PRACE PSZCZELARZA W CIĄGU ROKU - instytutmiodu.pl€¦ · LESZEK RUM ABC PSZCZELARZA PRACE...

LESZEK RUM

ABC PSZCZELARZAPRACE PSZCZELARZA

W CIĄGU ROKU

PORADY PRAKTYCZNE

P o z n a ń 1 9 8 5 r.

InstytutMiodu.pl

S P I S T R E Ś C I Wstęp........................................................... Rok pasieczny... ............................................... Zasady obchodzenia się z pszczołami ........................... Podczas pracy w pasiece należy : ............................... Postępowanie po użądleniu ..................................... Ratowanie pożądlonych .......................................... Jak pracować z pszczołami .................................... Rok pszczelarza : ............................................

Późne lato - Przejawy życia pszczół ......................... - Przejawy życia pszczół ......................... - Wymiana i dodawanie matek ...................... - Wymiana matek .................................. - Brak czerwiu ................................... - Robienie odkładów .............................. - Późne miodobranie .............................. - Przygotowanie zapasów na zimę .................. - Usuwanie miodni ................................ - Przeglądy ...................................... - Wstępne ułożenia gniazda na zimę ............... - Karmienie na czerw .............................

- Ułożenie gniazda na zimę .......................

Jesień - Prace pszczelarza .............................. - Przejawy życia pszczół .........................

Zima - Prace pszczelarza w zimie ...................... - Ocena zimowania ................................

- Sprawdzanie stanu zdrowotnego ..................

Przedwiośnie - Prace pszczelarza .............................. - Przejawy życia pszczół .........................

- Zaranie wiosny ................................. - Prace pszczelarza .............................. - Przejawy życia pszczół ......................... - Pierwszy oblot wiosenny ........................ - Pierwszy przegląd wiosenny ..................... - Odgradzanie .................................... - Łączenie rodzin ................................ - Poddawanie matki ............................... - Uzupełnianie zapasów ........................... - Poidło ......................................... - Drutowanie ramek i wtapianie węzy .........

InstytutMiodu.pl

Wiosna - .................................................. - Prace pszczelarza ................................ - Przejawy życia pszczół ........................... - Przygotowanie pszczół do pożytku ................ - Poszerzanie ..................................... - Zasilanie rodzin ................................ - Wyrównywanie siły ............................... - Wędrówki ........................................ - Produkcja wosku .................................

- Ramka pracy ..................................... -

Wczesne lato- Prace pszczelarza ................................ - Przejawy życia pszczół ........................... - Hodowla matek na własne potrzeby ................. - Rójka ............................................ - Uruchamianie miodni .............................. - Ramka pracy po uruchomieniu miodni ............... - Postępowanie z rodzinami wyrojonymi .............. - Osadzanie rojów ..................................

Lato - Prace pszczelarza ................................ - Przejawy życia pszczół ........................... - Letnie miodobranie ............................... - Sposoby miodobrania .............................. - Jakie plastry z miodem odbieramy ? ............... - Postępowanie z odwirowanym miodem ................ - Przechowywanie miodu .............................

Dokumentacja pasieczna .........................................

InstytutMiodu.pl

W S T Ę POpracowanie niniejsze przeznaczone jest dla tych wszystkich, którzy pragną zająć siępszczelarzeniem dla własnej przyjemności i dla zbierania miodu na własne potrzeby.Autor starał się przedstawić całoroczne czynności pszczelarza - stąd tytuł opracowania.Dla zobrazowania przejawów życia pszczół podano również krótką informację o roku pasiecznym,różniącym się nieco w czasie w stosunku do roku pszczelarza.

R O K P A S I E C Z N Y

Okres I. Rozpoczyna się 1-go sierpnia i trwa około 45 dni. W okresie tym matki powinnyintensywnie czerwić, aby pszczoły mogły wychować jak najwięcej młodych, zdolnych do zimowlipszczół. W okresie tym podajemy syrop 1:1 lub ciasto cukrowo - miodowe [75 % cukru pudru + 25% miodu]. Zadbać należy również o dostateczną ilość pyłku. Podkarmianie pobudzające trwa 15dni bez jednego dnia przerwy. Po ustaniu podkarmiania na czerw - 3 dni przerwy i układamygniazdo na zimę. Koniec sierpnia - początek września ostatni przegląd i uzupełnienie pokarmu nazimę. Syrop na zimę podajemy dużymi dawkami, po ok. 3 litry. 15 września koniec wszelkich pracw pasiece.

Okres II. Okres ten trwa około 200 dni i stanowi spokój zimowy - czynny odpoczynek. Życierodziny pszczelej przebiega w zwartym kłębie. Początkiem tego okresu jest ostatni oblot jesienny azakończeniem pierwszy oblot wiosenny.

Okres III. Okres ten trwa 45 dni, od ukazania się pierwszego wziątku pyłkowego do zakwitaniarzepaku. Stanowi on dynamiczny rozwój wiosenny i intensywny wzrost rodziny pszczelej. Odbywasię wymiana starej ubiegłorocznej pszczoły na młodą. Po pierwszym wziątku pyłkowym obowiązuje pośpiech w przygotowaniu gniazda do jaknajlepszych warunków rozwoju a przede wszystkim ciepło w gnieździe. Żaden dzień nie może byćzaniedbany. Na pasieczysku uruchomić poidło. W pasiekach występują pierwsze zatruciaspowodowane nawozami sztucznymi. Przestrzegać terminów przeglądów, podawania węzy iposzerzania gniazd.

Okres IV. Trwa około 60 dni i zaczyna się odbiorem miodu z rzepaku a przy braku tego pożytku -ukazaniu się miseczek matecznikowych. Jest okresem dojrzałości biologicznej rodziny pszczelej,występuje akumulacja młodej pszczoły i szczyt rozwoju rodziny. Naturalna gospodarka pszczół torójka lub obfite zbiory. Pszczelarz gospodaruje tym, co wychował pod koniec lata tzn. w I okresie iw czasie wiosny w III okresie. Jest to najbardziej pracowity okres. Następuje tu odbudowa gniazdado początku następnego wziątku, tworzenie odkładów po drugim wziątku, zapobieganie rójce,walka z anatomicznymi trutówkami, przeglądy przed nowymi pożytkami, terminowe wędrówki,

InstytutMiodu.pl

wychów matek do odkładów i na lipcową wymianę starych matek, wirowanie miodu, poławianiepyłku, produkcja mleczka, propolisu i wosku.

Okres V. Trwa około 15 dni i objawia się wyraźnym ograniczeniem czerwienia oraz wyciszaniemaktywnej pracy pszczół. W przypadku pojawienia się nowego wziątku ze spadzi lub wrzosu -pszczoły zbierają nektar lecz równocześnie przygotowują się do zimy. Należy zatem przygotowaćtak gniazdo, aby matka mogła je zaczerwić dla wychowania " zimowej " pszczoły. W tym okresienależy szczególnie dokładnie przeglądać gniazda bowiem teraz bardzo łatwo ujawnić objawyzgnilca i kiślicy.Prace w pasiece to przede wszystkim przestrzeganie terminów. Rok pasieczny trwa wprawdzie 365dni, lecz lato pasieczne tylko 165 dni.

ZASADY OBCHODZENIA SIĘ Z PSZCZOŁAMI

Na każdą ingerencję z zewnątrz pszczoły reagują szybko. Pierwsze mobilizują się wartowniczkipilnujące wylotka.Atakujące pszczoły wydzielają substancję alarmową w postaci octanu izoamylu, którego zapachmobilizuje dalsze pszczoły do obrony ula.Agresywność pszczół może mieć różne nasilenie w zależności od wielu czynników. Przyczynamiwiększej niż zwykle agresywności pszczół mogą być:

1. zła pogoda - w tym również silny wiatr lub nadchodząca burza,2. brak pokarmu w ulu,3. dużo starych pszczół w ulu - dlatego zwykle w drugiej połowie lata i jesienią pszczołyskłonniejsze są do żądlenia podobnie, jak w okresie bezpożytkowym,4. ciągłe niepokojenie rodzin pszczelich przez człowieka, zwierzęta domowe albo pszczołyrabujące,5. nieumiejętna praca pszczelarza,

Pszczoły najczęściej atakują ludzi i zwierzęta szybko się poruszające i wykonujące gwałtowneruchy. Dlatego opędzanie się od pszczół, drażni je jeszcze bardziej. Pszczoły bywają podrażnionerównież przez:

1. zapach potu,2. zapach farb i lakierów,3. zapach środków owadobójczych,4. zapach czosnku,5. zapach perfum szczególnie o zapachach nie spotykanych w przyrodzie,6. drażni je również włochata, szorstka tkanina oraz odkryte włosy.

Przystępując do pracy w pasiece pszczelarz powinien mieć na sobie odzież ochronną - najlepiej zgładkiej, lnianej lub bawełnianej tkaniny w kolorze zielonym [najodpowiedniejszy jest zielonylniany kombinezon wpuszczany w buty z cholewami] oraz kapelusz z siatką osłaniającą szczelniegłowę.Od wieków do uśmierzania agresywności pszczół służy dym. Lecz dym musi być zimny. Powpuszczeniu, przez wylotek, do ula nieco dymu strażniczki wycofują się, a około 50 % robotnicnapełnia swe wola pokarmem. Jednak napełnienie wola pokarmem nie wstrzymuje pszczół odżądlenia i nie zmniejsza ich agresywności. Zatem rozpalony podkurzacz powinien być zawsze podręką w czasie pracy w pasiece.

InstytutMiodu.pl

Przed otwarciem gniazda należy wpuścić kilka kłębów dymu przez wylotek i zaczekać 2-3 minuty.Dopiero po tym czasie otwieramy gniazdo. W trakcie przeglądu gniazda należy od czasu do czasupuszczać parę kłębów dymu na szykujące się do lotu pszczoły. Nie należy jednak dymić bezuzasadnionej potrzeby, a już nie dopuszczalne jest nadmierne dymienie. Trzeba wiedzieć, żedymienie jest daremne, gdy rodzina głoduje. Gdy brak zapasów w gnieździe, dym możepowodować jeszcze większą agresywność pszczół. Drażniąco na pszczoły działa również dymgorący z iskrami i popiołem. Aby uniknąć tego typu przypadków należy kurzywo w podkurzaczustale uzupełniać. Jeśli pszczoły są bardzo agresywne, można dodać do kurzywa nieco wosku.Można też i to z dobrym skutkiem, używać rozpylacza z jakimś olejkiem zapachowym. Najlepiejmigdałowym [aldehyd benzoesowy] lub melisowym. Z braku olejków zapachowych możemystosować esencje herbaciane z melisy, mięty, lipy lub tymianku.

P O D C Z A S P R A C Y W P A S I E C E N A L E Ż Y :

1. pracować spokojnie bez gwałtownych ruchów,2. unikać gniecenia pszczół, gdyż ginące pszczoły wydzielają substancję alarmową a to wywołujeznaczną agresywność pozostałych pszczół,3. unikać stukania, uderzania i wstrząsania ulem,4. nie należy stawać przed wylotkiem ula i na linii lotu pszczół.Najlepiej pracować w pasiece podczas dobrej pogody, dobrych warunków pożytkowych i silnegolotu pszczół. Jeśli pora jest bezpożytkowa należy pracować pod wieczór. Jeżeli natomiast w pasiecekręcą się pszczoły rabujące, należy jak najmniej używać dymu, gdyż zmniejsza on obronnośćpszczół rabowanych zarówno wobec człowieka , jak i wobec pszczół rabujących.

P O S T Ę P O W A N I E P O U Ż Ą D L E N I U

Każdy pszczelarz jest narażony na użądlenie, które jest dość nieprzyjemne a niekiedy bardzobolesne. Głowę i twarz chronimy kapeluszem i siatką a na ręce możemy nałożyć rękawice. Pracaw rękawicach jest bardzo niewygodna. Jednak o ochronie osobistej należy pamiętać, gdyż znacznyodsetek ludzi jest bardzo uczulonych na jad pszczeli. Po użądleniu nawet przez jedną pszczołęmogą wystąpić bardzo przykre objawy. Najczęściej występuje zaczerwienienie w miejscuużądlenia. Wystąpić mogą też takie zaburzenia, jak: spadek ciśnienia tętniczego krwi, świąd ciała,nadmierne zaczerwienienie całej skóry, obrzęk warg i okolicy oczu, pieczenie spojówek a nawetprzytępienie słuchu, mdłości, wymioty a w skrajnych przypadkach - omdlenie. Są to objawyogólnej reakcji organizmu.

R A T O W A N I E P O Ż Ą D L O N Y C H

1. Żądło należy jak najszybciej usunąć ze skóry, zeskrobując je nożem, dłutem pasiecznym lubpaznokciem prowadzonym od miejsca wbicia żądła w skórę ku aparatowi żądłowemu. Nienależy chwytać żądła palcami, gdyż w ten sposób wyciska się jad z woreczka jadowego doranki.

2. Celem złagodzenia bólu należy stosować: smarowanie patoką, okłady z wody z dodatkiemoctu, okłady z octanu glinu lub okłady z lodu. Najskuteczniejszym środkiem jest świeżymiód [patoka], którym po usunięciu żądła posmarować bolące miejsce - ból mija prawienatychmiast.

3. W razie wystąpienia objawów reakcji ogólnej, osoba użądlona powinna przyjąć kroplenasercowe [Cardiol, Cardiamid] i koniecznie udać się do lekarza lub wezwać go na miejsce,

InstytutMiodu.pl

jeśli występują cięższe zaburzenia. W cięższych przypadkach lekarz powinien podaćpodskórnie zastrzyk z Adrenaliny.

