Poradnik Autystyczny 06

8/10/2019 Poradnik Autystyczny 06

1/14

ISSN 2353-5024

NR 06 (06) WRZESIE2014www.poradnikautystyczny.pl NR 06 (06) WRZESIE2014EGZEMPLARZ BEZPATNY


2/14

Redakcja wydania:

REDAKTORNACZELNA:Magda Brzeska

AUTORZY: Marta Baj-Lieder, Magda Brzeska,

Aleksandra Charziska, Katarzyna Czyycka,Beata Korejwo, Anna Kuczyska,Anna Rejek, Aleksandra Wierszak

WYDAWCA:Infotech Dawid Lisik, [email protected]

DZIAREKLAMY:[email protected]

Redakcja nie ponosi odpowiedzialnoci

za trereklam i ogoszeoraz za tekstysponsorowane. Prawa autorskie zastrzeone,przedruk i wykorzystanie materiaw moliwetylko po uzyskaniu pisemnej zgody Wydawcy.

Poradnik Autystyczny2

W numerze:Krtka refleksja logopedy ................. str. 3

Sdzieci ........................................... str. 4

Dlaczego gone i wyrane mwieniejest wane dla dziecka z autyzmemi dla jego otoczenia? ......................... str. 5

Jak radzisobie z agresji autogresju dzieci z autyzmem ........................ str. 6

Typy edukacji w Polsce czym siwyrniaji czego jeszcze brakuje .. str. 7

Kojaki jest kady widzi .................. str. 9

IPET po co, dla kogo,

jak i inne pytania? ............................str. 11

Jedna Pani drugiej Pani ................. str. 12

Historia Jzefa,

mczyzny ktremu w wieku 30 latzdiagnozowano autyzm ................. str. 13

ISSN 2353-5024

NR 06 (06) WRZESIE2014www.poradnikautystyczny.pl NR 06 (06) WRZESIE2014

AutystycznyEGZEMPLARZ BEZPATNY

Szybko mina przerwa wakacyjna. 2 miesice letnie, a nasze

dzieci znw iddo przedszkoli i szk. Niektre po raz pierwszy,

niektre kontynuujnauk. Mamy nadziej, e wypoczlicie,

skorzystalicie z bogatej oferty firm organizujcych turnusy terapeu-tyczne lub po prostu wyjechalicie, by z nowymi siami wrcina po-

cztek roku szkolnego.

W tym numerze naszego Poradnika chcielimy Wam przybliyrne

typy edukacji w Polsce. Dzieci niepenosprawne w Polsce uczszcza-

jdo szkmasowych, integracyjnych i specjalnych. Czym site szko-

y rni? Te informacje znajdziecie w artykule naszej nowej wsppra-

cowniczki Anny Rejek. Z kolei Beata Korejwo przygotowaa materia

o IPET-cie, bardzo wanym dokumencie o istnieniu ktrego wiedzie

powinien kady rodzic dziecka uczcego siw szkole. Po lekturze ar-

tykuu zapraszamy Was na nasza stronhttp://poradnikautystyczny.pl,

gdzie w dziale edukacja zamiecilimy kilka wzorw IPET-w.

Opowiemy Wam take o tym, dlaczego gone i wyrane mwienie do

dzieci jest wane. Nawizuje to nieco do artykuu z numeru sprzed wa-

kacji o echolaliach i bdach jzykowych.

Zachcamy was rwniedo przeczytania krtkiej refleksji Goski, czyli

naszej nieocenionej Kasi Czyyckiej. Ciekawe, czy zgadzacie siz jej

opini?

W numerze wrzeniowym zamiecilimy artykuo przykadach za-

chowadzieci z zaburzeniami przetwarzania sensorycznego. Opowie

o tym nasza specjalistka od SI, Marta Baj Lieder.

Z prawdziwprzyjemnociprzedstawiamy Wam teosobOli Wier-

szak, wacicielki Stajni Zbowice. Jest to osoba znana wielu naszym

czytelnikom, std zdecydowalimy siprzedstawijej osobszersze-

mu gronu, jak tei samhipoterapijako formpomocy osobom z au-

tyzmem. Nietypowo przedstawiamy historiosoby dorosej, Jzefa,

u ktrego w wieku 30 lat zdiagnozowano autyzm. Jest to bardzo poru-

szajca historia, ktra daje nam wszystkim bardzo duo do mylenia,

dajc take nadziej, e z autyzmem mona ysamodzielnie, bez po-

mocy drugiej osoby. Wreszcie na koniec kontrowersyjnie. Dodu-

go zastanawiaam si, czy poruszyten temat. Rodzice dzieci z auty-

zmem doczsto spotykajsiz niezrozumieniem. Autyzm nadal jest

wielkim tabu. A my, rodzice, zakadamy, e wszyscy wiedza o autyzmie

tyle co my. Czy tak jest rzeczywicie?

Zapraszam do lektury.Magda Brzeska

Redaktor Naczelna

Witajcie!


3/14nr 06, wrzesie2014 33

Siedziaam sobie, siedziaam i zastanawiaamsidugo na jaki temat dzisiaj napisa. Mag-da (naczelna) mwia, e fajnie byoby coo roku szkolnym. No fajnie... Ale co? Mam

Wam pisa, jak wyglda przygotowanie doroku szkolnego terapeuty? Zaprawd, powia-dam Wam, w ogle by Was to nie zaintere-

sowao.Temat przyszedsamCichutko, jak zwykle. Niby puka, ale nie

syszaam. Zatem otworzyam dopiero p-nym wieczorem. A przyszed w mailu. Odmamy Wojtka.

Pani Kasiu,

Mamy diagnozod neurologa. A waciwie

to nie diagnoz, a przyczyn zreszt sama

nie wiem. Pani doktor przypado Wojtka

nazwaa autyzmem wtrnym od TV. Nie

wiem: co teraz?

Krtko nawietl Wam sytuacj: Woj-tek ma 4 lata i nie mwi. Rodzice mieszka-

j w Niemczech i podobnie, jak w Polsce,do 3,5 r.. maego syszeli, e maj jeszczeczas, e chopcy mwi pniej, e dwuj-zyczni... zatem nie przejmowali si za bar-dzo. Tym bardziej, e Wojtek wszystko ro-zumia! Wykonywapolecenia (a tych, kt-rych nie lubi, nie wykonywa, cwaniak je-den!), bygrzecznym i spokojnym chopcem.

W ramach nauki jzyka polskiego rodzicecodziennie puszczali mu bajki na DVD. Ale

to nie byy zwyke bajki, o nie! To byy baj-ki z wyszej pki: Krl Lew, Madaga-skar, Przygody Baltazara Gbki itp. I takcodziennie odkd May siurodzi.

Wojtek od niemowlctwa wykazywatzw.cechy autystyczne, co pniej potwierdzi-a psychiatra. Neurolog dodaa, e oglda-nie przez Wojtka prawie 1,5 godz. dziennie

telewizji sprawio, e te cechy sipogbiy:podczas ogldania chopczyk wyczasi,jego pkule mzgowe nie pracoway tak, jakpowinny.

Czy zatem telewizor wywoa autyzm

Wojtka? NIE. Ale w przypadku dziecka nie-mwicego (z rnych powodw) celem ro-dzicw powinno by stymulowanie mowy

poprzez interakcje spoeczne (czyli po prosturozmow). Zakadajc, e rodzice tyche roz-mw z maluchem nie prowadz, mowa roz-wija si wolniej. Telewizor i ogldanie zbytdugo bajek powoduje nieprawidow pracukadu nerwowego, w skutek czego mowastoi w miejscu. I nie tylko mowa.

Co chctym tekstem powiedzie? OGRA-NICZAJMY dzieciom screeny. One nie wy-

wouj autyzmu, ale one naprawd niszcz

ukad nerwowy czowieka. A szczeglniew przypadku dziecka z dysfunkcj. Po co spra-wiamu jeszcze jeden problem?

Katarzyna Czyyckalogopeda, nauczyciel jzyka polskiego jako drugiegow Niemczech. Mieszka i pracuje w Hamburgu, gdzie zajmujesi dziemi Polakw przebywajcych tam na emigracji.Prowadzi blog: blog.centrumgloska.pl. Prywatnie: cigledue dziecko z ADHD. Uwielbia wspinaczkwysokogrsk.


4/14 Poradnik Autystyczny4

Sdzieci, ktre nieustannie bujajsina krzele, ujgumlub rozmawiajc z osobdoros, trzymajrce w kieszeni.Jednak wbrew powszechnej opinii, nie jest to wynik braku

szacunku lub dobrego wychowania. Wspomniane powyejzachowania mogbysposobem radzenia sobie z trudnsytuacj, to przykady zachowadzieci z zaburzeniamiprzetwarzania sensorycznego.

Trzymanie rk w kieszeni wydaje si bylekcewacym podejciem do osoby lub sy-tuacji. Jednak to wanie trzymanie rk w kie-szeni pozwala wyciszysii uspokoipobu-dzonemu ukadowi nerwowemu, wszystko za

spraw stymulacji czucia gbokiego. Rw-niedziecko z nadwraliwocidotykowbyunikn dotykania przypadkowych, niezna-nych lub nieprzyjemnych przedmiotw, woli

schowa swoje donie. Zatem czy wiadczyto o zym wychowaniu? Jak wida nieko-niecznie, poniewazachowania te, to reakcjeobronne, pomagajce wyregulowa pracukadu nerwowego.

A co z uciem gumy? Badania dowodz, esigamy po ninie tylko, kiedy chcemy miewiey oddech, ale rwnie, kiedy pragnie-my silepiej skoncentrowa. Dlaczego tak si

dziej? To proste, ucie gumy to rwniesty-mulacja czucia gbokiego.

