WŁADCY POLSKIWŁADCY POLSKIPrezentację przygotowała Prezentację przygotowała

Helena Tomaszewska. Helena Tomaszewska.

Zdjęcia zaczerpnięto ze strony Zdjęcia zaczerpnięto ze strony www.eduseek.plwww.eduseek.pl – – poczet J. Matejkipoczet J. Matejki

SPIS TREŚCISPIS TREŚCI Drzewo genealogiczne PiastówDrzewo genealogiczne Piastów PiastowiePiastowie AndegawenowieAndegawenowie Drzewo genealogiczne JagiellonówDrzewo genealogiczne Jagiellonów JagiellonowieJagiellonowie Królowie elekcyjniKrólowie elekcyjni

PIASTOWIEPIASTOWIEMIESZKO I (963-992)MIESZKO I (963-992)• twórca państwa polskiegotwórca państwa polskiego• zawarł sojusz z Czechamizawarł sojusz z Czechami• przyjął chrzest w 966 r. i utworzył przyjął chrzest w 966 r. i utworzył

pierwsze biskupstwo w Poznaniu pierwsze biskupstwo w Poznaniu (968)(968)

• przyłączył Pomorze Zachodnie przyłączył Pomorze Zachodnie (972)(972)

• przyłączył Śląsk (990)przyłączył Śląsk (990)• utracił Grody Czerwieńskie (981)utracił Grody Czerwieńskie (981)• utrzymywał dobre stosunki z utrzymywał dobre stosunki z

cesarzami niemieckimi Ottonem I i cesarzami niemieckimi Ottonem I i Ottonem II, ale walczył z Ottonem II, ale walczył z margrabiami niemieckimi margrabiami niemieckimi Geronem i HodonemGeronem i Hodonem

PIASTOWIEPIASTOWIEBOLESŁAW CHROBRYBOLESŁAW CHROBRY

(992 – 1025)(992 – 1025)• pierwszy król Polski – 1025pierwszy król Polski – 1025• utrzymywał dobre stosunki z utrzymywał dobre stosunki z

cesarzem Ottonem IIIcesarzem Ottonem III• wyraził zgodę na misję biskupa wyraził zgodę na misję biskupa

Wojciecha w Prusach 997 r.Wojciecha w Prusach 997 r.• zjazd gnieźnieński (1000) i zjazd gnieźnieński (1000) i

utworzenie arcybiskupstwa w utworzenie arcybiskupstwa w Gnieźnie (arcybiskupem Radzim Gnieźnie (arcybiskupem Radzim Gaudenty); podlegają trzy biskupstwa Gaudenty); podlegają trzy biskupstwa w Krakowie, Kołobrzegu i Wrocławiuw Krakowie, Kołobrzegu i Wrocławiu

• wojny z cesarzem Henrykiem II 1003 wojny z cesarzem Henrykiem II 1003 – 1018 (pokój w Budziszynie). – 1018 (pokój w Budziszynie). Przyłączył Łużyce, Milsko, Miśnię, Przyłączył Łużyce, Milsko, Miśnię, Słowację, Morawy.Słowację, Morawy.

• 1018 – wyprawa na Ruś, zdobył Kijów, 1018 – wyprawa na Ruś, zdobył Kijów, przyłączył Grody Czerwieńskieprzyłączył Grody Czerwieńskie

PIASTOWIEPIASTOWIEMIESZKO II MIESZKO II (1025 – 1034)(1025 – 1034)

• koronowany w 1025 na królakoronowany w 1025 na króla• młodszy syn Bolesława Chrobrego, młodszy syn Bolesława Chrobrego,

wykształcony wykształcony• za jego panowania nastąpił kryzys za jego panowania nastąpił kryzys

państwowości polskiej: odpadły państwowości polskiej: odpadły ziemie przyłączone przez ziemie przyłączone przez Bolesława, stracił koronęBolesława, stracił koronę

• po śmierci Mieszka wybuchł bunt po śmierci Mieszka wybuchł bunt możnych (1034), a około 1037 r. możnych (1034), a około 1037 r. bunt ludowy – zniszczenie polskiej bunt ludowy – zniszczenie polskiej organizacji kościelnejorganizacji kościelnej

• w 1038 nastąpił najazd księcia w 1038 nastąpił najazd księcia czeskiego Brzetysława, który czeskiego Brzetysława, który spustoszył Wielkopolskę, zagarnął spustoszył Wielkopolskę, zagarnął Małopolskę i ŚląskMałopolskę i Śląsk

PIASTOWIEPIASTOWIEBEZPRYM (1031 – 1032)BEZPRYM (1031 – 1032)• starszy syn Bolesława Chrobrego i starszy syn Bolesława Chrobrego i

księżniczki węgierskiejksiężniczki węgierskiej• Bolesław pozbawił go trony na Bolesław pozbawił go trony na

rzecz młodszego Mieszka IIrzecz młodszego Mieszka II• sprzymierzył się z władcą ruskim sprzymierzył się z władcą ruskim

Jarosławem Mądrym i cesarzem Jarosławem Mądrym i cesarzem niem. Konradem II, którzy niem. Konradem II, którzy najechali na Polskę (1031)najechali na Polskę (1031)

• wypędził Mieszka II i rządził w wypędził Mieszka II i rządził w latach 1031 – 1032latach 1031 – 1032

• odesłał insygnia koronacyjne do odesłał insygnia koronacyjne do NiemiecNiemiec

• zamordowany w 1032 zamordowany w 1032

PIASTOWIEPIASTOWIE

KAZIMIERZ ODNOWICIELKAZIMIERZ ODNOWICIEL(1034 – 1058)(1034 – 1058)

• Odzyskał Wielkopolskę, Odzyskał Wielkopolskę, Mazowsze, Małopolskę i ŚląskMazowsze, Małopolskę i Śląsk