Pszczelarze o zwiększonej wrażliwości [idiosynkrazji] na jad pszczeli powinni na kilka minut przedprzystąpieniem do pracy w pasiece przyjąć tabletkę lub drażetkę jednego z następującychśrodków: Antistin, Allergan, Allergan B, Allergan P, ACTH,Themozolinum. Przyjmowanieśrodków antyhistaminowych może mieć miejsce tylko w porozumieniu z lekarzem. Dodać należy,że większość pszczelarzy po kilku latach pracy z pszczołami nabiera trwałej odporności na jadpszczeli.Zdarza się również, że część pszczelarzy po paru latach, czasem po kilkunastu a nawetkilkudziesięciu, nabiera zwiększonej wrażliwości na jad pszczeli. Największe przykrości spotykająludzi nie mających stałego kontaktu z pszczołami i nie zdających sobie sprawy ze swejidiosynkrazji, objawiającej się zazwyczaj po drugim użądleniu.Pamiętać również trzeba o postępowaniu przy silnym, czasem kilkusetkrotnym pożądleniu, gdyzbyt długo trwałoby usuwanie pojedynczych żądeł. W takim wypadku należy użyć mydła, najlepiejszarego gdyż pieni się nawet w zimnej wodzie. Miejsca, na których znajdują się żądła, zwilżamywodą i nacieramy mydłem wytwarzając możliwie dużą ilość piany. Piana mydlana neutralizujehistaminę, która jest główną przyczyną bólu a równocześnie zmywamy ze skóry zapach jadu,chroniąc się tym samym przed dalszymi użądleniami. Piana mydlana, będąc roztworem ługu[zasadowym] rozkłada jad pszczeli, [który jest kwasem], na obojętne sole.

J A K P R A C O W A Ć Z P S Z C Z O Ł A M I ?

Praca z pszczołami podlega pewnym prawidłom, których należy bezwzględnie przestrzegać abyniepotrzebnie nie drażnić pszczół i nie być narażonym na przykre użądlenia. Jednym zpodstawowych prawideł jest zachowanie czystości osobistej w czasie pracy z pszczołami. Najlepiejmieć pod ręką naczynie z wodą, w której obmywamy ręce i narzędzia w czasie pracy. Praktyczniewygląda to tak: przed przeglądem pierwszego ula, płuczemy ręce i narzędzia w wodzie, po czymprzystępujemy do przeglądu.Po przeglądzie pierwszego gniazda i jego zamknięciu, myjemy ręce i narzędzia w wodzie i dopieroprzystępujemy do przeglądu następnego gniazda. Przeglądając pasiekę, szczególnie gdy jest ciepło,pocimy się, należy więc również obmyć twarz z potu, aby niepotrzebnie nie drażnić pszczół jegozapachem.Drugim prawidłem jest, aby przed przystąpieniem do przeglądu obserwować przez chwilę pracępszczół i zapamiętać, których praca różni się od innych. Te rodziny należy przede wszystkimsprawdzić. Trzecim prawidłem jest, aby przed przystąpieniem do pracy zastanowić się dobrzeczego chcemy się dowiedzieć o stanie naszej pasieki i do tego celu przygotować potrzebnenarzędzia, materiały i sprzęt. Wszystkie potrzebne przybory i materiały nosić najlepiej wpodręcznym stołku pasiecznym a jeszcze lepiej wozić na taczkach pasiecznych.

Do podstawowych narzędzi stale potrzebnych przy pracy w pasiece, należą: dłuto Rhota, zmiotka[lub pióro], podkurzacz, rozpylacz; następnie drobny sprzęt, taki jak: fajka do chwytania matek,klateczki do przetrzymywania matek, beleczki powałkowe, kraty odgrodowe itp. W osobnej transportówce - rojnicy, przygotowujemy zapasowe ramki z suszem - wczesną wiosnąlub z węzą - w okresie późniejszym.Ważną sprawą jest posiadanie odpowiedniego kurzywa do podkurzacza. Dobre kurzywo powinnosię tlić nawet przy małym przeplywie powietrza. Najlepsze jest próchno miękkich drzew liściastych[wierzba, topola, lipa], oraz torf sfagnowy,

InstytutMiodu.pl

R O K P S Z C Z E L A R Z A

Tak jak rok pasieczny dzielimy na 5 okresów, tak rok pszczelarza podzieli się na 7 okresów, amianowicie: 1. późne lato2. jesień3. zima4. przedwiośnie5. wiosna6. wczesne lato7. latoW każdym z wymienionych okresów przypadają do wykonania odpowiednie prace pszczelarza, jakrównież występują wyraźne objawy życia pszczół.

PÓŹNE LATO

Okres ten rozpoczyna się żytnimi żniwami i jest jednym z najbardziej pracowitych okresów. Jest torównież czas kwitnienia lipy, śnieguliczki, prawoślazu, słonecznika, koniczyny białej, a w lasachkwitnie trojeść amerykańska, jeżyna, kończy kwitnienie malina. Pod koniec tego okresu dojrzewająkasztany i w pełni zakwita wrzos.

P R A C E P S Z C Z E L A R Z APrace pszczelarza przypadające na ten okres to: zdejmowanie miodni [jeżeli nie ma pożytkówjesiennych], robienie odkładów i poddawanie [wymiana] matek, tworzenie zsypańców,przygotowywanie do zimowli zapasowych matek, wyrównywanie siły rodzin, podkarmianiepobudzające na czerw, zapobieganie rabunkom, ostatni przegląd, ułożenie gniazd na zimę,uzupełnianie zapasów na zimę.

P R Z E J A W Y Ż Y C I A P S Z C Z Ó ŁObserwujemy wyraźny spadek aktywności pszczół. Słabsze są loty za pożytkiem. Pszczoły za tointensywniej zbierają pyłek. Następuje wypędzanie trutni, obserwujemy obloty oczyszczającemłodych pszczół. Występują rabunki szczególnie wśród pszczół rasy kaukaskiej i ich mieszańców.Obserwujemy znaczne osłabienie czerwienia matek, a u niektórych [Carnika] zupełny zanik.Pszczoły przenoszą zasoby do zimowego gniazda. Występuje gwałtowny spadek pszczół lotnych.

W Y M I A N A I D O D A W A N I E M A T E K

InstytutMiodu.pl

Przy wymianie i dodawaniu matek musimy znać przede wszystkim siłę rodziny i jej skłonność doprzyjęcia nowej matki. Według tego postępujemy. Latem i wczesną jesienią wymiana i dodawaniematek jest trudne i wymaga specjalnej opieki . Jest znacznie trudniejsze niż wiosną i wczesnymlatem.

W Y M I A N A M A T E KW rodzinach, w których matkę starą lub wadliwą zamieniamy na młodą - mówimy o w y m i a n i e.Gdy poddajemy matkę do rodziny osieroconej lub bezmatecznej - zachodzi d o d a w a n i e.Rodzinę pszczelą posiadającą czerw w różnym wieku, w tym również jajeczka lub larwy 1 - 2dniowe, ale pozbawioną matki nazywamy b e z m a t k i e m.Rodzinę pozbawioną matki i nie posiadającą czerwiu nazywamy r o j e m o s i e r o c o n y m.

W rodzinach posiadających starą lub wadliwą matkę wymiany dokonujemy dwoma sposobami:

1. przy dodawaniu nadstawek przewieszamy 2 - 3 plastry z otwartym czerwiem i matką domiodni. Miodnię oddzielamy od gniazda siatką [kratą] aby matka nie mogła przejść dogniazda [rodni]. Po zakryciu czerwiu w gnieździe zabieramy starą matkę a plastryzaczerwione z miodni przekładamy do gniazda równocześnie podając młodą zapłodnionąmatkę w klateczce. Klateczkę z wymienianą matką podajemy na plaster z wygryzającymisię pszczołami. Po podaniu młodej matki musimy przez około tydzień pozostawić rodzinęw spokoju. W tym czasie nie wolno zaglądać do gniazda.

2. zanim jeszcze podamy miodnię, możemy starą matkę izolować w klateczce zrównoczesnym poddawaniem młodej, tak aby pozostawała w gnieździe, ale nie mogłaczerwić. Dobrze zamkniętą klateczkę z młodą matką umieszczamy w ostatniej uliczceobsiadanej przez pszczoły tuż za plastrem z krytym czerwiem. Po dojrzeniu i zasklepieniuwszystkiego czerwiu, wymieniamy starą matkę na młodą, którą zamykamy w tej samejklateczce, lecz tym razem zalepiając otwór ciastem cukrowo – miodowym. Po wymianiematki pozostawiamy rodzinę pszczelą przez kilka dni w spokoju a następnie sprawdzamyprzyjęcie młodej matki.

Zasadą jest, że wymiana matki tak jednym, jak i drugim sposobem może nastąpić dopiero pozasklepieniu wszystkiego czerwiu. Należy jeszcze przed podaniem młodej matki, sprawdzić czygdzieś nie ma matecznika.Znalezione mateczniki należy usunąć i dopiero wtedy podać młodą matkę.Pamiętajmy, że dziesiątego dnia pszczoły zasklepiają czerw.Rodzinom osieroconym lub bezmatecznym możemy podawać matki sposobami jak niżej:

1. Rodzinom bezmatecznym podajemy matki zapłodnione z pewnym opóźnieniem, to znaczy pozasklepieniu wszystkiego czerwiu i zerwaniu wszystkich "dzikich" mateczników. Następniepostępujemy jak przy wymianie matek.2. W rodzinach osieroconych, które nie mają możności wychowania matki z własnego czerwiu,podajemy młodą matkę zapłodnioną lub nie zapłodnioną - przy pomocy zsypańca utworzonego zrodziny, do której podajemy matkę.3. Zdarza się, że musimy podać matkę do rodziny bezmatecznej albo osieroconej, w której jużczerwią trutówki. W takim przypadku podajemy matkę w odkładzie wykonanym w czerwcu lublipcu [matkę młodą i czerwiącą], następującym sposobem: rodzinę bezmateczną przekładamy do

InstytutMiodu.pl

rojnicy a na jej miejsce do ula wkładamy odkład, to znaczy wszystkie plastry zaczerwione i zzapasami, obsiadane przez pszczoły. Po upływie doby otwieramy wylotek rojnicy. Wszystkie lotnepszczoły odlecą na poprzednie miejsce gromadząc się na zamkniętym wylotku podstawionego ula.Plastry z rojnicy, z których odleciały wszystkie lotne pszczoły, przenosimy do ula, układając je zaodkładem. Jeżeli jest w nich czerw, to plastry z czerwiem dodajemy do plastrów z czerwiemodkładu. Po ułożeniu gniazda otwieramy wylotek ula.

B R A K C Z E R W I U

Stwierdzamy przy przeglądzie, że w gnieździe brak czerwiu. Może to wskazywać na brak matki lubteż na cichą wymianę. W drugim przypadku młoda matka może jeszcze nie czerwić. Może być itak, że matka uległa uszkodzeniu lub zestarzała się i przestała czerwić. W takim przypadkudokładnie przeglądamy całe gniazdo, aby sprawdzić czy matka jest lub też jaka ona jest. Częstomimo dokładnego przeszukiwania, nie możemy matki znaleźć, tym bardziej jeśli matka jest nieoznakowana. Najprościej jest zorientować się czy jest matka, kiedy podajemy ramkę z otwartymmłodym czerwiem. Jeśli brak matki to po trzech dniach znajdziemy mateczniki.Zabieramy plaster i po zerwaniu mateczników [ a raczej ich zaczątków ] oddajemy go rodzinie, zktórej był zabrany. Jeśli natomiast pszczoły nie odciągają mateczników to znak, że matka jest imusimy ją koniecznie znaleźć.Młodą matkę podajemy jednym z poprzednio wymienionych sposobów. Jeżeli na kontrolowanym plastrze nie ma mateczników, to znak, że matka jest i nie należy podawaćmłodej matki gdyż pszczoły jej nie przyjmą i zetną.Musimy poczekać 8 - 10 dni i jeśli jest w ulu młoda matka to w tym czasie zacznie czerwić.Dodatkową wskazówką, że w rodzinie jest młoda matka jeszcze nie zapłodniona, jest obecność wgnieździe trutni. Gdy jednak w gnieździe jest matka stara lub wadliwa, to nie ma innej rady, jakdokładnie przejrzeć całe gniazdo a najlepiej zmieść pszczoły do rojnicy i odnieść od ula na jakieś50 m. Po otwarciu rojnicy lotne pszczoły odlecą i łatwiej będzie starą matkę odnaleźć.

R O B I E N I E O D K Ł A D Ó W

Późne lato, po zakończeniu głównego pożytku, jest dobrym okresem na robienie odkładów. Jednakz uwagi na dość późną porę, odkłady muszą być silne. Przy robieniu odkładów obowiązuje zasada,że odkład musi być na tyle silny aby mógł dojść do siły przed zazimowaniem. W tym celu zrodziny silnej rozrajanej bierzemy 2 -3 ramki czerwiu, dodając 2 ramki osłonowe z pierzgą ipokarmem. Do pustych komórek w ramkach osłonowych nalewamy nieco wody. Jeśli do odkładówpodajemy matki unasienione to między ramkami z czerwiem powinna być choć jedna z młodymczerwiem i jajeczkami, natomiast gdy musimy podać matkę nieunasienioną to wszystek czerwpowinien być zakryty a jedna ramka musi być z czerwiem wygryzającym się.Jeżeli nie mamy zapasowych młodych matek, to robimy odkłady szybkościowe bez wyszukiwaniastarej matki, pamiętając jednak o tym aby zarówno w gnieździe, jak i odkładzie znalazł się choćjeden plaster z jajeczkami. Matki otrzymane w ten sposób przetrzymujemy do czasu uzyskaniamatek kwalifikowanych.