Wiercenie sina krzele, bujanie sina nimto co, czego my wychowawcy i nauczyciele

bardzo siobawiamy. Przed oczami mamy ob-raz spadajcego dziecka, ktre wanie rozbijagow, co jest oczywicie zrozumiae, zwasz-cza, kiedy ponosi si odpowiedzialno zadzieci. Jednak analizujc bujanie sina krze-le, moemy zaobserwowarytmiczne ruchy,w kierunku przd-ty, ktre sniczym innym

jak stymulacjprzedsionkow. A powolna, ryt-miczna i spokojna stymulacja przedsionkowa

obnia poziom pobudzenia i uatwia skupienieuwagi na wykonywanym zadaniu.

Inny przykad niemile widzianego zacho-

wania to mwienie, mruczenie lub piewaniesobie pod nosem. Jeli ma to miejsce w trakcie

przerwy, to wszystko jest w porzdku, jednak,jeli uczewydaje tego typu dwiki w trakcielekcji, to mamy problem, poniewarozpraszato resztdzieci. Nucenie pod nosem jest kolej-nym zachowaniem, ktre pozwala na regula-

cji uspokojenie. Dodatkowo dzieci z nadre-aktywnocisuchow, w ten wanie sposb

prbujodcisiod dwikw, ktre je dra-nii rozpraszaj, a na ktre my nie zwracamynajmniejszej uwagi.

Jak zatem radzisobie z tego typu zacho-

waniami? Co robi? Pozwalana nie? Zakazy-wa? A moe jest jeszcze inne wyjcie? To py-tania, ktre zadaby pewnie niejeden nauczy-ciel.

Jeli jestemy tolerancyjni, jeli naprawdrozumiemy i akceptujemy zaburzenie dziecka,

zniesiemy wszystko. Jednak oprcz dawania

przyzwolenia, moemy zrobicowicej, mo-emy pomc.

Jak juwczeniej wspomniaam, umiesz-czenie doni w kieszeniach ubrania to spo-sb na stymulacj czucia proprioceptywne-go, jednak okazji do wspomagania tego zmy-

su jest znacznie wicej, wystarczy zachciucznia do tak zwanej cikiej pracy. Dziur-kowanie sztywnych kartek, wycinanie przed-

miotw z kartonu, przenoszenie cikichprzedmiotw, cieranie gumknotatek, zaba-wa w przepychanie ciany to tylko przyka-dy aktywnoci, do ktrych powinnimy za-angaowadziecko. Wystarczy, zatem odpo-wiednio zaaranowa przerw rdlekcyjnlub same zajcia by zminimalizowaniepo-dane zachowanie ucznia, a dodatkowo mu

pomc.

Na dziecko z nadwraliwoci suchowrwniejest sposb, po pierwsze ograniczamydostp do haasu (zamykamy okna, wieszamyzasony by zlikwidowa efekt echa, a same-mu uczniowi w sytuacjach wzmoonego ha-asu pozwalamy nosizatyczki lub suchawkina uszy). Na czas sprawdzianw i sytuacji wy-

magajcych wzmoonego skupienia, moemyprzymknoko na osoby ujce gum, w in-nych sytuacjach moemy daim cow zastp-stwie: gniotki i piki do ciskania bdwietnalternatyw.

A co z bujaniem sina krzele, czy na torwnie da przyzwolenie? Oczywicie, enie, jednak rozwizanie jest naprawd prost-sze ni mogoby si wydawa. Po pierwszemoemy zastpikrzeso pik, jeli sinie da,na krzeso moemy pooy dysk sensorycz-ny. Innym rozwizaniem jest zawizanie roz-cigliwej, lateksowej tamy midzy nogamikrzesa, w trakcie pracy stolikowej uczeb-dzie mgnapieranogami na ni, co sprawi,e poprawi sijego koncentracja. Przed zaj-ciami wystarczy przeprowadzi kilka zabawstymulujcych zmys przedsionkowo-pro-

prioceptywny, a przestrze w sali zaarano-watak, by uczesam mgkorzystaz tegotypu aktywnoci. Pika do skakania, skakanka,trampolina, pika lekarska bdtutaj strzaemw dziesitk.

Jednym sowem mamy wytumaczenie nakade niewaciwe zachowanie ucznia? Takkto mgby powiedzie po zapoznaniu siz powyszym tekstem. Oczywicie nie jest tomoim zamierzeniem. Jednak sdz, e wartoczasami przyjrzesidzieciom, przystannamoment, przeanalizowaich zachowania, po-niewa bardzo czsto otrzymujemy od nich

sygnay le mi, boj si, nie dam rady, niemog. Nie starajc si zrozumie, wprowa-dzajc zakazy, skazujemy dzieci na porak.

Natomiast prba zrozumienia dziecka, zwasz-cza dziecka z zaburzeniami przetwarzania sen-

sorycznego, ktremu ciko jest odnale siw codziennym chaosie bodcw, moe bykluczem do Waszego wsplnego sukcesu.

Marta Baj-Liederlogopeda wczesnej interwencji, terapeuta SI, terapeuta rki,nauczyciel. Certyfikowany instruktor masau Shantala orazdoradca noszenia w chucie wg szkoy ClauWi. WspliderkaKlubu Ratatuj miejsca powstaego z inicjatywy Fundacji Ro-

dzic-Dziecko, gdzie rodzice wraz z dziemi do lat 3 mogsibezpatnie spotyka. Autorka ksiki Barwy wiata wydanejnakadem wydawnictwa Harmonia. Ekspert na oglnopol-skich portalach parentingowych. Organizator szkoledla lo-gopedw, nauczycieli i rodzicw. Prywatnie ona, mama orazwacicielka kota, ktry uwielbia nieg i kpiele. WacicielCentrum Terapii Logop.


5/14nr 06, wrzesie2014 5

Wane jest, aby zajsitechnicznymi aspek-tami logopedii, takimi jak:

usprawnienie buzi i jzyka

wiczenia oddechowe i fonacyjne wiczenia suchowew wywoywanie i utrwalanie prawidowejartykulacji poszczeglnych gosek.Gwn funkcjmowy jest komunikacja.

Gdy dziecko mwi niewyranie, to czsto niejest rozumiane przez innych. Powoduje to

zniechcenie do mwienia i zaburzenia w ko-munikacji z innymi osobami, poniewadziec-ko szybko sizniechca, gdy zaobserwuje, ekomunikowanie werbalne nie przynosi za-

mierzonych przez niego efektw.

Moe powodowa zachowania trudne,

w tym wycofanie, agresj i autoagresj, gdydziecko moe by przyzwyczajone, i osobynajblisze, np. mama rozumiej jego mow,a pani w szkole junie.

Dziecko tak jak mwi, tak samo uczy sipisa i czyta. Niewyrana mowa powodu-je z nauk znacze sw, np.: gdy dziec-ko ubezdwicznia mow, to zamiast kozamwi kosa i tak te to sowo zapamituje.To samo dotyczy innych zamienianych, defor-

mowanych gosek. Wwczas sownik biernyi czynny dziecka jest bardziej ubogi.

Zaburza to rwnie rozumienie mowy in-nych osb i ze wykonywanie polece, np.: gdyterapeuta prosi o pokazanie obrazka, a dziecko

ma le utrwalone znaczenie sowa, wwczaswykonuje to polecenie bdnie.

Schematy sowne dziecko z autyzmemczsto jest schematyczne, co porzdkuje

jego codzienno, ma take dobrpami,wic jeli zaczyna mwi i nauczy sinp.sowa na pocitku (gdy zamienia goski

szumice na ciszce), to w pniejszymczasie, gdy bdziemy od niego wymaga

prawidowej realizacji sowa na pocztku(gdy juwywoamy i utrwalimy prawido-wa artykulacje gosek szumicych), mog

pojawi si zachowania trudne, poniewaamiemy jego schemat, w tym przypadkusowny.

Zaburza relacje spoeczne, utrudnia kontak-ty z innymi osobami, jui tak trudne dla dziec-ka z autyzmem.

Anna Rejeklogopeda, oligofrenopedagog. Od 2004 roku pracuje z dzie-mi typowo i nietypowo rozwijajcymi si, zarwno jakologopeda i jako terapeuta. Pracowaa w wielu placwkach,w ktrych zdobywaa swoje dowiadczenie. Od maja 2008roku prowadzi swj gabinet logopedyczny Umiechnity Lo-gopeda na warszawskim Ursynowie, ktry ma swojfilinawarszawskim oliborzu.

JEST WANE DLA DZIECKA

Z AUTYZMEM I DLA JEGO

OTOCZENIA?

Zajcia logopedyczne sjednz gwnych terapii kadego dziecka z problemamirozwojowymi naley jednak pamita, e aby terapia logopedyczna byaskuteczna, to juod samego pocztku naley czypracnad rozwojemmowy z pracnad poprawnwymow.



Dlatego do kadego dziecka naley podcho-dziw indywidualny sposb, tworzc dla nie-go spersonalizowany program terapeutyczny,

zawierajcy wskazwki i wiczenia jak radzisobie z zachowaniami agresywnymi i auto-

agresywnymi.

Naley pamitao tym, e czsto jest tak,inam terapeutom jest atwiej zapanowanadzachowaniami trudnymi u dziecka. Dzieje sitak, poniewalepiej panujemy nad emocjami,wiczymy te sytuacje podczas nauki, mamylepsze warunki, przygotowane pomieszczenie,

czas i pomoce. W yciu codziennym czstozdarzajsisytuacje nieprzewidziane, z ktry-mi trudno sobie poradzii naley pamita, ekady ma prawo do bdu i do gorszych dni.Warto zapamitaco nas zaskoczyo, przero-so i pniej przepracowasytuacje na spokoj-nie jeszcze raz lub poprosio pomoc terapeut.