• Musiał płacić trybut ze Śląska Musiał płacić trybut ze Śląska CzechomCzechom

• Przeniósł stolicę do KrakowaPrzeniósł stolicę do Krakowa• Nie udało mu się odbudować Nie udało mu się odbudować

arcybiskupstwa w Gnieźnie oraz arcybiskupstwa w Gnieźnie oraz odzyskać Pomorza Gdańskiego i odzyskać Pomorza Gdańskiego i ZachodniegoZachodniego

• Nadał wojom ziemię w zamian za Nadał wojom ziemię w zamian za służbę rycerską – początek służbę rycerską – początek systemu feudalnego w Polscesystemu feudalnego w Polsce

PIASTOWIEPIASTOWIEBOLESŁAW II ŚMIAŁYBOLESŁAW II ŚMIAŁY

(1058 – 1079)(1058 – 1079)• Przystąpił do obozu Przystąpił do obozu

gregoriańskiego – wielokrotnie gregoriańskiego – wielokrotnie wyprawiał się na Węgry by wyprawiał się na Węgry by osadzić na tronie osadzić na tronie sprzymierzeńców papieża sprzymierzeńców papieża Grzegorza VIIGrzegorza VII

• Odbudował arcybiskupstwo w Odbudował arcybiskupstwo w Gnieźnie (1075)Gnieźnie (1075)

• Koronowany na króla 1076Koronowany na króla 1076• Przyłączył do Polski Grody Przyłączył do Polski Grody

CzerwieńskieCzerwieńskie• Przestał płacić trybut ze Śląska Przestał płacić trybut ze Śląska

CzechomCzechom• Został wygnany po Został wygnany po

zamordowaniu biskupa zamordowaniu biskupa krakowskiego Stanisława (1079)krakowskiego Stanisława (1079)

PIASTOWIEPIASTOWIEWŁADYSŁAW I HERMANWŁADYSŁAW I HERMAN

(1079 – 1102)(1079 – 1102)• Młodszy brat Bolesława II Młodszy brat Bolesława II

ŚmiałegoŚmiałego• Przystąpił do obozu cesarskiego i Przystąpił do obozu cesarskiego i

ponownie zaczął płacić trybut ze ponownie zaczął płacić trybut ze Śląska CzechomŚląska Czechom

• Nie koronował się na królaNie koronował się na króla• Władzę faktycznie sprawował Władzę faktycznie sprawował

palatyn Sieciechpalatyn Sieciech• W 1097 r. podzielił kraj między W 1097 r. podzielił kraj między

swoich synów pozostawiając swoich synów pozostawiając sobie Mazowsze:sobie Mazowsze:

• ZbigniewZbigniew – poparcie możnych, – poparcie możnych, władał Wielkopolską, Kujawami i władał Wielkopolską, Kujawami i ziemia sieradzko – łęczyckąziemia sieradzko – łęczycką

• Bolesław KrzywoustyBolesław Krzywousty – poparcie – poparcie rycerstwa, władał Śląskiem i rycerstwa, władał Śląskiem i MałopolskąMałopolską

PIASTOWIEPIASTOWIEBOLESŁAW III KRZYWOUSTYBOLESŁAW III KRZYWOUSTY

(1102 – 1138)(1102 – 1138)• Po śmierci ojca pokonał brata Zbigniewa Po śmierci ojca pokonał brata Zbigniewa

i zjednoczył kraji zjednoczył kraj• Powstrzymał najazd cesarza Henryka VPowstrzymał najazd cesarza Henryka V• Przyłączył Pomorze Gdańskie 1116-1119Przyłączył Pomorze Gdańskie 1116-1119• Podporządkował sobie Pomorze Podporządkował sobie Pomorze

Zachodnie 1121-1222 – książę Zachodnie 1121-1222 – książę Warcisław złożył mu hołd lennyWarcisław złożył mu hołd lenny

• Na zjeździe w Merseburgu złożył hołd Na zjeździe w Merseburgu złożył hołd lenny cesarzowi Lotarowi III w zamian za lenny cesarzowi Lotarowi III w zamian za pełną suwerenność polskiej organizacji pełną suwerenność polskiej organizacji kościelnejkościelnej

• W 1138 ogłosił statut, w którym podzielił W 1138 ogłosił statut, w którym podzielił kraj pomiędzy swoich synów i ustanowił kraj pomiędzy swoich synów i ustanowił zasadę senioratu i pryncypatu – statut zasadę senioratu i pryncypatu – statut zapoczątkował okres rozbicia zapoczątkował okres rozbicia dzielnicowegodzielnicowego

PIASTOWIEPIASTOWIEZBIGNIEWZBIGNIEW

• Brat Bolesława III Krzywoustego, Brat Bolesława III Krzywoustego, z nieprawego łożaz nieprawego łoża

• W latach 1097 – 1107 rządził W latach 1097 – 1107 rządził Wielkopolską, Kujawami i ziemią Wielkopolską, Kujawami i ziemią sieradzko-łęczyckąsieradzko-łęczycką

• Po śmierci Władysława Hermana Po śmierci Władysława Hermana wybuchła wojna o spuściznę po wybuchła wojna o spuściznę po ojcuojcu

• Wygnany w 1107 r. z kraju Wygnany w 1107 r. z kraju zwrócił się o pomoc do cesarza zwrócił się o pomoc do cesarza Henryka V i spowodował najazd Henryka V i spowodował najazd cesarza na ziemie polskie (1109 cesarza na ziemie polskie (1109 – obrona Głogowa)– obrona Głogowa)

• Po klęsce wyprawy cesarskiej Po klęsce wyprawy cesarskiej wrócił do kraju. Bolesław wrócił do kraju. Bolesław darował mu życie ale kazał go darował mu życie ale kazał go oślepićoślepić

PIASTOWIEPIASTOWIEWŁADYSŁAW II WYGNANIECWŁADYSŁAW II WYGNANIEC• Najstarszy syn Bolesława KrzywoustegoNajstarszy syn Bolesława Krzywoustego• Na mocy statutu otrzymał Śląsk i tytuł Na mocy statutu otrzymał Śląsk i tytuł

senioraseniora• Wygnany przez braci w 1146 r.Wygnany przez braci w 1146 r.