P Ó Ź N E M I O D O B R A N I E

W rejonach gdzie występują pożytki z gryki i wrzosu, należy pszczołom zapewnić dużo miejsca nagromadzenie nektaru. Miodobranie miodu gryczanego i wrzosowego należy przeprowadzićmożliwie wcześnie gdy jeszcze trwają minimalne wziątki, gdyż po całkowitym zakończeniu

InstytutMiodu.pl

pożytku w przypadku gryki dochodzi do rabunków przy wirowaniu. Natomiast miód wrzosowy,który ma konsystencję galaretowatą, po jego zasklepieniu nie da się odwirować.

P R Z Y G O T O W A N I E Z A P A S Ó W N A Z I M Ę

W rejonach gdzie główny pożytek kończy się w czerwcu-lipcu i później występuje okresbezpożytkowy, lipiec jest miesiącem przygotowania zimowego pokarmu. W rodzinach mamybardzo dużo starych pszczół robotnic, które należy wykorzystać do inwertowania syropu. W tymcelu dodajemy do gniazd woszczyznę, na której będą rodziny zimowały.Przygotowujemy duże 3 - 4 litrowe podkarmiaczki i podajemy syrop o stężeniu 5:3 albo 8:5. Wpierwszym przypadku mamy w 1 litrze syropu 0,8 kg cukru a w drugim 1,0 kg. Takie stężenieułatwia nam obliczanie ilości podanego cukru. Zawsze obliczamy ilość podanego cukru a niesyropu.Syrop podajemy co drugi dzień w dawkach 2 - 3 litrowych. Plastry z poszytym pokarmem należy odbierać i przechowywać w chłodnym pomieszczeniu.Równocześnie z produkcją zimowego pokarmu, ograniczamy matkę na 5 plastrach w środkugniazda w stojakach a w leżakach przy zapasowym wylotku. Pszczoły z konieczności, mając stałydopływ wziątku w postaci syropu, złożą zapasy nad lub za kratą odgrodową. W typowychstojakach, do składania zimowego pokarmu, możemy wykorzystać nadstawki normalno - ramkowe.

U S U W A N I E M I O D N I

Późne lato jest okresem usuwania miodni o ile nie występują pożytki jesienne.W stojakach po prostu zdejmujemy korpusy czy nadstawki a w leżakach wyjmujemy kratyodgrodowe dając w to miejsce ścieśniacze. Usuwanie miodni, szczególnie w silnych rodzinach,bywa nieraz uciążliwe, dlatego należy się do tej czynności odpowiednio przygotować. Najlepiej nadzień lub dwa przed zdejmowaniem nadstawek włożyć pomiędzy korpusy przegonkęPottera, a w razie jej braku, zamknąć na głucho korpus gniazdowy, otwierając zapasowy wylotek wmiodni. Jeżeli nie mamy ani przegonki, ani zapasowych wylotków, czeka nas żmudna pracausuwania pszczół z plastrów nadstawkowych. Pomocnym w tej pracy jest a l d e c h y d b e n z oe s o w y czyli popularny olejek migdałowy używany do wypieku ciast.W nadstawkach półramkowych praca jest ułatwiona, gdyż pszczoły całe ramki opuszczą, natomiastw korpusach o ramce normalnej, pszczoły zejdą tylko do połowy. Przy użyciu aldechyduwykonujemy następujące czynności: lnianą lub bawełnianą ścierkę, równą powierzchni korpusumiodni, nasycamy aldechydem i kładziemy na otwartą miodnię. Po kilku minutach pszczoły zejdądo gniazda. Jeśli ramka jest wysoka musimy użyć spryskiwacza, delikatnie spryskując ramki.Możemy również usuwać pszczoły przy pomocy dymu i zmiotki. W tym celu przygotowujemypodkurzacz z dodatkiem liści tytoniowych, aby otrzymać dużo zimnego dymu. Ramki z pszczołamiwyjmujemy i stawiamy jednym końcem na krawędzi miodni, lekko odymiamy pszczoły,równocześnie stukając delikatnie zmiotką w górną beleczkę ramki.Oczyszczone z pszczół ramki wstawiamy do transportówki. Pamiętajmy o tym że nie wolnostrząsać pszczół do gniazda uderzając w górną beleczkę. Zdjęte nadstawki czy korpusy, ustawiamyna siatkowej dennicy i możemy w nich przechowywać do wiosny puste plastry.

P R Z E G L Ą D Y

Wszystkich przeglądów, zarówno miodni jak i gniazd, dokonujemy w tym okresie w godzinachpopołudniowych kiedy zmniejsza się aktywność pszczół.

InstytutMiodu.pl

Przy przeglądach musimy pracować bardzo ostrożnie i bardzo szybko. Przed przystąpieniem dopracy musimy wiedzieć dokładnie co mamy zrobić, aby niepotrzebnie nie otwierać gniazd. Niewolno również pozostawiać na pasieczysku plastrów z miodem, plastrów z pierzgą czy pustychusuwanych jako nadmiar. To samo dotyczy innych części oraz sprzętu.

W S T Ę P N E U Ł O Ż E N I E G N I A Z D N A Z I M Ę

Koniec lipca to zakończenie roku pasiecznego i czas na wstępne ułożenie gniazd na zimę. W tymczasie dokonujemy dokładnego przeglądu rozbierając całe gniazdo i usuwając z niego niewłaściweplastry. W to miejsce dajemy tylko plastry równo odbudowane 2 - 3 razy zaczerwione. Plastrywycofane, w których jest czerw, dajemy za kratę a po wygryzieniu się pszczół usuwamy z ula. Przywstępnym ułożeniu gniazd przyjmujemy, że będziemy zimowali na 9 ramkach. W tym celu dajemydwie ramki osłonowe z pierzgą, a w środek 7 ramek nadających się do zaczerwienia. Gniazdaocieplamy, bo noce są już zimne. Na skraju gniazda przy ścieśniaczu dajemy małą podkarmiaczkędo syropu o pojemności 0,3 litra. Za ścieśniaczem umieszczamy usunięte ramki z miodem [jeżelinie będziemy ich wirować]. Pszczoły w krótkim czasie przeniosą miód do gniazda.

01 sierpnia - początek nowego roku pasiecznego.

K A R M I E N I E N A C Z E R W

Karmienie na czerw rozpoczynamy 01 sierpnia, dając co wieczór 0,25 litra rzadkiego syropu 1:1lub 1;1,5. Karmienie prowadzimy do 20 sierpnia, po czym pszczoły pozostawiamy w spokoju na3-4 dni. W tym czasie pszczoły syrop odparowują i wstępnie ułożą zapasy na zimę w gnieździe.Jeżeli mamy pasiekę oddaloną od miejsca zamieszkania i nie możemy w niej być codziennie,wówczas podajemy ciasto cukrowo- miodowe w małych dawkach co 2-3 dni. W sumie należypodać 2 kg ciasta. Ciasto podajemy w podkarmiaczkach ramkowych lub też owinięte w gazę ipołożone na powałce.

U Ł O Ż E N I E G N I A Z D A N A Z I M Ę

Utrzymanie silnych rodzin, które są w stanie wykorzystać wczesne pożytki wiosenne, jest głównymzadaniem pszczelarzy. Ważne jest, aby w rodzinie zimującej było jak najwięcej pszczół, którewygryzły się między 20 sierpnia a 10 września. Pszczoły, które wygryzły się w tym czasieodżywiają się intensywnie miodem i pyłkiem, co prowadzi do wykształcenia u nich ciałkatłuszczowo-białkowego stanowiącego podstawę dobrej zimowli.Mając powyższe na uwadze układamy odpowiednio zimowe gniazdo. Musi się w nim znaleźćdostateczna ilość pokarmu białkowego - pierzgi i dostateczna ilość cukru. Podstawą obliczeniapotrzebnego pokarmu jest ilość ramek z czerwiem, przy czym na jedną ramkę wielkopolskądwustronnie zaczerwioną czerwiem krytym lub otwartym dajemy 1,5 kg cukru.

Przykład: Jeżeli w gnieździe stwierdziliśmy, 2 ramki zaczerwione dwustronnie 3 ramki zaczerwione w połowie też dwustronnie i 2 ramki

w połowie jednostronnie, to wszystko razem sumujemy. W wyniku otrzymamy 4 całe ramki czerwiu obliczeniowego a nie

siedem rzeczywistych. Zatem gniazdo będzie liczyło 4 ramki czerwiu + 2 osłonowe z pierzgą.

InstytutMiodu.pl

Ramki częściowo zaczerwione z czerwiem krytym dajemy na skraj gniazda a po wygryzieniu sięczerwiu - usuwamy do magazynu. Jeżeli w ramkach usuwanych jest pokarm to przechowujemy godo wiosny na podkarmianie pobudzające.Przy zimowym układaniu gniazda, szczególną uwagę należy zwrócić, na jakość plastrówprzeznaczonych do zimowli. Będą to przede wszystkim plastry dobrze odbudowane, bez komórektrutowych, najlepiej 2-3 razy zaczerwione a więc plastry odbudowane na węzie podanej w majulub na początku czerwca. Nie dajemy plastrów starszych, gdyż z nich wygryzają się mniejszepszczoły. Plastry "dziewicze" są za zimne. Pamiętać trzeba również i o tym, aby gniazdo ułożonebyło z plastrów jednego koloru.Jeżeli nie mamy przygotowanego wcześniej pokarmu, to początek sierpnia jestnajodpowiedniejszym okresem do rozpoczęcia zimowegp podkarmiania.Przystępując do podkarmiania - zwężamy [ale nie zniżamy] wylotki na 2 cm a następnienapełniamy podkarmiaczki syropem. Jeżeli karmiliśmy pszczoły na czerw od początku sierpnia iwszystkie rodziny otrzymały syrop, to przy uzupełnianiu pokarmu dużymi dawkami, wylotkówzmniejszać nie trzeba.Gdy zimujemy rodziny, np. na 6 ramkach czerwiu w ulach wielkopolskich to podajemy 9,0 kgcukru, czyli 11,5 litra syropu 5:3 względnie 9,0 litrów syropu w stosunku 8:5. Syrop należypodawać ciepły o temp. 22-25 ° C.Silnym rodzinom dajemy po 3 litry co drugi dzień, a słabym po 1 litrze codziennie z przerwąjednodniową po czterech dniach.Zakończyć wszystkie prace w pasiece.

J E S I E Ń

W pasiece okres ten zaczyna się około 15 września i trwa do końca listopada.Jeszcze gdzieniegdzie kwitną późnojesienne kwiaty dające pszczołom pożytek pyłkowy a więc:słoneczniki, astry nowobelgijskie i nowozelandzkie, nawłoć, lawenda, tymianek, a także drugi razzakwita mięta. Może jeszcze występować spadź.

P R A C E P S Z C Z E L A R Z A

W pogodne dni dokonujemy ostatnich przeglądów uli, ale bez zaglądania do gniazd. Uzupełniamyocieplenie górne i boczne. Usuwamy usterki daszków.Wycinamy zbyt nisko rosnące gałęzie krzewów i drzew tak, aby nie ocierały się o ule. Od stronyprzeważających wiatrów budujemy ażurowe ogrodzenia.Z nastaniem przymrozków likwidujemy poidło. Czyścimy i porządkujemy sprzęt usunięty z uli.

P R Z E J A W Y Ż Y C I A P S Z C Z Ó Ł

Pszczoły wygryzione w początku września dokonują oblotów oczyszczających. W pogodne dnimożemy jeszcze obserwować zbieraczki pyłku i nosicielki wody. Czas na poszerzenie wylotków.Pamiętajmy, że pszczoły nie boją się zimna i wylotki muszą mieć 20 mm wysokości. W chłodnedni i noce, gdy temperatura spada do 10 ° C pszczoły tworzą kłąb. Przy temperaturze 5 ° C kłąbuwiązany jest na stałe i pszczoły zdrowe nie opuszczają już gniazd.

Z I M A

InstytutMiodu.pl

W zimie, trwającej od końca listopada do końca lutego, staramy się przede wszystkim zachowaćspokój na pasieczysku, aby nie prowokować pszczół do rozwiązania zimowego kłębu iwylatywania z ula. Nie zaglądamy do uli.Staramy się również, aby na pasieczysku nie było ptactwa zarówno dzikiego, jak i domowego orazinnych zwierząt, które mogłyby naruszyć spokój zimujących pszczół. Duże szkody wyrządzają wpasiece szczury, myszy i ryjówki. Również gałęzie drzew i krzewów poruszane wiatrem iocierające się o ule, mogą pobudzić pszczoły do rozwiązania kłębu. Pszczelarz usuwający śnieg z wylotków, powinien pracować cicho i spokojnie. Nagromadzony nawylotkach lód, najlepiej usuwać gorącą cegłą.

P R A C E P S Z C Z E L A R Z A W Z I M I E

W okresie zimowli ma pszczelarz dość czasu aby wykonać wszelkie prace, na które brak czasu wokresie pożytkowym. Zimą budujemy nowe ule, zbijamy ramki, czyścimy i naprawiamy zapasoweule i nadstawki oraz inny sprzęt potrzebny w sezonie. Jest również czas na dokładneprzestudiowanie ubiegłorocznych zapisków.

