prace oryginalne - Wydawnictwo Przegląd Lekarski · badanie lekarskie dopalacze Additional key...

Przegląd Lekarski 2017 / 74 / 6 261

Joanna MARGASIŃSKA-OLEJAK1,2

Danuta WIECHUŁA1

Milena MAJCHRZAK2,3

Marcin ROJKIEWICZ2,3

Jadwiga NĘDZA2,4

Rafał CELIŃSKI2

1Katedra i Zakład Toksykologii i Bioanalizy, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej w Sosnowcu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Kierownik:Dr hab. n. med. Jerzy Stojko

2Laboratorium Toksykologiczne ToxLab w Katowicach Kierownik:Dr n. med. Rafał Celiński 3Zakład Chemii Ogólnej i Chromatografii, Uniwersytet Śląski, Instytut Chemii w Katowicach Kierownik:Prof. dr hab. Teresa Kowalska 4Zakład Syntezy Organicznej, Uniwersytet Śląski, Instytut Chemii w Katowicach Kierownik:Dr hab. Piotr Kuś 5Zakład Żywienia Człowieka Katedry Dietetyki w Zabrzu, Wydział Zdrowia Publicznego Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Kierownik:Dr hab. n. farm. Elżbieta Grochowska-Niedworok

Dodatkowe słowa kluczowe: środki odurzające lub psychotropowe kierowcybadanie lekarskiedopalacze

Additional key words:drug or psychotropic agentsdriversmedical examination„legal highs”

Adres do korespondencji: Joanna Margasińska-Olejakul. Kossutha 6, 40-844 Katowicetel: 509 913 565, 32 203 21 66fax: 32 203 21 66e-mail: [email protected]

prace oryginalne

Weryfikacja wiarygodności oceny lekarskiej uczestników ruchu drogowego będących pod wpływem substancji psychoaktywnych przy pomocy badań toksykologicznych

Verification of the credibility of drivers medical diagnosis who were under the influence of psychoactive substances with help of toxicological research

W pracy omówiono i zapre-zentowano uzyskane z Laborato-rium Toksykologicznym ToxLab w Katowicach w latach od 2013 do 2015r. 100 przypadków pozytywnych wyników analizy krwi uczestników ruchu drogowego na obecność sub-stancji o działaniu podobnym do alko-holu. Analizą toksykologiczną objęto próbki krwi kierowców zatrzymanych do kontroli drogowej lub będących sprawcami wypadków. Najliczniejszą grupę stanowili użytkownicy prze-tworów konopi indyjskiej oraz amfe-taminy i jej pochodnych, jak PMMA, czy ekstazy i pochodnych katynonu, jak α-PVP i penterdon. W pracy do-konano konfrontacji wyników badań laboratoryjnych krwi z oceną lekar-ską na podstawie protokołu pobra-nia krwi. W 31% analizowanych przy-padków pozytywne wyniki badań toksykologicznych korelowały ze stwierdzonymi w badaniu lekarskim odchyleniami oraz z końcowym roz-poznaniem. Trudności w jednoznacz-nej ocenie objawów mogą wynikać ze zróżnicowanej reakcji użytkow-nika na działanie substancji psy-choaktywnych. Podejrzewa się, iż przyjęcie ostatecznego wniosku „Może być pod wpływem substancji odurzających lub psychotropowych” może świadczyć o uzyskanej suge-stii ze strony funkcjonariuszy Policji, a nie być wynikiem stwierdzonych w badaniu odchyleń od stanu prawi-dłowego.

In the paper, the authors present the results in Toxicological Labola-tory ToxLab in Katowice in the years from 2013 to 2015 of toxicological ex-aminations of 100 cases blood sam-ples of positive results from drivers. Toxicological examination included blood samples from drivers during road check procedures or from perpe-trator and its derivatives, such as al-pha-PVP, PMMA, pentedrone or ecsta-sy. The paper presents the results of research laboratories confrontation blood with the assessment of medi-cal protocol based on blood collec-tion. In 31% cases did positive results of toxicological examinations corre-spond to deviations found during the medical examinations constituting the basis for the final diagnosis. Diffi-culties in unequivocal assessment of symptoms can result from the varying responses to the action of psychoac-tive substances. It is suspected that a definitive conclusion“ can be un-der the influence of narcotic drugs or psychotropic substances” can attest obtained suggestions from police of-ficers, and not be the result observed in the study of abnormalities.

