Prawo cywilne – wybrane zagadnienia części ogólnej

Wydział Prawa i Administracji Katedra Prawa Cywilnego Dr Piotr Kostański

24.11.2012 r. 9.45-11.15 (90’) i 11.30 – 13.00 (90’)

1. Pojęcie prawa cywilnego

2. Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych

3. Czynność prawna, oświadczenie woli

4. Zawarcie umowy

5. Forma czynności prawnej

6. Wady oświadczeń woli

9.12.2012 r. 9.00-10.30 (90’) i 10.45 – 12.15 (90’) i 12.30 – 13.45 (75’)

1. Terminy, przedawnienie, prekluzja

2. Pełnomocnictwo i prokura

3. Zasada swobody umów

4. Solidarność

5. Nienależyte wykonanie umowy

6. Umowa sprzedaży

7. Umowa o dzieło, umowa zlecenia, umowa o świadczenie usług

• Wyróżnienie prawa cywilnego jako

dziedziny prawa

– Przedmiot regulacji

– Metoda regulacji

Zasady prawa cywilnego

– Zasada równości podmiotów

– Zasada autonomii woli stron

– Zasada swobody umów

– Zasada jednakowej ochrony prawnej

– Zasada odpowiedzialności za szkodę

– Zasada jedności prawa cywilnego

– Zasada ochrony sądowej praw cywilnych

• Zasada rozkładu ciężaru dowodu

• Domniemania prawne

– Wzruszalne i niewzruszalne

• Domniemania faktyczne

Art. 6 k.c., art. 234 k.p.c.

Ochrona dobrej wiary w prawie cywilnym

- Tylko w przypadkach przewidzianych

ustawowo,

- Domniemuje się dobrą wiarę

Pojęcie stosunku prawnego

Zdarzenie cywilnoprawne

- czynności prawne

- akty administracyjne

- orzeczenia sądowe

- zdarzenia faktyczne sensu stricto

• Prawo podmiotowe

– Prawa względne i bezwzględne

– Prawa bezpośrednie i roszczenia

– Prawa kształtujące i zarzuty

– Prawa majątkowe i niemajątkowe

– Prawa zbywalne i niezbywalne

– Prawa związane i wolne

– Prawa samoistne i niesamoistne

Zakaz nadużywania praw podmiotowych –

klauzula generalna art. 5 k.c. i

ograniczenia jej stosowania.

Nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był

sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem

tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego.

Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest

uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z

ochrony

Podmioty stosunków cywilnoprawnych:

1. Osoby fizyczne

2. Osoby prawne

3. Jednostki organizacyjne nieposiadające

osobowości prawnej, którym przepisy

przyznają zdolność prawną – „ułomne

osoby prawne”

• Zdolność prawna

• Zdolność do czynności prawnych

– Pełna

– Ograniczona

– Brak

• Każdy człowiek od chwili urodzenia ma

zdolność prawną.

• Pełną zdolność do czynności prawnych

nabywa się z chwilą uzyskania

pełnoletności.

• Przez zawarcie małżeństwa małoletni

uzyskuje pełnoletność. Nie traci jej w razie

unieważnienia małżeństwa.

• Ubezwłasnowolnienie

– Rodzaje

– Przesłanki

– Tryb

– Skutki

• Osoby prawne:

– Osobami prawnymi są Skarb Państwa i

jednostki organizacyjne, którym przepisy

szczególne przyznają osobowość prawną:

• Stowarzyszenia rejestrowe

• Fundacje

• Jednostki samorządu terytorialnego

• Uczelnie wyższe

• NBP

• Sp. z o.o., S.A. (…)

• Do jednostek organizacyjnych niebędących

osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje

zdolność prawną, stosuje się odpowiednio

przepisy o osobach prawnych.

• Jeżeli przepis odrębny nie stanowi inaczej, za

zobowiązania jednostki, odpowiedzialność

subsydiarną ponoszą jej członkowie;

odpowiedzialność ta powstaje z chwilą, gdy

jednostka organizacyjna stała się niewypłacalna.

• Osoba prawna działa przez swoje organy

w sposób przewidziany w ustawie i w

opartym na niej statucie.

– Określenie organu np. zarząd

– Określenie sposobu reprezentacji np. jednoosobowo

– Wskazanie osób wchodzących w skład organu

Kto jako organ osoby prawnej zawarł

umowę w jej imieniu nie będąc jej

organem albo przekraczając zakres

umocowania takiego organu, obowiązany

jest do zwrotu tego, co otrzymał od drugiej

strony w wykonaniu umowy, oraz do

naprawienia szkody, którą druga strona

poniosła przez to, że zawarła.

Problematyczna możliwość potwierdzenia.

• Szczególne podmioty stosunków

cywilnoprawnych:

– Konsument

– Przedsiębiorca

• Dobra osobiste

• Prawo firmowe

• Przedmioty stosunków cywilnoprawnych:

– Prawa

– Rzeczy

• Ruchome

– Zrównane z rzeczami ruchomymi: energia, zwierzęta

• Nieruchome

– Nieruchomości gruntowe

» Nieruchomości rolne

– Nieruchomości budynkowe

– Nieruchomości lokalowe

• Przedsiębiorstwo

• Gospodarstwo rolne

Art. 551. Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i

materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej.

Obejmuje ono w szczególności:

1) oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa

przedsiębiorstwa);

2) własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i

wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;

3) prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz

prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych

stosunków prawnych;

4) wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;

5) koncesje, licencje i zezwolenia;

6) patenty i inne prawa własności przemysłowej;

7) majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;

8) tajemnice przedsiębiorstwa;

9) księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Art. 552. Czynność prawna mająca za

przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje

wszystko, co wchodzi w skład

przedsiębiorstwa, chyba że co innego

wynika z treści czynności prawnej albo z

przepisów szczególnych.

Art. 553. Za gospodarstwo rolne uważa się

grunty rolne wraz z gruntami leśnymi,

budynkami lub ich częściami,

urządzeniami i inwentarzem, jeżeli

stanowią lub mogą stanowić

zorganizowaną całość gospodarczą, oraz

prawami związanymi z prowadzeniem

gospodarstwa rolnego.

Art. 554. Nabywca przedsiębiorstwa lub gospodarstwa

rolnego jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za

jego zobowiązania związane z prowadzeniem

przedsiębiorstwa lub gospodarstwa, chyba że w chwili

nabycia nie wiedział o tych zobowiązaniach, mimo

zachowania należytej staranności. Odpowiedzialność

nabywcy ogranicza się do wartości nabytego

przedsiębiorstwa lub gospodarstwa według stanu w

chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia

wierzyciela. Odpowiedzialności tej nie można bez zgody

wierzyciela wyłączyć ani ograniczyć.