Pomoc psychologiczno-pedagogicznaw czasie ograniczenia funkcjonowania szkół

Magdalena Sawicka - nauczyciel konsultant

Wideokonferencja organizowana przez RODN „WOM” w Częstochowie

• Profilaktyka uzależnień w szkołach i placówkach oświatowych.

• Wychowanie do wartości przez kształtowanie postaw obywatelskich

i patriotycznych.

• Wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych.

• Rozwijanie kompetencji matematycznych uczniów.

• Rozwijanie kreatywności, przedsiębiorczości i kompetencji cyfrowych uczniów, w tym bezpieczne i celowe wykorzystywanie technologii informacyjno-komunikacyjnych w realizacji podstawy programowej kształcenia ogólnego.

• Tworzenie oferty programowej w kształceniu zawodowym. Wdrażanie nowych podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego.

Podstawowe kierunki polityki oświatowej państwa:

Tematyka

1. Wpływ obecnej sytuacji na udzielanie i dokumentowanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

2. Możliwości świadczenia pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

3. Udzielanie wsparcia uczniom i rodzicom.

Przewartościowanie

Nowość

Poczucie bezpieczeństwa stworzyć

To zdjęcie wykonane przez nieznanego autora jest objęte licencją CC BY-NC.

Wpływ obecnej sytuacjina udzielanie i dokumentowaniepomocy psychologiczno-pedagogicznej

Gdzie jajestem?

dzisiaj

Gdzie jestmój uczeń?

Sytuacja

Dalej doba ma 24h

Te same problemy + nowe

Nałożenie kryzysów

+ matura, egzamin, przemoc domowa

Dynamika kryzysu:1. Doświadczenie napięcia

2. Narastanie napięcia

3. Sięganie po nadzwyczajne środki wewnętrzne lub zewnętrzne

4. Pojawienie się poważnych dysfunkcji w zachowaniu i/lub utrata kontroli emocjonalnej

(Poleszak, Pyżalski 2020)

Psychologiczne skutki kryzysu

• okres zamknięcia

i izolacji społecznej

• utrata codziennych rytuałów

• brak poczucia bezpieczeństwa

• przeżywanie stresu bliskich

(Topolska 2020)

Kryzys: szansa czy zagrożenie?

(Poleszak, Pyżalski 2020)

uczniowie z dużymi zasobami do poradzenia sobie z kryzysem

01

uczniowie z deficytamispołecznymi i osobistymi, ale z silnym oparciem w rodzinie

02

uczniowie z ograniczonym oparciem w rodzinie

03

uczniowie z silnymi zasobami osobistymi

04

Kryzys: szansa czy zagrożenie?• Nadal współpraca z rodzicami i podmiotami świadczącymi pomoc

psychologiczno-pedagogiczną

• Kontynuacja współpracy: wychowawca, pedagog, psycholog szkolny + informowanie dyrekcji szkoły o najważniejszych wydarzeniach i podejmowanych czynnościach

(Bilicki 2020)

Pozyskanie wiedzy o bezpośrednim zagrożeniu życia naszej uczennicy czy ucznia

upoważnia nas do poproszenia o pomoc policji i ratownictwa medycznego.

Jeśli rodzice nie wypełniają swoich zobowiązań w sposób należyty, szkoła może wystąpićz wnioskiem o wgląd w sytuację małoletniego do sądu rodzinnego i nieletnich.

Nigdy w sytuacji kryzysu:

• Nie dziwmy się faktowi, że uczeń jest w kryzysie

• Nie zaprzeczajmy uczuciom

• Nie bagatelizujmy kryzysów dzieci i młodzieży

• Nie straszmy "psychologami, psychoterapeutami, psychiatrami, lekami"

• Nie podejmujemy żadnych ważnych decyzji

(Bilicki 2020)To zdjęcie wykonane przez nieznanego autora jest objęte licencją CC BY-SA.

Pozytywne działania w sytuacji kryzysu:

Dbajmy o relacje i więzi z uczniami

Rozmawiajmy o pandemii i kryzysie

Zachęcajmy do rozmów i kontaktów

zdalnych

Wzbudzajmy refleksjęna temat pozytywnych

aspektów kryzysu

Zaproponujmy angażowanie się w

realizację przyjemnych aktywności

Zalećmy dbanie o zachowanie

naturalnego rytmu dnia

Uczmy stosowania technik relaksacji

(Bilicki 2020)

Uczniowie będą gotowi do nauki wtedy,

gdy znajdą się w sieci pozytywnych relacji i będą czuli się relatywnie bezpiecznie.

Potrzeba objęcia pomocą psychologiczno-pedagogiczną każdego ucznia!