WstępW ostatnich latach obserwuje się

wzrost zjawiska kierowania pojazdów mechanicznych pod wpływem substancji o działaniu podobnym do alkoholu [1-3]. Zmiany świadomości kierowców, będących pod wpływem substancji psychoaktyw-nych, prowadzące do silnego podbudze-nia, zniesienia samokrytycyzmu, a nawet halucynacji wykluczają możliwość racjo-

nalnego i bezpiecznego kierowania pojaz-dem. Coraz częściej obserwuje także się równoległe przyjmowanie kilku rodzajów środków, alkoholu z narkotykami bądź le-kami lub kilku narkotyków jednocześnie, prowadzące do zintensyfikowania efektów działania poszczególnych substancji [4,5].

W Polsce liczba ofiar śmiertelnych w wy-padkach drogowych należy do najwyższych w Europie, a główną przyczynę stanowi

262

czynnik ludzki, w tym często prowadzenie pojazdów pod wpływem substancji psycho-aktywnych [6]. W literaturze znajdują się liczne opisy przypadków zażycia środków o działaniu podobnym do alkoholu, które doprowadziło do wypadków samochodo-wych ze skutkiem śmiertelnym [7-9].

Zgodnie z danymi zaprezentowanymi przez europejski program DRUID (Driving under the Influence of Drugs, Alcohol and Medicines) pośród 4005 objętych bada-niami polskich kierowców zatrzymanych do kontroli drogowej u 102 potwierdzono dodatnią kontrolę na obecność środków psychoaktywnych. U 1,2% kierowców stwierdzono „stan pod wpływem” lub „stan po użyciu” alkoholu etylowego, natomiast u 1,3% kierowców stwierdzono stan po przyjęciu substancji o działaniu podobnym do alkoholu. Najliczniejszą grupę, zaraz po kierowcach będących pod wpływem alkoholu etylowego, stanowili użytkownicy przetworów konopi indyjskiej [10].

W oparciu o ustawę „Prawo o ruchu drogowym” (dział V, rozdz. 1, art. 129 § 1-2) funkcjonariusz policjant uprawnio-ny jest do poddania badaniu kierującego pojazdem lub inną osobę, w stosunku do której zachodzi uzasadnione podejrzenie, że mogła kierować pojazdem, w celu usta-lenia zawartości alkoholu lub środka dzia-łającego podobnie do alkoholu. Policjant uprawniony jest wówczas do wydawania poleceń, które uniemożliwiają dalsze kie-rowanie pojazdem. Zgodnie z ustawą po-licjant może użyć przyrządów kontrolno-pomiarowych w celu stwierdzenia stanu trzeźwości kierującego oraz poddać go badaniu śliny przy użyciu wielopanelowego testera. Po przeprowadzeniu badań z uży-ciem testera śliny sporządzana jest kolejno notatka urzędowa i protokół zachowań kie-rowcy świadczących o ewentualnym przy-jęciu środków działających podobnie do alkoholu. Pozytywny wynik uzyskany przy użyciu testera śliny uprawnia funkcjonariu-sza policji do przeprowadzenia procedur zmierzających do pobrania krwi kierowcy. W tym celu lekarz lub na jego zlecenie pracownik medyczny służby zdrowia, po-biera krew do dwóch probówek, w objęto-

ści co najmniej po 5 cm³ do każdej z nich, a z przeprowadzonych czynności sporzą-dza dwustronnie wypełniany protokół, skła-dający się z dwóch części. Pierwsza część dotyczy przeprowadzonego wywiadu oraz obserwacji lekarskich (Tab. I), a druga wy-pełniona i podpisana jest przez osobę po-bierającą krewi oraz funkcjonariusza policji obecnego przy pobraniu krwi oraz osobę, od której pobrano krew.

Następnie zabezpieczaną krew prze-syła się do badań potwierdzających przy użyciu metod referencyjnych. Według obowiązujących standardów wykorzysty-wanych w toksykologii sądowej, do celów orzecznictwa niezbędne jest stosowanie zwalidowanych metod analitycznych, jak wysokosprawna chromatografia cieczowa lub gazowa sprzężona ze spektrometrią mas (LC/MS, GC/MS).

