AAJ - SGH

Czy wszyscy jesteśmy przestępcami?

O prawach autorskich w sektorze kreatywnymdr Anetta Janowska

Instytut Studiów MiędzynarodowychZakład Komunikowania i Mediów Elektronicznych

SGH

AAJ - SGH

Plan• Charakterystyka przemysłów kreatywnych• O prawie autorskim• Prawo autorskie po rewolucji cyfrowej• Ochrona i jej skutki (akty prawne)• ACTA• Rozwiązania

AAJ - SGH

Definicje

przemysły kreatywne

przemysły kultury

media

copyright-based industries/ przemysły oparte na własności intelektualnej

AAJ - SGH

Cechysedno działalności = symboliczny

wymiar produktów, kapitalizacja poprzez prawa własności

intelektualnej

nieprzewidywalne gusta zdywersyfikowanych

konsumentów

wysoka kapitałochłonność/ wysoki czynnik ryzyka

powiązanie z globalnymi koncernami/ ich część

niepewny wynik złożonego i intensywnego podziału

działań:

praca autonomicznych

twórców

niepewny przychód ze

specyficznego sposobu ich

wynagradzania = prawa

własności intelektualnej

AAJ - SGH

Cechysedno działalności = symboliczny wymiar produktów, kapitalizacja poprzez

prawa własności intelektualnejnieprzewidywalne gusta

zdywersyfikowanych konsumentów

wysoka kapitałochłonność/ wysoki czynnik ryzyka

powiązanie z globalnymi koncernami/ ich część

proces (re)produkcji, dystrybucji i konsumpcji – poprzez media/ na żywo/ w dużej/ w małej skali, w

powiązaniu z czasem oraz przestrzenią

niepewny wynik złożonego i intensywnego podziału

działań:

praca autonomicznych

twórców

niepewny przychód ze

specyficznego sposobu ich

wynagradzania = prawa

własności intelektualnej

AAJ - SGH

Łańcuch tworzenia wartości

Autorzy utworu

Wykonawcy

Wydanie: tłoczenie/

druk/ nadanie prezentacja na

żywo

Promocja Dystrybucja

Sprzedaż detaliczn

a

Kreacja Produkcja Promocja Dystrybucja

Koncern

Produkcja

AAJ - SGH

Prawo autorskie

system anglo-amerykański

copyright

system kontynentalny

droit d’auteur

AAJ - SGH

Prawo autorskie i prawa pokrewne

twórcawyłączność = monopol co do rozporządzania utworem:

• przenoszenie majątkowych praw autorskich na inne podmioty

• prawo do udzielania licencji na korzystanie z utworu

• prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji

• prawo do wynagrodzenia za korzystanie z utworu

wykonawcy, producenci, nadawcy

• prawa do artystycznych wykonań

• prawa do fonogramów i wideogramów

• prawa do nadań programów

Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (z 4.02.1994 r./ nowelizacja 17.05.2006 r.)

AAJ - SGH

Prawo autorskie

osobiste• niezbywalne• nieograniczone w

czasie

majątkowe

• zbywalne• ograniczone w

czasie

70 lat

AAJ - SGH

dzieło niechronione≈ dobro publiczne

niemożność finansowania

twórczości

KONSUMENT:brak skłonności do

zapłaty autorowi

Przeciwdziałanie zawodności rynku

AUTOR:brak zachęty do

tworzenia

Rola prawa autorskiego

AAJ - SGH

Rola prawa autorskiego

wyjątki w prawie autorskim

Gwarancja dostępu do dóbr kultury

ochrona - 70 lat

domena publiczna

użytek dozwolony

zasada pierwszej sprzedaży

ograniczenie monopolu autorskoprawnego

AAJ - SGH

INTERES SPOŁECZEŃSTWA

RÓWNOWAGA

INTERES TWÓRCY

Rola prawa autorskiego

AAJ - SGH

INTERES SPOŁECZEŃSTWA

RÓWNOWAGA

INTERES TWÓRCY

Po rewolucji cyfrowej

AAJ - SGH

Po rewolucji cyfrowej

INTERES SPOŁECZEŃSTWA

tanie kopiowanie

tania dystrybucja

komputeryoprogramowanie

Internet

INTERES TWÓRCY

poza systemem

rynkowym = bez płacenia właścicielom

praw

AAJ - SGH

Po rewolucji cyfrowej

procesy sądowe

ochrona dzieł

twórcy

ściganie „piratów”

wpływ na legislację

zabezpieczenia techniczne - DRM

WŁAŚCICIELE PRAW

AAJ - SGH

Czas ochrony dzieł• USA: 1790 = 14 lat + 14 (decyzją autora)

