1

PRACE DYPLOMOWE I PRACE DYPLOMOWE I ICH CELE, RODZAJE I ICH CELE, RODZAJE I CHARAKTERCHARAKTER

2

1. Czym jest praca dyplomowa?1. Czym jest praca dyplomowa?

3

1.1.

Praca dyplomowa (magisterska) powinna Praca dyplomowa (magisterska) powinna miemiećć

charakter naukowy, to znaczy icharakter naukowy, to znaczy iżż

jej jej

powstanie ma bypowstanie ma byćć

wynikiem obserwacji i wynikiem obserwacji i umiejumiejęętnotnośści poszukiwaci poszukiwańń

empirycznych, a empirycznych, a

taktakżże badae badańń

teoretycznych. teoretycznych.

4

2.2.

Cel pracy naukowej powinien byCel pracy naukowej powinien byćć

determinowany determinowany poznaniem istoty jakiegopoznaniem istoty jakiegośś

zjawiska, zjawiska,

funkcjonowania okrefunkcjonowania okreśślonego przedmiotu. lonego przedmiotu.

3.3.

Praca naukowa nie moPraca naukowa nie możże podawae podawaćć

jedynie jedynie faktfaktóów, czy tew, czy teżż

informacji. Jej istota opierainformacji. Jej istota opieraćć

powinna sipowinna sięę

na rozwinina rozwinięęciu cech twciu cech twóórczych.rczych.

5

4.4.

Aby speAby spełłninićć

te warunki naukowote warunki naukowośści, ci, nalenależży obiektywnie dobray obiektywnie dobraćć

materiamateriałł

badawczy, dokonabadawczy, dokonaćć

jego selekcji, a jego selekcji, a nastnastęępnie uporzpnie uporząądkowania. dkowania.

5.5.

Dla osiDla osiąągnignięęcia celu badawczego trzeba cia celu badawczego trzeba przyjprzyjąćąć

wwłłaaśściwa metodciwa metodęę, a rozwi, a rozwiąązanie zanie

oprzeoprzećć

na logicznym wykna logicznym wykłładzie i gadzie i głęłęboko boko przemyprzemyśślanej interpretacji uzyskanych lanej interpretacji uzyskanych wynikwynikóów. w.

6

W pracy dyplomowej weryfikacji podlega:W pracy dyplomowej weryfikacji podlega:

--

spossposóób gromadzenia materiab gromadzenia materiałłóów,w,--

uzasadnienie doboru literatury oraz uzasadnienie doboru literatury oraz

zdolnozdolnośćść

do jej krytycznego przegldo jej krytycznego przegląądu,du,--

stosowane metody,stosowane metody,

--

poprawnopoprawnośćść

toku wywodtoku wywodóów,w,--

zdolnozdolnośćść

do prawiddo prawidłłowego formuowego formułłowania owania

problemproblemóów,w,--

interpretacja wynikinterpretacja wynikóów badaw badańń. .

7

Pracom dyplomowym stawia siPracom dyplomowym stawia sięę

nastnastęępujpująące ce cele i zadania:cele i zadania:

--

czynne posczynne posłługiwanie siugiwanie sięę

nabytnabytąą

w czasie studiw czasie studióów w wiedza i wykorzystanie jej w praktyce, bwiedza i wykorzystanie jej w praktyce, bąąddźź

do do

wnioskowania teoretycznego,wnioskowania teoretycznego,--

rozszerzenie zdobytej wiedzy przez poszukiwania w rozszerzenie zdobytej wiedzy przez poszukiwania w

literaturze naukowej,literaturze naukowej,--

stosowanie racjonalnych metod pracy naukowej,stosowanie racjonalnych metod pracy naukowej,

--

ććwiczenia w mywiczenia w myśśleniu naukowym,leniu naukowym,--

posposłługiwanie siugiwanie sięę

jasnym i precyzyjnym jjasnym i precyzyjnym jęęzykiem,zykiem,

--

obserwowanie i analizowanie zjawisk, zwobserwowanie i analizowanie zjawisk, zwłłaszcza tych, aszcza tych, z ktz któórymi styka sirymi styka sięę

dyplomant,dyplomant,

8

--

dostrzeganie prawiddostrzeganie prawidłłowoowośści wystci wystęępujpująących cych w obrw obręębie tych zjawisk,bie tych zjawisk,--

budowa prawidbudowa prawidłłowych konstrukcji owych konstrukcji

mymyśślowych,lowych,--

samodzielnosamodzielnośćść

mymyśślenia przy opracowaniu lenia przy opracowaniu

tematu,tematu,--

eksponowanie przewodniej myeksponowanie przewodniej myśśli cali całłej pracy,ej pracy,

--

krytyczne ujmowanie trekrytyczne ujmowanie treśści dla zapewnienia ci dla zapewnienia porzporząądkudkuw prezentowanym wywodzie myw prezentowanym wywodzie myśślowym. lowym.