(Pyżalski 2020)

Udzielanie i dokumentowaniepomocy psychologiczno-pedagogicznej

Regulacje prawne:

• Rozporządzenie MEN z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach

• Rozporządzenie MEN z 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19

Godziny ponadwymiarowe

Zajęcia realizowane z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość nauczyciel realizuje w ramach obowiązującego go:• tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych,

wychowawczych i opiekuńczych,• w ramach godzin ponadwymiarowych, o których mowa w art. 35 ustawy z dnia 26

stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2019 r. poz. 2215).

Organizacja pracy szkoły ->dyrektor przewidział organizację zajęć z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w tym w ramach godzin ponadwymiarowych ->nauczyciel ma prawo do wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe(§ 7 rozporządzenia MEN z 20 marca 2020 r.).

(Czarnocka (4))

Rozporządzenie MEN z dnia 9 sierpnia 2017 r.w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej

w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach

§ 2. 1. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna polega na

rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych

i edukacyjnych ucznia

rozpoznawaniu indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia

i czynników środowiskowych wpływających na jego funkcjonowanie

w celu wspierania potencjału rozwojowego ucznia i stwarzania warunków do jego aktywnego i pełnego uczestnictwa w życiu placówki oraz w środowisku społecznym.

Nauczanie zdalne może być realizowane:

przez podejmowanie przez ucznia aktywności określonych przez nauczyciela, z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej zapewniających wymianę informacji między nauczycielem, uczniem lub rodzicem

przez informowanie rodziców o dostępnych materiałach i możliwych formach ich realizacji przez dziecko lub ucznia w domu

Ważne jest zapewnienie sposobów komunikacji z rodzicami i ustalenie sposobów realizacji zajęć z dziećmi lub ustalenie sposobów pracy z dzieckiem za pośrednictwem komunikatorów

(Czarnocka (1))

Udzielanie i dokumentowanie

pomocy psychologiczno-pedagogicznej

DYREKTOR

(Czarnocka (1); Trochimiuk)

podejmuje decyzje dotyczące sposobu prowadzenia zajęć oraz ich rozliczania w okresie zdalnej edukacji

odpowiada za organizację realizacji zadań jednostki z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość lub innego sposobu realizacji tych zadań

przekazuje uczniom, rodzicom i nauczycielom informację o sposobie i trybie realizacji zadań jednostki w okresie czasowego ograniczenia jej funkcjonowania

koordynuje współpracę nauczycieli z uczniami lub rodzicami, uwzględniając potrzeby edukacyjne i możliwości psychofizyczne dzieci i uczniów, w tym dzieci i uczniów:

• objętych kształceniem specjalnym,

• objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju

• lub uczęszczających na zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze

Udzielanie i dokumentowanie

pomocy psychologiczno-pedagogicznej

NAUCZYCIELE

i WYCHOWAWCY(Czarnocka (2))

Rozmawiaj z uczniami o aktualnej sytuacji

Podejmuj zadania z zakresu profilaktyki problemów związanych z aktualną

sytuacją, izolacją uczniów, rozwijaniem postaw

odpowiedzialności za siebie i innych, prospołecznych itd.

Obowiązki

NAUCZYCIELE

i WYCHOWAWCY

(Czarnocka 2019: 37)

Wspierania każdego ucznia w jego rozwoju

Kierowania się w działaniach dydaktycznych, wychowawczych i

opiekuńczych dobrem uczniów, troską o ich zdrowie, postawę moralną i

obywatelską z poszanowaniem godności osobistej uczniów

Indywidualizacji pracy z uczniem na zajęciach edukacyjnych odpowiednio do potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia

•posiadających orzeczenie o potrzeebie kształcenia specjalnego

•posiadających orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania

•posiadających opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej lub poradni specjalistycznej

•objętych pomocą psychologiczno-pedagogiczną w szkole

Obowiązki

NAUCZYCIELE

i WYCHOWAWCY

(Czarnocka 2019: 37n.)

niezwłocznego udzielenia uczniowi

pomocy psychologiczno-pedagogicznej w

trakcie bieżącej pracy

prowadzenia zajęć rozwijających uzdolnienia,

umiejętność uczenia się, zajęć dydaktyczno-

wyrównawczych

prowadzenia porad, konsultacji, warsztatów,

szkoleń dla rodziców

prowadzenie zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i

zawodu

Udzielanie i dokumentowaniepomocy psychologiczno-pedagogicznej

PEDAGOG, PSYCHOLOG SZKOLNYinny specjalista

(Czarnocka (2))

Zajęcia realizowane zdalnie powinny być

zorganizowane zgodnie z planem zajęć ustalonym przez

dyrektora.

Aktualne powinny pozostać formy działań terapeutycznych

oraz realizacja innych zadań, zgodnie z planem pracy

specjalisty.

Udzielanie i dokumentowanie

pomocy psychologiczno-pedagogicznej

Zespołowe współdziałanie wychowawców,

nauczycieli i specjalistów

(Czarnocka 2019: 40n.)

