110 Praca metodą projektów

Dlaczegometodaprojektów? Udział uczniów we właściwie zrealizowanym projekcie edukacyjnym wspomaga ich aktywność i ułatwia kształcenie najważniejszych umiejętności, takich jak:• samodzielne poszukiwanie informacji i dążenie do samokształcenia,• skuteczne komunikowanie się,• efektywne współdziałanie w zespole i aktywność społeczna,• rozwiązywanie problemów w sposób twórczy,• sprawne posługiwanie się technologiami informacyjnymi,• aktywny udział w życiu szkoły i środowiska lokalnego.

Zastosowanie tej metody nauczania stwarza szansę wszystkim uczniom na zaprezentowanie swoich umiejętności. Aktywnością mogą wykazać się nawet uczniowie, którym nauka chemii sprawia trudności, gdyż praca przy projekcie edukacyjnym umożliwia wykorzystanie różnych zdolności, m.in.: organizacyj-nych, plastycznych, muzycznych czy dziennikarskich.

Nauczyciele stosujący metodę projektów unikają rutyny, a prowadzone przez nich zajęcia są atrakcyjne dla uczniów. Dzięki temu zwiększa się wydajność edu-kacyjna tych lekcji w zakresie wiedzy, umiejętności i postaw. Lekcje z wykorzy-staniem metody projektów, dzięki temu, że angażują nie tylko zmysły wzroku i słuchu, lecz także zmuszają uczniów do działania, umożliwiają im przyswojenie aż 90% wiedzy przekazywanej na lekcji:

Usłyszałem – zapomniałem.Zobaczyłem – zapamiętałem.

Zrobiłem to sam – teraz wiem.

Cowartowiedziećo metodzieprojektów?Pojęcie „projekt” pojawiło się po raz pierwszy w edukacji około roku 1900. Wów-czas termin ten dotyczył tylko nauczania prac ręcznych w szkołach ogólnokształ-cących w Stanach Zjednoczonych.

Motorem rozwoju metody projektów był pragmatyzm, który odrzucał dotych-czasowy model funkcjonowania szkoły jako oderwanej od życia i hołdującej werbal-nemu scjentyzmowi. Efektem działalności szkół eksperymentalnych było dobre przygotowanie uczniów do rozwiązywania problemów, jakie mogą napotkać w ży-ciu codziennym. Większa skuteczność nauczania zwiększyła satysfakcję nauczycie-li z wykonywanej pracy, a tym samym spowodowała zwiększenie ich motywacji i chęci wprowadzania zmian. To z kolei przyczyniło się do rozwoju dydaktyki.

Metoda projektów stała się bardzo popularna w Stanach Zjednoczonych. Wy-korzystuje się ją tam do dziś w wymiarze lokalnym, stanowym, krajowym i mię-dzynarodowym. W konkursach projektów, przeprowadzanych w wielu stanach, często są przyznawane nagrody rzeczowe lub stypendia szkół wyższych.

W Polsce podobny charakter ma Olimpada Innowacji Technicznych i Wyna-lazczości (kontynuacja Turnieju Młodych Mistrzów Techniki), organizowana przez Polski Związek Stowarzyszeń Wynalazców i Racjonalizatorów (PZSWiR) oraz Naczelną Organizację Techniczną (NOT) i wspierana przez lokalne stowa-rzyszenia wynalazców oraz racjonalizatorów.

Cechy projektu edukacyjnego Etapy projektu edukacyjnego

• wyznaczone cele• określone terminy realizacji całości oraz poszczególnych etapów• za realizację projektu są odpowiedzialne wyznaczone osoby• ustalone i znane uczniom kryteria oceny• uczniowie pracują w znacznym stopniu samodzielnie i na własną

odpowiedzialność• rezultaty pracy są publicznie prezentowane• wymaga przedstawienia uczniom instrukcji zawierającej temat,

cele i metody pracy oraz kryteria oceny projektu

1. Wybór tematu projektu edukacyjnego.2. Określenie celów realizacji projektu edukacyjnego.3. Zaplanowanie etapów realizacji. 4. Pozyskiwanie, przetwarzanie i tworzenie informacji – wykonanie

zaplanowanych działań.5. Prezentacja projektu edukacyjnego – publiczne przedstawienie

rezultatów projektu.6. Ocena.