BOLESŁAW IV KĘDZIERZAWYBOLESŁAW IV KĘDZIERZAWY• Na mocy statutu otrzymał MazowszeNa mocy statutu otrzymał Mazowsze• Był seniorem w klatach 1146-1173Był seniorem w klatach 1146-1173

PIASTOWIEPIASTOWIEMIESZKO III STARYMIESZKO III STARY• Na mocy statutu otrzymał WielkopolskęNa mocy statutu otrzymał Wielkopolskę• Dwukrotnie próbował zgodnie z prawem Dwukrotnie próbował zgodnie z prawem

przejąć kontrolę nad dzielnicą senioralną przejąć kontrolę nad dzielnicą senioralną – po śmierci Bolesława Kędzierzawego i – po śmierci Bolesława Kędzierzawego i Kazimierza SprawiedliwegoKazimierza Sprawiedliwego

HENRYK SANDOMIERSKIHENRYK SANDOMIERSKI• Na mocy statutu otrzymał ziemię Na mocy statutu otrzymał ziemię

sandomierskąsandomierską

PIASTOWIEPIASTOWIEKAZIMIERZ SPRAWIEDLIWYKAZIMIERZ SPRAWIEDLIWY Nie otrzymał ziemi na mocy statutu, Nie otrzymał ziemi na mocy statutu,

prawdopodobnie był pogrobowcemprawdopodobnie był pogrobowcem Pozbawił władzy seniora Mieszka III i przejął w Pozbawił władzy seniora Mieszka III i przejął w

dziedziczne władanie Małopolskę z dziedziczne władanie Małopolskę z Krakowem. Uzyskał na to zgodę Krakowem. Uzyskał na to zgodę duchowieństwa i dostojników krakowskich po duchowieństwa i dostojników krakowskich po zjeździe w Łęczycy w 1180. Jego rządy kończą zjeździe w Łęczycy w 1180. Jego rządy kończą okres pryncypatu.okres pryncypatu.

LESZEK BIAŁYLESZEK BIAŁY Syn Kazimierza Sprawiedliwego. Rządził Syn Kazimierza Sprawiedliwego. Rządził

Małopolską z Krakowem od 1202 r. Jego Małopolską z Krakowem od 1202 r. Jego panowanie rozpoczyna okres pełnego rozbiciapanowanie rozpoczyna okres pełnego rozbicia

PIASTOWIEPIASTOWIEKONRAD MAZOWIECKIKONRAD MAZOWIECKI Młodszy syn Kazimierza Młodszy syn Kazimierza

SprawiedliwegoSprawiedliwego na mocy układu z bratem na mocy układu z bratem

Leszkiem Białym w 1202 Leszkiem Białym w 1202 otrzymał dzielnicę składającą otrzymał dzielnicę składającą się z Mazowsza, Kujaw, się z Mazowsza, Kujaw, Sieradza i ŁęczycySieradza i Łęczycy

W 1226 r. sprowadził Zakon W 1226 r. sprowadził Zakon Krzyżacki do Polski i oddał im w Krzyżacki do Polski i oddał im w lenno ziemię chełmińskąlenno ziemię chełmińską

PIASTOWIEPIASTOWIEHENRYK I BRODATYHENRYK I BRODATY Wnuk Władysława IIWnuk Władysława II Twórca tzw. monarchii Henryków Twórca tzw. monarchii Henryków

śląskich. śląskich. Przejął kontrolę nad dużą ilością Przejął kontrolę nad dużą ilością

dzielnic: księstwem wrocławskim, dzielnic: księstwem wrocławskim, Małopolską z Krakowem, WielkopolskąMałopolską z Krakowem, Wielkopolską

HENRYK II POBOŻNYHENRYK II POBOŻNY Syn Henryka I BrodategoSyn Henryka I Brodatego Poległ w bitwie pod Legnicą w 1241 r. z Poległ w bitwie pod Legnicą w 1241 r. z

MongołamiMongołami

PIASTOWIEPIASTOWIEHENRYK IV PROBUSHENRYK IV PROBUS Ostatni przedstawiciel dynastii Ostatni przedstawiciel dynastii

Henryków Śląskich. Henryków Śląskich. Udało mu się przejąć pod koniec Udało mu się przejąć pod koniec

XIII w. kontrolę nad częścią XIII w. kontrolę nad częścią dzielnicdzielnic

PRZEMYSŁ IIPRZEMYSŁ II Książę wielkopolskiKsiążę wielkopolski Władał Wielkopolską i Pomorzem Władał Wielkopolską i Pomorzem

Gdańskim, dzięki umowie na Gdańskim, dzięki umowie na przeżycie z księciem Mszczujem IIprzeżycie z księciem Mszczujem II

Koronował się na króla Polski Koronował się na króla Polski w 1295 r.w 1295 r.

Zginął w 1296 r.Zginął w 1296 r.

WŁADCA POLSKI WŁADCA POLSKI WACŁAW II CZESKIWACŁAW II CZESKI

(1300 – 1305)(1300 – 1305) 1300 – koronował się na 1300 – koronował się na

króla Polskikróla Polski Władał: Małopolską, częścią Władał: Małopolską, częścią

Śląska, Wielkopolską, Śląska, Wielkopolską, Pomorzem Gdańskim. Hołd Pomorzem Gdańskim. Hołd lenny złożyły mu Mazowsze i lenny złożyły mu Mazowsze i KujawyKujawy

Wprowadził do Polski urząd Wprowadził do Polski urząd starostystarosty

PIASTOWIEPIASTOWIEWŁADYSŁAW ŁOKIETEKWŁADYSŁAW ŁOKIETEK

(1306 – 1333)(1306 – 1333) Książę brzesko – kujawskiKsiążę brzesko – kujawski Przejął władzę nad Kujawami i Przejął władzę nad Kujawami i

Małopolską w 1306 r. Małopolską w 1306 r. Wielkopolskę dzierżył od 1314 r.Wielkopolskę dzierżył od 1314 r.