1831 = 421909 = 56

od 1962 – przedłużenie 11 razy! – do 95 lat

• Konwencja Berneńska: 50 lat• UE – 70 lat

AAJ - SGH

Skutki przedłużania ochrony• ochrona

wszystkich dzieł

• ograniczenie dostępu do kultury

brak wartości komercyjnej!

dzieła pochodne! = hamowanie twórczości

zachowanie dziedzictwa - cyfryzacja

AAJ - SGH

Akty prawneUSA: Sonny Bono Copyright Term Extension Act,1998r. (Mickey

Mouse Protection Act)DMCA

UE: Zielona Księga Komisji EuropejskiejDyrektywa PE i Rady w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym z 2001r.Raport Gallo, czyli rezolucja w sprawie ochrony własności intelektualnej – 2010r.

Digital Economy Act, 2010 r. - Wielka BrytaniaHADOPI – Francja = „Three strikes and you're out”

WIPO, TRIPS

AAJ - SGH

• ogromny koszt ochrony– walka z naruszeniami praw autorskich po stronie

dostawców internetu– definicja skali komercyjnej naruszeń – inna niż w

dotychczasowym prawie• pakt stworzony w tajemnicy:

– udział przedstawicieli przemysłu– brak konsultacji społecznych– wbrew opiniom autorytetów

• nieprecyzyjność zapisów

??? ??

AAJ - SGH

Rozwiązania?model wolnych zasobów = freeconomia

Radiohead - In Rainbows

nowe modele biznesowe• à la carte – kupowanie utworów na sztuki• abonament – możliwość „wynajęcia”• subwencjonowanie krzyżowe (reklama, odtwarzacze, telefony, samochody)

AAJ - SGH

Rozwiązania?

wszystkie prawa zastrzeżone

pewne prawa zastrzeżone

Creative Commons – Lawrence Lessig:

AAJ - SGH

Rozwiązania?

prawo twórców do decydowania o twórczości, gdy nie chcą oddawać nad nią

kontroli tradycyjnym pośrednikom

AAJ - SGH

Uznanie autorstwa - Attribution

Zgoda na kopiowanie, rozprowadzanie, przedstawianie i wykonywanie utworu oraz opracowane na jego podstawie utwory zależne, pod warunkiem przywołania nazwiska autora pierwowzoru.

Użycie niekomercyjne – Noncommercial

Zgoda na kopiowanie, rozprowadzanie, przedstawianie i wykonywanie utworu oraz opracowane na jego podstawie utwory zależne jedynie w celach niekomercyjnych.

Bez utworów zależnych – No derivative works

Zgoda na kopiowanie, rozprowadzanie, przedstawianie i wykonywanie utworu jedynie w jego oryginalnej postaci – nie jest dozwolone tworzenie utworów zależnych.

Na tych samych warunkach – Share Alike

Zgoda na rozprowadzanie utworów zależnych tylko na licencji identycznej z tą, na jakiej został udostępniony utwór oryginalny.

Sampling Zgoda na samplowanie, remiksowanie i przetwarzanie utworu, w celach komercyjnych i niekomercyjnych oraz brak zgody na zwielokrotnianie utworu w jego oryginalnej postaci i używania sampli w celach reklamowych.

Developing Nations Licencja, która ma na celu „bezpośredni udział w reformie globalnej polityki przepływu informacji” i zezwala na udostępnienie dzieła przy zastrzeżeniu jedynie niektórych praw w krajach rozwijających się, z zachowaniem pełnego zakresu ochrony prawa autorskiego w krajach rozwiniętych.

AAJ - SGH

INTERES SPOŁECZEŃSTWA

RÓWNOWAGA

INTERES TWÓRCY

Powrót

INTERES KONCERNÓW

AAJ - SGH

anetta janowska@gmail.comAnetta Janowska

AAJ - SGH