Istotn spraw jest znalezienie przyczynyzachowa agresywnych i autoagresywnych.Im szybciej jznajdziemy tym atwiej bdzienam znaleskuteczne metody radzenia sobiez nimi.

Pamitajmy, e im dziecko jest modsze

tym atwiej jest modyfi

kowa jego zachowa-nia, take te trudne. Wie sito tym, imzgjest bardziej plastyczny, a zachowania mniej

utrwalone. Poza tym dziecko jest mniejsze

i sabsze, dziki czemu mona je atwiej i wbardziej naturalny sposb wyciszy.

Przyczyn zachowatrudnych moebybardzo wiele, niektre z nich to:problemy komunikacyjne, szczeglnie na-

silone u dzieci niemwicych lub z silnieopnionym rozwojem mowy reagujw ten sposb, gdy nie sw stanie wyraziswoich potrzeb, obaw i prbbdnie utrwalone ze reakcje na rne sy-tuacje dnia codziennego, np.: gdy muzyka

jest za gono w radiu i dziecko uderzyogow, aby to zaguszy, a ktow tymczasie wyczyradio, to dziecko moe

utrwalisobie komunikat: gdy uderzgo-wto bdzie cicho lk przed nieznanym oraz amanie schema-tw, ktre mocno porzdkujwiat dzieckaz autyzmem

nadwraliwoci sensoryczne, czyli nad-wraliwoci zmysw, przykadowo dzieciz autyzmem czsto majnadwraliwocisuchowe, syszdwiki, ktrych my niesyszmy, np. bzyczcego w oddali robakaz takim nateniem jakby stado os lataomu wkoo gowy

problemy z napiciem miniowym, np.,:trudno jest dziecku siedzieprosto przystole i sidenerwuje z tego powodu .

Agresji autoagresju dziecka mona podzie-lina dwie podkategorie:

CELOWE DZIAANIE, nad ktrymdziecko ma kontrol te zachowania czciejwynikaj z problemw z komunikacj i leutrwalonymi reakcjami

NIECELOWE DZIAANIE, nad ktrymdziecko nie ma kontroli natomiast te zacho-

wania czciej wynikajz problemw neuro-

logicznych.Nie zawsze udaje siszybko znaleprzy-czyn i jwyeliminowa. Warto jednak szu-kai chociazminimalizowaprzyczyny wy-woujce sytuacje trudne. Wwczas bdziemymogli dostosowaotoczenie tak, aby dzieckui nam byo atwiej funkcjonowa.

AGRESJA I AUTOAGRESJA to take for-ma komunikacji dziecka z autyzmem. Cz-sto pomocne jest wprowadzenie komunika-

cji wspomagajcej oraz procedur majcych nacelu przepracowanie, wycofanie lub pomniej-

szenie zachowatrudnych lub przeksztacenieich w akceptowaln spoecznie formkomu-nikacji.

Najwaniejsze w pracy nad zachowaniemu dziecka jest spjne i konsekwentne dziaa-nie rodzicw, terapeutw i innych osb z oto-

czenia dziecka.

Pomocne bywa take: minimalizowanie bodcw, np. zasanianieokien usystematyzowanie otoczenia, np. plan

dnia, plan aktywnoci komunikacja wspomagajca tablica,ksika, itp. w zalenoci od potrzebi umiejtnoci dziecka za pomockt-rych dziecko komunikuje swoje potrzeby

i odczucia

wysiekfizyczny, np. pywanie czy zajcia SI relaksacja i wyciszenie, np. masae, muzy-

koterapia zbilansowana dieta wane jest, aby dietadziecka bya zbilansowana, najlepiej podokiem dietetyka (nie zmieniajmy dziecku

sami diety, rbmy to po konsultacji ze spe-

cjalist). Dzieci z autyzmem czsto jedzbardzo wybirczo, majwiele nietolerancjii uczule(naley potwierdzije badania-mi), czez nich przyjmuje leki, co czstowpywa na zaburzenia jelitowe, wysypkioraz inne dolegliwoci blowe, ktreutrudniajbycie spokojnym czowiekiem.Wyobramy sobie, e my mamy wiczy

kilka godzin dziennie z silnym blem brzu-cha, o ktrym nie potrafimy powiedzie, napewno byoby to dla nas trudne.Wiele osb obawia siblokowania i trzy-

mania dziecka, ale w momencie zagroeniazdrowia lub ycia pacjenta, terapeuty rodzicalub innej osoby nie ma innego wyjcia. Dlate-go te, im wczeniej zaczynamy, tym atwiej,

poniewa dwulatka, ktry si denerwuje,szczepie, kopie, gryzie, itp. moemy wzinakolana i mocno przytulijednoczenie bloku-

jc jego atak. Sia, ktrwwczas do tego wy-korzystujemy jest nieporwnywalnie mniej-

sza, niw przypadku 7-latka czy jeszcze star-szego dziecka i jest duo bardziej naturalnymdzianiem, ktre nie przypomina walki z dziec-

kiem. Poza tym dziecko uczy si, e dorosyjest silniejszy i w razie potrzeby mu pomoe(przy autoagresji i agresji niekontrolowanej)

Pracujc, przebywajc i bawic siz dzieckiemz zaburzeniami ze spektrum autyzmu naley pamita,

e kade dziecko jest inne i mimo, ijakasprawdzona metodamoe dziaaw wikszoci przypadkw, to mogzdarzasi

takie sytuacje, kiedy bdzie ona zawodzi.

PODPOWIEDZITERAPEUTY


7/14nr 06, wrzesie2014 7

s.8

lub uczy sibezcelowoci agresji i autoagresji,gdy widzi e ona nie dziaa, nic ninie wsk-ra i nie zaatwi. Oczywicie warto znalejaknajmniej inwazyjny sposb na wyciszanie

dziecka.

Przykadowe metody radzenia sobiez agresji autoagresjdziecka: WPROWADZENIEGOSPODARKIETO-NOWEJpodczas nauki lub odrbnej nawiczenie bycia spokojnym (czyli wicze-nie na punkty, wedug stosowanej analizyzachowania, wzmacniania pozytywne)

KONTRAKTY ustalamy i spisujemy

z dzieckiem, np.: jeli przez tydziedziec-ko nie bdzie nikogo gryzo to pjdziez rodzicami na upragniony basen

WPROWADZENIETABLICYZZACHOWA-NIAMI,na ktre sinie zgadzamy (zasady)oraz drugz propozycjzachowa, ktry-mi moemy te niepodane zastpi KARNYJEYK,czyli time out bezwykluczenia miejsce specjalnie to tego

celu przeznaczone, na ktrym dziecko

siedzi (np. poduszka, osobne krzeso) lubstoi (np. dywan) do momentu, asinieuspokoi

TIMEOUTz wykluczeniem (bez kon-taktu wzrokowego) w momencie,

gdy zwyky time out lub inne metody niedziaaj, a agresja lub autoagresja jestsilna, to:

Ograniczamy dziecku ruchy oraz wszel-

kie bodce, czyli dziecko moe:

STAWKCIEtwarzdo ciany, my je-stemy za nimSIEDZIEPRZYSTOLE,ktry jest dosu-nity do ciany, twarzdo pustej ciany, mystoimy za dzieckiem

LEE NA PODODZE, twarzdo pod-ogi, my jestemy za nim lub na nim,w zalenoci od tego jak mocno musimy

przyblokowa atak, u wikszych dzieci,podczas leenia, dobrze sprawdza si za-wijanie ich w koc, wwczas nie musimy

uywa a tak duo siy w blokowanieatakw i dodatkowo dociskamy dziecko

kocem, co w wielu przypadka przyspiesza

wyciszenie

naley wybra t opcj, ktra jest najbar-dziej skuteczna i wymaga jak najmniejszej

naszej ingerencji

JASNEKOMUNIKATYSOWNE zdecy-dowanym gosem, krtkimi komunikatamiogaszamy, np.: stop, nie wolno WYBIJANIE proste, znane dziecku po-

lecenie, wykonywane w szybkim tempie,

pocztkowo moemy je dziecku podpo-

wiada, np.: procedura: wstausid,wstausid stosowana do momentuwyciszenia

PRZECZEKANIE przykadowe hasopoczekam, asiuspokoisz, odwracamygow, tak aby nie miekontaktu wzro-kowego z dzieckiem i czekamy, aatakminie, w razie potrzeby blokujemy ataki

dziecka, po tym gdy siuspokoi wracamydo przerwanej sytuacji

Istotne jest, aby pamitao tym, e jelijest to moliwe, to po tym jak dziecko siwyciszy to powinnimy powrcido czyn-noci, sytuacji, ktra wywoaa agresj lub

pamita o jej spokojnym przewiczeniuw innym terminie.

Wiemy, e dziecko z autyzmem, ma zabu-rzone rozmienienie mowy, dlatego nie mo-

emy da mu przyzwolenia na zachowaniaagresywne i autoagresywne, poniewabdzieono to przekadao na re sytuacje yciowei trudno bdzie mu zrozumie, e raz moe sitak zachowywa, a innym razem nie. Przy-kadowo, jeli mama pozwala dziecku, aby

j gryzo w domu, to ono utrwala sobie, emona gry innych, na przykad koleankw przedszkolu czy pana na ulicy.

Praca nad zachowaniami nie jest atwai czsto rodzicom jest trudno pogodzi siz tym, e dziecko pacze, krzyczy, ale ustaleniegranic i zasad oraz wyposaenie dziecka w od-

powiednie umiejtnoci komunikacyjne, na-uczenie norm akceptowalnych spoecznie, po-zwala mu spokojniej i lepiej korzystaz r-

norodnych terapii i urokw ycia codziennego.