Utracił Pomorze Gdańskie w 1308 Utracił Pomorze Gdańskie w 1308 r. i rozpoczął spór polsko – r. i rozpoczął spór polsko – krzyżackikrzyżacki

1320 – koronował się na króla 1320 – koronował się na króla 1329 – 1332 – wojna polsko – 1329 – 1332 – wojna polsko –

krzyżacka – Łokietek stracił krzyżacka – Łokietek stracił ziemię dobrzyńską i Kujawyziemię dobrzyńską i Kujawy

1331 – bitwa pod Płowcami1331 – bitwa pod Płowcami Zawarł sojusz z WęgramiZawarł sojusz z Węgrami

PIASTOWIEPIASTOWIEKAZIMIERZ WIELKIKAZIMIERZ WIELKI

(1333 – 1370)(1333 – 1370) Syn Władysława ŁokietkaSyn Władysława Łokietka skodyfikował prawo (statuty wiślicko – skodyfikował prawo (statuty wiślicko –

piotrkowskie 1346/7)piotrkowskie 1346/7) Wprowadził nowy podział Wprowadził nowy podział

administracyjny - ziemie, na czele administracyjny - ziemie, na czele których mieli stać starostowiektórych mieli stać starostowie

Wprowadził urzędy centralne: Wprowadził urzędy centralne: kanclerza i podskarbiegokanclerza i podskarbiego

Ufortyfikował kraj i zreformował siły Ufortyfikował kraj i zreformował siły zbrojne (chorągwie)zbrojne (chorągwie)

Zawarł wieczysty pokój z Krzyżakami Zawarł wieczysty pokój z Krzyżakami w Kaliszu 1343 – odzyskał Kujawy i w Kaliszu 1343 – odzyskał Kujawy i ziemię dobrzyńską; w rękach ziemię dobrzyńską; w rękach Krzyżaków Pomorze Gdańskie i ziemia Krzyżaków Pomorze Gdańskie i ziemia chełmińskachełmińska

Utracił Śląsk na rzecz CzechUtracił Śląsk na rzecz Czech Przyłączył Ruś Halicko - Przyłączył Ruś Halicko -

WłodzimierskąWłodzimierską

ANDEGAWENOWIEANDEGAWENOWIELUDWIK WĘGIERSKILUDWIK WĘGIERSKI

(1370 – 1382)(1370 – 1382) Syn Karola Roberta Andegaweńskiego i Syn Karola Roberta Andegaweńskiego i

Elżbiety ŁokietkównyElżbiety Łokietkówny Nadał szlachcie polskiej pierwszy Nadał szlachcie polskiej pierwszy

przywilej generalny w Koszycach (1374) przywilej generalny w Koszycach (1374) by uzyskać zgodę na dziedziczenie tronu by uzyskać zgodę na dziedziczenie tronu polskiego przez córkępolskiego przez córkę

Jadwiga (1384 – 1399)Jadwiga (1384 – 1399) Młodsza córka LudwikaMłodsza córka Ludwika Koronowana na króla w 1384 r.Koronowana na króla w 1384 r.

JAGIELLONOWIEJAGIELLONOWIEWŁADYSŁAW II JAGIEŁŁOWŁADYSŁAW II JAGIEŁŁO

(1386 – 1434)(1386 – 1434) Książę litewski, zasiadł na tronie polskim po Książę litewski, zasiadł na tronie polskim po

unii z Litwą w Krewie – unia personalnaunii z Litwą w Krewie – unia personalna Mąż JadwigiMąż Jadwigi Wielka wojna z Zakonem Krzyżackim 1409 – Wielka wojna z Zakonem Krzyżackim 1409 –

1411 (bitwa pod Grunwaldem 15.07.1410) 1411 (bitwa pod Grunwaldem 15.07.1410) zakończona I pokojem toruńskim – odzyskał zakończona I pokojem toruńskim – odzyskał ziemię dobrzyńską ; Żmudź ma wrócić do ziemię dobrzyńską ; Żmudź ma wrócić do LitwyLitwy

1413 – unia z Litwą w Horodle – 1413 – unia z Litwą w Horodle – potwierdzenie odrębności Litwy, Witold potwierdzenie odrębności Litwy, Witold wielkim księciem, włączenie 50 rodów wielkim księciem, włączenie 50 rodów litewskich do herbów polskichlitewskich do herbów polskich

1423 – przywilej warcki1423 – przywilej warcki 1430-33 – wydał przywileje jedlneńsko – 1430-33 – wydał przywileje jedlneńsko –

krakowskie by uzyskać zgodę szlachty na krakowskie by uzyskać zgodę szlachty na dziedziczenie tronu przez swoich synów. dziedziczenie tronu przez swoich synów. Szlachta uzyskała nietykalność osobistą i Szlachta uzyskała nietykalność osobistą i majątkowąmajątkową

JAGIELLONOWIEJAGIELLONOWIEWŁADYSŁAW III WŁADYSŁAW III

WARNEŃCZYKWARNEŃCZYK(1434 – 1444)(1434 – 1444)

Król Polski od 1434, król Węgier Król Polski od 1434, król Węgier od 1440od 1440

Zginął w bitwie pod Warną z Zginął w bitwie pod Warną z Turkami w 1444 r.Turkami w 1444 r.

JAGIELLONOWIEJAGIELLONOWIEKAZIMIERZ JAGIELLOŃCZYKKAZIMIERZ JAGIELLOŃCZYK

(1447 – 1492)(1447 – 1492) Wielki książę litewski od 1440, król Polski od Wielki książę litewski od 1440, król Polski od

14471447 Nadał bojarom litewskim prawa równe Nadał bojarom litewskim prawa równe

szlachcie polskiejszlachcie polskiej Inkorporował Prusy i Pomorze Gdańskie Inkorporował Prusy i Pomorze Gdańskie

(6.03.1454) co doprowadziło do wybuchu (6.03.1454) co doprowadziło do wybuchu wojny trzynastoletniej z Zakonem Krzyżackim. wojny trzynastoletniej z Zakonem Krzyżackim. Pokój zawarto w 1466 (II pokój toruński) – Pokój zawarto w 1466 (II pokój toruński) – Polska odzyskała Pomorze Gdańskie, ziemię Polska odzyskała Pomorze Gdańskie, ziemię chełmińską. Przyłączono do Polski Warmię, chełmińską. Przyłączono do Polski Warmię, Malbork i Elbląg. (= Prusy Królewskie)Malbork i Elbląg. (= Prusy Królewskie)