9

W trakcie pisania pracy dyplomant W trakcie pisania pracy dyplomant powinien nabypowinien nabyćć

wwłłaaśściwe umiejciwe umiejęętnotnośści ci

techniczne najpierw przy zbieraniu techniczne najpierw przy zbieraniu materiamateriałłóów, gromadzeniu, ich w, gromadzeniu, ich klasyfikowaniu a nastklasyfikowaniu a nastęępnie przetwarzaniu. pnie przetwarzaniu.

Nieodzownym warunkiem jest Nieodzownym warunkiem jest poprawne pospoprawne posłługiwanie siugiwanie sięę

wywyłłoożżonym onym

wywodem w tekwywodem w tekśście pisanym.cie pisanym.

10

SpoSpośśrróód wszystkich etapd wszystkich etapóów w przygotowania pracy trzeba zwrprzygotowania pracy trzeba zwróócicićć

uwaguwagęę

na na

obiektywizm badawczy, ktobiektywizm badawczy, któóry objawiary objawiaćć powinien sipowinien sięę

w umiejw umiejęętnotnośści krytycznego ci krytycznego

korzystania z pikorzystania z piśśmiennictwa naukowego. miennictwa naukowego.

Staje siStaje sięę

to bardzo wato bardzo ważżne szczegne szczegóólnie w lnie w naukach sponaukach społłecznych i humanistycznych, ecznych i humanistycznych, kiedy okres transformacji ustrojowej dakiedy okres transformacji ustrojowej dałł

momożżliwoliwośćść

racjonalnego spojrzenia na racjonalnego spojrzenia na niektniektóóre fakty i zjawiska.re fakty i zjawiska.

11

ZwrZwróócicićć

wreszcie trzeba uwagwreszcie trzeba uwagęę

na na potrzebpotrzebęę

krytycznego stosunku piszkrytycznego stosunku pisząących do cych do

wwłłasnych badaasnych badańń

i podji podjęętej w pracy tej w pracy problematyki. problematyki.

Praca naukowa nie moPraca naukowa nie możże miee miećć

charakteru charakteru komplikacyjnegokomplikacyjnego

(zbioru materia(zbioru materiałłóów z innych w z innych

dziedziełł

lub wrlub wręęcz zestawienia czcz zestawienia częśęści cudzych ci cudzych prac).prac).

12

ReasumujReasumująąc c stwierdzistwierdzićć

wypada, wypada, żże e cechcechąą

pracy naukowej jest przede wszystkim pracy naukowej jest przede wszystkim

jej:jej:••element badawczy, element badawczy, ••odkrywczy, bodkrywczy, bąąddźź••klasyfikujklasyfikująący i cy i ••porzporząądkujdkująący fakty i cy fakty i ••zjawiska.zjawiska.

13

Poza osiPoza osiąągnignięęciem celciem celóów typowo w typowo dydaktycznych, naledydaktycznych, należży y zdazdaćć

sobie sprawsobie sprawęę

z z

naukowego celu pracy dyplomowej, czyli naukowego celu pracy dyplomowej, czyli stworzenia w wistworzenia w więększym lub mniejszym kszym lub mniejszym stopniu "dziestopniu "dziełła" o charakterze badawczym, a" o charakterze badawczym, paranaukowym.paranaukowym.

14

Praca dyplomowa, a szczegPraca dyplomowa, a szczegóólnie lnie magisterska, winna stanowimagisterska, winna stanowićć

integralny integralny

element badawczy danego zakelement badawczy danego zakłładu (katedry), adu (katedry), w ktw któórej powstaje.rej powstaje.

Zatem jej tematyka powinna byZatem jej tematyka powinna byćć

mniej mniej lub bardziej zwilub bardziej zwiąązana z profilem badawczym zana z profilem badawczym danej placdanej placóówki.wki.

15

2. Zasady pisarstwa naukowego2. Zasady pisarstwa naukowego

16

KaKażżdy tekst naukowy powinien odpowiadady tekst naukowy powinien odpowiadaćć okreokreśślonym zasadom metodologicznym. lonym zasadom metodologicznym.

