Wytyczne do rewitalizacji w kontekście Narodowego Programu Rewitalizacji

Materiał na drugie spotkanieZespołu ds. Rewitalizacji

1

Departament Polityki Przestrzennej19 lutego 2014 r.

Jak myśleć o rewitalizacji miast?

Wskazówki dla przyszłości miast

Paweł OrłowskiPodsekretarz Stanu w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju

PRACOWNIA MIAST – Wałbrzych, 28 sierpnia 2014 r.

ROZWÓJ MIAST W KONTEKŚCIE REWITALIZACJI

PLAN WYSTĄPIENIA

Ustalenia projektów dokumentów opracowywanych przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju:

KRAJOWEJ POLITYKI MIEJSKIEJ, NARODOWEGO PLANU REWITALIZACJI

oraz WYTYCZNYCH W ZAKRESIE REWITALIZACJI W PROGRAMACH OPERACYJNYCH

Co rozumieć pod pojęciem REWITALIZACJI?

Jaką pełnią rolę oraz jak powinny być skonstruowane kompleksowe i skuteczne PROGRAMY REWITALIZACJI?

OBSZARY MIEJSKIE

w centrum zainteresowania:

• polityki przestrzennej kraju (Koncepcja Przestrzennego

Zagospodarowania Kraju 2030 – KPZK 2030),

• polityki regionalnej (Krajowa Strategia Rozwoju

Regionalnego 2010-2020 – KSRR).

Dokumenty te zawierają ramy dla prowadzenia politykirozwoju miast na poziomie krajowym, regionalnymoraz lokalnym.

Problem obszarów zdegradowanych dotyczyponad 20% terenów zurbanizowanych polskichmiast, zwłaszcza historycznych śródmieść,terenów poprzemysłowych, powojskowych,pokolejowych czy tzw. „blokowisk” oraz niemal2,4 mln mieszkańców naszego kraju.

REWITALIZACJA W PROJEKCIE

KRAJOWEJ POLITYKI MIEJSKIEJ

REWITALIZACJA stanowi jeden z kluczowychwątków tematycznych KRAJOWEJ POLITYKIMIEJSKIEJ, w której określono kierunki działańzmierzające do upowszechnienia rewitalizacjijako narzędzia rozwoju miast:

• ZMIANA PRZEPISÓW

USTAWA O REWITALIZACJI

• DZIAŁANIA

NARODOWY PLAN REWITALIZACJI

• UPOWSZECHNIANIE WIEDZY O REWITALIZACJI

CENTRA WIEDZY

Projekty dokumentów całościowo ujmujących problematykę rewitalizacji obszarów

zdegradowanych to:

NARODOWY PLAN REWITALIZACJI 2022oraz

WTYCZNE W ZAKRESIE REWITALIZACJI W PROGRAMACH OPERACYJNYCH

Założeniem stojącym u podstaw ww. dokumentów jest konieczność zerwania

z postrzeganiem rewitalizacji jako zbioru punktowych, odseparowanych od siebie działań.

REWITALIZACJAw założeniach NARODOWEGO PLANU

REWITALIZACJI 2022 oraz

w WYTYCZNYCH W ZAKRESIE REWITALIZACJI W PROGRAMACH OPERACYJNYCH

NARODOWY PLAN REWITALIZACJI 2022. ZAŁOŻENIA

CEL: poprawa warunków rozwoju obszarów zdegradowanych w wymiarze przestrzennym,

społecznym, kulturowym i gospodarczym.

ZAKRES: pakiet rozwiązań systemowych, obejmujących dokumenty, rozwiązania legislacyjne, instrumenty

wsparcia, informację i edukację; wykładnia dla prowadzenia procesów rewitalizacyjnych.

WYTYCZNE W ZAKRESIE REWITALIZACJI W PROGRAMACH OPERACYJNYCH

CEL: ujednolicenie warunków i procedur wdrażania programów operacyjnych w zakresie projektów

wspierających procesy rewitalizacji.

ZAKRES: definicja rewitalizacji, wskazanie instrumentów realizacji oraz ramowych sposobów i warunków

zapewnienia komplementarności.