Prawidłowa diagnoza stanu osoby po-dejrzanej o kierowanie pojazdu pod wpły-wem substancji odurzających wysnuwana jest na podstawie badań przedlaborato-ryjnych (np. śliny), zeznań świadków zda-rzenia (obserwacji i ustaleń osób trzecich--współuczestników wypadku drogowego, policji czy uczestników ruchu drogowego), wniosków lekarskich zawartych w proto-kole pobrania krwi (stan psychofizyczny, nastrój przyjęta dawka, czas od przyjęcia ostatniej dawki, itp.) oraz badania laborato-ryjnego krwi. [11,12].

Cel pracyCelem pracy była konfrontacja wyni-

ków analizy toksykologicznej krwi uczest-ników ruchu drogowego zatrzymanych do kontroli drogowej lub będących sprawcami wypadków z oceną lekarską na podstawie protokołu pobrania krwi.

Materiał i MetodykaMateriał stanowiły próbki krwi zabez-

pieczone od 100 kierowców przez organy ścigania w latach od 2013 r. do 2015 r. na terenie Województwa Śląskiego i do-starczone do analizy toksykologicznej do laboratorium ToxLab w Katowicach oraz dołączone do nich protokoły pobrania krwi.

Analizę próbek krwi wstępnie prze-prowadzono przesiewową metodą im-munoenzymatyczną ELISA z wykorzy-staniem testów firmy Neogen w kierunku obecności substancji psychotropowych z grupy kannabinoli (marihuana, haszysz), syntetycznych kannabinoli (JWH, SPICE) oraz substancji z grupy pochodnych am-fetaminy, kokainy, benzodiazepiny oraz opiatów.

W kolejnym etapie celem wyizolowania ksenobiotyków z materiału biologicznego, próbki krwi roztworzono 2 ml krwi w 2 ml buforu TRIS o pH=9, a następnie poddano godzinnemu działaniu ultradźwięków i za-dano 3 ml acetonitrylu. Otrzymany wyciąg odparowano, a następnie suchą pozosta-łość pobrano i przeniesiono do 1 ml me-tanolu. Otrzymane ekstrakty zworteksowa-no i pobrano po 150 µl każdego z nich do analizy.

Ekstrakt metanolowy poddano badaniu przy pomocy chromatografu cieczowego firmy Surveyor z autosamplerem, z kolum-ną Thermo Scientiec BDS Hypersil 2,1 µm, 0,5 x 150 mm. Fazę ruchomą stanowiły roztwory: A (0,02 M r-r kwasu mrówkowe-go/0,05 M r-r mrówczanu amonu) i B (10% roztworu fazy A/90% acetonitryl). Anali-zę prowadzono w trybie gradientowym, o przepływie 150 µl/min. Wykorzystano spektrometr masowy firmy THERMO LCQ Deca XP-Plus i następujące parametry pomiaru: jonizacja typu ESI w trybie dodat-nim, temperatura 250°C , przepływ gazów 40/25, tryb skanowania: MS-SIM i MS--FULL SCAN-w zakresie 50-700 Da. Wyni-ki analizowano przy użyciu dedykowanego oprogramowania Xcalibur 2.1.

WynikiW wyniku przeprowadzonych badań

we krwi kierowców stwierdzono obec-ność następujących środków o działaniu podobnym do alkoholu: delta-9-tetrahy-drokannabilol (Δ9-THC), amfetaminę, pochodne amfetaminy: 4-metoksymetam-fetamina (PMMA), 3,4-metylenodioksy-metamfetamina (MDMA), pochodne ka-tynonu: α-pirolidynopentiofenon (α-PVP), 3-metylometkatynon (3-MMC), pen-

Tabela IInformacje zawarte z protokole pobrania krwi.Information contained in the protocol of blood collection.

dane osoby badanejimię i nazwisko

numer PESEL, a jeżeli nie posiada, seria i numer dokumentu potwierdzającego jej tożsamośćwiekpłeć

wzrost-na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwemasę ciała-na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe

podpis, jeżeli jego złożenie jest możliweimię, nazwisko i podpis osoby przeprowadzającej pobranie krwi

miejsce pobrania krwi od osoby badanejdatę, godzinę i minutę pobrania krwi od osoby badanej

rodzaj środka odkażającego użytego do dezynfekcji skóryilość, rodzaj i godzinę spożycia napojów alkoholowych przez osobę badaną w ciągu ostatnich

24 godzin-na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliweinformację o chorobach, na jakie choruje osoba badana-na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe

informację o objawach lub okolicznościach uzasadniających przeprowadzenie badania oraz dokładnej dacie i godzinie ich stwierdzenia

J. Margasińska-Olejak i wsp.


tedron, klefedron (4-CMC), elylokaty-non, pochodną piperydyny: 2-DPMP (2-(difenylometylo)piperydyna), syntetycz-ny kannabinoid: UR-144 oraz leki: midazo-lam, tramadol, doksepina i morfina.