Anna Rejeklogopeda, oligofrenopedagog. Od 2004 roku pracuje z dzie-mi typowo i nietypowo rozwijajcymi si, zarwno jako lo-gopeda i jako terapeuta. Pracowaa w wielu placwkach,w ktrych zdobywaa swoje dowiadczenie. Od maja 2008roku prowadzi swj gabinet logopedyczny Umiechnity Lo-gopeda na warszawskim Ursynowie, ktry ma swojfilinawarszawskim oliborzu.

Rodzice dziecka z autyzmem i zaburzeniami

ze spektrum, stajc przed wyborem, do jakiegoprzedszkola/szkoy/placwki posa swoje wy-jtkowe dziecko, czsto z obawpodchodzdotej kwestii. Jednak niepotrzebnie, poniewagdy

przyjrze si bliej wachlarzowi opcji, mo-na znale najlepsze wyjcie. Wszystko zaleyod tego, jakie potrzeby i moliwoci ma dane

dziecko, a sztuka polega na dopasowaniu ofer-ty placwki do tych wytycznych (nigdy na od-

wrt!). Wybr jest wany, poniewa niesie zesobkonsekwencje dotyczce dalszego rozwojudziecka, jego poczucia bezpieczestwa, moli-woci i potrzeb, wrd ktrych, obok podstawo-wych, stake te specjalne. Placwka powinnazapewniazarwno ksztacenie, jak i spenianiewymaga rozwojowych, wszechstronnterapi,odpowiednistymulacj. Istotny jest tesystemi zasady, na jakich wsppracuje siz rodzin.Decyzja zaley od wielu czynnikw. Rodzice,opierajc sina diagnozie, opinii i wskazwkachspecjalistw, wywiadach i charakterystyce po-

szczeglnych rodzajw ksztacenia oraz przedewszystkim na obserwacji dziecka, jego moli-wociach i potrzebach, mogzdecydowa, gdzie

bdzie najlepiej ich dziecku. Ma to ogromne zna-czenie dla rozwoju i terapii dziecka z autyzmem.

W polskim systemie edukacyjnym funk-

cjonuje kilka typw ksztacenia. Trudno jed-noznacznie oszacowa, ktry z nich jest naj-lepszy, poniewakady ma swoje niewtpliwezalety, ale aden nie jest doskonay. Najistot-niejsz rol ma tu wyjtkowo i niepowta-rzalnodziecka oraz jego dogbne poznanie.Znamienne jest rwnieto, e nie mona tak-

e i w przypadku wyboru placwki przykadajednej miary: dwoje dzieci z tsamdiagnozautyzmu mogdiametralnie rnie funkcjono-wai to, e jedno z nich wietnie sobie radziw klasie integracyjnej wcale nie oznacza, edrugie bdzie czuo sitam dobrze.

Jaki jest wybr? Przyjrzyjmy si bli-ej poszczeglnym rodzajom ksztace-nia. Poniej przedstawiona zostaa pokrtce

charakterystyka kadego z nich, zaoenia,wady oraz zalety takich rozwiza, a takewskazania do ich wyboru ze wzgldu na spe-cyfikfunkcjonowania dziecka z autyzmem.

Ksztacenie segregacyjne (specjalne)Placwki funkcjonujce w systemie specjal-nym (inaczej: segregacyjnym) ukierunkowane

s na edukacj i wychowanie dzieci z orze-czeniem o niepenosprawnoci. Do takich pla-cwek uczszczaj najczciej dzieci z tzw.cikniepenosprawnoci, czyli takie, co doktrych istnieje obawa, e nie poradziyby so-

bie np. w placwce integracyjnej lub oglno-

dostpnej. Charakterystyczne dla tego rodzajuksztacenia jest to, e dzieci ucz si i bawi

bez kontaktu ze zdrowymi rwienikami, wewasnym gronie (dlatego nazywa si go se-gregacyjnym), wedug odrbnej podstawy

programowej (innej nidla szki przedszkolioglnodostpnych). Placwki swyspecjalizo-wane do pracy z dziemi z wszelkiego rodzajuniepenosprawnoci, wyposaone w sprztspecjalistyczny (rehabilitacyjny, edukacyjny),

przystosowane pod wzgldem architektonicz-nym (windy, schody, porcze, oznaczenia itd.).Istniej take placwki specjalne

TYPY EDUKACJI WPOLSCE CZYM SIWYRNIAJI CZEGO JESZCZE BRAKUJE



przeznaczone dla dzieci z konkretnniepeno-sprawnoci(np. przedszkola dla dzieci z auty-zmem, szkoy dla dzieci niewidomych).

Klasy specjalne s mao liczne (kilkorodzieci), jest jeden nauczyciel prowadzcy oraz

pomoc nauczyciela, dziki czemu mona za-pewnikademu dziecku specjalistycznopie-k, pomoc, uwag, skupisina indywidual-nej obserwacji. Placwki specjalne zatrudniajszereg specjalnie wykwalifikowanych specja-

listw, ktrzy prowadz zarwno indywidu-aln, jak i grupow terapikadego z dzieci,opartna indywidualnych programach rehabi-litacyjno-wychowawczo-edukacyjnych.

Pomimo e ksztacenie segregacyjne jestobecnie wypierane na korzyintegracji i w-czania dzieci niepenosprawnych do spoecz-noci rwieniczej i lokalnej, nadal funkcjonu-

je, poniewassytuacje, kiedy dziecko nie po-trafi przystosowa do warunkw panujcychw szkoach oglnodostpnych. Wynika to za-rwno z jego indywidualnych cech, moliwo-ci, poziomu rozwoju, take emocjonalnego,

jak i nie raz wtpliwej jakoci wprowadzonych

rozwiza, majcych na celu tylko w teorii do-stosowanie placwki oglnodostpnej bdin-tegracyjnej do wymagadzieci ze specjalny-mi potrzebami edukacyjnymi. W takiej sytu-

acji ksztacenie specjalne moe zapewni imodpowiedniatmosferi warunki. Co wane,

placwka specjalna ma wiksze moliwoci,aby zapewni powtarzalno i niezmiennow codziennym funkcjonowaniu dziecka z au-

tyzmem poprzez wprowadzanie i utrzymywa-

nie staych elementw zaj, rytuaw, a przezto poczucie bezpieczestwa.

Ksztacenie integracyjneIntegracja w Polsce stopniowo rozwija siodponad 30 lat. Wyrosa z zaoeidei normaliza-cji, czyli stworzenia dzieciom z niepenospraw-nocitakich warunkw, eby funkcjonoway

moliwie jak najbardziej samodzielnie i osi-gny maksymalny puap swoich moliwociw spoeczestwie przy jednoczesnym ograni-czeniu rozwizaspecjalnych. Obecnie dziaaszereg placwek z oddziaami (klasami/gru-

pami) integracyjnymi oraz w caoci integra-cyjnych. Taki system ma w zamyle czenie(integrowanie) pod kadym wzgldem dzieciniepenosprawnych oraz tych niemajcychspecjalnych potrzeb w szkoach oglnodostp-nych. Dzieci uczsiod siebie, poznajzjawi-sko niepenosprawnoci i oswajaj siz nim,rozwijaj w sobie empati, pomocno, tole-rancj, akceptacjdla Innoci, wyzbywajsilkw wynikajcych z niewiedzy i uprzedze,a take wzajemnie stymulujdo rozwoju. Wa-runkiem umoliwiajcym wdraanie tej idei s

podejcie oraz kwalifikacje nauczycieli i wy-chowawcw. Nawet najpikniejsza idea po-zostanie nijedynie w teorii, jeli nie zostaniezrozumiana i waciwie wprowadzana w ycie.

W jednej klasie/grupie przedszkolnej

moe by maksymalnie 20 dzieci, w tympicioro posiadajcych orzeczenia o niepe-

nosprawnoci/potrzebie ksztacenia specjal-nego/specjalnych potrzebach edukacyjnych

bdopini. Jest dwch nauczycieli: prowa-dzcy oraz wspomagajcy (wspierajcy), kt-ry ma za zadanie czuwanad dziemi z nie-

penosprawnoci, ich funkcjonowaniem, sa-mopoczuciem, odpowiada za dobre relacje

z rwienikami oraz dostosowanie warun-kw i programu nauczania do ich moliwo-ci. Dla kadego z dzieci z niepenosprawno-cizespskadajcy size specjalistw pra-cujcych w szkole (m.in. pedagog specjalny,

psycholog, logopeda, terapeuta SI, rehabili-

tant, a take wychowawca oraz rodzice dziec-ka) opracowuje wsplnie, a nastpnie wdraaIPET (Indywidualny Program Edukacyjno-

-Terapeutyczny), ktrego skutecznojest nabieco kontrolowana.

Dziecko z autyzmem w dobrze prowadzo-

nej placwce integracyjnej ma moliwopo-zytywnej stymulacji, oswajania siz niezna-nymi zjawiskami, dwikami, zapachami, ob-razami, obcowania z innymi dziemi, dzikiczemu uczy si i rozwija, jest zachcane do

pracy, nawizywania kontaktw. Jeli jednakjest silnie nadwraliwe zmysowo, lkliwe,ma stereotypie, przejawia bardzo agresyw-

ne zachowania, to nadmiar bodcw w takimrodowisku moe spowodowaprzecienie,wycofanie, zadziaawrcz destrukcyjnie i wefekcie zniweczy dotychczasowe postpy.Warto si wtedy zastanowi, po konsultacjize specjalistami, czy rozwizanie integracyj-ne to dobry pomys.