ADRESACI: instytucje zarządzające regionalnymi i krajowymi programami operacyjnymi.

REWITALIZACJADEFINICJA

REWITALIZACJĘ należy rozumieć jako wyprowadzenie ze stanu kryzysowego

obszarów zdegradowanych poprzez przedsięwzięcia całościowe,

skoncentrowane terytorialnie i prowadzone w sposób zaplanowany,

spójny oraz zintegrowany poprzez PROGRAM REWITALIZACJI.

PROGRAM REWITALIZACJ,opracowywany i przyjmowany

przez samorząd gminny, jest narzędziem planowania, koordynowania

i integrowania różnych PROJEKTÓW z zakresu rewitalizacji.

!

Objęcie danego obszaru PROGRAMEM REWITALIZACJI, spełniającym

sformułowane w Wytycznych… wymogi realizacji PROJEKTÓW rewitalizacyjnych, będzie stanowiło podstawę ubiegania się

o wsparcie środkami z funduszy UE.

!

CZYM POWINIEN SIĘ CHARAKTERYZOWAĆ

PRAWIDŁOWO OPRACOWANY PROGRAM REWITALIZACJI?

?

KOMPLEKSOWOŚĆ

• działania całościowe i wielowymiarowe,uwzględniające aspekty: społeczny,ekonomiczny, przestrzenny, techniczny,środowiskowy i kulturowy,

• włączenie środków z EFRR, EFS, FS,innych publicznych oraz prywatnych.

KONCENTRACJA

• koncentracja na obszarach najbardziejzdegradowanych, tj. obszarach gminy,gdzie skala problemów i zjawiskkryzysowych jest największa.

KOMPLEMENTARNOŚĆ

• wzajemne oddziaływanie międzyprojektami rewitalizacyjnymi,

• powiązanie działań rewitalizacyjnychze strategicznymi decyzjami gminy,

• efektywny system zarządzaniaprogramem rewitalizacji (współdziałanieinstytucji, spójność procedur etc.),

• kontynuacja i dopełnienie przedsięwzięćzrealizowanych w ramach politykispójności 2007-2013.

PARTYCYPACJA

Partycypacja:

• nierozerwalnie wpisane w proces rewitalizacjiuczestnictwo we współdecydowaniu,

• musi mieć realny charakter, sięgając „w głąb”procesu, poruszając faktyczne problemyi włączając wszystkich zainteresowanych (niesprowadzać się do umieszczenia informacjiw Internecie czy organizowania spotkań),

• stanowi fundament działań na każdym etapieprocesu rewitalizacji: diagnozowania,programowania, wdrażania, monitorowaniai oceniania.

Korzyści wynikające z włączenia społecznościw proces podejmowania decyzji:

• przedstawienie różnych wizji, wymianapoglądów, ujawnienie i przedyskutowaniewrażliwych zagadnień,

• zawiązanie swoistej „umowy społecznej”pomiędzy poszczególnymi partnerami,

• utożsamianie i identyfikowanie się partnerówz prowadzonymi procesami rewitalizacyjnymii ich aktywne wspieranie.

Korzyści wynikające z aktywnego udziałuprzedsiębiorców w tworzeniu programurewitalizacji:

• ułatwienia dla prowadzenia działalnościna obszarze rewitalizowanym (wypracowanez władzami lokalnymi),

• „umowa społeczna”, zakładająca realizacjęprogramu rewitalizacji w określonym czasiei kształcie podnosi pewność inwestowania,

• wyprowadzenie obszaru z sytuacji kryzysowejpoprawia warunki prowadzenia działalnościgospodarczej.

JAKIE KOMPONENTY PRZESĄDZAJĄ O JAKOŚCI I WARTOŚCI

PROGRAMU REWITALIZACJI?

?

10 ELEMENTÓWPROGRAMU REWITALIZACJI

DIAGNOZA obejmuje w szczególnościpogłębioną analizę kwestii społecznych dlaokreślenia ewentualnych potrzeb podjęciawyprzedzających działań o charakterzespołecznym.

