Porosty są organizmami na ogół niewielkimi, wielkość ich

plechy wynosi od kilku milimetrów do kilku centymetrów i jedynie

niektóre gatunki (np. brodaczki i włostki) mogą

osiągać długość do 30 cm (rekordzistą pod tym względem był gatunek brodaczki Usnea longissima występujący na

terenie Polski jeszcze pod koniec lat siedemdziesiątych, którego plecha dorastała do 2 metrów

długości).

Usnea longissima

Ze względu na dużą wrażliwość porostów na zanieczyszczenia powietrza, wiele gatunków jest dziś zagrożonych wyginięciem. Ta wrażliwość wynika z kilku faktów: - braku tkanki okrywającej, co stwarza możliwość bezpośredniej infiltracji gazów, pyłów i roztworów do wnętrza plechy; - niskiej tolerancji glonów na zanieczyszczenia;   - pobierania wody bezpośrednio z opadów atmosferycznych, bez jakiegokolwiek oczyszczania (rośliny korzystają z wody częściowo przefiltrowanej przez glebę).

Porosty są wiec bioindykatorami, czyli wskaźnikami czystości powietrza.

Plecha porostu

Budowa porostu

Często nie docenia się znaczenia porostów w funkcjonowaniu ekosystemów, a przecież odgrywają one w przyrodzie niezwykle ważną rolę organizmów pionierskich. Zasiedlają skały i środowiska skrajnie ubogie, gdzie do tej pory mogły żyć jedynie bakterie i glony.

Przygotowują tereny dotychczas niezamieszkałe do zasiedlenia przez inne organizmy,

Pozwala ona określić jakość powietrza na badanym terenie. W zależności od składu gatunkowego porostów oraz kondycji ich

plech można wyróżnić następujące klasy zanieczyszczenia powietrza:I Bezwzględna pustynia

bezporostowao szczególnie silnym zanieczyszczeniu powietrza.

Brak porostów nadrzewnych, nawet skorupiastych; co najwyżej występują jednokomórkowe glony tworzące zielone naloty na korze drzew.

II Względna pustynia bezporostowao bardzo silnym zanieczyszczeniu powietrza.

Lecanora conizaeoides oraz Lepraria to gatunki, ktore są bardzo odporne na zanieczyszczenia.

III. Środkowa strefa osłabionej wegetacjio średnio zanieczyszczonym powietrzu. W tej strefie występują Hypogymnia psysodes oraz Parmelia sulcata o plechach skorupiastych.

IV Zewnętrzna strefa osłabionej wegetacjio względnie mało zanieczyszczonym powietrzu.

Evernia prunastri, Pseudevernia furfuracea, Ramalina spp. to porosty listkowate ale ich plechy są zdeformowane i słabo wykształcone

V Wewnętrzna strefa normalnej wegetacjio nieznacznym zanieczyszczeniu powietrza.

Bryoria fuscescens, Usnea hirta, Platismatia glauca to porosty krzaczkowate .

VI Typowa strefa normalnej wegetacjipowietrze czyste lub co najwyżej minimalnie skażone.

Bryoria, brodaczka Usnea, pawężniczka Nephroma, granicznik Lobaria to porosty krzaczkowate które są wskaźnikami czystego powietrza.

Jeszcze kilka lat temu,  nasze miasto Tarnobrzeg było miejscem gdzie było wiele zakładów przetwórstwa siarki. Sprawiało to, ze niestety stan powietrza atmosferycznego na tym terenie był fatalny. Pełno w nim było tlenków siarki SO2 i SO3 i innych szkodliwych substancji. Naszym zadaniem było ocenić stan powietrza na podstawie zaobserwowanych porostów. Postanowiliśmy ich poszukać w Tarnobrzegu. Nasze badania prowadziliśmy w lesie, parku i cmentarzach ,gdzie udało nam się znaleźć wiele okazów.

Nasza grupka w parku w Tarnobrzegu. Od lewej: Kuba Buczek, Kasia Ciak, Danusia Dobrzańska, Marek Markiewicz, Paweł Kowalczyk.

Kasia i Paweł podczas pomiarów średnicy porostów.

Na młodych drzewach w rejonie Tarnobrzega spotykamy porosty proszkowate (jasne plamki), ale dominują zielone glony.

Na tym zdjęciu widzimy młody porost (średnica 1cm) . Rósł więc dziesieć lat, gdyż przyrost plechy porostów to 1 mm na rok.

Na tym drzewie widoczne są skupiska porostów proszkowatych, co świadczy o sporej ilości tlenków siarki w powietrzu.

Na starych drzewach możemy spotkać duże skupiska porostów listkowatych, co świadczy o poprawieniu się stanu powietrza w Tarnobrzegu.

Na tym zdjęciu widzimy Pustułkę pęcherzykowatą (Hypogymnia physodes) i Złotorosta ściennego (Xanthoria parietina).

Tu widzimy duży okaz Pustułki pęcherzykowatej (Hypogymnia physodes).

Na murkach i ścianach możemy zaobrerwować duże skupiska Złotorostów ściennych (Xanthoria parietina)

Tu widzimy grupę Złotorostów ściennych (Xanthoria parietina) które jeszcze nie pokryły całej powierzchni.

Choć jeszcze kilka lat temu nasze miasto Tarnobrzeg i jego okolice były pustynią porostową, z powodu dużej zawartości szkodliwych gazów w atmosferze, dzisiaj można znaleźć wiele okazów porostów będących bioindykatorami czystości powietrza. Należą one do klas od II do IV. Można z tego wywnioskować, że stan powietrza znacznie się poprawił. Niestety nie ma porostów krzaczkowatych należących do klas V i VI