Ksztacenie wczajce (inkluzyjne)Edukacja wczajca jest wysz, bardziejzaangaowanform integracji. W tej sytu-acji nie ma podziau w nazewnictwie, ka-de dziecko, bez wzgldu na stan zdrowia,

posiadan diagnoz i potrzeby ma prawouczszcza do placwki oglnodostpnej,

ktra z kolei ma obowizek dostosowai przygotowa swoje podwoje na przyjciedziecka z niepenosprawnoci. Wynika toz prawa do speniania obowizku przygoto-wania przedszkolnego i obowizku szkolne-go w placwce oglnodostpnej tam, gdzieycz sobie tego rodzice, a nie tam, gdzie

jest miejsce, albo gdzie swarunki. Ogrom-ny nacisk kadzie sina walkz dyskrymina-cji marginalizowaniem. Budynek placwki

jest w razie potrzeby modernizowany, wypo-

saany w specjalistyczne sprzty, zatrudniasiwykwalifikowankadr. Nad dostosowa-

niem treci programowych czuwa pedagogspecjalny.

Podobnie jak w przypadku ksztacenia in-tegracyjnego, take aktywne wczanie dziecido rodowiska rwieniczego jest pene zalet


9/14nr 06, wrzesie2014 9

Ale, e jest on rwniewspaniaym przyja-cielem osb obarczonych rnymi niepe-nosprawnociami wie najlepiej pani Alek-sandra Wierszak, wacicielka StajniZbowice koa Olesna, ale przede wszyst-kim mama 5-letniej, autystycznej Wiktorii

i 3-letniej Mai.

Pani Olu, w jaki sposb autyzm creczki

wpynna pani yciowe decyzje?Kady rodzic wychowujcy dziecko z auty-zmem wie , e trzeba mu podporzdkowawiele sfer ycia. Autyzm skutecznie od-izolowuje maego czowiek od rzeczywi-stoci, a najwikszym pragnieniem rodzi-ca jest pokonanie barier stawianych przez

chorob. Autyzm Wikusi spowodowa, epostanowiam poczymojyciowpasj,jakskonie z konkretnpomocdla mojejcreczki i innych dzieciakw obarczonych

tchorobi innymi niepenosprawnociami.Postanowiam ukoczykurs hipoterapii, bo

to kapitalna i wszechstronna forma rehabi-litacji.

Jest zatem pani instruktorkmetody zna-nej od staroytnoci. Czy mogaby paniwyjani, czym jest hipoterapia?

Najprociej mwic jest to forma rehabili-tacji psychoruchowej do ktrej uywa sikonia. Celem hipoterapii jest przywrcenie

chorym sprawnoci ruchowej i psychicz-nej. Okazuje si, e kada osoba niepeno-sprawna, cierpica na jakkolwiek choroblub zaburzenie moe wyniez takiej terapiispecyficzne dla siebie korzyci.Pani Olu, proszzatem wyjani, w jaki za-tem sposb hipoterapia pozwala przywr-

cichorym sprawnofizyczni psychicz-n, a przynajmniej poprawikoordynacjruchow?

Ko to cudowne i inteligentne stworzenie,ktre wietnie dogaduje si z dziemi,dziki czemu pomaga np. autystykom rozwi-

japozytywne kontakty spoeczne i tym sa-mym zmniejsza charakterystyczne dla nich

zaburzenia emocjonalne.

Czy pani dowiadczenie instruktorskie po-twierdza sowa Monty Robertsa, e osoby

autystyczne i konie wykazujwiele podo-biestw w postrzeganiu, reagowaniu i po-rozumiewaniu si?Oczywicie! Widz to wyranie na przy-kadzie Wikusi, ktra bardzo lubi dotykkoskiej sierci, a nawet specyficzny za-

pach konia i stajni. Mocny zapach wietniestymuluje zmysy, a jazda wspomaga czu-cie gbokie. Wika chtnie przytula si domnie, gdy koczpracw stajni, chofio-kami nie pachn ze miechem odpowiada

pani Ola.

e koto wierny towarzysz czowieka wie kady,wychowany w tradycji uaskiej Polak.

s.10

i niesie ze sobkorzyci dla rozwoju dziec-ka z autyzmem, jednake trzeba pamita, eautyzm autyzmowi nierwny i adaptacja

moe przebiegabardzo rnie. Dobrym roz-wizaniem przed podjciem ostatecznej de-cyzji moe okazasiprzeprowadzenie kilkuwizyt w rnego rodzaju placwkach (zaj-cia i dni otwarte), aby zaznajomisiz zasa-dami ich funkcjonowania, filozofi im przy-wiecajc, warunkami, jakie w nich panujoraz przede wszystkim przekonasi, jak na-sze dziecko odnajdzie si w nowym rodo-wisku. Istotne jest, aby dobrze przygotowadziecko do takiej wizyty, nie przeciga jej,wprowadzanowoci w indywidualnym ryt-mie maego czowieka i unikaprzecianiago nadmiarem bodcw.

Ksztacenie indywidualneTa forma ksztacenia jest dostpna dla dzie-ci, ktre ze wzgldu na stan zdrowia bdosobiste uwarunkowania nie mog uczy siw trybie grupowym, w warunkach instytucji.

Jeli istniejwskazania do takiego rozwiza-

nia i dziecko otrzymuje w Poradni Psycho-logiczno-Pedagogicznej opini o potrzebieksztacenia indywidualnego, zesp specjali-stw w placwce opracowuje indywidualny

program uwzgldniajcy wszystkie zajciaoraz ich podstawowy, wymagany wymiar go-

dzinowy dostosowany do moliwoci i trybuycia dziecka i jego rodziny. Ksztacenie indy-widualne moe odbywasiw ten sposb, edziecko uczszcza na wybrane zajcia z grup/klasw placwce, a pozostae przeprowadzanesu niego w domu, lub tewszystkie zajciaodbywajsiw miejscu zamieszkania.

Specyfika funkcjonowania dziecka z au-tyzmem i zaburzeniami ze spektrum autyzmu

wyklucza niejednokrotnie jego funkcjonowa-

nie w wikszej grupie. Moe si te okaza,e tylko do pewnego wieku niemoliwe jestwprowadzanie dziecka do grupy rwieniczejoraz w nauczanie instytucjonalne i e trudnocite ulotnisiwraz z postpami w terapii. Wa-ne jest, aby nie zapomina, e dziecko stale sizmienia, tak jak i jego potrzeby, wobec tego na

kadym etapie rozwoju warto podaladem,ktry wskazuje nam nasze niezwyke dzieckoi byczujnym na kady drobny przeom. Ma-

luch, ktry pocztkowo absolutnie nie akcep-towa warunkw panujcych w przedszkolu/szkole, moe po pewnym czasie pokonatakidystans w rozwoju, e zacznie potrzebowakontaktu z innymi dziemi, nowymi sytuacja-mi i bodcami, aby nadal pokonywatrudno-ci zwizane z tajemniczym wiatem autyzmu.Trzeba byczujnym i elastycznym w towarzy-szeniu mu na tej drodze. Przede wszystkim nie

zraasiniepowodzeniami, cierpliwie i z mi-oci podchodzi do trudnoci, pamitajc,e sytuacja jest o wiele bardziej przeraajcai skomplikowana dla maego czowieka.

Anna Kuczyskapedagog specjalny terapeuta, pedagog niepenospraw-nych intelektualnie, aktualnie studentka Akademii Pedagogi-ki Specjalnej na studiach II stopnia na kierunku pedagogikaspecjalna, specjalno: rehabilitacja osb z niepe nospraw-nocisprzon.



Oprcz dzieci autystycznych pracuje pani

z osobami dotknitymi poraeniem m-zgowym. Czy dziki hipoterapii mona

rzeczywicie liczy na du popraw ichstanu zdrowia?

Przekonaam si o tym dziki pracy z pto-rarocznym chopczykiem z poraeniem m-zgowym. Kiedy mama przyprowadzia go na

pierwsze zajcia, maluszek nie potrafi utrzy-mapionowej pozycji na grzbiecie konia nawetz mojpomoc. Teraz siedzenie na Salemie niesprawia mu ju problemu. Mama potwierdza,e zajcia z hipoterapii poprawiy znacznie jegokinetyk. Potrzeba tylko czasu i cierpliwoci.

Domylam si, e jako pasjonatka kocha

pani wszystkie konie. Ale czy kady komoe bywykorzystany do hipoterapii?Niestety, nie. Najchtniej instruktorzy pracu-j z konikiem polskim, huculskim, lzakiem,fioringami, szetlandami i kucami feliskimi.W hipoterapii najwaniejszy jest ko. Ja jestemtylko przewodnikiem w kontakcie chorego

ze zwierzciem oraz peni rol asekuracyjn.Ale koto co innego .Powinien siwyrniaodpowiednimi cechami charakteru. Musi mieodpowiedni budow, ale przede wszystkimmusi byagodny i posuszny. Charakterne o-

buzy odpadaj! Dzieci nie mog siba swo-

jego konika. Po zajciach muszgo nakarmiprzysmakiem, co stanowi czterapii, chtniego gaszczi mwido niego. Salem przyjmuje

wszystko ze stoickim spokojem, jak przystaona zrwnowaonego konia.

Rodzicw na pewno zaciekawi, ile trwajzajcia i jaki majprzebieg?Jest to zalene od pacjenta. Zwykle trwajokoo 30 minut i szawsze prowadzone indy-widualnie. wiczenia dobieram w zalenociod wskazalekarskich, dlatego, zanim zacznhipoterapi, poznaj mojego podopiecznegoi jego potrzeby. Zaley mi na tym, eby dzieci

czuy sizrelaksowane i chciay ze mnpra-cowa. Komi zawsze w tym pomaga, dla-tego tak moje konie kocham, e pewnie mmoe byczasami zazdrosny- artobliwie ko-mentuje swojpasjpani Ola.

Na zakoczenie prosz jeszcze powie-dzie, czego mogoczekiwarodzice, kt-rzy zdecyduj si powierzyswoje pocie-chy pani pieczy?