1. DIAGNOZA

DELIMITACJA przestrzenna obszaru*lub obszarów zdegradowanych dokonywanajest przy założeniu, że rewitalizację należyprowadzić tam, gdzie występuje największenasilenie niepożądanych zjawisk i gdziekoncentracja problemów jest największa.*) łącznie nie więcej niż 20% powierzchni gminy i nie więcej niż 30% jej mieszkańców

2. DELIMITACJA

DOCELOWA WIZJA jest opisem planowanegolub prognozowanego efektu prowadzonychdziałań rewitalizacyjnych: wyprowadzeniaobszaru zdegradowanego z sytuacji kryzysowej.

3. DOCELOWA WIZJA

GŁÓWNE PROJEKTY REWITALIZACYJNE należyprzedstawić w formie wykazu oraz podaćco najmniej: nazwę projektu, prognozowanyrezultat, opis działań, lokalizację, szacowanykoszt, sposób monitorowania i ewaluacji,odniesienie do przyjętych celów programu.

4. GŁÓWNE PROJEKTY REWITALIZACYJNE

UZUPEŁNIAJĄCE PROJEKTY REWITALIZACYJNEnależy zbiorczo opisać przy uwzględnieniu ichłącznego szacunkowego kosztu.

5. UZUPEŁNIAJĄCE PROJEKTY REWITALIZACYJNE

Należy zapewnić KOMPLEMENTARNOŚĆ międzyposzczególnymi projektami rewitalizacyjnymioraz pomiędzy działaniami różnych podmiotówi funduszy na obszarze objętym programemrewitalizacji.

6. ZAPEWNIENIE KOMPLEMENTARNOŚCI

RAMY FINANSOWE powinny wskazywaćindykatywne wielkości środków finansowychz różnych źródeł, w tym spoza funduszy politykispójności na lata 2014-2020 – publicznei prywatne środki krajowe w celu realizacjizasady dodatkowości środków UE.

7. RAMY FINANSOWE

Należy zapewnić realną PARTYCYPACJĘ- włączenia mieszkańców, przedsiębiorcóworaz innych podmiotów i grup aktywnychna terenie gminy. Partycypacja wpisana jestw proces rewitalizacji jako fundament działańna każdym etapie: diagnozowania,programowania, wdrażania i monitorowania.

8. ZAPEWNIENIE PARTYCYPACJI

SYSTEM WDRAŻANIA programu rewitalizacjijest operacyjnie ujętym opisemprzeprowadzenia poszczególnych działańi projektów rewitalizacyjnych.

9. SYSTEM WDRAŻANIA

Wprowadzenie SYSTEMU MONITORINGUma na celu dokonanie oceny skutecznościdziałań oraz wprowadzenie ewentualnychmodyfikacji w reakcji na zmiany w otoczeniuprogramu.

10. SYSTEM MONITORINGU

IZ RPO wydaje opinię o PROGRAMIE REWITALIZACJI

w zakresie jego cech i elementów oraz zgodności z RPO.

!

!Ocenie podlega w szczególności:

• kompletność treści,

• kompleksowość programu i stopieńkomplementarności planowanych działań,

• trafność działań,

• powiązanie z politykami sektorowymiw gminie,

• sprawna koordynacja.

IZ RPO może uzupełnić lub rozwinąć zakres i wymogi wobec

PROGRAMÓW REWITALIZACJI oraz określić szczegółowe warunki i tryb

ich oceny, w tym powinna zapewnić transparentność procesu opiniowania.

!

Aby zapewnić spełnienie wszystkich cech właściwej rewitalizacji konieczne jest

opracowywanie przez gminy

PROGRAMÓW REWITALIZACJI – podstawy wszelkich działań rewitalizacyjnych.

Objęcie danego obszaru

PROGRAMEM REWITALIZACJI, spełniającym sformułowane

w Wytycznych… wymogi realizacji PROJEKTÓW rewitalizacyjnych, będzie

stanowiło pierwszy krok do ubiegania się o wsparcie środkami z funduszy UE.

Wytyczne do rewitalizacji w kontekście Narodowego Programu Rewitalizacji

Materiał na drugie spotkanieZespołu ds. Rewitalizacji

42

Departament Polityki Przestrzennej19 lutego 2014 r.

Dziękuję za uwagę

www.mir.gov.pl/rewitalizacja

miasta@mir.gov.pl