1454 – nadał szlachcie przywileje cerkwicko – 1454 – nadał szlachcie przywileje cerkwicko – nieszawskie by uzyskać zgodę na wojnę – król nieszawskie by uzyskać zgodę na wojnę – król musiał mieć zgodę sejmików ziemskich na musiał mieć zgodę sejmików ziemskich na zwoływanie pospolitego ruszenia i stanowienie zwoływanie pospolitego ruszenia i stanowienie nowych praw. Król opierał swe rządy na nowych praw. Król opierał swe rządy na średniej szlachcieśredniej szlachcie

JAGIELLONOWIEJAGIELLONOWIEJAN I OLBRACHTJAN I OLBRACHT

(1492 – 1501)(1492 – 1501) Syn Kazimierza JagiellończykaSyn Kazimierza Jagiellończyka Król Polski od 1492 r.Król Polski od 1492 r. W 1493 r. zwołano pierwszy polski sejm W 1493 r. zwołano pierwszy polski sejm

dwuizbowy – wykrystalizowała się izba dwuizbowy – wykrystalizowała się izba poselskaposelska

1496 – uchwalono II przywilej 1496 – uchwalono II przywilej piotrkowski –wzmocnienie pozycji piotrkowski –wzmocnienie pozycji ekonom. szlachtyekonom. szlachty

Na mocy tzw. Na mocy tzw. unii wileńskiej (1499)unii wileńskiej (1499) Polska i Litwa pozostawały niezależnymi Polska i Litwa pozostawały niezależnymi państwami posiadającymi odrębnych państwami posiadającymi odrębnych władców, zobowiązanych jednak do władców, zobowiązanych jednak do wzajemnej pomocy przeciwko wrogom wzajemnej pomocy przeciwko wrogom zewnętrznym – rozluźnienie unii polsko - zewnętrznym – rozluźnienie unii polsko - litewskiejlitewskiej

JAGIELLONOWIEJAGIELLONOWIEALEKSANDER ALEKSANDER JAGIELLOŃCZYKJAGIELLOŃCZYK(1501 – 1505)(1501 – 1505)

Wielki książę litewski od 1492, król Polski Wielki książę litewski od 1492, król Polski od 1501od 1501

Gdy został wielkim księciem litewskim, Jan Gdy został wielkim księciem litewskim, Jan Olbracht został królem polskim – zerwanie Olbracht został królem polskim – zerwanie unii polsko – litewskiejunii polsko – litewskiej

prowadził wojny z Moskwą W latach 1492-prowadził wojny z Moskwą W latach 1492-1494 i 1500-1503 – Litwa utraciła tereny 1494 i 1500-1503 – Litwa utraciła tereny na wschód od środkowego Dniepruna wschód od środkowego Dniepru

Za jego panowania uchwalono Za jego panowania uchwalono konstytucję Nihil novikonstytucję Nihil novi (1505(1505) – ) – nic nic nowego o nas bez nas – nowego o nas bez nas – co doprowadziło co doprowadziło do wykształcenia się ustroju demokracji do wykształcenia się ustroju demokracji szlacheckiejszlacheckiej

JAGIELLONOWIEJAGIELLONOWIEZYGMUNT I STARYZYGMUNT I STARY

(1506 – 1548)(1506 – 1548) Najmłodszy syn Kazimierza JagiellończykaNajmłodszy syn Kazimierza Jagiellończyka Od 1506 Wielki książę litewski i król PolskiOd 1506 Wielki książę litewski i król Polski Prowadził wojny z Rosją (m.in. 1507-1508, Prowadził wojny z Rosją (m.in. 1507-1508,

1512-1522), które mimo zwycięstwa pod 1512-1522), które mimo zwycięstwa pod Orszą (1514) zakończyły się utratą SmoleńskaOrszą (1514) zakończyły się utratą Smoleńska

1515 r. – zjazd w Wiedniu – rozbicie sojuszu 1515 r. – zjazd w Wiedniu – rozbicie sojuszu moskiewsko – krzyżacko – habsburskiego; moskiewsko – krzyżacko – habsburskiego; układy dynastyczne z Habsburgamiukłady dynastyczne z Habsburgami

1519 – 1521 – wojna z Zakonem Krzyżackim 1519 – 1521 – wojna z Zakonem Krzyżackim zakończona pokojem krakowskim (1525) – zakończona pokojem krakowskim (1525) – sekularyzacja Zakonu, powstanie księstwa sekularyzacja Zakonu, powstanie księstwa pruskiego, które zostało księstwem lennym pruskiego, które zostało księstwem lennym Królestwa PolskiegoKrólestwa Polskiego

10.05.1525 – hołd pruski – hołd lenny księcia 10.05.1525 – hołd pruski – hołd lenny księcia Prus Albrechta HohenzollernaPrus Albrechta Hohenzollerna

1526 – włączył Mazowsze do Polski1526 – włączył Mazowsze do Polski Doprowadził do wybrania swego syna Doprowadził do wybrania swego syna

Zygmunta II Augusta na wielkiego księcia Zygmunta II Augusta na wielkiego księcia Litwy i króla polskiego, jeszcze za swojego Litwy i króla polskiego, jeszcze za swojego życia (vivente rege)życia (vivente rege)

Za jego panowania wybuchł bunt szlachty Za jego panowania wybuchł bunt szlachty nazywany „wojną kokoszą” (1537)nazywany „wojną kokoszą” (1537)

JAGIELLONOWIEJAGIELLONOWIEZYGMUNT II AUGUSTZYGMUNT II AUGUST

(1548 – 1572)(1548 – 1572) Wielki książę litewski od 1522Wielki książę litewski od 1522 Król Polski od 1529 – wybrany vivente rege; przejął Król Polski od 1529 – wybrany vivente rege; przejął

faktyczną władzę po śmierci ojca w 1548faktyczną władzę po śmierci ojca w 1548 Układ w Wilnie (1561) z mistrzem Zakonu Układ w Wilnie (1561) z mistrzem Zakonu