Przede wszystkim yczliwoci, otwartocii cierpliwoci. Wanie tego nauczya mniemoja creczka. Wiadomo, e koniec wieczydzieo, ale w przypadku dzieci i dorosychz rnymi niepenosprawnociami trzebauzbroi si w cierpliwo, bo efekty nie snatychmiastowe. Jeli jednak widz umiechi rado na twarzach moich podopiecznych,to muszprzyzna, e cieszsi, e wybraamtakdrogycia.

Czego zatem yczymodej kobiecie, kt-rej udao sipoczypasjz zawodem?

Nie bd zbyt oryginalna, jeli stwierdz, e

zdrowia, zwaszcza dla moich creczek, ludz-kiej yczliwoci, wytrwaoci w tym, co robioraz czerpania z tego radoci i satysfakcji-skromnie stwierdza pani Ola.

Dzikuj za rozmow i ycz spenieniawszystkich marze.Dzikujbardzo.


11/14nr 06, wrzesie2014 11

IPET to czsto uywany w ostatnim czasieskrt, ktry oznacza Indywidualny Program

Edukacyjno-Terapeutyczny. Zosta on wpro-wadzony w ycie na postawie rozporzdzeniaMinistra Edukacji Narodowej z dnia 17 listo-

pada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i orga-

nizacji pomocy psychologiczno-pedagogicz-

nej w publicznych przedszkolach, szkoachi placwkach (Dz. U. z 2010 r. Nr 228, poz.

1487). Zostao ono znowelizowane Rozporz-dzeniem z dnia 2 sierpnia 2013 r. zmieniaj-cym rozporzdzenie w sprawie warunkw or-ganizowania ksztacenia, wychowania i opiekidla dzieci i modziey niepenosprawnych orazniedostosowanych spoecznie w przedszko-

lach, szkoach i oddziaach oglnodostpnychlub integracyjnych (Dz. U. z 22 VIII 2013 r.

poz. 957). W przedszkolach, oddziaach przed-szkolnych, szkoach podstawowych i gimna-zjach oraz szkoach specjalnych wszystkichtypw i placwkach zacz obowizywa oddnia 1 IX 2011 roku.

Po co?Zgodnie z rozporzdzeniem pomoc psycholo-giczno-pedagogiczna ma byudzielana przez

przedszkola, szkoy i placwki i ma polegana wspieraniu rodzicw i nauczycieli w roz-

wizywaniu problemw wychowawczychi dydaktycznych oraz rozwijaniu ich umiejt-noci wychowawczych w celu zwikszaniaefektywnoci pomocy psychologiczno-peda-gogicznej dla uczniw.

Dla kogo jest IPET?Indywidualne Programy Edukacyjno-Terapeu-

tyczne pisze sidla uczniw z niepenospraw-noci, ktrzy posiadajorzeczenie o potrze-

bie ksztacenia specjalnego. Orzeczenie takiemoguzyskauczniowie: niesyszcy,sabosyszcy, niewidomi, sabowidzcy, z niepenosprawnociruchow, w tymz afazj, z upoledzeniem umysowym, z autyzmem, w tym z zespoem Aspergera, z niepenosprawnociami sprzonymi, uczniowie niedostosowani spoecznie i za-groeni niedostosowaniem spoecznym.

W jaki sposb?Pomoc psychologiczno-pedagogiczna udzie-

lana przez szko, przedszkole lub placwkjest dobrowolna i bezpatna. Udzielaj jejuczniom nauczyciele, wychowawcy grup

wychowawczych oraz specjalici wyko-nujcy zadania z zakresu pomocy psycho-logiczno-pedagogicznej, w szczeglnoci

psycholodzy, pedagodzy, terapeuci peda-

gogiczni, logopedzi i doradcy zawodowi.

Zgodnie z przepisami rozporzdzenia szkoalub placwka musi zapewniuczniom: realizacjzalecezawartych w orzeczeniuo potrzebie ksztacenia specjalnego, odpowiednie, ze wzgldu na indywidu-alne potrzeby rozwojowe i edukacyjne

oraz moliwoci psychofizyczne uczniw,warunki do nauki, sprzt specjalistycznyi rodki dydaktyczne zajcia specjalistyczne, inne zajcia odpowiednie ze wzgldu naindywidualne potrzeby rozwojowe i edu-

kacyjne oraz moliwoci psychofizyczne

uczniw, w szczeglnoci zajcia rewalida-cyjne, resocjalizacyjne i socjoterapeutyczne,

przygotowanie uczniw do samodzielnociw yciu dorosym.Dla kadego ucznia z niepenosprawno-

ci zostaje opracowany Indywidualny Pro-gram Edukacyjno-Terapeutyczny. Podstawdo jego opracowania jest wczeniejsza wielo-specjalistyczna ocena poziomu funkcjonowa-

nia ucznia oparta na zaleceniach poradni psy-

chologiczno-pedagogicznej lub specjalistycz-

nej. IPET musi bydostosowany do indywidu-alnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych

oraz moliwoci psychofizycznych ucznia.

Kto tworzy IPET?Program tworzy zesppowoany przez dyrek-tora szkoy, przedszkola lub placwki zesp,w skad ktrego wchodznauczyciele i specja-lici pracujcy z uczniem.

Practego zespou koordynuje wychowaw-ca klasy, do ktrej uczszcza ucze. Jego za-danie polega na gromadzeniu dokumentacji

z informacjami, zaleceniami i wskazwkami

innych nauczycieli oraz wynikw prac diagno-

stycznych specjalistw, ktrzy przeprowadzaj

wielospecjalistyczn ocen poziomu funkcjo-nowania ucznia, a nastpnie odnotowuje ob-szary wyznaczone do prowadzenia zintegrowa-

nych oddziaywazespou.Zesp, nie rzadziej niraz w roku, dokonu-

je okresowej wielospecjalistycznej oceny pozio-

mu funkcjonowania ucznia, uwzgldniajc oce-nefektywnoci pomocy psychologiczno-peda-gogicznej udzielanej uczniowi oraz, w miarpo-trzeb, dokonuje modyfikacji programu. Oceny

poziomu funkcjonowania ucznia i modyfikacji

programu dokonuje si, w zalenoci od potrzeb,we wsppracy z poradnipsychologiczno-pe-dagogiczn, w tym poradnispecjalistyczn.W posiedzeniach zespou mogbraudzia: rodzice ucznia w czci dotyczcej ichdziecka. O terminie posiedzenia zespoui moliwoci uczestnictwa w jego pracachzawiadamia ich dyrektor,

przedstawiciel poradni psychologiczno-pe-

dagogicznej, w tym poradni specjalistycz-

nej na wniosek dyrektora, inne osoby, w szczeglnoci lekarze, psy-cholodzy, pedagodzy, logopedzi lub inni

specjalici na wniosek rodzicw ucznia.Wszystkie osoby biorce udziaw spotka-

niu zespou zobowizane sdo nieujawnianiaspraw poruszanych podczas spotkania.

Na jak dugo?Program opracowuje sina okres, na jaki zostaowydane orzeczenie o potrzebie ksztacenia spe-cjalnego, nie duszy jednak nietap edukacyjny.

Jak powinien wygldaIPET?Nie ma jednego obowizujcego dla wszyst-kich wzoru programu. Jego ukad zaley odrodzaju niepenosprawnoci, nasilenia niedo-stosowania lub poziomu etapu edukacyjnego.

Musi jednak zawierawszystkie elementy wy-mienione w rozporzdzeniu.

Co powinien zawieraIPET?W programie powinny si znale informacjedotyczce: mocnych i sabych stron ucznia,jego osignirozwojowych,

moliwoci psychofizycznych, zainteresowa, funkcjonowania w rodowisku szkolnym,poziomu wiedzy i umiejtnoci, trudnoci edukacyjnych, trudnoci rozwojowych, czyli ograniczepsychofizycznych, problemw wychowaw-

czych i opiekuczych.IPET nie jest programem nauczania, ale po-

winien zawieracele edukacyjne i terapeutyczne,czyli czyfunkcje dydaktyczno-wychowawczz funkcjterapeutyczn.

Program okrela:zakres dostosowania wymagaedukacyjnychdo indywidualnych potrzeb oraz moliwoci

psychofizycznych ucznia,

rodzaj i zakres zintegrowanych dziaanauczycieli, wychowawcw i specjalistw,

prowadzcych zajcia z uczniem, formy i metody pracy z uczniem,

ustalone przez dyrektora formy, sposoby

i czas udzielania pomocy oraz wymiar

godzin,

dziaania wspierajce rodzicw oraz zakreswspdziaania z poradnipsychologiczno--pedagogiczni specjalistami, zajcia rewalidacyjne, resocjalizacyjne i inne, zakres wsppracy nauczycieli i specjalistwz rodzicami.

Beata Korejwonauczyciel nauczania zintegrowanego w Szkole Podstawo-wej nr 51 z Oddzialami Integracyjnymi w Katowicach

po co, dla kogo,jak i inne pytania?



Dugo zastanawiaam si, czy powinien po-wstataki tekst, w ktrym opiszte wszystkiemity i dobre rady, ktre syszymy my, Rodzi-ce na temat autyzmu i teorii jego powstania.

O pomoc poprosiam zaprzyjanionych in-nych Rodzicw, majcych dzieci z autyzmemi Zespoem Aspergera.

Czytajc ich komentarze nie wiedziaamczy mia si czy paka, czy rwa wosyz gowy z przeraenia i rozpaczy.

Oto to, co ci Rodzice usyszeli:Po zjedzeniu cukru jelita wytwarzaj opium

i dzieci chodz jak napane. To bya jednaz najczstszych opinii i mnie osobicie najbar-dziej ona ciekawi. Z drugiej zastrony zasta-nawia mnie produkcja narkotykw typu hero-

ina, extasy skoro mona dacukier. Podobnreakcj rzekomo ma wywoywa rwniemleko. Na takie dictum biordrodowa bu-eczkz mlekiem i idw niebyt. Ta teoria

jednak znajduje mnstwo zwolennikw

podawania suplementw, stosowania

diet bez uzgodnienia z lekarzem.

