Prawo rzeczowe

Pojęcie prawa rzeczowegoRodzaje praw rzeczowych

Prawa rzeczowe a inne prawa

Organizacja wykładu

• 30 h – wykłady co tydzień• Egzamin - czerwiec

– Część ogólna – Prawo rzeczowe

• „Zerówka” – zaliczenie II semestru na 4.0, termin – do ustalenia

• Poprawka - wrzesień

Pojęcie prawa rzeczowego

• Podmiotowe– Uprawnienie / kompleks uprawnień– O charakterze bezwzględnym– Mający za przedmiot (zasadniczo) rzeczy

• Przedmiotowe– Zespół norm prawnych– Regulujących

• prawne formy korzystania z rzeczy• Powstanie, ustanie, zmianę praw rzeczowych

Rola praw rzeczowych

• Emanacja konstytucyjnej zasady własności prywatnej jako podstawy gospodarki wolnorynkowej

• Reguluje– Przyporządkowanie poszczególnych dóbr– Granice korzystania ze składników

majątkowych– Odpowiedzialność majątkową

• Czy najważniejszy składnik majątku?

Przedmiot praw rzeczowych

• Rzecz– Przedmiot materialny (część przyrody)– Mający charakter samoistny (może

stanowić samoistny przedmiot obrotu)– Nie zdereifikowany

• Prawa– Nie są rzeczami– Niektóre mogą być przedmiotem

ograniczonych praw rzeczowych

Klasyfikacja rzeczy

• Ruchomości i nieruchomości• Rzeczy istniejące i przyszłe• Rzeczy proste i złożone• Rzeczy w obrocie i wyłączone z obrotu• Rzeczy podlegające szczególnemu

rezymowi• Oznaczone co do tożsamości i gatunku

Nieruchomości i ruchomości

• Nieruchomość– Część powierzchni ziemskiej (grunt)– Z mocy przepisów szczególnych:

• Budynek trwale z gruntem związany• Część budynku

stanowią nieruchomości odrębne od gruntu• Ruchomość

– Rzecz, która nie jest nieruchomością

Rzeczy proste i złożone

• Rzecz prosta– Jednorodna– Bez części składowych

• Rzecz złożona– Składa się z wielu rzeczy– Są części składowe

• Problem przynależności

Rzeczy w obrocie i wyłączone z obrotu

• Rzecz w obrocie– Może być przedmiotem obrotu– Zdecydowana większość rzeczy

• Rzecz wyłączona z obrotu– Nie może być przedmiotem obrotu– O wyłączeniu decyduje ustawa

• Zabytki archeologiczne• Narządy do przeszczepów

Rzeczy podlegające szczególnemu reżymowi

• Lasy– Państwowe i prywatne– Zarząd PGL Lasy Państwowe

• Zabytki– Ograniczenia prawa własności– Ograniczenia obrotu

• Statki: szczególna reg

Rzeczy oznaczone co do tożsamości i gatunku

• Rzecz oznaczona co do tożsamości– Unikatowa– Zindywidualizowana w obrocie

• Rzecz oznaczona co do gatunku– Jedna z wielu takich samych– Brak indywidualizacji

• Klasyfikacja zależy od okoliczności• Podział ma znaczenie praktyczne

Przedmioty praw podobnych do własności

• Zwierzęta• Wody• Kopaliny (złoża)• Energia• Dobra niematerialne o charakterze

intelektualnym• Pieniądze

Masy majątkowe

• Universitas rerum nie jest przedmiotem praw

• Problem majątków odrębnych• Przedsiębiorstwo

– Zbiór składników– Służących do prowadzenia działalności

gospodarczej• Gospodarstwo rolne – podobnie

Przedsiębiorstwo - cd

• Pojęcie niejednoznaczne• Znaczenia

– Przedmiotowe– Funkcjonalne– Podmiotowe

• Problem charakteru prawnego– Zbiór rzeczy i praw– Prawo na dobru niematerialnym (klienteli)

Podmiotowe prawa rzeczowe

• Czy istnieje stosunek prawny prawa rzeczowego?

• Koncepcje– Obligacja generalna – Stosunek wielostronny między podmiotami

obciążonymi obowiązkami odpowiadającymi prawu rzeczowemu

Krytyka

• Konstrukcja sztuczna• Obejmuje osoby nie mające ze sobą

kontaktu de facto ani de iure• „wypaczone odbicie faktu, że pewne

normy prawne nakładają na ogół powszechne obowiązki” (Dybowski)

• Stosunek prawny = norma nakłada obowiązki /prawa na oznaczone osoby

Cechy konstrukcyjne praw rzeczowych

• Prawa podmiotowe o charakterze bezwzględnym skuteczne względem– Podmiotu zakłócającego korzystanie– Innego prawa w trakcie jego wykonywania– Nabywcy rzeczy

• Wyodrębnione w drodze ustawy • Mają charakter majątkowy• Są jawne

Prawa rzeczowe jako prawa podmiotowe

• Bezterminowe (własność) / terminowe (użytkowanie)

• Wolne (własność) / związane (służebność gruntowa)

• Samoistne / niesamoistne (zastaw, hipoteka)

• Zbywalne / niezbywalne (użytkowanie, służebność osobista)

Klasyfikacja praw rzeczowych

• Własność• Użytkowanie wieczyste• Ograniczone prawa rzeczowe

– Kodeksowe– pozakodeksowe

• Numerus clausus praw rzeczowych