Kawalerów Mieczowych Gotthardem Kettlerem – Kawalerów Mieczowych Gotthardem Kettlerem – Pd. Inflanty (Kurlandia i Semigalia) stały się Pd. Inflanty (Kurlandia i Semigalia) stały się lennem Polski i Litwylennem Polski i Litwy

Wybuchła wojna północna (1563-1570) o pozostałe Wybuchła wojna północna (1563-1570) o pozostałe ziemie Inflant. Była to część wojny o ziemie Inflant. Była to część wojny o Dominium Dominium Maris Baltici Maris Baltici miedzy Moskwą, Polską, Szwecją i miedzy Moskwą, Polską, Szwecją i Danią (1558 – 1583). Ten etap walk zakończył Danią (1558 – 1583). Ten etap walk zakończył rozejm z Rosją w 1570 r.rozejm z Rosją w 1570 r.

1569 – unia realna z Litwą w Lublinie – powstaje 1569 – unia realna z Litwą w Lublinie – powstaje Rzeczpospolita Obojga Narodów; do Korony Rzeczpospolita Obojga Narodów; do Korony przyłączono Wołyń, Podole i ziemię kijowskąprzyłączono Wołyń, Podole i ziemię kijowską

Zygmunt II August popierał stronnictwo szlacheckie Zygmunt II August popierał stronnictwo szlacheckie w walce z magnaterią - ruch egzekucyjny w walce z magnaterią - ruch egzekucyjny

KRÓLOWIE ELEKCYJNIKRÓLOWIE ELEKCYJNIHENRYK WALEZJUSZHENRYK WALEZJUSZ

(1573 – 1574)(1573 – 1574) Pierwszy król elekcyjny z Pierwszy król elekcyjny z

dynastii Walezjuszy, brat króla dynastii Walezjuszy, brat króla Francji Karola IX, król Polski od Francji Karola IX, król Polski od 15731573

Uciekł z kraju w 1574 r. by Uciekł z kraju w 1574 r. by objąć tron francuski jako objąć tron francuski jako Henryk IIIHenryk III

KRÓLOWIE ELEKCYJNIKRÓLOWIE ELEKCYJNISTEFAN BATORYSTEFAN BATORY

(1576 – 1586)(1576 – 1586) Książę Siedmiogrodu, król Polski od Książę Siedmiogrodu, król Polski od

1576 r. Ożenił się z królową – Anną 1576 r. Ożenił się z królową – Anną JagiellonkąJagiellonką

1577 – spacyfikował zbuntowany 1577 – spacyfikował zbuntowany Gdańsk za cenę rezygnacji ze statutów Gdańsk za cenę rezygnacji ze statutów Karnkowskiego Karnkowskiego

1578 – 1582 – wojna z Moskwą o 1578 – 1582 – wojna z Moskwą o Inflanty; wyprawy połocka, wielkołucka i Inflanty; wyprawy połocka, wielkołucka i pskowska doprowadziły do rozejmu w pskowska doprowadziły do rozejmu w Jamie Zapolskim (1582) Jamie Zapolskim (1582)

Utworzył piechotę wybraniecką – 1 Utworzył piechotę wybraniecką – 1 żołnierz utrzymywany przez 20 chłopów żołnierz utrzymywany przez 20 chłopów z dóbr królewskich z dóbr królewskich

ustalił podział jazdy na ciężkozbrojną ustalił podział jazdy na ciężkozbrojną husarię, chorągwie kozackie i jazdę husarię, chorągwie kozackie i jazdę lekką.lekką.

1579 – założył Akademię Wileńską1579 – założył Akademię Wileńską

KRÓLOWIE ELEKCYJNIKRÓLOWIE ELEKCYJNIZYGMUNT III WAZAZYGMUNT III WAZA

(1587 – 1632)(1587 – 1632) Syn króla Szwecji Jana III Wazy i Katarzyny Syn króla Szwecji Jana III Wazy i Katarzyny

JagiellonkiJagiellonki Połączył Rzeczypospolitą i Szwecję unią personalną Połączył Rzeczypospolitą i Szwecję unią personalną

w 1593 r. Szwedzi zdetronizowali Zygmunta III w w 1593 r. Szwedzi zdetronizowali Zygmunta III w 1599 1599

1606 – 1609 – rokosz sandomierski (Mikołaja 1606 – 1609 – rokosz sandomierski (Mikołaja Zebrzydowskiego) – początek oligarchii magnackiejZebrzydowskiego) – początek oligarchii magnackiej

1600 – inkorporował Estonię czym doprowadził do 1600 – inkorporował Estonię czym doprowadził do wybuchu wojen ze Szwecją: 1600 – 1611, 1617 – wybuchu wojen ze Szwecją: 1600 – 1611, 1617 – 1622, 1626 – 1629. Skutek – RP utraciła Inflanty1622, 1626 – 1629. Skutek – RP utraciła Inflanty

Za jego panowania magnateria wmieszała się w Za jego panowania magnateria wmieszała się w wewnętrzne sprawy Rosji – dymitriady 1604 – wewnętrzne sprawy Rosji – dymitriady 1604 – 1605, 1607 – 1609 1605, 1607 – 1609

Wypowiedział wojnę Rosji 1609 – 1619 ; Wypowiedział wojnę Rosji 1609 – 1619 ; zwycięstwo Żółkiewskiego pod Kłuszynem, zajęcie zwycięstwo Żółkiewskiego pod Kłuszynem, zajęcie Kremla, zdobycie Smoleńska. Skutek – do RP Kremla, zdobycie Smoleńska. Skutek – do RP przyłączono ziemię smoleńską, czernihowską i przyłączono ziemię smoleńską, czernihowską i siewierskąsiewierską

Wojna z Turcją 1620 – 1621 zakończona pokojem Wojna z Turcją 1620 – 1621 zakończona pokojem chocimskim – granicą rzeka Dniestr chocimskim – granicą rzeka Dniestr

Zwolennik kontrreformacji. W 1596 r. zawarto Zwolennik kontrreformacji. W 1596 r. zawarto unię unię brzeskąbrzeską – część biskupów prawosławnych uznała – część biskupów prawosławnych uznała zwierzchność papieża zachowując obrządek zwierzchność papieża zachowując obrządek prawosławny – unici.prawosławny – unici.