O C E N A Z I M O W A N I A

Jakość zimowli i zdrowotność pszczół, w okresie zimy możemy określić tylko pośrednio, gdyż wtym czasie nie możemy rozbierać gniazda. Stan zdrowia pszczół możemy określić przezsprawdzenie co się znajduje na dennicy.Często również na wylotku znajdujemy martwe robotnice, trutnie, kryształki miodu, drobinywykrystalizowanego cukru. Czasem zauważymy wyciekanie wody. Według tych oznak, możemywnioskować co się dzieje w zimowym kłębie pszczół. Duża ilość martwych pszczół może nam wskazywać na niektóre choroby zakaźne [nosemoza lubchoroba roztoczowa]. Jeśli pszczoły mają nadęte odwłoki a na dennicy lub wylotku znajdują sięślady kału - to znaczy, że pszczoły się zaperzyły zimując na nieodpowiednim pokarmie [miódspadziowy lub sfermentowany cukier].W każdym takim przypadku należy pobrać próbki pszczół i oddać do zbadania. Dennica aszczególnie wylotek nie powinny być zasłane martwymi pszczołami przeto możliwie częstooczyszczamy je. Bywa, że między martwymi robotnicami znajdują się martwe trutnie, co możewskazywać na osierocenie rodziny.Kryształki cukru wskazują na wykrystalizowanie się zasobów. W takim przypadku należy wcieplejszy dzień zastąpić je nowymi zapasami [nieskrystalizowanymi], które odsklepiamy ispryskujemy letnią wodą.Wyciekająca woda świadczy o zbyt dużym gnieździe i przechłodzeniu wnętrza ula.Często, w rodzinach osieroconych, pszczoły wychodzą z kłębu do wylotka i tam giną. Podobną doosierocenia sytuację może wywołać obecność w ulu szkodników, takich jak myszy lub ryjówki.Obecność w ulu tych gryzoni poznajemy również po zapachu wydobywającym się z ula, poułamkach plastrów i po przegryzanych pszczołach.Pszczoły głodujące podkarmiamy przez podanie odsklepionego plastra z pokarmem lub też przezpodanie ciasta cukrowo - miodowego lub cukrowo - drożdżowego. We wczesnym okresiepodajemy ciasto zawinięte w gazę opatrunkową lub podziurkowany papier. Ciasto cukrowo -drożdżowe w postaci placków, układamy na górnych beleczkach i dobrze z góry ocieplamy.Również, gdy temperatura się nieco ustabilizuje, podajemy ciasto w podkarmiaczkachkieszeniowych. Gdy temperatura powietrza oscyluje wokół + 12 °C uzupełniamy zapasy syropemw stężeniu 1:1 o temperaturze 22-25 ° C względnie w dalszym ciągu podajemy plastry z

InstytutMiodu.pl

odsklepionym pokarmem, które przed włożeniem do ula należy skropić ciepłą wodą alboprzetrzymać w pomieszczeniu o temperaturze 20-25 °C.Ule ze spadłymi pszczołami usuwamy z pasieczyska dopiero po oblocie w pogodny lotny dzień.Do niedawna jeszcze, zalecano osłuchiwanie pszczół w czasie zimowli. Nie należy tego czynićgdyż hałas wywołany wsuwaniem wężyka, powoduje ruszanie się kłębu i niepotrzebną stratę ciepłaprzez zimujące pszczoły.

S P R A W D Z E N I E S T A N U Z D R O W O T N E G O

W czasie zimowli najłatwiej jest sprawdzić stan zdrowia zimujących rodzin, szczególnie jeślichodzi o nosemozę, chorobę roztoczową i warrozę. W tym celu przygotowujemy puste pudełka odzapałek - po jednym na każdą zimującą rodzinę z numerem ula i nazwiskiem pszczelarza.Do pudełek wkładamy po co najmniej 30 martwych pszczół [jeszcze lepiej jest dać pszczoły żywe].Próbki pszczół pobieramy przed pierwszym oblotem, gdyż później pszczoły oczyszczą dennice.Pobrane próbki oddajemy do badania.

P R Z E D W I O Ś N I E�

Zaczyna się na przełomie lutego i marca. Okres ten to oczekiwanie na pierwszy oblot i dlategonależy szczególnie obserwować wylotki. Gdy średnie temperatury przekroczą +8 °C należyuruchomić poidło. Zakwitają przebiśniegi, leszczyny i wierzby.


Przedwiośnie to okres, w którym drutujemy ramki, wtapiamy węzę, a także wytapiamy zaległywosk. Analizujemy wykonane prace i zastanawiamy się nad ich usprawnieniem w celu uzyskanialepszych efektów gospodarowania.Do określania produktywności rodzin stosujemy następujące przeliczenia: 10 dcm2 odbudowanej węzy = 0,2 kg miodu 10 dcm2 odbudowanej ramki pracy = 0,4 kg miodu 10 dcm2 odebranego czerwiu = 1,0 kg miodu 1 kg odebranych pszczół = 2,5 kg miodu


Matki zaczynają czerwić, szczególnie rasy Carnika. Na wylotku pojawiają się krople wody.Rozpoczynają się pojedyncze obloty pszczół. Przy podwyższonych temperaturach następuje rozluźnienie zimowego kłębu.W słoneczne dni zbieraczki wylatują po wodę.

Z A R A N I E W I O S N Y

Trwa od 26 marca do 30 kwietnia z pięciodniowym odchyleniem. Zaranie wiosny to budzenie sięwegetacji z zimowego spoczynku. Zakwitają rośliny, których kwiaty rozwijają się przed rozwojemliści, są to: leszczyna, wierzba iwa, osika, wiąz pospolity, białodrzew - czyli topola biała, dereńwłaściwy, cis pospolity, przylaszczka pospolita, podbiał pospolity, zawilec gajowy oraz kaczeniec.

InstytutMiodu.pl


W zaraniu wiosny, z nastaniem cieplejszych dni, przychodzi pora pierwszego wiosennego oblotupszczół. Przed jego dokonaniem pszczelarz powinien poszerzyć wylotki i oczyścić je z martwychpszczół. Jeżeli przed ulami znajduje się jeszcze śnieg to należy go usunąć, a jeszcze lepiej posypaćsłomą, sieczką lub torfem, gdyż białe podłoże oślepia pszczoły, które na śniegu padają na plecy itężeją. Najwyższy czas uruchomić poidło. Po oblocie stawiamy ul na wadze i co osiem dnikontrolujemy.


Wraz z ustępującą zimą pojawiają się pierwsze jajeczka. Początkowo jest to małe koliste skupieniejajeczek złożonych w połowie plastra zbliżonej do wylotka. Później koliste skupienie przybierakształt owalny, w którym znajduje się czerw różnego wieku, od najmłodszego na obwodzie, donajstarszego w środku. Nad czerwiem pszczoły układają wieniec pokarmu.Jeżeli brak pokarmu na plastrach z czerwiem, pszczoły przenoszą go z plastrów skrajnych. W miaręupływu czasu rosną powierzchnie zaczerwionych plastrów. Wygryza się coraz więcej pszczół irównocześnie rodzina staje się coraz liczniejsza i coraz więcej pszczół może karmić młody czerw.Pierwszy pożytek, a szczególnie dopływ świeżego pyłku pobudza matkę do składania corazwiększej ilości jajeczek. Równocześnie wzrasta zapotrzebowanie na wodę. Stopniowo rośnieciepłota w ulu i powoli zbliża się do letniej przez to, że do tej pory pszczoły ogrzewały tylkoniewielką przestrzeń, w której był uwiązany kłąb, a teraz - po rozluźnieniu kłębu - zajmują iogrzewają miejsca dotąd puste. W tym okresie pszczelarz musi zauważyć wszystkienieprawidłowości i w miarę możliwości zaradzić niedostatkom, jak: osierocenie, brak pokarmu,choroba.P I E R W S Z Y O B L O T W I O S E N N Y

Dobrze jest jeśli pszczelarz może być w pasiece i może obserwować pierwszy oblot oraz zwrócićuwagę na następujące objawy:

1. Jeżeli pszczoły gromadnie wylatują z ula i po oczyszczeniu się wracają pośpiesznie z powrotem,jest to znak, że rodzina dobrze przezimowała i jest zdrowa. Takiej rodziny nie musimy przeglądać.2. Jeżeli pszczoły wylatują pojedynczo i słabo latają, znaczy to, że rój osłabł. Przy najbliższympogodnym dniu musimy dokonać przeglądu i stwierdzić przyczynę osłabnięcia.3. Jeśli pszczoły krążą wokół ula, a niektóre wpadają wprost do wylotka lub też mrowią się namostku i po przedniej ścianie ula, może to świadczyć o osieroceniu. Przy najbliższym przeglądzienależy stwierdzić stan rodziny.4. Jeżeli pszczoły nie wylatują i nawet przy stukaniu w ścianę nie odzywają się, tylko na wylotkupojawiają się pszczoły z drżącymi skrzydełkami - znaczy to, że rodzina głoduje i że natychmiasttrzeba podać odsklepiony plaster z pokarmem. Dobrze jest też skropić pszczoły, rzadkim, ciepłymsyropem lub też podać ciasto cukrowo - miodowe w ilości około 0,5 kgRodzina taka musi być pod stałą kontrolą.5. U niektórych rodzin występują pojedyncze przeloty pszczół z oddawaniem kału w powietrzu,znaczy to, że rój nie potrzebuje jeszcze oczyszczenia. Potwierdzeniem tego będzie silne i krótkiehuczenie przy stukaniu w ul. Takich rodzin nie potrzebujemy przeglądać.

Po zebraniu powyższych informacji planujemy szczegółowo prace w pasiece.

InstytutMiodu.pl

P I E R W S Z Y P R Z E G L Ą D W I O S E N N Y

Na podstawie obserwacji pierwszego oblotu ustalamy kolejność przeglądu.Najpierw przeglądamy rodziny "podejrzane", które się nie oblatywały albo oblot byłnieprawidłowy, następnie te, które oblatywały się prawidłowo.Przeglądu dokonujemy szybko i spokojnie, stwierdzając najpierw ilość zapasów. Jeżeli są zapasy wgórnych częściach ramek - to znaczy, że rodzina osłabła z innego powodu. O ile stwierdzimy brakpokarmu, należy zapasy natychmiast uzupełnić. Przeglądu dokonujemy po pierwszym oblocie iwtedy nie musimy obawiać się o zanieczyszczenie gniazda.Dokonywanie przeglądu przed oblotem wzburza pszczoły, które gremialnie oczyszczają się wprostna plastry. Przeglądu dokonujemy w pierwszy bezwietrzny dzień, gdy temperatura w cieniu przekroczy +10°C. Stwierdzamy wówczas siłę rodziny, ilość czerwiu i pokarmu. Siłę rodziny określamy według obsiadanych przez pszczoły plastrów. W tym czasie za silneuważamy te rodziny, które obsiadają 7 ramek, średnie 5-6, a słabe tylko 5. Rodziny obsiadającemniej niż 5 ramek - łączymy. Aby rój mógł się dalej dobrze rozwijać, musi mieć 4-5 kg zapasów.Sprawdzamy zatem, ile jest zapasów w zasklepionych plastrach. Jeśli zapasy są mniejsze,podajemy wg okoliczności albo odsklepiony plaster z zimowego zapasu [jest to najlepszy sposób]albo ciasto cukrowo-miodowe lub cukrowo-drożdżowe.Przy pierwszym przeglądzie stwierdzamy o b e c n o ś ć m a t k i i przy okazji, sposóbczerwienia. Czerw ułożony równomiernie świadczy o zdrowej i wartościowej matce. Ilość czerwiuo tej porze bywa jednak różna.Podczas pierwszego przeglądu łatwo jest znaleźć matkę, szczególnie jeśli jest znakowana. Łatwoteż ją teraz oznakować, co bardzo ułatwi nam późniejsze jej wyszukiwanie. Na nieobecność matkiwskazują, po otwarciu ula, rozlazłe pszczoły i silne wietrzenie. Przy przeglądzie zwracamy równieżuwagę na wilgotność w ulu, który należy wytrzeć do sucha. Leżące na dennicy martwe pszczołyzmiatamy do osobnego pojemnika i później palimy. Usuwamy ramki z zapleśniałym pyłkiem, atakże te nieobsiadane przez pszczoły.Zmniejszenie gniazda po pierwszym przeglądzie, pomaga pszczołom w utrzymaniu odpowiedniejtemperatury w gnieździe.

O D G R A D Z A N I E

Po wiosennym przeglądzie pomagamy niektórym rodzinom przez odgradzanie. Przy odgradzaniuoddzielamy plastry z czerwiem, od dwu lub więcej plastrów z pokarmem, ścieśniaczem niesięgającym dna. W 2/3 wysokości ścieśniacza robimy otwór o ? 2 cm lub 3x1 cm. Za ostatni plaster z zasobamiwstawiamy drugi ścieśniacz, ale lepiej zatwór i całość dobrze ocieplamy. W ulach o zimnejzabudowie, musimy tę część otworu wylotka, która wiedzie do zasobów, zasłonić wkładką tak, abyobce pszczoły nie rabowały zapasów. W miarę wzrostu ilości czerwiu i wygryzanie się młodychpszczół poprawi się gospodarka cieplna. Przy tak ułożonym gnieździe słabe rodziny mają możnośćstałego pobierania pokarmu bez potrzeby wylatywania. Gdy rodzina zwiększy swą siłę, i w miaręwybierania pokarmu, przesuwamy ścieśniacz za następny plaster, aż do jego zupełnego usunięcia.

Ł E C Z E N I E R O D Z I NRodziny, które przez zimę osłabły i nie wskazują na to aby do wystąpienia pożytku doszły do siły,należy połączyć wczesną wiosną z rodzinami silnymi.

InstytutMiodu.pl

W tym okresie jest to sprawa prosta. Silnej rodzinie możemy poddać [połączyć] rodzinę słabą wrazz czerwiem po uprzednim odebraniu matki z rodziny słabej. Również rodzinę osieroconą możemypoddać do rodziny silnej.Postępuje się w takim przypadku następująco: pszczoły obsiadające ramki i ściany ula zmiatamy dorojnicy, a następnie wsypujemy do silnej rodziny.Opróżniony ul, zamykamy i odstawiamy a w wolnej chwili dobrze czyścimy, odnawiamy idezynfekujemy.

P O D D A W A N I E M A T K I

W tym okresie możemy również poddawać matki do rodzin osieroconych metodą zwaną "na ostro"tzn., że poddajemy matkę wprost na plaster między pszczoły. Pszczoły wczesną wiosną, bardzochętnie matkę przyjmą.