W 62% analizowanych przypad-ków potwierdzono obecność jednego ze środków o działaniu podobnym do alko-holu (Tab. I). W pozostałych 38% przy-padków ujawniono obecność dwóch i więcej substancji psychoaktywnych (Tab. II).

Pośród analizowanych próbek krwi, najliczniejszą grupę stanowiła krew uczest-ników ruchu drogowego, którzy przyjęli przetwory konopi indyjskiej oraz amfetami-ny. Ponadto w 10 przypadkach stwierdzono obecność PMMA oraz MDMA, w 9 pente-dronu, w siedmiu α-PVP, w trzech przypad-kach stwierdzono obecność 3-MMC oraz UR-144, a w jednym metamfetaminy.

Pozytywne wyniki przeprowadzo-nej analizy toksykologicznej krwi skon-frontowano z oceną lekarską zawartą w treści protokołu pobrania krwi. Na oce-nę lekarską składały się stwierdzone w badaniu odchylenia pacjenta od stanu prawidłowego oraz wyciągnięty wniosek końcowy. Uzyskane wyniki zaprezentowa-no na rycinie 1.

W 31% analizowanych przypadków stwierdzone w badaniu odchylenia oraz wniosek końcowy, że osoba badana „może znajdować się pod wpływem substancji odurzających lub psychotropowych” ko-relowały z pozytywnym wynikiem analizy krwi na obecność substancji odurzających. W 35% badanych przypadków nie stwier-dzono odchyleń, natomiast we wniosku podano, że osoba „Może być pod wpły-wem substancji odurzających lub psy-chotropowych”. W 14% przypadków nie zajęto stanowiska niezależnie od stwier-dzonych odchyleń od normy w badaniu. W pozostałych przypadkach odniesiono się jedynie do stanu trzeźwości pacjenta, tj. wyciągnięto wniosek, że osoba badana „nie jest pod wpływem alkoholu” (17%) lub „jest pod wpływem alkoholu” (3%).

Do najliczniej wskazywanych obja-wów wywołanych działaniem substancji odurzających w przypadku kannabinoli (stwierdzone w 55% analizowanych przy-padków) były zmiany w zabarwieniu skó-ry twarzy-bladość oraz zaczerwienienie, zmiany w szerokości źrenic-obserwowano poszerzone źrenice oraz ich spowolnio-ną reakcję na światło, zmiany w sposo-bie wypowiedzi-stwierdzono niewyraźną mowę i zmiany w zachowaniu-pacjenci byli awanturniczy, weseli lub gadatliwi. Zakres stężeń delta-9-THC wynosił 1,4-4,6 ng/ml. Do najczęściej stwierdzanych przez lekarza odchyleń u pacjentów w przypad-ku zażycia amfetaminy były bladość skóry twarzy, szerokie źrenice, niepewny chód oraz podnoszenie przedmiotów. Zakres stwierdzonych we krwi stężeń amfetami-ny wynosił 70-370 ng/ml. Do najliczniej wskazywanych objawów wywołanych działaniem pentedronu była bladość skó-ry twarzy, zmiany w nastroju i zachowaniu oraz poszerzone źrenice. Zakres stężeń pentedronu we krwi uczestników ruchu drogowego wynosił 108-260 ng/ml. Naj-

Tabela II Wyniki badań krwi, w których wykryto obecność jednej substancji psychoaktywnej.Result of analyses of blood samples with one psychoactive substance.

LP. UJaWnioneSUBSTancJe

licZBa prZypaDKÓW

ZAKRES OZNACZANYCH STĘŻEŃ [ng/ml]

1 Δ9-THC 39 1,4-4,62 AMFETAMINA 12 70-3703 α-PVP 3 70-1304 PMMA 2 100-1805 UR-144 2 1,5-1,86 3-MMC 1 2807 PENTEDRON 1 1108 MDMA 1 1809 METAMFETAMINA 1 383

SUMa 62

Tabela IIIWyniki badań krwi, w których wykryto obecność dwóch lub więcej substancji psychoaktywnych.Result of analyses of blood samples with two or more psychoactive substance.

