 Coleman David 193 Collins Philip 352 Colłison Mike 262 Crawford Matthew !57

De Waal Frans 71 Delalande Michel-Richard 182 Delfanti Alessandro 171





366 Indeks nazwisk

Dench Geoff 217 Diao Chunche 227 Dinmore Guy 39 Doerr Nicole 36 Durkheim Emile 66 Dvorak Phred 105, 108

Ehrenreich Barbara 67, 333 Elger Tony 89 Engels Fryderyk 54 Esping-Andersen G0sta 104 Evans Gary W. 341

Fackler Martin 300 Fauroux Roger 213 Ferrie jan e E. 362 Fifield Anna 299 Fishkin James S. 350 Fiszbein Ariel 280 Fletcher Bill 333 Florida Richard 153, 171 Forrest Ray 261 Foucault Michel 35, 98, 188, 267 Freeman Richard 79 Friedman Milton 100, 307 Frohlich Norman 351

Gates Bill 153 Gavron Kate 21 7 Gibney Matthew 232 Giridharadas Anand 154 Goldthorpe john H. 45, 46 Gorz Andre 45

Green Hardy 275 Grene Sophia 347 Grimm Sabine 47

Habermas jurgen 35, 349

Haidt jonathan 69, 72

Hankinson Andrew 151 Hardt Michael 35, 98, 263

Harris Paul 156 Haskins Ron 134

Hauser Marc 69 Hayek Friedrich August von 100 Hewlett Sylvia 164 Hinojosa-Ojeda Raul 290 Hinsliff Gaby 218 Hobsbawm Ericjohn Ernest 24,37 House Frances 192 Houseman Su san N. 58, 116 Howker Ed 148 Hume David 339 Hurst Erik 259 Huxley Aldous Leonard 88

lgnatieff Michael 188

janukowycz Wiktor Fedorowycz 301 johal Am 171

Kalwin jan 281 Kawanishi Hirosuke 61 Keane john 19 Kearns Ade 261 Kellaway Lucy 181 Kerbo Harold 46 Keynes john Maynard 315 Kierkegaard S0ren 305 Kingston jeff 168 Kisielewski Stefan 10 Kivimak.i Mika 362 Klein Naomi 294 Kosugi Reiko 48 Kozek Bartłomiej 26 Knox Malcolm 214 Kuznets Simon Smith 100

MacDonald Robert 261

Maher Kris 94 Mali et Victor 111, 246

Maltby Lewis 276

Manafort Paul J. 301 Mandelson Peter Benjarnin 154 Mao Zedong 236

Marcuse Herbert 35





Marks Karol43. 47, 53, 54,315 Marmot Michael G. 362 Maroni Roberto 204 Martin Paul 282 Mayhew Les l 77 McNeally Scott 155 Mead Lawrence M. 285 M i li john Stuart 314 Mitchell Tom 168 Morris William 315, 316 Morrison Catriona 258 Mouer Ross 61 Murdoch Keith Rupert 159

Naim Geoff 99 Needleman Sarah 166 Negri Antonio (Toni) 35, 98. 263 Niemolier Martin 354 Nink Marco 72

Obama Barack Hussein 162. 204, 277. 293,294,298,299,301,320

Obinger Julia 48 Oppenheimer Joe A. 351 Ortiz Luis 89

Paine Thomas 337, 345 Peel Quentin 210 Pickett Kate 15, 46. 134 Pigou Arthur 239, 253 Pinochet Ugarte Augusto 100 Polanyi Karl 23. 320, 330

Reagan Ronald Wilson 41 , l 00 Reidy Gregg 243 Reeves Richard 66, 352 Richtel Matt 65 Ronneberger Klaus 4 7 Rossingron john 209 Rothman David 188 Royle Tony 89 Russell Bemand 282, 315 Russell Lucie 146

Indeks nazwisk 367

Saltmarsch Matthew 228 Sameli Rick 298 Sarkozy Nicolas 155, 204, 296 Sarrazi n Thilo 211 Sawhilllsabel 134 Schachar Ayelet 344, 345 Schady Norbert 280 Schamberg Michelle A. 341 Schneider Friedrich 132 Schwarzenegger Arnold 159 Sen Amartya 141 Sennett Richard 97 Shildrick Tracy 152, 261 Shipley Martin J. 362 Shiv Małik 148 Si Lian 163 Simonian Haig 119 Singh-Manoux Archana 362 Skirbekk Vegard 183 Sklair Lesłie 89 Stater Chris 254 Smith Adam 158, 239 Smith Chris 89 Smith 1ain Duncan 286 Soysal Yasemin 232 Standing Guy 12, 45, 53, 54, 62, 82,

85, 96, 113, 138, 200, 239, 257, 282, 285, 323, 329, 332, 341' 343

Summers Lawrence Henry 294 Sunstein Cass Robert 277 Suzuki Kensuke 300

Tabuchi Hiroko 227 Tavan Chloe 211 Thaler Richard H. 277, 278 Thatcher Margaret Hilda 41, 100, 348 Thompson Edward Palmer 235 Thurm Scott 105, 108 Tocqueville Charles Alexis de 289 Tomkins Richard 157 Trumka Richard 170 Thlgan Bruce 165





368 Indeks nazwisk

Turque William 156 Turner jonathan Adair 107

Uchitelle Louis 97 Ueno Toshihiko 48

Vachterajussi 362 Vernejuliusz 235, 236 VettaNicola 167 Virtanen Marianna 362 Vo Nguyen Giap 229

Wacquant Lok 188, 265 Weber Max 43, 45

Wenjiabao 219 Whitehead Alfred North 314 Wilkinson Richard G. 15, 46, 134 Willetts David 151 Williams Rob 143 Willsher Kim 204 Winfrey Oprah 293 Wright Eric Olin 335 Wong Edward 229

Young Michael217

Zolberg Aristide R. 199, 232 Zuckerberg Mark Elliot 268





Prekariat nowa-niebezpieczna-klasa

Documents

Transcript of Prekariat nowa-niebezpieczna-klasa