Mam sinie martwi, bo inte-

ligencja dziecku moe jeszcze

znikn. To usyszaa znajo-ma w Urzdzie Miasta, od

pani w wydziale edukacji.

Przeraajce.

Dieta podstaw terapii. To

czsta opinia, ktrsyszro-dzice. Zatrwaajce jest to, esyszto od terapeutw, a wicosb, ktre w teorii nie maj

pojcia o diecie, gdynie majodpowiedniego wyksztaceniakierunkowego. Osoby te jednak

bardzo czsto uzurpuj sobieprawo do wygaszania takich tez,bo gdziecowyczytay. I owszem dieta jest jak najbardziej wskazana

przy wszelkich nietolerancjach i aler-

giach. Ale co ma zrobi mama, ktrejdzieci jdztak wybirczo: mleko, kajzer-ki, parwki i sodycze i terapeuta nakazujewprowadzidietbez cukru, bez glutenu i bez

mleka? (przykad tego, co je dziecko pochodziod znajomej).

Znajomej zaoferowano przyklejanie plastrw

z nikotyn. Najmniejszy plaster o powierzch-ni 7 cm2uwalnia 7 mg nikotyny na dob. Jakwiadomo to do silna neurotoksyna i o jejszkodliwoci na dzieci nie trzeba pisa.

Znajomi i rodzina czsto proponujegzorcy-zmy. Pokutuje temit, e autyzm jest za brakochrzczenia dziecka czy techodzenia do ko-cioa. Innymi wersjami s: autyzm w dziecku

jest za grzechy rodzicw i e po ochrzczeniudziecka diabez dziecka wyjdzie.

Na jednej z grup wmawiano zdesperowanym

rodzicom, e dla autystycznych dzieci wskaza-na jest lewatywa z sody oczyszczonej. Wersje

lewatywy srne. Pomylcie ile muszzno-

site biedne dzieci.

Mitem jest te, e autyzm wzi si stad,i jedna z mam kupia wzek dla dzieckamiesic przed porodem. Wyobracie so-

bie jednak jej wyrzuty sumienia i bicie siz mylami!

Jedna z mam usyszaa, e autyzm jej dzieckato jej wina i jej rodziny, bo jeden z czonkwtej rodziny miagrube palce. Do dzinie wiekto i zastanawia si jaki zwizek maj gru-

be czy szczupe palce z autyzmem. Moe wy

wiecie?

Niektre dzieci podobno maj autyzm, bospay za blisko telewizora. Blisko? To

znaczy ile? Metr czy pi? Tego niewiadomo. Teoria jest jednak dofaj-

na i waciwie pasujca do wszyst-kiego.

I teoria bijca wszystko. Jednaz mam usyszaa, e jej syn maautyzm, bo gdy on spajak bymalutki to ona ksiki czytaa.

To wszystko syszymy my,rodzice dzieci z autyzmem.

Od ludzi, ktrym wydaje si,e wiedzco to autyzm. Jelichcesz wiedzieco to autyzm

nie wstyd si, zapytaj. Nietraktuj naszych dzieci jak trdo-watych, nasze dzieci nie zaraa-

j, nie soptane.

Magda Brzeskapomysodawca serwisu Poradnik Autystyczny,

admin: strony Dzieci z autyzmem i zaburzeniami

pokrewnymi i grupy wsparcia na Facebook, Vortaluo chorobach ukadu moczowego; wspautorka tek-

stw wita po szwedzku oraz ZUM jedna nazwa,wiele znacze; jedno rozpoznanie, wiele objaww, au-

torka artykuu o rzeczywistoci matki dziecka autystyczne-go oraz o szpitalach w Legionowie; prywatnie mama Miskaz Zespoem Aspergera.


13/14nr 06, wrzesie2014 13

Jzio urodzi si latem 1979 roku, jakopierwszy syn modego maestwa. Ojciecchopca by urzdnikiem w urzdzie miej-skim, matka skoczya studia pedagogicz-ne. Poniewa mama chorowaa, cia byawysokiego ryzyka z zaleceniem leenia zewzgldu na przedwczesne skurcze. Niestetylekarzom nie udao sipowstrzymaporodui w 32 tygodniu ciy, chopiec przyszednawiat przez cesarskie cicie.

Po porodzie okazao si, e dziecko nie od-dycha sztucznie wentylowane zostao prze-transportowane na lotnisko wojskowe gdzie

helikopterem, dostosowanym do transportu

noworodkw zabrano go do Centrum Zdro-wia Dziecka. Okazao si, e oprcz niewy-dolnoci oddechowej Jzio ma jeszcze wieleinnych powikatypowych dla wczeniakw:torbiele podtwardwkowe, wrodzone zapa-

lenie puc. Przez kilka najbliszych tygodni,jego stan bykrytyczny. Nikt nie wiedziaczyprzeyje. W tamtych czasach rodzice nie mo-gli przebywaz malestwem w szpitalu, wickontakt ograniczasido codziennych telefo-nw z informacj: dziecko jeszcze yje, pro-szzadzwoniza kilka godzin.

Na szczcie po jakim czasie, stan chop-

ca zaczsipoprawiai po okoo 3 miesicachwypisano go do domu. Dostacamaszale-celekarskich oraz informacj, e nie wiadomoco bdzie z jego rozwojem. Lepiej eby rodzicenastawili si, e bdzie dzieckiem wymagaj-cym specjalnej opieki. Po takiej informacji ma-estwo zadecydowao, e mama nie pjdzie do

pracy, tylko zostanie z Jziem w domu.

Rozwj chopca by dysharmonijny, dopno zacz chodzi i mwi. Matka praco-waa z nim w domu nie byon objty, ad-n inn form terapii ani wsparcia. W latachosiemdziesitych nie byo takich moliwoci.Matka sama wyszukiwaa w literaturze spo-soby, jak wspomagarozwj chopca. W mi-dzyczasie w rodzinie pojawi si drugi syn,tym razem zdrowy.

Jzek nie uczszcza do przedszko-la, gdy chorowa na siln astm oraz mia

stwierdzon nietole-rancjglutenu adne

przedszkole w miecienie chciao go przyj.Dodatkowo bydziec-kiem do specyficz-nym: intelektualnierozwija si prawido-wo, ale rozwj spo-

eczny, emocjonalny

i motoryczny chopca pozostawia wiele doyczenia. Podczas pobytu w CZD, gdzie zdia-gnozowano jego problemy zwizane z astm,zauwaono problemy z adaptacj, kontaktami

spoecznym oraz emocjami. Zostaprzebada-ny przez psychologa, stwierdzono rozwj in-

telektualny powyej przecitnej co znacznieuspokoio rodzicw.

Jest wczeniakiem, choruje na astm, niechodzi do przedszkola, to tak ma uspokaja-

li sirodzice. Gdy skoczy6 lat i poszeddozerwki, po kilku atakach dusznoci w szkole,

przyznano mu nauczanie indywidualne. Cho-piec cay materiaprzerobiw domu, a w lek-cjach uczestniczy rwnie jego modszy brat.Poniewaataki choroby osabiy si, do pierw-szej klasy Jzio poszedjunormalnym trybem.

Oczywicie w szkole jego problemy nasiliysi. Nie miaadnego przyjaciela a czcho-pakw z klasy znalaza w nim koza ofiarnego,co tylko nasilio kopoty. Miaproblemy by od-nale siw grupie. Zaczy si te trudnociszkolne. Pisajak kura pazurem, mwigononauczycielom co o nich myli, przez co rodzi-ce byli niejednokrotnie wzywani nna dywanik.

W sytuacji wymiewana reagowaagresji dzi-wacznym zachowaniami, co oczywicie tylko

pogarszao spraw. Doszo do tego, e zniena-widziszkoi nie chciado niej chodzi.

Mia, te swoje sukcesy. Jego konikiembya wiedza o spoeczestwie, miaz niej same6 i startowaw olimpiadzie szkolnej a wiedzna tematy polityczne przewyszaswojego na-uczyciela.

Dalej nie miaadnego przyjaciela, a kole-dzy przychodzili do niego jedynie po to, eby

pogra na komputerze (w tych czasach byto rarytas). Kontakty z bratem si rozluniy,gdymody poszeddo szkoy i tam rewelacyj-nie odnalazsiw grupie szkolnej, zacz te

trenowa pywanie co cakowicie go pocho-no na wiele lat.

Jzio coraz gorzej radzi sobie w grupierwieniczej, doszo do tego e zostapobity

przez kolegw z klasy i miawstrzs mzgu.Spraw zainteresowaa si dyrekcja szkoy,co na jakiczas przynioso mu spokj. Fia-skiem skoczy si take przymusowy wy-

jazd na kolonie, w celu uspoecznienia comieli na uwadze rodzice chopca. Wkrtce

po wyjedzie zostaj zaalarmowani, e ichsyn zachowuje sidziwacznie: pyskuje wy-chowawcom ( tzn. mwi, co myli), nie chce

braudziau w grach i zabawach, cigle sie-dzi w domku a w 30-stopniowe upay zakadasweter. Jzio kolejny raz zostaje pomiewi-skiem i nadane mu zostaje przezwisko wi-rus. Rodzice w kocu zlitowali sinad nimi zabrali go ku jego wielkiej radoci. Cho-

pak skoczyszkopodstawowjako redniucze, i dostasido liceum.

I tu kolejne problemy. Nie umia si za-adaptowaw nowej grupie, rwienicy zaczlinamiewasiz jego wygldu, gdynastola-tek niezbyt dbao siebie: chodziw niemod-nych i nie pasujcych do siebie ubraniach, miaobciachowfryzur. Nie miapotrzeby pod-ania za moda kada interwencja rodzicwi brata w tym zakresie, koczya si klsk.

