Porosty – zniewolenie czy współpraca?

1

Gdzie?

brodaczkaWzorzec

geograficzny

Kora drzew

skały

2

chrobotki

ziemia

Kora drzew

Stara rękawiczka

Warunek ?

3

Forma plechy

Listkowatanp. Płucnica

islandzka

4

Forma plechy

Krzaczkowata np. obrost

drobny

5

Forma plechy

Skorupiasta np. wzorzec

6

Budowa anatomiczna

7

Przekrój poprzeczny przez plechę warstwowaną obraz mikroskopowy - schemat

Budowa anatomiczna

8

Przekrój przez plechę niewarstwowaną obraz mikroskopowy - schemat

1 – komórki zielenicy lub sinicy2 – strzępki grzyba

Rozmnażanie porostów

9

Rozmnażanie porostów

10

Gdzieś tutaj są izydia czyli wyrostki

Rozmnażanie porostów

11

Grzyb tworzy owocniki w których tworzą się zarodniki

Metabolity porostowe czyli „kwasy porostowe”

• działają antybiotycznie na bakterie Gram-dodatnie;

• oddziaływują negatywnie na niższe i wyższe rośliny oraz ich zarodniki i nasiona, a także na grzyby pasożytnicze, hamując lub blokując ich wzrost;

• w wielu przypadkach zabezpieczają plechy porostów

12

• w wielu przypadkach zabezpieczają plechy porostów przed zgryzaniem przez zwierzęta;

• chronią fotobionta przed zbyt intensywnym promieniowaniem słonecznym poprzez absorpcję światła i promieniowania ultrafioletowego;

• Przyczyniają się do erozji skał (chemicznej), która umożliwia sukcesję pierwotną czyli powstawanie ekosystemu w wysokich partiach gór

Co to za układ?

Pobiera wodę, dwutlenek węgla, sole mineralne, fotosyntezuje - wytwarza materię organiczną, rozmnaża się tylko bezpłciowo

13

rozmnaża się tylko bezpłciowo

Pobiera materię organiczną od fotoautotrofa, przetwarza ją na sole mineralne, tworzy zwartą korę plechy, w której zamknięty jest fotobiont, przytwierdza plechę do podłoża ryzoidami, gromadzi między strzępkami wodę

Mutualizm czy helotyzm?

Głęboki związek, współzależność dwóch organizmów, korzystających w równym stopniu z tego układu, forma symbiozy bezwarunkowej

14

bezwarunkowej

Związek dwóch organizmów, z których jeden odnosi większe korzyści niż drugi , swoista niewola , kontrolowane pasożytnictwo ale też forma symbiozy (gr. heilotes – jeniec)

Skala porostowa• Używając porostów jako biowskaźników czyli

bioindykatorów, wyróżniamy następujące strefy:

• I - o szczególnie silnie zanieczyszczonym powietrzu (dwutlenek siarki powyżej 170 mikrogram/m2) (= bezwzględna pustynia porostowa), która charakteryzuje się całkowitym brakiem porostów nadrzewnych;

15

Skala porostowa• Kolejne strefy:

• II - o bardzo silnie zanieczyszczonym

powietrzu (= względna pustynia porostowa, 170-100 mikrogram/m2), w

której występują tylko najbardziej odporne

na zanieczyszczenia porosty o plechach

skorupiastych: misecznica proszkowata i

liszajec;liszajec;

• III - o silnie zanieczyszczonym powietrzu (=

wewnętrzna strefa osłabionej wegetacji, 100-70 mikrogram/m2), w której, poza

gatunkami skorupiastymi, rosną również

porosty łuseczkowate; gatunkami

wskaźnikowymi są: brudziec kropkowaty,

paznokietnik ostrygowy, obrost wzniesiony i

złotorost postrzępiony;16

Skala porostowa• Kolejne strefy:

• IV - o średnio zanieczyszczonym

powietrzu (= środkowa strefa osłabionej wegetacji, 70-50 mikrogram/m2), w

której występują już porosty o plechach

listkowatych; strefę tę wyróżniają:

pustułka pęcherzykowata

i tarczownica bruzdkowana;i tarczownica bruzdkowana;

• V - o względnie mało zanieczyszczonym

powietrzu (= zewnętrzna strefa osłabionej wegetacji, 50-40 mikrogram/m2), którą wyróżniają mniej

wrażliwe na zanieczyszczenia porosty

krzaczkowate: mąkla tarniowa, mąklikotrębiasty

i odnożyce; występują one nielicznie, a

ich plechy są małe i zdeformowane;17

Skala porostowa• Kolejne strefy:

• VI - o nieznacznie zanieczyszczonym powietrzu (=

wewnętrzna strefa normalnej wegetacji, 40-30 mikrogram/m2), gdzie gatunki wyróżniające strefę

V są typowo wykształcone, a ponadto rosną tu

wrażliwe porosty listkowate i krzaczkowate: wrażliwe porosty listkowate i krzaczkowate:

włostka brązowa, brodaczka kępkowa i płucnik

modry;

• VII - o powietrzu czystym lub ze znikomą

zawartością zanieczyszczeń (= typowa strefa normalnej wegetacji, poniżej 30 mikrogram/m2),

w której jedynym czynnikiem ograniczającym są

naturalne warunki siedliskowe; występują tu

bardzo wrażliwe gatunki z rodzajów: włostka,

granicznik, pawężniczka, brodaczka i in.

18

Skala porostowa

19

Źródła

• http://niezapominajki.pl

• http://www.wigry.win.pl

• http://fotoforum.gazeta.pl

• http://grzyby.pl• http://grzyby.pl

• Inne

• Biologia, wydanie zbiorowe, PWN, 2008

• Biologia, Solomon, Ville, Berg, Multico, 2007

20