KRÓLOWIE ELEKCYJNIKRÓLOWIE ELEKCYJNI

WŁADYSŁAW IV WAZAWŁADYSŁAW IV WAZA(1632 – 1648)(1632 – 1648)

Syn Zygmunta III, wybrany w 1632Syn Zygmunta III, wybrany w 1632 1632 – 1634 – Rosjanie wszczęli wojnę 1632 – 1634 – Rosjanie wszczęli wojnę

o Smoleńsk, którą zakończył pokój w o Smoleńsk, którą zakończył pokój w Polanowie; potwierdzał wcześniejsze Polanowie; potwierdzał wcześniejsze polskie zdobycze (1619 – Dywilino)polskie zdobycze (1619 – Dywilino)

1635 – zawarł rozejm ze Szwecją w 1635 – zawarł rozejm ze Szwecją w Sztumskiej Wsi – potwierdzał Sztumskiej Wsi – potwierdzał postanowienia rozejmu w Mittawie; postanowienia rozejmu w Mittawie; Inflanty w rękach szwedzkichInflanty w rękach szwedzkich

Zmarł gdy szykował się do wojny z Zmarł gdy szykował się do wojny z TurcjąTurcją

KRÓLOWIE ELEKCYJNIKRÓLOWIE ELEKCYJNIJAN KAZIMIERZ WAZAJAN KAZIMIERZ WAZA

(1648 – 1668)(1648 – 1668) Młodszy brat Władysława IV; jego panowanie Młodszy brat Władysława IV; jego panowanie

jest okresem ciągłych wojenjest okresem ciągłych wojen 1648 – 1654 – powstanie kozackie Bohdana 1648 – 1654 – powstanie kozackie Bohdana

Chmielnickiego; 1654 – ugoda w Perejasławiu – Chmielnickiego; 1654 – ugoda w Perejasławiu – kozacy uznają zwierzchność cara rosyjskiegokozacy uznają zwierzchność cara rosyjskiego

1654 – 1667 – wojna z Rosją (przerwa w latach 1654 – 1667 – wojna z Rosją (przerwa w latach 1655 – 60) . Na mocy rozejmu w Andruszowie 1655 – 60) . Na mocy rozejmu w Andruszowie (1667) RP traci Ukrainę na wschód od Dniepru (1667) RP traci Ukrainę na wschód od Dniepru wraz z Kijowem oraz ziemię smoleńską, wraz z Kijowem oraz ziemię smoleńską, czernihowską i siewierską. Ostateczny pokój czernihowską i siewierską. Ostateczny pokój podpisano w Moskwie w 1686 r.podpisano w Moskwie w 1686 r.

1655 – 1660 – potop szwedzki; pokój w Oliwie – 1655 – 1660 – potop szwedzki; pokój w Oliwie – król rezygnuje s tronu szwedzkiego, król rezygnuje s tronu szwedzkiego, potwierdzono przekazanie Inflant Szwecjipotwierdzono przekazanie Inflant Szwecji

1657 – traktaty welawsko – bydgoskie – Prusy 1657 – traktaty welawsko – bydgoskie – Prusy uzyskują suwerennośćuzyskują suwerenność

1652 – po raz pierwszy zerwano sejm dzięki 1652 – po raz pierwszy zerwano sejm dzięki liberum vetoliberum veto

Abdykował w 1668Abdykował w 1668

KRÓLOWIE ELEKCYJNIKRÓLOWIE ELEKCYJNIMICHAŁ KORYBUTMICHAŁ KORYBUT

WIŚNIOWIECKIWIŚNIOWIECKI(1669 – 1673)(1669 – 1673)

Syn księcia Jeremiego Syn księcia Jeremiego WiśniowieckiegoWiśniowieckiego

Za jego panowania w RP ścierały Za jego panowania w RP ścierały się dwa stronnictwa – się dwa stronnictwa – prohabsburskie i profrancuskieprohabsburskie i profrancuskie

1672 – najazd turecki zakończył się 1672 – najazd turecki zakończył się zdobyciem Kamieńca Podolskiego zdobyciem Kamieńca Podolskiego przez Turków i podpisaniem przez Turków i podpisaniem hańbiącego układu w Buczaczu – hańbiącego układu w Buczaczu – RP traci Podole i Kamieniec RP traci Podole i Kamieniec Podolski, musi płacić haracz TurcjiPodolski, musi płacić haracz Turcji

KRÓLOWIE ELEKCYJNIKRÓLOWIE ELEKCYJNIJAN III SOBIESKIJAN III SOBIESKI(1674 – 1696)(1674 – 1696)

Wielki wódz polski epoki XVII w. – Wielki wódz polski epoki XVII w. – brał udział w walkach ze Szwedami, brał udział w walkach ze Szwedami, Rosją, kozakami, tatarami, Turkami. Rosją, kozakami, tatarami, Turkami. Od 1667 hetman wielki koronnyOd 1667 hetman wielki koronny

Pokonał Turków w drugiej bitwie pod Pokonał Turków w drugiej bitwie pod Chocimiem (1673); Zwycięstwo to Chocimiem (1673); Zwycięstwo to wyniosło go na tron. Na mocy wyniosło go na tron. Na mocy traktatu w Żórawnie (1676) RP nadal traktatu w Żórawnie (1676) RP nadal traciła Podole ale nie musiała płacić traciła Podole ale nie musiała płacić haraczu. haraczu.