LP. UJaWnione SUBSTancJe licZBa prZypaDKÓW1 Δ9-THC , AMFETAMINA 8

2 MDMA, PMMA 5

3 AMFETAMINA , PENTEDRON 5

4 Δ9-THC , PENTEDRON 3

5 Δ9-THC , ALKOHOL 3

6 AMFETAMINA, α-PVP 2

7 AMFETAMINA, MDMA 2

8 Δ9-THC , ETYLOKATYNON 2

9 AMFETAMINA, MDMA, α-PVP 2

10 PMMA, 3-MMC 1

11 PMMA, 2-DPMP 1

12 3-MMC, 4-CMC 1

13 MORFINA, MIDAZOLAM 1

14 UR-144, MIDAZOLAM 1

15 PMMA, DOKSEPINA, TRAMADOL 1

SUMa 38

Rycina 1Porównanie uzyskanych pozytywnych wyników badań toksykologicznych z wynikami badań lekarskich.Comparison of the positive results of toxicological analyses with the results of medical examinations.

264

częściej obserwowanymi odchyleniami w przypadku zażycia α-PVP były zmiany w szerokości źrenic, a zakres stężeń za-wierał się w przedziale 70-160 ng/ml. Do najczęściej stwierdzanych objawów u użytkowników PMMA były bladość skóry twarzy oraz poszerzone źrenice, a zakres oznaczonych stężeń we krwi kierowców wynosił 70-210 ng/ml. Do najliczniej wska-zywanych objawów wywołanych działa-niem syntetycznego kannabinoidu UR-144 była zmiana w szerokości źrenic, a zakres oznaczonych stężeń wynosił 1,5-2 ng/ml. We wszystkich przypadkach nie stwierdzo-no korelacji pomiędzy wartością stężenia związku w badanej krwi, a wynikiem bada-nia lekarskiego.

DyskusjaPodobnie, jak w doniesieniach innych

autorów i pracach poruszających tę te-matykę, pośród uczestników ruchu dro-gowego będących pod wpływem środków działających podobnie do alkoholu najlicz-niejszą grupę stanowią użytkownicy prze-tworów konopi indyjskiej oraz amfetaminy i jej pochodnych. Korczyńska M i wsp. ana-lizowali 329 próbek krwi pobranych od kie-rowców zatrzymanych do kontroli drogo-wej, lub będących sprawcami wypadków. Pozytywny wynik analizy otrzymali dla 145 zbadanych próbek krwi, w których najczę-ściej wykazywano obecność kannabino-li, amfetaminy, MDMA, w 4 przypadkach diazepamu, w 1 opiatów. W badaniach jedynie 31% przypadków pozytywne wy-niki badań toksykologicznych korelowały ze stwierdzonymi odchyleniami w ocenie stanu klinicznego, na podstawie których lekarz rozpoznał stan „pod wpływem” [13]. Autorzy z Uniwersytety Medycznego Bia-łymstoku badaniu poddali 274 próbek krwi kierowców. Dominującymi substancja-mi psychoaktywnymi zażywanymi przez badanych uczestników ruchu drogowe-go były tetrahydrokannabinole (42,4%), opiaty (26,5%), amfetamina (26,5%) oraz benzodiazepiny (15,1%) [14]. Olszowy Z i wsp. zaprezentowali badania, w których we krwi większości badanych kierowców wykazano obecność amfetaminy i jej po-chodnych (31%), oraz kannabinoli (13%), a także alkaloidów opium występujących pojedynczo lub w kombinacji z lekami z grupy barbituranów i benzodiazepi-ny (20%) oraz amfetaminą (2%). Po-chodne benzodiazepiny ujawniono we krwi sześciu osób, a u kolejnych czterech-leki z tej grupy w połączeniu z barbituranami (1%), tramalem (2%) i trójcyklicznymi antydepresantami (1%). U trzech osób stwierdzono obecność kar-bamazepiny, u 2-pochodne fenotiazyny. W pojedynczych przypadkach stwierdzono obecność: kokainy, dibenzepiny oraz ben-zenu z toluenem, toluenu z acetonem [15]. Badania nad obecnością środków odu-rzających i substancji psychotropowych w organizmach uczestników ruchu dro-gowego w Polsce prowadzili także Niemcunowicz-Janica A i in. W opubli-kowanej pracy najliczniejszymi ozna-czanymi substancjami psychoaktywnymi w materiale biologicznym kierowców były

Tabela IV Wyniki badania lekarskiego osób, u których w badaniu laboratoryjnym stwierdzono obecność ∆9THC.Results of medical examinations in patients with positive ∆9THC test.