Znany pedagog, W. ZaczyZnany pedagog, W. Zaczyńński wymienia szeski wymienia sześćść zasad, ktzasad, któórych nalerych należży przestrzegay przestrzegaćć

przy pisaniu przy pisaniu

teksttekstóów naukowych:w naukowych:

--

zasadzasadęę

strukturalizacji,strukturalizacji,--

zasadzasadęę

źźrróóddłłowoowośści,ci,

--

zasadzasadęę

dostatecznego uzasadnienia twierdzedostatecznego uzasadnienia twierdzeńń,,

17

--

zasadzasadęę

śściscisłłoośści i dokci i dokłładnoadnośści,ci,--

zasadzasadęę

obiektywnoobiektywnośści i rzetelnoci i rzetelnośści,ci,

--

zasadzasadęę

oszczoszczęędnodnośści sci słłowa.owa.

(W. P. Z a c z y (W. P. Z a c z y ńń

s k i. s k i. Poradnik autora prac seminaryjnych, Poradnik autora prac seminaryjnych, dyplomowych i magisterskich. dyplomowych i magisterskich. Warszawa 1995, s. 32Warszawa 1995, s. 32--44)44)

18

Pierwsza z nichPierwsza z nich

dotyczy wdotyczy włłaaśściwej struktury ciwej struktury tekstu naukowego, w kttekstu naukowego, w któórej muszrej musząą

znaleznaleźćźć

sisięę

co co

najmniej trzy elementy: najmniej trzy elementy:

--

wstwstęęp, p, --

rozwinirozwinięęcie zagadnienia (tematu), cie zagadnienia (tematu),

--

zakozakońńczenie (podsumowanie, wnioski). czenie (podsumowanie, wnioski).

OczywiOczywiśście, cie, żże ta bardzo oge ta bardzo ogóólna struktura w szerszych lna struktura w szerszych tekstach podlega znacznemu rozwinitekstach podlega znacznemu rozwinięęciu o dodatkowe, niezbciu o dodatkowe, niezbęędne dne elementy. elementy.

19

Tekst naukowy Tekst naukowy powinien bypowinien byćć

uporzuporząądkowanydkowany, a , a ukukłład tread treśści zaleci zależży od cech i rodzajy od cech i rodzajóów zwiw zwiąązkzkóów w zachodzzachodząących pomicych pomięędzy poszczegdzy poszczegóólnymi elementami lnymi elementami zawartymi w danej czzawartymi w danej częśęści informacji. ci informacji.

StStąąd ted teżż

tekst naukowy powinien charakteryzowatekst naukowy powinien charakteryzowaćć sisięę

wystwystęępowaniem pewnych struktur:powaniem pewnych struktur:

--struktura opisu,struktura opisu,--struktura wyjastruktura wyjaśśnienia,nienia,--struktura uzasadnienia,struktura uzasadnienia,--

struktura sprawdzeniastruktura sprawdzenia

(U. M o r s z c z y (U. M o r s z c z y ńń

s k a, Katowice 1991)s k a, Katowice 1991)

20

Tekst naukowy musi charakteryzować się

rzetelną

podbudową źródłową.

Przestrzeganie zasady źródłowości powinno być

dla autora każdego tekstu

zasadą

naczelną, bowiem tylko źródło zdobytych wiadomości jest warunkiem uzyskania tekstu rzetelnego i wiarygodnego.

21

KaKażżda praca, w tym takda praca, w tym takżże tekst naukowy, winien e tekst naukowy, winien wiernie odzwierciedlawiernie odzwierciedlaćć

opisywanopisywanąą

rzeczywistorzeczywistośćść. .

W tym momencie wchodzimy niejako w sferW tym momencie wchodzimy niejako w sferęę etyki i moralnoetyki i moralnośści. ci.

StStąąd ted teżż

nalenależży w tym miejscu przywoy w tym miejscu przywołłaaćć łłaciacińńskskąą

maksymmaksymęę: (zawsze prawda). : (zawsze prawda).

Niejednokrotnie autor tekstu bNiejednokrotnie autor tekstu bęędzie musiadzie musiałł pewne fakty weryfikowapewne fakty weryfikowaćć, a do uzyskiwanych , a do uzyskiwanych

wiadomowiadomośści podchodzici podchodzićć

z ciz ciąąggłłym krytycyzmem.ym krytycyzmem.

22

Kolejna zasada tekstu naukowego Kolejna zasada tekstu naukowego opieraopieraćć

sisięę

winna na winna na mocnym uzasadnieniu mocnym uzasadnieniu

stawianych tez i wygstawianych tez i wygłłaszanych opinii.aszanych opinii.

ZdarzyZdarzyćć

sisięę

momożże, e, żże w teke w tekśście pojawicie pojawiąą sisięę

tezy hipotetyczne i wtezy hipotetyczne i wóówczas nalewczas należży to y to

wyrawyraźźnie zaznaczynie zaznaczyćć, tak, aby czytelnik nie , tak, aby czytelnik nie odczytaodczytałł

tego jako fakt uzasadniony i tego jako fakt uzasadniony i

sprawdzony.sprawdzony.