U Z U P E Ł N I A N I E Z A P A S Ó W

Najlepszym sposobem uzupełniania zapasów jest podawanie ich w plastrze.Dlatego w czasie jesiennego podkarmiania musimy "wyprodukować" dodatkowe plastry zposzytym syropem, które przechowujemy do wiosny w magazynie o stałej dodatniej, choć niskiej,temperaturze. Jeśli nie mamy zapasowych plastrów to wtedy należy podać syrop cukrowy wstężeniu 1:1 w dawkach po 1 litrze. Tak postępować możemy jedynie z rodzinami silnymi i tylkoprzy niektórych systemach karmienia. Np.: karmienie wiosną z bocznych podkarmiaczek bywaniewskazane. Natomiast podkarmianie z podkarmiaczek powałkowych w pobliżu czy nad plastramiz czerwiem jest korzystne. Syrop podajemy ciepły o temp. ok. + 30 oC. Bardzo dobre wynikiuzyskujemy przy karmieniu ciastem cukrowo-miodowym położonym wprost na beleczkach. Ciastoowijamy w gazę, aby za szybko nie spłynęło. Pamiętać należy, aby przy każdym podawaniu ciastalub syropu, gniazdo dobrze ocieplić.Często na wiosnę stwierdzamy brak pyłku. Wtedy zachodzi konieczność dokarmiania równieżpyłkiem. I w tym przypadku, podobnie jak z dokarmianiem syropem, najlepiej podawać pyłek wplastrach.Możemy również podawać pyłek zakonserwowany, a mianowicie: 1 część pyłku mieszamydokładnie z 3 częściami płynnego miodu i tak przygotowany podajemy na miseczce postawionej nagórnych listewkach ramek, albo smarujemy tą mieszaniną plastry nad czerwiem. W ciągu tygodniapodajemy 5-6 łyżek tej mieszaniny. Jeśli nie mamy pyłku wtedy należy podać mąkę sojową w osobnejpodkarmiaczce postawionej na pasieczysku.Możemy także, dla uzupełnienia białka, podać ciasto cukrowo-drożdżowe. Przygotowujemy jenastępująco: na 1kg cukru pudru dajemy 12-14 dag świeżych drożdży piekarniczych i ugniatamytak długo aż otrzymamy ciasto o konsystencji ciasta chlebowego. Podajemy je zawinięte w gazę wilości 1 kg na rodzinę.

P O I D Ł O

W chłodnym, przedwiosennym okresie, kiedy pszczoły dokonują krótkich przelotów musimy napasieczysku, w pobliżu uli, uruchomić poidło.Pszczoły potrzebują dużo wody dla swoich normalnych czynności życiowych, a szczególnie gdykarmią czerw, korzystając jeszcze z zimowych zapasów.

InstytutMiodu.pl

Aby pszczoły nie latały do przygodnych źródeł wody, budujemy na pasieczysku sprawnehigieniczne poidło, które musi być zawsze napełnione wodą. Ważne jest aby pszczoły pobieraływodę czystą. Zaletą dobrego poidła jest to, że pszczoły się w nim nie topią. Najlepsze są takiepoidła z których pszczoły pobierają wodę od dołu. Poidło musi być czynne cały sezon, gdyżchwilowa przerwa może spowodować, że pszczoły poszukają sobie innego źródła wody.

D R U T O W A N I E R A M E K I W T A P I A N I E W Ę Z Y

Przedwiośnie jest okresem, w którym należy przygotować ramki i wtapiać węzę. Na jedną rodzinęmusimy przygotować co najmniej 10 ramek wielkopolskich z węzą do odbudowy. Aby węzawłożona w ramkę nie krzywiła się i plastry były mocne, należy ramki odpowiednio drutować. Wtym celu nawiercamy po cztery otwory w górnej i dolnej beleczce ramki. Przez otworyprzeciągamy drut i naciągamy go tylko tyle, aby nie wyginać beleczek. Końce drutu przybijamymałymi gwoździkami do dolnej beleczki.Węzę do drutów możemy przymocować na zimno lub na gorąco. Na zimno przymocowujemyzębatym radełkiem, a na gorąco przy użyciu transformatora o napięciu wtórnym 12 V lubprostownika do ładowania akumulatorów o napięciu 6 lub 12 V pr. stałego.W obu przypadkach stosujemy deseczkę wchodzącą w światło ramki.Przy wtapianiu radełkiem na gorąco lub na zimno, na deseczkę kładziemy najpierw arkusz węzy, anastępnie ramkę z naciągniętymi drutami, po których wodzimy radełkiem.Przy wtapianiu prądem elektrycznym, na deseczkę kładziemy najpierw ramkę, a następnie arkuszwęzy, po czym do końców drutu dołączamy źródło prądu elektrycznego. Przepływający prąd,nagrzewa drut i węza własnym ciężarem opada na deseczkę. Po wyłączeniu prądu druty szybkostygną i trwale utrzymują węzę. W każdym przypadku należy pamiętać aby węza, przy górnejbeleczce, była zagięta na 1 cm i przylepiona.

W I O S N A

Pszczelarska wiosna rozpoczyna się od zakwitania mniszka lekarskiego, agrestu i czeremchy.Potem zakwitają klony, poziomki, porzeczki i sady.W sadach pierwsze zakwitają morele, brzoskwinie a następnie czereśnie, wiśnie, śliwy, jabłonie igrusze. W miarę wzrostu dopływu pyłku i nektaru pszczoły zaczynają pobielać plastry. Jest to znak,że należy wstawić ramkę pracy, a następnie poszerzać, w miarę potrzeby, gniazdo węzą.Na samym początku pszczoły budują plastry pszczele, później dodają nieco komórek trutowych.Jeżeli pszczoły mają ramkę pracy to w niej budują przeważnie plastry trutowe. Rodziny, które chcąwymienić matkę, bardzo wcześnie przystępują do wychowu trutni.


Głównym zadaniem pszczelarza, w okresie wiosennym jest poszerzanie gniazda. Gniazda silnychrodzin można czasem poszerzać już z końcem marca lub początkiem kwietnia. Należy dbać o to,aby wszystkie ramki były obsiadane przez pszczoły. Może się zdarzyć, że przez zbyt szybkie czyzbyt duże poszerzenie gniazda, pszczoły nie obsiądą wszystkich ramek i wtedy, zwłaszcza w

InstytutMiodu.pl

drugiej dekadzie kwietnia, gdy następują chłody może nastąpić wstrzymanie rozwoju rodziny. Wtym okresie pszczoły, przy spadkach temperatury, szybko zawiązują kłąb i niechętnie obsiadajązimne plastry.Silnym rodzinom, na 7 ramkach wielkopolskich - gdy przyjdzie pora - dodajemy dwie ramki suszuz małymi zasobami. Natomiast, średnim i słabym rodzinom, tj. na 6 lub 5 plastrach dodajemy 1plaster suszu, a jeżeli mają mało zapasów to zamiast suszu podajemy plaster z pokarmem.Węzą zaczynamy poszerzać gniazdo dopiero wtedy, gdy pszczoły rozpoczynają pobielanie starychplastrów i budują ramkę pracy. W okresie wiosennym węzę podajemy tylko do kuli czerwiu, alenigdy nie wkładamy jej w środek gniazda. Podanie wiosną węzy do środka gniazda, powodujerozdzielenie rodni na dwie części. Pszczoły pracują i ogrzewają tylko tę część rodni, w którejznajduje się matka.


Wiosną wyróżniamy trzy okresy pracy pszczół.

1. Okres rozwoju - który przejawia się stopniowym wzrostem czerwienia, a w miarędopływu pożytku - pobielaniem starych i budową nowych plastrów.

2. Okres rozmnażania - przejawia się silnym czerwieniem matki i przygotowywaniem sięrodzin do rójki, co jest wskaźnikiem, że wszystkie stare [zimowe] pszczoły jużwyginęły, a w ulu są tylko młode pszczoły.

3. Okres gromadzenia zasobów - ma dla pszczelarza szczególne znaczenie, ponieważ tęskłonność pszczół wykorzystuje on na swoje potrzeby przy zapylaniu roślin igromadzeniu miodu.

Przez dokładną obserwację pszczół możemy zawczasu określić aktualny stan rodziny pszczelej iinstynktowne działanie pszczół obracać na swoją korzyść.

P R Z Y G O T O W A N I E P S Z C Z Ó Ł D O P O Ż Y T K U

Wszystko zależy od tego, jak przygotujemy pszczoły do głównego pożytku.Zatem od jesieni aż do wiosennego przeglądu doglądamy pszczół tak, aby wszelkie nasze wysiłkidoprowadziły rodziny do siły na czas głównego pożytkuPomaga nam w tym "p r a w o 4 0 d n i" w zakresie przestrzegania zmian biologicznych, jakiezachodzą w rodzinie pszczelej, a szczególnie w rozwoju robotnic od jajeczka do zbieraczki. Wgtego prawa na 40 dni przed głównym pożytkiem matka powinna intensywnie czerwić. Pomagamypszczołom w ten sposób, że w okresie bezpożytkowym dokarmiamy je pobudzająco, aby nagłówny pożytek mieć jak najwięcej pszczół lotnych. Dokarmianie kończymy na 9 dni przedspodziewanym pożytkiem. Jeżeli nie ma innego źródła nektaru, matka ograniczy czerwienie, a wkonsekwencji również ilość młodych pszczół.Karmienie pobudzające rozpoczynamy zatem na 6 tygodni przed spodziewanym wystąpieniempożytku. Podajemy codziennie przez 30 dni o tej samej porze syrop rzadki 1:1 w ilości po 0,25litra. Jeżeli pasiekę mamy oddaloną i nie możemy codziennie do niej dojeżdżać, to wtedystosujemy ciasto cukrowo - miodowe lub cukrowo drożdżowe.

InstytutMiodu.pl

Z obserwacji rodzin pszczelich wynika, że 2/3 pszczół zajmuje się pracą w ulu i wychowywaniemczerwiu, a tylko 1/3 pracuje w polu. Naszym zadaniem jest tak pokierować rozwojem rodzinypszczelej, aby te proporcje odwrócić.Wiosną mamy już nową generację pszczół robotnic, ale rodziny są jeszcze słabe i praktyczniepożytek z sadów bywa tylko rozwojowym. Lepszy już jest pożytek z rzepaku ozimego. Po rzepakunastępuje okres bezpożytkowy aż do zakwitania akacji, lipy, względnie dopiero wrzosu. Wiosnądbamy o dobre ocieplenie gniazda. Po przekwitnięciu rzepaku, robimy odkłady, rodzinyprzygotowujemy do wychowu matek i do produkcji mleczka pszczelego.

P O S Z E R Z A N I E

W ulu stojaku możemy gniazdo poszerzać trzema sposobami:

1. Najczęściej stosowanym sposobem jest p o z i o m e p o s z e r z a n i e g n i a z d a tylko wjednym korpusie. W takim przypadku poszerzamy gniazdo, dodając węzę i susz przed lub zaplastry z czerwiem. Po 7-10 dniach, zależnie od okoliczności, dokonujemy pobieżnego przeglądu idodajemy 1 plaster [jeśli trzeba] z pokarmem, albo plaster suszu. Jeśli występuje pożytek toposzerzamy suszem lub węzą, biorąc pod uwagę temperaturę powietrza. W okresie chłodnymdajemy susz, w ciepły - węzę.Po dwa arkusze węzy dodajemy tym rodzinom, które są dostatecznie rozwinięte i obsiadają 7plastrów w 10 ramkowym ulu lub 8 w leżakach.Za wcześnie podana węza, której pszczoły z powodu chłodu nie mogą odbudować, stanowiskuteczną przegrodę i ogranicza czerwienie matki.Pszczoły dobrze odbudowują węzę począwszy od kwitnienia sadów, a najlepiej w czasie kwitnieniarzepaku. Rodzinom silnym obsiadającym na czarno wszystkie plastry, poszerzamy gniazda szybciej[wcześniej] niż słabym. Gdy węza zostanie odbudowana, podajemy następną. Zwracamy uwagę nato, by rodzina doszła do 10-11 ramek jeszcze przed głównym pożytkiem [do połowy maja]. Jakoostatnią w gnieździe dajemy ramkę pracy, na której poznajemy stan rozwoju rodziny. Otrzymujemyna niej czysty wosk i dajemy pszczołom możność budowania komórek trutowych.

2. Drugim sposobem poszerzania gniazd jest tzw. p r z e w i e s z a n i e [przekładanie]. Tymsposobem możemy poszerzać gniazdo tylko w czasie ciepłej wiosny i tylko bardzo silnymrodzinom. W tym przypadku poszerzamy gniazdo wzwyż, czyli dokonujemy przewieszaniaplastrów gniazdowych do miodni. Zarówno gniazdo, jak i miodnię poszerzamy suszem i węzą.Pamiętać trzeba, aby ramki z czerwiem umieszczać nad sobą, pozostawiając między nimi otwarteuliczki nakryte kratą odgrodową. Wolną część gniazda i miodni oddzielamy ścieśniaczami odpustych części ula. Całość ocieplamy. Wygodą takiego poszerzenia gniazda jest to, że dość szybkodostajemy pszczoły do miodni [nadstawki]. Jeżeli dajemy węzę to również zmuszamy pszczoły dointensywnej pracy nad odbudową plastrów, czym skutecznie osłabiamy nastrój rojowy, jaki czasemmoże wystąpić o tej porze.Przy dalszym poszerzaniu równomiernie podajemy węzę lub susz tak do gniazda jak i do miodni,przy czym węzę dodajemy raczej do miodni gdzie panuje wyższa temperatura, W ciągu 14-21 dnimamy zakończone poszerzanie zarówno gniazda jak i miodni. Przewieszanie możemy zaczynać dopiero przy podwyższonej temperaturze otoczenia i przywystąpieniu pożytku. Jeżeli wiosna jest chłodna, stosujemy pierwszy sposób, a gdy całe gniazdojest wypełnione, dodajemy drugie korpusy.