Pracametodąprojektówedukacyjnych6

„Zastosowanie metody projektu, [...] pomaga również rozwijać u uczniów przedsiębiorczość i kre-atywność oraz umożliwia stosowa-nie w procesie kształcenia innowa-cyjnych rozwiązań programowych, organizacyjnych lub metodycznych” – komentarz do podstawy progra-mowej przedmiotu chemia (Dz. U. z 2017 r., poz. 356).

Komplet informacji na temat me-tody projektu edukacyjnego, jak i  inspirujące pomysły na naucza-nie z wykorzystaniem tej metody, można znaleźć na stroniewww.projektzklasa.pl.

111Praca metodą projektów

Elementy struktury projektu edukacyjnego• Konspekt zawierający: tytuł projektu edukacyjnego, czas trwania projektu,

datę rozpoczęcia i zakończenia projektu, wymagania wstępne (umiejętności, wiedza), cele, formę pracy (indywidualna lub w grupie), sprawozdanie (każdy uczeń sporządza sprawozdanie indywidualnie, zaznaczając swój udział w pro-jekcie), kryteria oceny wykonania projektu.

• Plan pracy obejmujący: rodzaje przedsięwzięć, kolejność realizacji zadań, podział zadań między członków grupy, zakres zadań oraz terminy ich realiza-cji dla każdego członka grupy badawczej, terminy konsultacji na poszczegól-nych etapach projektu.

• Sprawozdanie, czyli pisemne opracowanie projektu, zawierające: stronę tytułową, spis treści, streszczenie, podziękowania, wstęp, część główną, wnios-ki i załączniki.

• Prezentacja, której przygotowanie przez uczniów jest poprzedzone odpo-wiedzią na następujące pytania:• Dlaczego to mówisz?• Do kogo to mówisz? (wielkość grupy odbiorców, ich wiedza na dany temat)• Co masz zamiar powiedzieć? (kolejność, czas, rodzaj prezentowanych infor-

macji)• Jak masz zamiar to powiedzieć? (notatki, pomoce, ewentualne anegdoty)

Karta oceny projektu (w puste rubryki należy wpisać cząstkowe oceny reali-zacji projektu każdej z grup)

Grupa 1 2 3 4 5

Zawartość projektu plan

oryginalność, innowacja

wykonanie eksperymentu

realizacja celów i pokonanie trudności

Prezentacja logika, czytelność

język, grafika

estetyka, atrakcyjność

Samodzielność i kreatywność

pracowitość, inicjatywa, samodzielnośćdodatkowe działania

Ocena (średnia ocen cząstkowych)

Bibliografia:1. Korzeniowska M.: Chemia na ławie szkolnej, „Orbital”, Nr 5, Warszawa 2000.2. Nowacki T.W.: O metodzie projektów, Centralny Ośrodek Doskonalenia Na-

uczycieli, Warszawa 1995.3. Uhman G.: Metoda projektów w średniej szkole zawodowej, Centralny Ośro-

dek Doskonalenia Nauczycieli, Warszawa 1996.

Spojrzeniewprzeszłość–projektyedukacyjnePropozycje projektów edukacyjnych znajdują się w podręczniku Chemia Nowej Ery dla klasy siódmej szkoły podstawowej:• Wdech – wydech• Zwykłe niezwykłe powietrze• Atom – mały czy duży?• Atom atomowi nierówny• Promieniotwórczy = szkodliwy?• Zapiski z ołowianej skrzyni• Jak odkryłem prawo zachowania masy?• Ja, Dmitrij Iwanowicz Mendelejew…

„Zakres treści nauczania stwarza wiele możliwości pracy metodą projektu edukacyjnego (szczególnie o charakterze badawczym), metodą eksperymentu chemicznego lub in-nymi metodami pobudzającymi aktywność poznawczą uczniów, co pozwoli im na pozyskiwanie i prze-twarzanie informacji na różne spo-soby i  z różnych źródeł” – komen-tarz do podstawy programowej przedmiotu chemia (Dz. U. z 2017 r., poz. 356).