LP. Stwierdzone objawy Liczba przypadków

Zakres oznaczonych stężeń ∆9THC we krwi

1. Skóra twarzyblada 6

1,4-4,6ng/ml

czerwona 4

2. Mowaniewyraźna 5

bełkot 1

3. Nastrój i zachowanie

wesoły 2

awanturniczy 3

gadatliwy 2

małomówny 1

4. Źreniceszerokie 3

wąskie -

5 Reakcja źrenic na światło powolna, leniwa 3

6. Chód i podnoszenie przedmiotówniepewne 2

zatacza się -

7. Zaburzenia orientacji niezorientowany 2

Tabela VWyniki badania lekarskiego osób, u których w badaniu laboratoryjnym stwierdzono obecność amfetaminy.Results of medical examinations in patients with positive amphetamine test.


Zakres oznaczonych stężeń amfetaminy we krwi


70-370ng/ml

czerwona 2


wesoły 2

awanturniczy 2

gadatliwy -

małomówny 1


wąskie -

4. Chód i podnoszenie przedmiotów

niepewne 3

zatacza się -

Tabela VI Wyniki badania lekarskiego osób, u których w badaniu laboratoryjnym stwierdzono obecność pentedronu.Results of medical examinations in patients with positive pentedron test.


Zakres oznaczonych stężeń pentedronu we krwi


108-260ng/ml

czerwona -


wesoły -

awanturniczy 3

gadatliwy -

małomówny -


wąskie -



kannabinole (THC i karboksy -THC) oraz amfetamina [16]. W piśmiennictwie zagra-nicznym prezentowane są podobne wyni-ki. Maria C. Longo i wsp. z Uniwersytetu w Adelajdzie opublikowali badania doty-czące wypadków drogowych w Australii. W grupie 2500 uczestników-8,6% spraw-ców wypadków było pod wpływem alko-holu, 7,1% sprawców wypadków było pod wpływem kanabinoidów, natomiast 1,8% kierowców stanowiły osoby będące pod wpływem leków anksjolitycznych [17].

Powszechnym zjawiskiem opisywa-nym w coraz to liczniejszych doniesieniach staje się jednoczesne przyjmowanie kilku rodzajów środków odurzających [18-20]. W prezentowanej przez nas pracy licz-ba badanych próbek, w których wykry-to więcej niż jedną substancję wyniosła 38%. Jednym z czynników, które nie-wątpliwie wpływają na to zjawisko, jest powszechna dostępność tych substan-cji, zwłaszcza wśród młodzieży. Sewell A. R. i wsp. przedstawili analizę danych, z których jednoznacznie wynika, iż skut-

Tabela VII Wyniki badania lekarskiego osób, u których w badaniu laboratoryjnym stwierdzono obecność α-PVP.Results of medical examinations in patients with positive α-PVP test.


Zakres oznaczonych stężeń α-PVP we krwi


70-160ng/ml

czerwona -


bełkot -


wesoły -awanturniczy 2

gadatliwy 1małomówny 1

4. Źreniceszerokie 3wąskie -

Tabela VIII Wyniki badania lekarskiego osób, u których w badaniu laboratoryjnym stwierdzono obecność PMMA.Results of medical examinations in patients with positive PMMA test.


Zakres oznaczonych stężeń PMMA we krwi


70-210ng/ml

czerwona -

2. Mowaniewyraźna -

bełkot 2


niepewne 2zatacza się -

4. Źreniceszerokie 3wąskie -

Tabela IXWyniki badania lekarskiego osób, u których w badaniu laboratoryjnym stwierdzono obecność UR-144.Results of medical examinations in patients with positive UR-144 test.


Zakres oznaczonych stężeń UR-144 we krwi

1. Skóra twarzyblada -

1,5-2ng/ml

czerwona 2


bełkot -


niepewne 1zatacza się -

4. Źrenice szerokie 3

kiem jednoczesnego przyjmowania alko-holu i marihuany przez uczestników ru-chu drogowego jest istotny wzrost ryzyka wypadków drogowych. Badania wykazały również bezpośrednią korelację pomię-dzy stężeniem metabolitów THC we krwi, a wzrostem liczby wypadków drogowych [21].