InstytutMiodu.pl

3. Trzecim sposobem jest poszerzanie z izolacją matki. Stosujemy go dopiero na dzień przedwywożeniem pszczół na pożytek, tzn. : od wczesnej wiosny poszerzamy gniazdo poziomo tak, abydo wystąpienia pożytku dojść do 7-8 ramek czerwiu, następnie dokonujemy przeglądu.Przy przeglądzie usuwamy z gniazda 2-3 ramki do transportówki. Wstawiamy pionową kratęodgrodową. Za kratę, od ściany ula, wstawiamy ramkę z pierzgą. Teraz wyszukujemy ramkę zjajeczkami, na której pracuje matka i tę ramkę przenosimy za kratę [koniecznie musi być na niejmatka]. Następnie dodajemy 1 ramkę suszu do zaczerwienia. Kratę przesuwamy o dwie ramki tak,aby pomiędzy trzema wstawionymi ramkami a kratą powstała pusta przestrzeń. Z gniazda dodrugiego korpusu przenosimy ramki z czerwiem otwartym. Puste miejsca zarówno w gnieździe, jaki w miodni uzupełniamy węzą. W ulu będzie taki układ:

Gniazdo: 1 ramka osłonowa, + 2-3 ramki czerwiu krytego ,+2-3 ramki węzy, krata odgrodowa, pusta przestrzeń, 1 ramka suszu, +1 ramka, na której pracuje matka, +1 ramka pierzgi. Miodnia: 1 ramka pierzgi, +4-5 ramek czerwiu otwartego, +3-4 ramki węzy, + ramka pracy. Tak przygotowaną rodzinę możemy pozostawić w spokoju na 2-3 tygodnie.Metodę tę stosujemy wtedy, gdy nie możemy zbyt często do pasieki dojeżdżać. Pamiętać trzeba abyczęść gniazda, gdzie się znajduje matka, od góry zakryć beleczkami, a część wylotka przysłonićodpowiednią wkładką. Przy zabudowie ciepłej matkę izolujemy przy tylnej ścianie ula i wtedy niemusimy przysłaniać wylotka.Przy wszystkich trzech sposobach, w chwili gdy stawiamy drugie korpusy, najlepiej jest gniazdoukładać na ciepło, a miodnię na zimno.

Z A S I L A N I E R O D Z I N

Przy wiosennym przeglądzie, dzielimy rodziny na trzy grupy: silne, średnie i słabe. Najwięcejuwagi wymagają rodziny słabe, które bez naszej pomocy nie dadzą żadnego pożytku. Rodzinynależy zasilać na 3-4 tygodnie przed głównym pożytkiem, następującymi sposobami:

1. Niekiedy, w czasie słabego pożytku rozwojowego, możemy rodziny zasilać młodymi pszczołmiuzyskanymi z rodzin silnych, którym odbieramy od 0,5 - 1 kg pszczół [zwracać uwagę aby niewziąć matki].Pszczoły podajemy na pomost przed wylotkiem. Starsze - lotne pszczoły odlecą a młode - nie lotnewejdą przez wylotek do ula rodziny zasilanej. Jeżeli chcemy, aby wszystkie pszczoły weszły dorodziny zasilanej, to wtedy musimy rodzinę zasilaną wywieźć na odległość 3-5 km od pasieki, abystara lotna pszczoła nie wróciła do matecznego ula.

2. Zasilanie lotnymi pszczołami możemy stosować w drugiej połowie kwietnia lub na początkumaja. Postępujemy wtedy tak, gdy wystąpi nagły pożytek, gwałtowne ocieplenie i masowezakwitanie roślin.Silne rodziny, które mają zasilić słabsze, odstawiamy kilkadziesiąt metrów od poprzedniegostanowiska, a na ich miejsce stawiamy rodzinę zasilaną. Wszystkie lotne pszczoły powrócą na staremiejsce i zasilą podstawione rodziny. Rodziny odstawione zostaną pozbawione lotnych robotnic imusimy się nimi szczególnie zaopiekować, aby doszły do siły na późniejszy pożytek. Tymsposobem możemy zasilać rodziny na zbór miodu z sadów lub rzepaków. W zasilanych rodzinachnie przekładamy plastrów z czerwiem do miodni. Pszczół jest tak dużo, że wystarczy otworzyć 2-3

InstytutMiodu.pl

uliczki, aby zajęły miodnię, przy czym nie musimy wcale wypełniać całej miodni suszem.Korzystniej jest poszerzyć miodnię tylko o 2-3 ramki suszu i dobrze ocieplić a w miarę zalewaniasuszu nakropem dodawać dalsze. Można też, w okresie wystąpienia silnego pożytku, odstawić 2/3 uli na 10-20 m i skierować jewylotkami w inną stronę aniżeli na poprzednim stanowisku. Lotne pszczoły w większości odlecą ibędą się "wpraszały" do pozostawionych pni. Przylatujące z pożytkiem pszczoły są chętnieprzyjmowane w każdym ulu i wzajemnie się nie ścinają.Podane wyżej sposoby możemy stosować jedynie w przypadku, gdy mamy wszystkie rodziny najednym stanowisku, a przede wszystkim zdrowe i mamy dostateczną praktykę w doglądaniu rodzinosłabionych.

3. W późniejszym okresie mamy możność zasilania słabych rodzin całymi rojami. Postępujemy takw przypadku gdy nie chcemy powiększać pasieki, a w niektórych silnych rodzinach może nastąpićrójka. Rodzinom, które chcemy zasilić pszczołami rojowymi, zabieramy matki i po 2,5-3godzinach wsypujemy rój z wierzchu do rodziny zasilanej. Sposób ten jest dobry, gdy chcemymieć silne rodziny na późny pożytek.

W Y R Ó W N Y W A N I E S I Ł Y

Mając wszystkie pszczoły zdrowe, możemy przed wystąpieniem głównego pożytku, wyrównać siłęrodzin, które, mimo szczególnej opieki, zbyt wolno się rozwijają. Takie rodziny możemy zasilić idoprowadzić je do takiego rozwoju, że w niczym nie będą ustępowały rodzinom silnym. Jednakprzed przystąpieniem do wyrównywania siły, musimy dokonać przeglądu całej pasieki, abywyszukać te rodziny, które "przerosły" swą siłą inne i mogłyby, z braku pożytku wyroić się. Odtych rodzin zabieramy po 2-3 ramki z czerwiem na wyjściu. Plastry te, bez omiatania pszczół,wkładamy do rojnicy i wraz z nią odnosimy kilkadziesiąt metrów od pasieczyska.Na nowym miejscu rojnicę otwieramy, aby wszystkie lotne pszczoły odleciały. Pozostałe, nielotnepszczoły i czerw podajemy do wybranych słabych rodzin. Przy wybieraniu plastrów należyuważać, aby nie zabrać matki. Jest to też, między innymi dobry sposób zapobiegania rójcenaturalnej. Rodzinom, którym zabraliśmy plastry z czerwiem dajemy w to miejsce węzę doodbudowy. Ramki z czerwiem, do słabych rodzin, dodajemy do ostatniego plastra z czerwiem tak,aby rodzina stanowiła jedną całość. Po tygodniu, a jeszcze lepiej po 10 dniach, możemy zabieg takipowtórzyć.

W Ę D R Ó W K IWiosną, w czasie zakwitania masowego roślin entemofilnych, rozpoczyna się okres wędrówek napożytki. Do wędrówek muszą być przygotowane zarówno ule, jak i cały potrzebny sprzęt.Wędrówki ze słabymi rodzinami są nieopłacalne. Nadmienić tu należy, że korzyści z zapylaniaroślin entemofilnych są o 90% wyższe dla rolnika niż dla pszczelarza.

P R O D U K C J A W O S K U

Prowadząc intensywną gospodarkę pasieczną, potrzebujemy znaczne ilości węzy, którą możnawyprodukować z pszczelego wosku. Unikać należy plastrów ciemnych. Aby mieć dostateczną ilośćdobrych i zdrowych plastrów, musimy co roku wymienić całe gniazdo na nowe. Jak tylko pszczołyzaczną pobielać stare plastry i budować ramkę pracy, dajemy do gniazda węzę, a plastry z krytymczerwiem przenosimy za kratę albo do miodni. Do plastrów tych, po wygryzieniu się pszczół,

InstytutMiodu.pl

robotnice składać będą nakrop, dlatego tak postępować można dopiero po wystąpieniu pożytku zmniszka i sadów.Przy silnym pożytku możemy podać nawet i dwa arkusze węzy jednorazowo.Pamiętajmy, że węzę wiosną podajemy z boku gniazda. Podkreślić tu trzeba, że pszczoły niemające wolnego miejsca [brak ramki pracy] odbudowują na węzie komórki pszczele i trutowe.Chcąc mieć dobrze odbudowaną węzę, musimy zapewnić pszczołom możliwość budowaniakomórek trutowych poza gniazdem. Możemy dokonać tego dwoma sposobami:

1. Do ramki wstawiamy tylko 2/3 arkusza węzy, pozostawiając 1/3 pustą oraz wstawiamy ją zaostatnią ramką z czerwiem . W pustym miejscu, do górnej beleczki przymocowujemy tylko1 cm szerokości pasek węzy. Pszczoły w pustej przestrzeni odbudują komórki trutowe, a wpozostałej pszczele i matka równomiernie je zaczerwi. Po zaczerwieniu i zasklepieniu,wycinamy robotę trutową i w to miejsce wstawiamy węzę, którą pszczoły szybko odbudują.Postępując w ten sposób dojemy pszczołom możność zaspokojenia budowy trutowej. Wulach wielokorpusowych plaster taki dajemy do górnego korpusu, ale zawsze tam gdzie jestmatka.

2. Znaczne ilości wosku, otrzymujemy wyłącznie z ramek pracy. Ramkę pracy dajemy zaplastrem okrywowym, aby matka jej nie zaczerwiła. W okresie bezpożytkowym, karmiącpszczoły syropem gęstym 1:2 w dawkach po 0,3 litra możemy stymulować produkcjęwosku. Takim sposobem stwarzamy złudzenie stałego, choć niewielkiego, dopływupożytku. Matki bez przerwy czerwią a robotnice mając mniej pracy poza ulem , zajmują sięwychowywaniem czerwiu, będąc zaś dobrze odżywione chętnie odbudowują węzę i ramkępracy. Ważne jest tu bezwzględne przestrzeganie reżimu podawania syropu. Przyjmuje się,że na 1 kg wosku, trzeba skarmić 3 kg cukru. Ramkę pracy wycinamy co 4-5 dni.

Znaczne ilości dobrego wosku otrzymamy również po przez coroczną wymianę plastrówgniazdowych, przy czym ilość wosku w tych plastrach, zależna jest od okresu użytkowania iprzedstawia się następująco:

– budowa dziewicza - biała = 97,7 % wosku, 0 wych. Pokoleń– budowa dziewicza - żółtawobiała = 97,6 % wosku, 0 wych. pokoleń– woszczyzna złotoszara = 81,8 % wosku, 3-4 wych. Pokoleń– woszczyzna złotobrązowa = 75,9 % wosku, 5-7 wych. Pokoleń– woszczyzna brązowa = 62,1 % wosku, 8-10 wych. pokoleń– woszczyzna czarnobrązowa = 49,9 % wosku, 11-12 wych. pokoleń

Ze względu na rozwój pszczół, ich zdrowotność i ilość wosku, najlepszymi plastrami są plastry 3-4razy zaczerwione.

R A M K A P R A C Y

Stosując ramkę pracy możemy na bieżąco odczytywać stan rodziny pszczelej.Wylotek i ramka pracy są barometrem jej stanu.

Co możemy wnioskować na podstawie obserwacji wylotka i ramki pracy?

InstytutMiodu.pl

1. Pszczoły słabo odbudowują ramkę pracy, a na wylotku znajdują się tylko pszczoły wylatującepo pożytek lub wracające z nim. W takiej rodzinie wszystko jest w porządku i nie trzeba tu naszejinterwencji.2. Pszczoły silnie i szybko budują komórki pszczele - pora dodawać węzę.3. Wśród pszczelej zabudowy pojawiają się komórki trutowe. Taka rodzina wykazuje jeszczeprawidłowy rozwój, ale należy uważać i podawać więcej węzy do odbudowy.4. Pszczoły budują tylko komórki trutowe. Oznacza to, że rodzina jest w pełni dojrzałościbiologicznej i wchodzi w nastrój rojowy. W tym okresie znajduje się w rodzinie nadmiar młodych,bezrobotnych pszczół, które trzeba jak najprędzej zatrudnić5. Pszczoły słabo odbudowują ramkę pracy stawiając na niej pojedyncze języki. Taka sytuacjawymaga przeglądu gniazda, gdyż zachodzi możliwość osierocenia lub choroby.6. Pszczoły przestają w ogóle budować - zdarza się to w czasie nagłego ochłodzenia i ogólnej złejpogody.7. Na ramce pracy pojawiają się miseczki matecznikowe - znak to, że za 10 do 12 dni nastąpi rójka.Należy zatem rodzinę taką odpowiednio zatrudnić. Pszczoły zatrudniamy jednym ze znanychsposobów: poszerzanie gniazda, odbieranie czerwiu krytego, budowa studni w środku gniazda,produkcja wosku itp.

W C Z E S N E L A T O

W naszej szerokości geograficznej rozpoczyna się z końcem maja- początkiem czerwca, kiedyzaczynają zakwitać akacje, które są przewodnimi roślinami tego okresu. Wczesne lato to szczytowyrozwój rodziny pszczelej. Występowanie rójek, początek gromadzenia drugiego pożytku,podawanie nadstawek, robienie odkładów i początek wychowu matek.