Na lekcjach WF chopak by klasowym po-miewiskiem, miali siz niego nawet nauczy-ciele byogromnniezdari cia-

HISTORIA

JZEFAczyli o mczynie,ktremu w wieku 30 latzdiagnozowano autyzm

Historia Jzia jest autentyczna, jest to

opowieo modym mczynie u ktregow wieku 30 lat stwierdzono ZespAspergera.

s.14


14/14

majd. Zaprzyjanisijednak z koleg, ktryrwniebyoutsiderem, a po jakimczasie doich paczki doczykolejny, rwnie oryginal-ny i wymiewany przez szkolne towarzystwo.

Chopaki spotykali si co jaki czas, to-czc filozoficzno-egzystencjalne dysputy,ogldajc wsplnie filmy i grajc w gry kom-

puterowe. aden z nich nie miadziewczyny,nie spdzali czasu w sposb typowy dla r-wienikw: na imprezach, randkach, spotka-niach towarzyskich. Po zdanej maturze, J-

zef dostasina wymarzone studia politolo-giczne. Wyjechado innego miasta i zamiesz-kaze starciotk, ktra zawsze go lubia i wczasie studiw mu matkowaa. Nie bywicsam w wielkim miecie, miaswojego anio-a stra.

Czas studiw mijabardzo szybko. Cho-pak bypilnym, zdyscyplinowanym studen-tem. Nie opuci adnych zaj z wasnejwoli, moga go powstrzymajedynie 40-stop-niowa gorczka. Od czasu do czasu jedzidorodzicw, bardzo rzadko spotyka si z bra-tem. Miadwch kolegw, ktrzy tak jak on

byli uwaani za dziwakw.Na studiach raczej go nie szykanowano,

niektrzy studenci nawet prosili go o notatki,

czy wytumaczenie pewnych zawioci mate-riau, co przyjmowaz wielkradoci. Uwiel-

biaczusipotrzebny, co niezbyt czsto musiprzytrafiao. Przez jaki czas umawia sinawet, z pewndziewczynz roku, ale szyb-ko si okazao, e interesowa j raczej port-fel modego mczyzny a dodatkowo, e jestona pod staym nadzorem psychiatrycznym zewzgldu na dwubiegunowchorobafektyw-n. Odkrycie tego ostatniego faktu, Jzef za-

wdziczaswojej ciotce, ktra miaa znajomo-ci w wiecie medycznym i pewne dowiad-czenie w tym temacie.

Chopak skoczystudia i z dyplomem ma-gistra obronionym na dobry, wkroczyw do-rose ycie. Ciekawostkjest fakt, e nie mo-gc znale swoich pantofli na obron, ktrew ostatnim momencie si gdzie zapodziay,

poycza od ciotki buty jej ma nieboszczka,ktre s w podobnym rozmiarze. Drobnymszczegem jest fakt, ze buty sna kouszku,a Jzio broni siw lipcu w 30-stopniowe upayi twierdzi, e mu wcale nie byo gorco.

Po ukoczeniu studiw mczyzna podjsta absolwencki, po ktrym niestety nie za-proponowano mu pracy. Zmuszony zostadopowrotu do rodzicw, gdzie owszem dostaprac, ale nie w zawodzie i niestety poniejkwalifikacji. Po kilku miesicach umowa niezostaa przeduona, nie chcia kombinowa,dalej mwito, co myli, sztywno trzymasinorm i regulaminw. Potrafi nawet szefowi

powiedzie, e ten nie ma racji, wic podzi-kowano mu za wspprac.

Kolejna praca, jeszcze gorsza i scenariusz

znowu sipowtrzy. Zostabezrobotny. B-dc na bezrobociu, chopak szybko przyzwy-czaja si do ycia na zasiku. W domu mawikt i opierunek. Po odbbnieniu kilku domo-wych obowizkw, ma czas na czytanie ksi-ek, ogldanie filmw i surfowanie po Interne-cie. Niestety zasiek siskoczya Jzef nadal

nie ma pracy, byna kilku rozmowach, ale nieumiasidobrze zaprezentowa.

Po kilku miesicach nic nie robienia, rodzi-ce stawiajgo pod cian musi znalesobie

prac, jak nie w rodzinnym, to w innym mie-cie. Niechtnie chopak wyjeda do duegomiasta, gdzie na pocztku pomagajmu krew-ni. Do szybko znajduje prac, oczywicie

poniej kwalifikacji i nisko patn, potem znaj-duje mieszkanie. Niestety scenariusz si po-wtarza traci prac, potem kolejni kolejn. Po-dobnie z mieszkaniem, w pierwszym wsplo-katorzy dziekujmu za wsplne mieszkanie po3 miesicach, podobno nie pasuje do ich stu-denckiego klimatu. W drugim jupo miesicumusi siwyprowadzi, sytuacja jest niejasna.Do trzech razy sztuka, Jzef trafia do kolejne-

go mieszkania. Czas pokae czy tym razem musiuda zagrzatam miejsca.

Niepowodzenia chopaka zaczynaj moc-no zastanawia najbliszych. Po obejrzeniu

programu w telewizji o wysoko funkcjonuj-cych autystach oraz rozmowie z ciotkJzia,nauczycielk, ktra bya na szkoleniu na temat

pracy z uczniem z Zespoem Aspergera, pewnerzeczy zaczynajsiukadaw cao. No aleco tu zrobi? Gdzie szukawsparcia? Przecieto 30-letni mczyzna a nie dziecko. W ko-cu ciotce udaje sidotrzedo terapeuty, ktry

jako jeden z niewielu pracuje z dorosymi ZA.Psycholog zgadza sispotkaz mamJze-

fa. Po szczegowym wywiadzie, terapeuta wy-znaczyterminy spotkaindywidualnych z sy-nem. Mama bardzo chciaa dowiedziesiczy

jej syn ma ZA, ale nie udao jej sinic dowie-dziew tej kwestii, potrzebny byczas. Proble-mem byo przekonanie, gwnego bohatera do

udziau w konsultacjach. Przecie jest zdrowya psycholog raczej nie zaleca informowaniaw jakim konkretnym celu sspotkania. Ustalo-no, e powysze spotkania bdnazywane co-achingiem indywidualnym w celu poprawienia

umiejtnoci autoprezentacji i innych niezbd-nych na wspczesnym rynku

pracy.

Tak wic, po kilku spotka-niach diagnostycznych, na ktre

Jzef uczszcza z coraz wik-szym zdziwieniem i zaciekawie-

niem, obydwoje rodzice zosta-

li zaproszeni na omwienie dia-gnozy. Okazao si, e zgodniez przypuszczeniami, Jzef jest

bardzo wysoko funkcjonujcymautyst. Przejawia klasyczne ob-

jawy, w rnym stopniu nat-enia. Posiada te znaczne za-

burzenia integracji sensorycz-

nej oraz bardzo niskie poczucie

wasnej wartoci. Rodzice zosta-li poinstruowani, jak postpowaz synem, eby mu maksymalnie

pomc. Zaczto tezastanawia,si czy potrzebna mu oficjalnadiagnoza oraz informacja o tym,

e jest ZA. Rodzice w kocu za-decydowali, e nie bdinformo-wasyna o jego zaburzeniu i nie

podejm si przeprowadzenia

oficjalnej diagnozy. Czy susznie? Myl, e tuzdania mogbypodzielone.

Chopak zaczregularnie chodzina tera-pi, ktra staa sinawet miym urozmaiceniemjego ycia, polubi cotygodniowe spotkaniaz terapeut. Po jakim czasie okazao si, ew kolejnej pracy zaczbychwalony, a nawetdostaniewielkpodwyk. I nie zostawyrzu-cony z kolejnego mieszkania, tylko od kilku lat

spokojnie sobie w nim mieszka.Oczywicie jego ycie nie zmienio sijak

za uyciem czarodziejskiej rdki, dalej bysamotnikiem, gadu, mia problemy z orga-nizacjdnia codziennego i doborem ubradosytuacji i pogody. Dalej pracowaza najniszkrajow, strzela liczne gafy w towarzystwiei le znosiwszelkie zmiany. Natomiast jegoszaro-bure ycie, w ktrym dominoway klskii niepowodzenia, nabrao troch janiejszych

barw. Mona sobie tylko sprbowawyobra-zijak mogaby potoczyhistoria Jzefa, gdy-

by urodzisi20 lat pniej...Aktualnie Jzef przebywa za granic, sam

dojrza do zmiany i zadecydowa o wyje-

dzie. Z pomoc przyjaciela ze studiw wy-jecha, znalazmieszkanie i prac. Dalej jestsam, z rodzin kontaktuje si do rzadko.Jest w peni samodzielny i sam kreuje swojeycie. Wprawdzie nie jest do koca szczli-wy, ale utrzymuje sisam, co w Polsce byotrudne. Na razie nie zamierza wraca, co b-dzie dalej, czas pokae.Historii wysuchaa i opisaa:

Aleksandra Charziskapedagog specjalny, terapeuta integracji sensorycznej, spe-cjalista diagnozy i terapii pedagogicznej. Obecnie wsppra-cuje ze Stowarzyszeniem dla Rodzin gdzie zajmuje sidia-gnozoraz terapiSI oraz FundacjMaMa i FundacjStoPociech w Warszawie, w ktrych prowadzi darmowe indy-widualne konsultacje SI oraz warsztaty z zakresu wpieraniarozwoju sensomotorycznego poprzez zabawy i aktywnoci(od niemowlt do uczniakw). Jest take polskim ekspertemi doradcdot. Memoli czyli multisensorycznej ko yskohu-tawki. Mama na urlopie wychowawczym.

Poradnik Autystyczny 06

Documents

Transcript of Poradnik Autystyczny 06