Przyjęcie przez kierowców zarówno przetworów konopi indyjskiej jak i amfe-taminy prowadzi do fałszywej oceny wła-snych umiejętności, podejmowania ry-zykownych zachowań, w wyniku których może dochodzić do wypadków zakończo-nych zgonem. Zażycie tych substancji po-woduje utrudnione utrzymanie się w pasie ruchu oraz pogorszenie możliwość kontroli szybkości. Prowadzi do wydłużenia cza-su hamowania, wydłużenia czasu podej-mowania decyzji przy wyprzedzaniu oraz wydłużenia reakcji na zmianę świateł lub sygnałów dźwiękowych. Udowodniono, że kannabinoidy wpływają silniej na czynności wykonywane automatyczne podczas pro-wadzenia pojazdu, niż na utratę świadomo-

ści, czyli odwrotnie niż w przypadku bycia pod wpływem alkoholu. Amfetamina z kolei 8-krotnie zwiększa ryzyko spowodowania wypadku z obrażeniami oraz 24-krotnie wypadku ze skutkiem śmiertelnym [1,22]. Przyjęcie każdej ilości opisanych w pracy substancji naszym zdaniem zwiększa ryzy-ko związane ze spowodowaniem wypadku drogowego i powinno całkowicie wykluczyć możliwość uczestnictwa w ruchu drogo-wym.

Protokół pobrania krwi początkowo został opracowany celem weryfikacji osób będących pod wpływem alkoholu, w związ-ku z powyższym nie odpowiada w pełni standardom przyjętym w Unii Europejskiej dotyczącym badania osób będących pod wpływem substancji psychoaktywnych-in-nych niż alkohol. Naszym zdaniem potwier-dzenie obecności substancji psychoaktyw-nej we krwi uczestników ruchu drogowego winno być głównym dowodem w sprawie.

WnioskiNajliczniejszą grupę wśród uczestni-

ków ruchu drogowego będących pod wpły-wem środków o działaniu podobnym do alkoholu stanowią użytkownicy przetworów konopi indyjskich, amfetaminy i jej pochod-nych.

Podczas badania lekarskiego najczę-ściej obserwowano wpływ substancji psy-choaktywnej na szerokość źrenic oraz za-barwienie skóry twarzy kierowcy.

W 31% analizowanych przypadków stwierdzone w badaniu lekarskim odchy-lenia korelowały z końcowym rozpozna-niem. Trudność w rozpoznaniu „stanu pod wpływem” może wynikać ze zróżnicowanej reakcji użytkownika na działanie substancji psychoaktywnych oraz jego stopnia uza-leżnienia.

W 35% badanych przypadków nie stwierdzono odchyleń, a we wniosku poda-no, że osoba „Może być pod wpływem sub-stancji odurzających lub psychotropowych”. Taka konkluzja może świadczyć o uzyska-nej sugestii ze strony funkcjonariuszy Policji, a nie być wynikiem stwierdzonych w bada-niu odchyleń od stanu prawidłowego.

Brak prawidłowej oceny badania le-karskiego w sytuacji osób zażywających substancje psychotropowe może wynikać z braku doświadczenia z zakresu toksyko-logii klinicznej lekarzy przeprowadzających badanie.

Piśmiennictwo1. 1. Kula K, Rojek S, Maciów-Głąb M, Kłys M: Am-

phetamine in forensic-medical opinions on drivers. Probl. Forensic Sci. 2014; 97: 48-61.

2. 2. Ćwiklińska M, Teresiński G, Buszewicz G: Archiwum medycyny sądowej i kryminologii. Arch Med Sąd. 2015; 77.

3. 3. Maas A, Wippich C, Madea B, Hess C: Driving under the influence of synthetic phenethylamines: a case series. Int J Legal Med. 2015; 129: 997-1003.

4. 4. Bogstrand ST, Gjerde H, Normann PT, Rossow I, Ekeberg Ø: Alcohol, psychoactive substances and non-fatal road traffic accidents-a case-control study. BMC Public Health. 2012; 12: 1.

5. 5. Legrand SA, Gjerde H, Isalberti C, Van der Linden T, Lillsunde P. et al: Prevalence of alco-

266

hol, illicit drugs and psychoactive medicines in killed drivers in four European countries. Int J Inj Control Sa. 2014; 21: 17-28.