Stworzenie modelu kompleksowego postrzegania zadań realizowanych przez poszczególne osoby

Tworzenie kultury pracy zespołowej

I wspólnej odpowiedzialności za osiągane efekty

Potrzeba integrowania wiedzy i umiejętności z wielu obszarów

Podejmowania niestandardowych rozwiązań

Stałego rozwijania kompetencji nauczycieli i szkoły

Możliwości świadczenia pomocy psychologiczno-pedagogicznej

Kto świadczy?

Wychowawca klasy

Nauczyciel

Nauczyciel wspomagający

Specjalista: logopeda, doradca zawodowy, terapeuta pedagogiczny

Pedagog

Psycholog

Kogo obejmuje?

Uczeń

Rodzic ucznia

Nauczyciel

To zdjęcie wykonane przez nieznanego autora jest objęte licencją CC BY-NC-ND.

Zadania nauczycieli i specjalistów

Formę realizacji należy dostosować

do potrzeb i możliwości nauczyciela oraz uczniów i ich rodziców.

Mogą to być:

• czaty z uczniami objętymi pomocą psychologiczno-pedagogiczną,

• zajęcia z uczniami on-line,

• rozmowy terapeutyczno-wspierające z uczniami,

• opracowywanie materiałów i ćwiczeń do zajęć dla uczniów do samodzielnej pracy,

• prowadzenie komunikacji online z uczniami.

(Czarnocka (2))

Udzielanie wsparcia uczniom i rodzicom

To zdjęcie wykonane przez nieznanego autora jest objęte licencją CC BY-NC-ND.

Zawieszenie zajęć w szkołach nie zwalnia nauczycieli i specjalistów z realizacji statutowych zadań szkoły związanych z organizacją kształcenia na podstawie orzeczenia.

Przedszkole i szkoła ma obowiązek opracowania IPET, w którym należy dostosować warunki uczenia się i formy wsparcia w formie zdalnego nauczania.

Realizowanie zaleceńporadni

(Czarnocka (3))

kontakt z zespołem WWR

atmosfera spokoju, radościstruktura dnia

aktywnośćczas na zabawę

komunikacja

W interakcji z dzieckiem wykorzystuj strategie proponowane przez specjalistów, obserwowane w czasie zajęć WWR

(Kształcenie na odległość: 26)

Wspieranie wczesnego rozwoju

To zdjęcie wykonane przez nieznanego autora jest objęte licencją CC BY-SA.

Ważne:• naturalne środowisko i rutynowe czynności rodziny mają ogromną i często

niedocenianą wartość edukacyjną,• wszystkie codzienne czynności w rodzinie wspierają rozwój małego dziecka

poprzez powtarzalność i przewidywalność,• przewidywalność ułatwia angażowanie się dziecka w kontakt z ludźmi i

przedmiotami, sprzyjając jego rozwojowi i opanowaniu różnych umiejętności,• codzienne czynności pozwalają na zamianę ról między dzieckiem a opiekunem,

czyli naprzemiennie dawanie i otrzymywanie.

Wspieranie rozwoju dziecka– okazje do uczenia się

https://www.ore.edu.pl/2015/03/wczesne-wspomaganie-rozwoju-dziecka-wwrd/

Wspieranie wczesnego rozwoju

(Kształcenie na odległość: 27)

To zdjęcie wykonane przez nieznanego autora jest objęte licencją CC BY-SA.

W okresie, w którym zawieszone są zajęcia dydaktyczno-wychowawcze nie ma możliwości zapewnienia dziecku udziału zarówno z oddziałem, jak również indywidualnie. W związku z tym zindywidualizowana ścieżka nie będzie realizowana.

Realizacja

zindywidualizowanej

ścieżki

(Kowalski (2))

Jak wskazuje komunikat MEN:„Na wniosek rodzica ucznia z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego z Twojej szkoły, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, masz obowiązek zorganizowania mu opieki”.

Kwestia ta nie została uregulowana ani w specustawie ani w rozporządzeniu dotyczącym zawieszenia funkcjonowania jednostek oświaty.

Opieka dla dzieci

z orzeczeniem –

nie w przypadku ścieżki

(Kowalski (2))

Praca z uczniem niedostosowanym

lub zagrożonym

niedostosowaniem społecznym

indywidualne podejście do ucznia (e-mail, czat; kontakt telefoniczny)wychowawca, pedagog czy nauczyciele przedmiotów mogą umówić się i na zmianę kontaktować się z uczniem w zależności od potrzeb

czy dziecko ma dostęp do komputera w domu?

utrzymywanie kontaktu z kuratorem rodzinnym, jeżeli uczeń ma nadzór

niezbędna współpraca z rodzicami ucznia

plan działania i planowanie pracy w domu

stosowanie pozytywnych wzmocnień

(Okólska)

ZADANIA NAUCZYCIELI

Pracę uczniów koordynuje nauczyciel danego oddziału zgodnie z ustalonym zakresem pracy uwzględniającym specyfikę kształcenia na odległość.Nauczyciel kontaktuje się z rodzicami przedstawiając propozycje projektów do przeprowadzenia w domu.