Kiedy rodzina pszczela zapełni już całe gniazdo, przy czym nie musi obsiadać uliczek "na czarno",uruchamiamy miodnię. Do miodni, zarówno w stojakach jak i leżakach, przekładamy pszczoły alboje wpuszczamy. Prace te musimy wykonać w ściśle określonym terminie. Nie możemy uruchamiaćmiodni przed czasem, ale również nie możemy tego uczynić za późno.Miodnię uruchamiamy tylko w pełni rozwiniętym rodzinom, pilnując przy tym, aby nie dopuścićdo zbytniego zagęszczenia pszczół w gnieździe gdyż przyśpiesza to nastrój rojowy. Jeżeli miodnięuruchomimy za wcześnie, zanim rodzina dojdzie do siły, możemy, przez zachwianie równowagicieplnej, doprowadzić do ograniczenia lub do przerwania czerwienia i tym samym do osłabieniarodziny. Uruchomienie miodni może nastąpić przy niektórych pożytkach przerywanych, o ilerodzina jest bardzo silna i może dojść do rójki.


Wczesne lato to okres, w którym rodziny pszczele dochodzą do szczytowego rozwoju i jeślizaniedbamy je to zamiast spodziewanych zbiorów, szybko wystąpi rójka. Ilość składanych jajeczekprzez matkę ,jest znacznie mniejsza aniżeli możliwość ich wychowania. Matka w tym czasiezależna jest od instynktu robotnic, które jako całość i jako pojedyncze osobniki, reagująbezpośrednio na wszelkie podniety. Duża ilość pszczół powoduje, że nie wszystkie otrzymujądostateczną ilość substancji matecznej przez co ograniczają swą działalność, gromadzą się naobrzeżu gniazda powodując wzrost stężenia dwutlenku węgla, nadmierne zużycie pokarmu iwcześnie doprowadzają do rójki. Skłonność matki do czerwienia jest różna w różnych okresach.

InstytutMiodu.pl

Najsilniej [najwięcej jajeczek w ciągu doby] składa matka od połowy maja do pierwszej dekadylipca. W sierpniu zanika powoli czerwienie matki i praktycznie powinno zakończyć się wewrześniu.Na leśnych pasiekach kwitną maliny, a na polach kończy kwitnienie rzepak i motylkowe. Jest tonajlepszy okres do hodowli matek.

H O D O W L A M A T E K N A W Ł A S N E P O T R Z E B Y

Wczesne lato bywa też okresem, w którym pszczoły przejawiają skłonności rojowe, zatem silnerodziny, gdy pożytku jest mało, rozdzielamy na dwie lub więcej części. Przyczyn rojenia jest kilka.Skłonności te pszczelarz powinien wykorzystać na własne potrzeby.Przystępując do wychowu matek wyszukujemy najsilniejsze rodziny, które będą rodzinamiwychowującymi i do których podamy larwy w matecznikach sztucznych. Matecznikamisztucznymi mogą być zarówno miseczki z naturalnego wosku, miseczki z plastyku jak i wyciętekomórki trutowe.

Rodzina, która ma nam wychować matki, musi być odpowiednio przygotowana, a mianowicie:1. Na dwa tygodnie przed rozpoczęciem wychowu, rodzinę podkarmiamy pobudzająco, abywychowała jak najwięcej młodych pszczół.2. W dniu, w którym podajemy larwy, przekładamy matkę za kratę, a w gnieździe, pomiędzymłodym czerwiem odkrytym, robimy studnię na dwie ramki.3. Po 2,5-3 godzinach do studni wkładamy ramkę koreczkową z larwami. Gniazdo ścieśniamy iocieplamy. Matka pozostaje za kratą.4. Drugiego dnia, po włożeniu larw, sprawdzamy ilość przyjętych.5. Jedenastego dnia izolujemy mateczniki.6. Czternastego dnia przenosimy matki do ulików weselnych albo poddajemy do odkładów.Należy dodać, że wychów matek na własne potrzeby w małych ilościach i w małych pasiekach jestnieopłacalny. Lepiej nabyć je z pasiek hodowlanych.

R Ó J K A

Przyczyn rójki jest wiele. Niekiedy jest to wrodzona skłonność danej rodziny, która charakteryzujesię silnym rozwojem jeszcze przed wystąpieniem głównego pożytku. Jest to skłonność dziedziczna.Niekiedy przyczyną rójki jest ciasne gniazdo, jeśli na czas nie poszerzyliśmy go lub nie daliśmynadstawki. Przyczyną rójki może też być stara matka.Główną przyczyną rójki jest niedostatek substancji matecznej [feromonu] co może wystąpić wbardzo silnych rodzinach - szczególnie w okresie bezpożytkowym, kiedy nadmiar młodychrobotnic przebywa w ulu, jak i wówczas, kiedy stara matka posiada ograniczoną możliwośćwytwarzania feromonów.Rójka i przygotowanie do niej wpływa na całą działalność rodziny. Robotnice pracują słabo,zaniechana jest budowa w ramce pracy i nie odbudowywana węza. Bardzo dużo pszczół przebywaw ulu. Pszczoły są ściśnięte. Wzrasta stężenie dwutlenku węgla w ulu, co podnieca pszczoły dozakładania mateczników. Rojowe mateczniki znajdujemy, z reguły na krawędziach plastrów iniekiedy bardzo dobrze ukryte.Po złożeniu jajeczka do matecznika rojowego [czasem bywa tylko jeden, a przy cichej wymianie -niekiedy kilka], robotnice ograniczają karmienie matki mleczkiem, dzięki czemu ogranicza onaskładanie jajeczek lub zupełnie przestaje czerwić, w wyniku czego staje się lżejsza i zdolna dolotu.

InstytutMiodu.pl

Rojenie się pszczół, jest przyrodzoną ich właściwością, która w cale nas nie cieszy, gdyż prowadzido strat w zbiorach miodu. Zapobiegamy rójce przez:1. zgodne z siłą i potrzebami rodziny, poszerzanie gniazda i miodni,2. odpowiednią wentylację gniazda,3. przy nadmiernej sile - ujmowanie czerwiu krytego,4. produkcję wosku,5. dzielenie rodzin,6. utrzymywanie młodych i dobrze czerwiących matek.

U R U C H A M I A N I E M I O D N I

Znane są dwa sposoby: jeden to wpuszczanie pszczół, drugi to przełożenie pszczół do miodni. Jeśliposzerzaliśmy gniazda bez równoczesnego uruchamiania miodni przez przekładanie plastrów, toteraz musimy to wykonać jednym z niżej podanych sposobów:Stosując od wiosny przekładanie plastrów, otrzymujemy teraz równą ich ilość w gnieździe imiodni. Przy przekładaniu wiosennym, gniazdo jak i miodnię, do której przekładamy plastry,traktujemy jako całość, tzn. jako gniazdo piętrowe. Teraz wystarczy tylko zakratowanie uliczekpomiędzy korpusami i przełożenie matki do dolnego korpusu, aby w górnym automatyczniepowstała miodnia.

1. Jeżeli pszczoły muszą przejść do następnego korpusu, nadstawki lub do miodni - mówimy owpuszczeniu pszczół do miodni. Ten sposób używany jest w ulach o jednakowej ramce wgnieździe i miodni i jest jedynym w ulach o zmiennej wielkości ramek. Nakładając miodnięw stojakach, czy uruchamiając ją w leżakach, oddzielamy ją od gniazda kratą odgrodową.Słabym rodzinom dajemy do miodni tylko 2-3 ramki i dobrze ocieplamy. Puste miejsce wgnieździe i miodni uzupełniamy suszem nie wcześniej jednak jak po upływie 10 dni.Wszystko jednak zależy od pogody i pożytku.

2. Pszczoły do miodni przekładamy w ten sposób, że bierzemy kilka plastrów, z czerwiem nawyjściu i z pszczołami je obsiadającymi a następnie przenosimy je do miodni. W leżakach istojakach o jednakowej ramce jest to czynność prosta. Przystępując do przekładaniaplastrów musimy najpierw w gnieździe wyszukać matkę, którą wraz z towarzyszącymi jejpszczołami zamykamy w klateczce, albo wraz z plastrem , na którym została znaleziona,przenosimy ją do rojnicy. W silnych rodzinach, w których ten sposób stosujemy, wybieramy3-5 dobrze zaczerwionych plastrów z pszczołami, najlepiej z czerwiem zasklepionym iumieszczamy je w rojnicy. Pozostałe w gnieździe ramki zsuwamy ku sobie, a wolne miejscawypełniamy suszem lub węzą - zależnie od siły rodziny i pogody, przy czym w środekgniazda wstawiamy plaster z matką przetrzymywaną w rojnicy, lub podajemy nową matkęjednym ze znanych sposobów. Na tak ułożone gniazdo stawiamy drugi korpus - miodnię.Pomiędzy gniazdem a miodnią pozostawiamy 2-3 uliczki otwarte i zakratowane. W miodnidajemy od ściany susz - jako ramkę osłonową, a następnie plastry z czerwiem, któreodłożyliśmy do rojnicy. Pamiętać należy aby ramki z czerwiem w miodni znalazły się nadczerwiem w gnieździe. Wolną przestrzeń w miodni uzupełniamy suszem. W ten sposóbmamy przygotowaną rodzinę do gromadzenia pożytku.

Jeżeli przy uruchamianiu miodni nie znaleźliśmy matki, to po tygodniu dokonujemy kontrolnegoprzeglądu , sprawdzając czy czasem matka nie czerwi w miodni. Jeśli tak, to należy ją odszukać iprzenieść do gniazda.

InstytutMiodu.pl

R A M K A P R A C Y P O U R U C H O M I E NI U M I O D N I

Do niedawna, w gospodarce pasiecznej, używaliśmy tylko jednego rodzaju ramki pracy. Obecnie,w czasie zagrożenia warrozą używać musimy dwóch rodzajów ramek pracy. Ramkę starego typu,tzn. z odejmowaną górną beleczką, stawiamy jako ostatnią w miodni, natomiast w gnieździeumieszczamy ramkę pracy wbudowaną w normalną ramkę gniazdową. Wykonujemy ją w tensposób, że światło ramki przedzielamy pionową listewką w 1/5 szerokości. Przestrzeń tępozostawiamy pustą, a w pozostałej części wstawiamy węzę. Tak skonstruowaną ramkę stawiamytuż przy czerwiu w gnieździe, aby matka, po jej odbudowaniu komórkami trutowymi, mogła jązaczerwić. Po zasklepieniu czerwiu trutowego, część tę wycinamy. Natomiast woszczyznę znormalnej ramki pracy w miodni, wycinamy co 4-5 dni.

P O S T Ę P O W A N I E Z R O D Z I N A M I W Y R O J O N Y M I

Po wystąpieniu nastroju rojowego, pszczoły przystępują do zakładania mateczników rojowychzawsze na obrzeżu plastrów i zawsze do specjalnie zbudowanych miseczek matecznikowych, którepo zaczerwieniu przez matkę pszczoły dobudowują i po 9 dniach zasklepiają. Od tego momentumogą już wychodzić rójki. Pierwszy [pierwak] wychodzi ze starą matką. Po wyjściu pozostajezwykle w miejscu uwiązania od 1 do 2 godzin, po czym odlatuje na upatrzone miejsce. Następnerójki wychodzą już z młodymi niezapłodnionymi matkami i te znacznie dłużej przebywają wmiejscu uwiązania. Mają one swoje nazwy: drugi - drużak, następnie trzeciak, czwartak itd.Rój wychodzący z roju osadzonego w danym roku nazywamy dziewiczym lub panieńskim.Ostatnie roje, nazywane poroje, są bardzo małe i nie zebrane przez pszczelarza i dołączone domacierzaka szybko giną. piewającym rojem nazywamy rój, który wychodzi jako pierwak z�niezapłodnioną matką. Czasem bywa i tak, że w czasie nieodpowiedniej pogody, pierwak pozostajew gnieździe a wychodzi, jako pierwszy z niezapłodnioną matką - drużak.Pozwolić aby wszystkie wygryzające się matki wychodziły z rojami, tzn. dopuścić do zupełnegoosłabienia rodziny i uniemożliwić jej przezimowanie.Musimy zatem odpowiednimi zabiegami rozładować nastrój rojowy. Wycinanie mateczników nanic się zda, gdyż pszczoły szybko zbudują nowe. Jedynym wyjściem jest zlikwidowanie starejmatki i poddanie młodej nawet niezapłodnionej. Jeśli mamy matkę wartościową i chcemy jąjeszcze nieco przetrzymać, to przy wycinaniu mateczników musimy równocześnie usunąć wszystekczerw trutowy i usunąć wszystkie już wygryzione trutnie z gniazda, gdyż są one stymulatoremnastroju rojowego.Jeśli zauważymy rój uwiązany nisko w pobliżu naszej pasieki, możemy przypuszczać, że rój tenwyszedł z któregoś z naszych uli. Rój uwiązany wysoko, jest zazwyczaj rojem przychodzącym zdaleka. Jest rojem obcym i gdy go zdejmiemy musimy go izolować i sprawdzić jego stanzdrowotny, a najlepiej obcych rojów nie zbierać. Pożytek z nich jest niewielki, a można stracićwłasną pasiekę.W okresie rójkowym należy obserwować pasiekę w godz. od 8 do 14-ej.Jeśli nie stosujemy rojołapek, musimy pozwolić na wyjście roju i obserwować gdzie się uwiąże. Pouwiązaniu się roju mamy czas 2-4 godzin na jego zebranie. Czasem się zdarza, że rój wyjdzie bezmatki lub matka niezdolna do lotu upadnie na pasieczysku, wtedy rój wraca do macierzaka. Rodzinę wyrojoną musimy zaraz przygotować do pracy przez poszerzenie gniazda, podanie węzylub otwartego czerwiu, aby nam się ponownie nie roiła. Rój, który wyszedł i uwiązał się, musimynajpierw zrosić wodą, pszczoły mokre są ociążałe i do wyschnięcia nie wzlatują, następniepodstawiamy rojnicę i do niej strząsamy pszczoły. Jeżeli rój usadzi się na grubym konarze, pniudrzewa, płocie czy kamieniu , wówczas należy go do rojnicy zmieść. Dobrze jest też do rojnicy

InstytutMiodu.pl

wstawić plaster z otwartym czerwiem, na który dość szybko przejdą pszczoły z uwiązanego roju.Po zabraniu roju trzeba rojnicę pozostawić jeszcze około 1 godz. na miejscu aby pszczoły, któreprzy zbieraniu wzbiły się w powietrze, mogły połączyć się z rojem. Rojnica musi posiadać dobrąwentylację. Po zebraniu roju, zamkniętą rojnicę odstawia się do ciemnego i chłodnegopomieszczenia. Najlepiej do zimnej piwnicy na co najmniej 1 dobę, a następnie rój osadzamy wprzygotowanym ulu, na węzę. Pszczoły wsypujemy od góry na ramki albo lepiej na pomostpodstawiony przed wylotkiem. Drugi sposób jest dogodniejszy, bo pozwala na dość łatweodszukanie matki i ewentualną jej wymianę.