6. Wypadki Drogowe W Polsce w 2015 Roku. Ko-menda Główna Policji Biuro Ruchu Drogowego. 2016.

7. Maskell PD, Paoli G, Seneviratne C, Pounder DJ: Mephedrone (4-methylmethcathinone)-related deaths. J Anal Toxicol. 2011; 35:188-91.

8. Cawrse BM Levine B, Jufer RA, Fowler DR, Vorce SP, Dickson AJ, Holler JM: Distribution of Methylone in Four Postmortem Cases. Journal of analytical toxicology. 2012; 36: 434-339.

9. Tόth R, Kovács K, Árok Z, Varga T, Kereszty E: The role of stimulant designer drug consumption in three fatal cases in south-East hungary in 2011. Romanian Journal of Legal Medicine. 2013; 21: 275-280.

10. Hargutt V, Krüger H P, Knoche A: Driving un-der the influence of alcohol, illicit drugs and medicines. Risk estimations from different meth-odological approaches. Project No. TREN-05-FP-6TR-S07.61320-518404-DRUID. 6th Framework Programme, Deliverable (1.3.1) 2011; 28.

11. Engelgardt P, Grzech W, Drzewiecki J, Śliwka K: Przydatność badań lekarskich wymienionych w “protokole pobrania krwi” dla oceny stopnia upo-

jenia alkoholem. Arch Med Sąd Kryminol. 2010; 60: 223-234.

12. Dziennik Ustaw 2015 r. poz. 1286, 1893 i 1916.13. Korczyńska M, Kulikowska J, Celiński R, No-

wicka J, Rojek S. i wsp: Stan pod wpływem substancji odurzających lub psychotropowych–porównanie wyników badań toksykologicznych z oceną lekarską w materiałach Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej i Toksykologii Sądowo-Lekar-skiej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Kato-wicach. Arch Med Sąd Kryminol. 2011; 51: 35-42.

14. Szeremeta M, Wardaszka Z, Ptaszyńska-Saro-siek I, Niemcunowicz-Janica A: Ocena częstości występowania leków i substancji psychoaktywnych u kierowców w material Zakładu Medycyny Sądo-wej w Białymstoku. XXX Konferencja Toksykolo-gów Sądowych, Augustów. Materiały konferencyj-ne. 2013; 31-32.

15. Olszowy Z, Albert M, Celiński R, Kulikowska J, Rojek S: Trudności opiniodawcze w sprawach dotyczących substancji psychoaktywnych w ruchu drogowym. Arch Med Sąd Kryminol. 2007; 57: 210-214.

16. Niemcunowicz-Janica A, Wardaszka Z, Ptaszyń-ska-Sarosiek I: Badania nad obecnością środ-ków odurzających i substancji psychotropowych w organizmach uczestników ruchu drogowego

w materiale Zakładu Medycyny Sądowej UM w Białymstoku. Arch Med Sąd Kryminol. 2009; 59: 194-198.

17. Longo MC, Hunter CE, Lokan RJ, White JM, White MA: The prevalence of alcohol, cannabi-noids, benzodiazepines and stimulants amongst injured drivers and their role in driver culpability. Accident Analysis and Prevention. 2000; 32: 613-622.

18. Hels T, Lyckegaard A, Simonsen KW, Steentoft A, Bernhoft IM: Risk of severe driver injury by driv-ing with psychoactive substances. Accident Analy-sis & Prevention. 2013; 59: 346-356.

19. Sykutera M, Cychowska M, Bloch-Bogu-slawska E: A fatal case of pentedrone and α-pyrrolidinovalerophenone poisoning. J Anal Toxi-col. 2015; 39: 324-329.

20. Adamowicz P, Zuba D, Byrska, B: Fatal intoxi-cation with 3-methyl-N-methylcathinone (3-MMC) and 5-(2-aminopropyl) benzofuran (5-APB). Foren-sic science international. 2014; 245: 126-132.

21. Sewell AR, Poling J, Sofuglu M: The effect of cannabis compared with alcohol on driving. Am. J. Addict. 2009; 18: 185-193.

22. Makulska-Nowak H: Alkohol versus kanabinole–porównanie szkodliwości. Biul Wydz Farm. 2013; 6: 42-47.


prace oryginalne - Wydawnictwo Przegląd Lekarski · badanie lekarskie dopalacze Additional key...

Documents

Transcript of prace oryginalne - Wydawnictwo Przegląd Lekarski · badanie lekarskie dopalacze Additional key...