23

1.1.

JednoznacznoJednoznacznośćść

mymyśśli winna sprawiali winna sprawiaćć, , żże je jęęzyk potoczny nalezyk potoczny należży uznay uznaćć

w pracach w pracach

naukowych za zupenaukowych za zupełłnie nieprzydatny. nie nieprzydatny.

2.2.

Jego stosowania autorzy prac Jego stosowania autorzy prac naukowych winni wystrzeganaukowych winni wystrzegaćć

sisięę

w sposw sposóób b

zasadniczy. zasadniczy.

3.3.

Przy sposobnoPrzy sposobnośści warto zauwaci warto zauważżyyćć, , żże e najwinajwięęcej kcej kłłopotopotóów sprawia posw sprawia posłługiwanie siugiwanie sięę

jasnojasnośściciąą

sformusformułłowaowańń

w fachowych hasw fachowych hasłłach ach danej dyscypliny wiedzy. danej dyscypliny wiedzy.

24

4.4.

Niezwykle waNiezwykle ważżnnąą

wydaje siwydaje sięę

taktakżże e zasada zasada jasnojasnośści i prostoty.ci i prostoty.

5.5.

Praca naukowa, wbrew obiegowych Praca naukowa, wbrew obiegowych opiniom, powinna byopiniom, powinna byćć

napisana jnapisana jęęzykiem zykiem

jasnym i prostym. jasnym i prostym.

6.6.

Kto uwaKto uważża, a, żże jej naukowoe jej naukowośćść

momożżna na podniepodnieśćść

lub poprawilub poprawićć

poprzez poprzez

niezrozumianiezrozumiałły dla czytelnika jy dla czytelnika jęęzyk, ten nie zyk, ten nie chce bychce byćć

zrozumiazrozumiałłym, a przez to i ym, a przez to i

czytanym.czytanym.

7.7. Praca naukowa jest dobra, jePraca naukowa jest dobra, jeśśli jest li jest

łłatwa w czytaniu i jeszcze atwa w czytaniu i jeszcze łłatwiejsza atwiejsza w w rozumieniu.rozumieniu.

25

Z jasnoZ jasnośściciąą

i prostoti prostotąą

tekstu trzeba witekstu trzeba wiąązazaćć ostatniostatniąą

z wymienionych tu zasad, a z wymienionych tu zasad, a mianowicie mianowicie

zasadzasadęę

oszczoszczęędnodnośści sci słłowa. owa.

Dotyczy ona wymogu unikania sztucznego Dotyczy ona wymogu unikania sztucznego rozcirozciąągania tekstu, planowanych dgania tekstu, planowanych dłłuużżyzn i przez to yzn i przez to niejednokrotnie zbytecznych powtniejednokrotnie zbytecznych powtóórzerzeńń. .

MoMożżna nawet w tym miejscu zaryzykowana nawet w tym miejscu zaryzykowaćć twierdzenie, itwierdzenie, iżż

dobry tekst, to tekst krdobry tekst, to tekst króótki, ale jasny i tki, ale jasny i

mymyśślowo przejrzysty.lowo przejrzysty.

26

3. Rodzaje i charakter opracowa3. Rodzaje i charakter opracowańń

naukowychnaukowych

27

Wyniki badaWyniki badańń, ich interpretacja i wnioski mog, ich interpretacja i wnioski mogąą

bybyćć przedstawione w rprzedstawione w róóżżnych opracowaniach naukowych. nych opracowaniach naukowych.

MoMożżna je podzielina je podzielićć

nastnastęępujpująąco:co:--synteza,synteza,--rozprawa,rozprawa,--monografia,monografia,--

studium,studium,

--artykuartykułł

naukowy,naukowy,--

komunikat,komunikat,

--referat,referat,--sprawozdanie,sprawozdanie,--projekt badawczy,projekt badawczy,--materiamateriałły z baday z badańń,,--pomoc dydaktyczna,pomoc dydaktyczna,--poradnik (przewodnik),poradnik (przewodnik),--ekspertyza,ekspertyza,--koncepcja,koncepcja,

28

Prace naukowe mogPrace naukowe mogąą

miemiećć

rróóżżny charakter, ny charakter, m.in. jako:m.in. jako:--prace koncepcyjne,prace koncepcyjne,--prace metodologiczne,prace metodologiczne,--prace analityczno prace analityczno --

syntetyczne,syntetyczne,

--prace indywidualne,prace indywidualne,--prace zbiorowe,prace zbiorowe,--serie wydawnicze,serie wydawnicze,--serie monograficzne,serie monograficzne,--

serie zeszytserie zeszytóów naukowych.w naukowych.

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39