Można też rój osadzić po kilku godzinach, gdy pszczoły w rojnicy się uspokoją wówczas do uladajemy ramkę z otwartym czerwiem, 2 ramki osłonowe i w zależności od siły roju, 2-4 ramki zwęzą. I w tym przypadku pszczoły wpuszczamy przez wylotek.

O S A D Z A N I E R O J Ó W

Rój osadzamy w czystym i wydezynfekowanym ulu. Gniazdo układamy z suszu i węzy, zależnie odsiły roju. Na 1 kg pszczół dajemy 3-4 ramki. Najlepiej osadzać je przez wylotek po pomoście.Strząsanie pszczół do gniazda od góry jest nie wskazane, gdyż część ich ginie a pszczoływzburzone wzlatują i w większości błądzą. Gdy pszczoły obsiadają ramki, przesuwamy doostatniej ramki ścieśniacz, gniazdo ocieplamy i zamykamy wylotek siatką, którą usuwamynastępnego dnia.Jeśli w czasie wyrojenia się pszczół, występuje pożytek, nie musimy ich podkarmiać. Wprzeciwnym przypadku podajemy jednorazowo 3 kg cukru w syropie 1:1. Po tygodniu sprawdzamyczerwienie matki i ewentualnie matkę wymieniamy.Jeżeli nie chcemy poszerzać pasieki lub gdy rój był słaby postępujemy inaczej.Zebranym rojem zasilamy inne słabe rodziny, bądź też nasiedlamy uliki weselne. Jeżeli wiemy skądrój wyszedł możemy go zwrócić, po osieroceniu, do macierzaka. Jeśli zwracamy rój do macierzakawraz z matką to musimy przedtem usunąć wszystkie mateczniki i następująco przygotowaćgniazdo:- plastry z czerwiem przekładamy do miodni, a na to miejsce dajemy węzę,- po tygodniu należy sprawdzić, czy matka czerwi i czy w miodni nie ma mateczników.

L A T O

Pszczelarskie lato bywa czasem okresem najbardziej pracowitym.Przypada nam letnie miodobranie. Jeszcze występują rójki. W dalszym ciągu wymieniamy matki ikończymy ich hodowlę. Należy mieć na uwadze rabowanie słabszych rodzin. Jeszcze wędrujemyna późne pożytki. Karmimy stymulująco


W okolicach, gdzie mamy tylko wczesne pożytki, następuje końcowe miodobranie. Trzeba wybraćodpowiednie miejsce na składowanie miodu, przygotować odpowiednią ilość naczyń i opakowań.Należy także przygotować miejsce na składowanie, po wirowaniu osuszonych plastrów. Starszeplastry, w drugim roku używania przeznaczamy zaraz po osuszeniu, do przetopienia.Przygotowujemy ule do osadzania nowych rodzin. Przygotowujemy cały sprzęt potrzebny dozimowania i naprawiamy wszelkie uszkodzenia.

InstytutMiodu.pl

Rodziny mające do 15 maja mniej niż 3 kg pszczół, należy połączyć, aby liczyły 6-7 kg. Matki ztych rodzin dajemy do odkładów. Słabe rodziny do 3 kg w czasie jednego wylotu przynoszą 0,4-0,5kg miodu, a za cały dzień 2-3 kg, po za tym tylko 30-40 % pszczół wylatuje po pożytek, a resztazajmuje się pracami w ulu. W rodzinach silnych, o wadze 5-6 kg, obsiadających na czarno 20 iwięcej uliczek, jeśli na czas ograniczymy matkę w czerwieniu - to ilość pracujących pszczół w poluwzrośnie do 70 %. Mogą one w ciągu jednego lotu przynieść do 2 kg nektaru, a zatem w ciągujednego dnia mogą przynieść 10 do 15 kg. Praktycznie należy tak przygotować rodziny, abywszystkie były silne o wadze do 5 kg i obsiadywały 20 ramek wielkopolskich i posiadały 8 ramekczerwiu. Posiadając tak silne rodziny, trudno jest utrzymać je w nastroju roboczym, gdyż w razieniepogody czy mniejszych pożytków, wystąpi nastrój rojowy.


Rodziny pszczele doszły do swego szczytowego rozwoju. Jeśli są pożytki, to mamy obfite zbiory,jeśli z jakichś przyczyn ich nie ma to mamy trudne do opanowania rójki. Brak dopływu świeżegonektaru, powoduje ograniczenie czerwienia matek. W rodzinach ze starymi matkami następująrójki, a z młodymi pszczoły wypędzają trutnie. We wszystkich rodzinach obserwujemy jużprzygotowywanie do zimowli objawiające się zalewaniem gniazda nakropem. Matki niechętnie jużczerwią do dziewiczych plastrów, dlatego musimy do gniazda dać plastry 2-3 razy przeczerwione.Wzrasta złośliwość pszczół. Pszczoły urodzone latem nie przezimują, będą nam jednak potrzebnedo wychowania pszczół zimowych, urodzonych późnym latem i wczesną jesienią, a także doprzygotowania zapasów na zimę.

L E T N I E M I O D O B R A N I E

Przy miodobraniu pszczelarz musi, przede wszystkim, zwrócić uwagę na to aby nie spowodowaćrabunków. Zazwyczaj pszczelarskie lato jest okresem bezpożytkowym, ukończyły się rzepaki ajeszcze kwitnie akacja, i z tego powodu pszczoły są bardziej złośliwe. W rodzinach pszczelichwytworzyła się sytuacja stresowa podobna do osierocenia. Trzeba też pamiętać, aby zapasy nigdynie były mniejsze od 5 kg. Latem gdy rodziny są bardzo silne, dobowe zużycie pokarmu dochodzido 1 kg. Miodobranie musi zatem przebiegać bardzo sprawnie i szybko. Dlatego przedprzystąpieniem do niego trzeba przygotować:

1. Dwie transportówki, jedna do odbierania pełnych plastrów a w drugiej znajdują się ramki z suszem do uzupełniania miodni. 2. Dwie mokre ścierki 1x1 m w naczyniu z wodą zaprawioną benzoesanem sodu, czyli olejkiemmigdałowym. cierki są nam potrzebne w wypadku wzburzenia się pszczół i do nakrywania miodni�lub transportówki w razie zaczynającego się rabunku.3. Pojemniki, najlepiej puste korpusy, na składanie odebranych plastrów z miodem przed ichwirowaniem.4. Miodarka [najlepiej własna].5. Odsklepiacze i stolik do odsklepiania.6. Naczynia do miodu, jak wiadro, odstojnik, bańki.7. Sita do cedzenia miodu [najlepiej podwójne].8. Pojemnik do zasklepów [najlepiej podwójny garnek, w którym możemy je zaraz wytopić.Pomieszczenie, w którym wirujemy miód, musi być czyste i dobrze zabezpieczone przed wszelkimiowadami.

InstytutMiodu.pl

S P O S O B Y M I O D O B R A N I A

Jest kilka sposobów miodobrania i każdy może sobie wybrać taki jaki mu najbardziej odpowiada.1. Miodobranie jednorazowe, gdy odbieramy wszystkie plastry z miodem jednorazowo irównocześnie uzupełniamy miodnię suszem. Sposób ten jest dobry w czasie trwania pożytku.2. Miodobranie dwukrotne, zachodzi wówczas gdy odbieramy połowę plastrów z miodemczęściowo poszytym. Do wolnego miejsca dajemy ramkę pracy. W ten sposób odbieramy ramki zmiodem wszystkim rodzinom i po odwirowaniu ramki zwracamy rodzinom, którym je zabraliśmy.Wirowanie miodu realizujemy w ciągu dnia, a puste ramki zwracamy wieczorem.Ten sposób jest dobry w małych pasiekach i w okresie bezpożytkowym.

3. Miodobranie ciągłe, stosowane w większych pasiekach. Polega na tym, że odbieramy tylkoplastry z miodem dojrzałym [częściowo poszyte] a w to miejsce wkładamy susz. Sposób tenmożemy stosować zarówno w czasie trwania pożytku jak i w okresach bezpożytkowych.Ogólnie można powiedzieć, że przy miodobraniu najlepiej zabierać plastry z miodem wcześnierano, a zwracać je wieczorem.

J A K I E P L A S T R Y Z M I O D E M O D B I E R A M Y ?

Wszystko zależy od gatunku miodu i pogody, jaka w czasie pożytku panuje. Uważa siępowszechnie, że jeśli 1/3 plastra z miodem jest poszyta, to można przypuszczać, że miód jestdojrzały. Takie rozpoznanie dotyczy miodów wielokwiatowych. Miody akacjowe i lipowe, mogąbyć nawet całkowicie poszyte. Natomiast miody: rzepakowy, gryczany i wrzosowy wymagająwcześniejszego wirowania. Przy ciepłej i suchej pogodzie można je nawet wirować na trzeci dzieńpo ich przyniesieniu do ula. Gdybyśmy czekali aż miody te zostaną poszyte, to nie byłobymożliwości ich odwirować. Wcześniej też musimy odbierać plastry z miodem w czasie dobrej,suchej pogody, gdy nektar jest zagęszczony. Praktycznie poznajemy dojrzałość miodu po tym, że z odwróconej na płask ramki nie wypływanakrop.

P O S T Ę P O W A N I E Z O D W I R O W A N Y M M I O D E M

Odwirowany miód, z miodarki do pojemników, przelewamy przez gęste podwójne sito. Miódgryczany i wrzosowy, nawet przez poczwórne.Najlepiej, w mniejszych pasiekach, używać emaliowanych wiader 8-10 l. do których nalewamyświeżo odwirowany miód. Po napełnieniu 4/5 pojemności wiadra, nakrywamy je gęstą gazą iodstawiamy na 2-3 dni do chłodnego pomieszczenia. W tym czasie lekkie nieczystości [wosk,części pszczół itp.] wypłyną w postaci piany na powierzchnie, a cięższe opadną na dno. Następniepianę zbieramy i miód przelewamy do odstojników, z których rozlewamy go do pojemników, wktórych będzie przechowywany lub do naczyń, w których będzie sprzedawany.

P R Z E C H O W Y W A N I E M I O D U

Miód w mniejszych ilościach należy przechowywać, najlepiej w naczyniach kamionkowych,porcelanowych, w skrzyniach lub beczułkach a drewna lipowego, w słojach ze szkła ciemnegowzględnie przeźroczystego owinięte ciemnym papierem.

InstytutMiodu.pl

Większe ilości miodu można przechowywać w konwiach, beczkach lub zbiornikach z blachykwasoodpornej lub cynowej. Nie należy przechowywać miodu w naczyniach żelaznych,pocynkowanych, aluminiowych, miedzianych.Pomieszczenia służące do przechowywania miodu muszą być czyste i suche, o względnejwilgotności powietrza 65-75 %, dobrze wietrzone, pozbawione obcych zapachów, zabezpieczoneprzed dostępem owadów. Temperatura przechowywania 8-10 oC. Miód przechowywany wwyższych temperaturach szybko traci olejki eteryczne, krystalizuje i rozwarstwia się na glukozę ifruktozę. Temperatury powyżej 25-35 oC powodują wzrost aktywności enzymów, wstrzymaniekrystalizacji, a w razie zbytniego rozrzedzenia wywołują - fermentację. Miód wystawiony na światło dzienne i działanie promieni słonecznych,szybko traci inhibinę a także olejki eteryczne.Miodów skrystalizowanych nie wolno podgrzewać gdyż tracą wszystkie cenne składniki z inhibinąna czele. Jeśli już zachodzi konieczność podgrzewaniania rozluźniającago, to mając na względzie wartośćbiologiczną miodu, zaleca się podgrzewanie najkrótsze, bo takie powoduje najmniejsze zmiany wskładzie chemicznym miodu. Miód podgrzany przy powtórnej krystalizacji, rozwarstwia się i tworzy dwie warstwy, górną płynnąi dolną skrystalizowaną.W górnej warstwie przeważa cukier owocowy czyli fruktoza, a w dolnej cukier gronowy czyliglukoza. Jest to zatem tylko związek cukrów prostych nie mających wartości naturalnego miodupszczelego.

D O K U M E N T A C J A P A S I E C Z N A

Każdy pszczelarz, niezależnie od wielkości pasieki , powinien prowadzić zapiski dotyczące każdejrodziny pszczelej. Najprościej jest to robić w zeszycie, gdzie każda kartka będzie służyła do opisujednej rodziny.

InstytutMiodu.pl

InstytutMiodu.pl

PRACE PSZCZELARZA W CIĄGU ROKU - instytutmiodu.pl€¦ · LESZEK RUM ABC PSZCZELARZA PRACE...

Documents

Transcript of PRACE PSZCZELARZA W CIĄGU ROKU - instytutmiodu.pl€¦ · LESZEK RUM ABC PSZCZELARZA PRACE...