Król od 1674 r.Król od 1674 r. Pod naciskiem magnatów zawarł Pod naciskiem magnatów zawarł

przymierze zaczepno – odporne z przymierze zaczepno – odporne z Habsburgami przeciwko TurcjiHabsburgami przeciwko Turcji

1683 – odsiecz Wiednia1683 – odsiecz Wiednia 1686 – zawarł pokój wieczysty z 1686 – zawarł pokój wieczysty z

Rosją w MoskwieRosją w Moskwie

KRÓLOWIE ELEKCYJNIKRÓLOWIE ELEKCYJNIAUGUST II MOCNYAUGUST II MOCNY

(1697 – 1706, (1697 – 1706, 1709 – 1733)1709 – 1733)

Elektor saski z dynastii WettinówElektor saski z dynastii Wettinów Wplatał RP w wojnę północną 1700 – 1721Wplatał RP w wojnę północną 1700 – 1721 Abdykował w 1706 i uznał prawa Abdykował w 1706 i uznał prawa

Stanisława Leszczyńskiego do tronuStanisława Leszczyńskiego do tronu Powrócił do RP w 1709 r. gdy car Piotr I Powrócił do RP w 1709 r. gdy car Piotr I

pokonał króla Szwecji Karola XIIpokonał króla Szwecji Karola XII Spór szlachty z królem – konfederacja Spór szlachty z królem – konfederacja

tarnogrodzka (1715) – zakończył się tarnogrodzka (1715) – zakończył się mediacją Piotra I i sejmem niemym (1717)mediacją Piotra I i sejmem niemym (1717)

Sejm niemy zatwierdzał umowę miedzy Sejm niemy zatwierdzał umowę miedzy konfederatami a Augustem II, ograniczył konfederatami a Augustem II, ograniczył wpływy króla; pierwsza ingerencja wpływy króla; pierwsza ingerencja rosyjska w sprawy polskierosyjska w sprawy polskie

KRÓLOWIE ELEKCYJNIKRÓLOWIE ELEKCYJNISTANISŁAW LESZCZYŃSKISTANISŁAW LESZCZYŃSKI

(1704 – 1709, (1704 – 1709, 1733 – 1736)1733 – 1736)

Otrzymał tron polski, w trakcie wojny Otrzymał tron polski, w trakcie wojny północnej, przy poparciu Szwecjipółnocnej, przy poparciu Szwecji

1705 zawarł przymierze z królem 1705 zawarł przymierze z królem szwedzkim zezwalające Karolowi XII na szwedzkim zezwalające Karolowi XII na utrzymywanie wojska w Polsce oraz na utrzymywanie wojska w Polsce oraz na werbunek żołnierzy, co doprowadziło do werbunek żołnierzy, co doprowadziło do wybuchu wojny domowejwybuchu wojny domowej

Opuścił kraj po powrocie Augusta II w Opuścił kraj po powrocie Augusta II w 17091709

Jego córka została żoną króla Francji Jego córka została żoną króla Francji Ludwika XVLudwika XV

Wybrany na króla w 1733 r. Na skutek Wybrany na króla w 1733 r. Na skutek interwencji wojskowej Rosji i opozycji interwencji wojskowej Rosji i opozycji magnackiej abdykował w 1736magnackiej abdykował w 1736

KRÓLOWIE ELEKCYJNIKRÓLOWIE ELEKCYJNIAUGUST III SASAUGUST III SAS(1736 – 1763)(1736 – 1763)

Syn Augusta II z dynastii WettinówSyn Augusta II z dynastii Wettinów zasiadł na tronie przy zbrojnej zasiadł na tronie przy zbrojnej

pomocy Austrii i Rosji – po rozbiciu pomocy Austrii i Rosji – po rozbiciu wojsk konfederacji dzikowskiej 1735wojsk konfederacji dzikowskiej 1735

Uznany za króla w 1736Uznany za króla w 1736 Oparł swoje panowanie na trwałym Oparł swoje panowanie na trwałym

sojuszu z Rosją i na „Familii” – obozie sojuszu z Rosją i na „Familii” – obozie CzartoryskichCzartoryskich

KRÓLOWIE ELEKCYJNIKRÓLOWIE ELEKCYJNISTANISŁAW AUGUST STANISŁAW AUGUST

PONIATOWSKIPONIATOWSKI(1764 – 1795)(1764 – 1795)

Kandydat „Familii” do tronu polskiegoKandydat „Familii” do tronu polskiego Wielki reformator i mecenas sztukiWielki reformator i mecenas sztuki 1765 – powołał Szkołę Rycerską1765 – powołał Szkołę Rycerską Reformy sejmu konwokacyjnego i króla Reformy sejmu konwokacyjnego i króla

zaniepokoiły Rosję, która wywołała sprawę zaniepokoiły Rosję, która wywołała sprawę przywrócenia pełnych praw innowiercom. przywrócenia pełnych praw innowiercom. Podzieliła ona Polaków – konfederacje przeciwko Podzieliła ona Polaków – konfederacje przeciwko innowiercom i reformom. Na sejmie 1767-1768 innowiercom i reformom. Na sejmie 1767-1768 uchwalono tzw. prawa kardynalne, których uchwalono tzw. prawa kardynalne, których gwarantem została Rosja. gwarantem została Rosja.

1768 – 1772 – konfederacja barska zawiązana 1768 – 1772 – konfederacja barska zawiązana przeciwko innowiercom, reformom, królowi i przeciwko innowiercom, reformom, królowi i RosjiRosji

1772 – I rozbiór Polski1772 – I rozbiór Polski 1788-1792 – obrady Sejmu Wielkiego 1788-1792 – obrady Sejmu Wielkiego 3.05.1791 – uchwalenie konstytucji 3 Maja – 3.05.1791 – uchwalenie konstytucji 3 Maja –

ustrój monarchii konstytucyjnejustrój monarchii konstytucyjnej 1792 – konfederacja targowicka 1792 – konfederacja targowicka 1793 – II rozbiór Polski1793 – II rozbiór Polski 1794 – powstanie kościuszkowskie1794 – powstanie kościuszkowskie 1795 – III rozbiór Polski i abdykacja Stanisława 1795 – III rozbiór Polski i abdykacja Stanisława

Augusta.Augusta.