Wspieranie rodziców w organizacji kształcenia i wsparcia uczniów możliwe jest przez:1. przygotowywanie i przekazywanie rodzicom uczniów zadań z instrukcją wykonania2. kontakt z uczniami

Praca z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi,

w tym z niepełnosprawnością

To zdjęcie wykonane przez nieznanego autora jest objęte licencją CC BY-NC-ND.(Kształcenie na odległość: 39)

ZADANIA SPECJALISTÓW

1. pedagodzy i psycholodzy szkolni: porady i konsultacje, grupy wsparcia związane ze zgłaszanymi przez rodziców i uczniów problemami2. logopedzi, terapeuci pedagogiczni: przygotować i przekazać rodzicom ćwiczenia doskonalące i utrwalające nabyte umiejętności oraz dokładne instrukcje, jak te ćwiczenia wykonywaćWażny jest dobór ćwiczeń dostosowanych do indywidualnych potrzeb dziecka i możliwych do wykonania przez osobę niebędącą specjalistą w danej dziedzinie.

Filmiki instruktażowe dla rodziców.

Praca z uczniem

ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi,

w tym z niepełnosprawnością

To zdjęcie wykonane przez nieznanego autora jest objęte licencją CC BY-NC-ND.(Kształcenie na odległość: 39)

Zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze w szkole ogólnodostępnej mogą być realizowane zdalnie.

Informować rodziców uczniówo dostępnych materiałachi możliwych formach realizacji zajęć przez dziecko lub ucznia w domu.

(Kowalski (1))

Zajęcia rewalidacyjne

rozumienia swoich i cudzych emocji, zachowań z nich wynikających

budowania poczucia wspólnoty, tolerancji

rozwijania przywiązania do wartości, poczucia odpowiedzialności i współpracy

przeciwdziałania dyskryminacji, wykluczeniu

budowania prawidłowych wzorców zachowań w sytuacjach konfliktowych

wzmacniania motywacji do pokonywania trudności

kształtowania własnej tożsamościi otwartości na drugiego człowieka

Zwłaszcza w sytuacji kryzysowej...warto rozwijać kompetencjenauczycieli, uczniów i rodziców

(Czarnocka 2019: 250)

Wzajemne wsparcie+dbanie o siebie

To zdjęcie wykonane przez nieznanego autora jest objęte licencją CC BY-ND.

Literatura:

• Bilicki T., Jak pracować z uczniem w kryzysie w czasie pandemii COVID-19?, w: Edukacja w czasach pandemii wirusa COVID-19. Z dystansem o tym co robimy obecnie jako nauczyciele, red. J. Pyżalski, Wydawca EduAkcja Sp. z o.o., Warszawa 2020, s. 16-19

• Czarnocka M. (1), Monitorowanie sposobu realizacji działań adresowanych do dzieci: https://epedagogika.pl/prowadzenie-dokumentacji/monitorowanie-sposobu-realizacji-dzialan-adresowanych-do-dzieci-3672.html?cid=K001PG&nlid=26235&utm_source=eletter&utm_medium=email&utm_campaign=epedagogika&uid=zRlsm&lin=e_2630385

• Czarnocka M. (2), Praca zdalna psychologa i pedagoga szkolnego? Zalecane formy realizacji zadań: https://epedagogika.pl/zasady-i-zadania/praca-zdalna-psychologa-i-pedagoga-szkolnego-zalecane-formy-realizacji-zadan-3571.html

• Czarnocka M. (3), Realizowanie zaleceń poradni w okresie nauczania zdalnego: https://epedagogika.pl/uczniowie-z-orzeczeniem/realizowanie-zalecen-poradni-w-okresie-nauczania-zdalnego-3702.html

Literatura:

• Czarnocka M., Udzielanie i dokumentowanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkole i przedszkolu, Wydawnictwo Wiedza i Praktyka, Warszawa 2019

• Czarnocka M. (4), Wynagrodzenie za realizację pomocy psychologiczno-pedagogicznej w godzinach ponadwymiarowych: https://epedagogika.pl/praca-nauczycieli-specjalistow/wynagrodzenie-za-realizacje-pomocy-psychologicznopedagogicznej-w-godzinach-ponadwymiarowych-3708.html

• Kształcenie na odległość: Poradnik dla szkół, MEN

• Kowalski M. (1), Czy w związku z epidemią należy zawiesić realizację zajęć rewalidacyjnych?: https://epedagogika.pl/praca-nauczycieli-specjalistow/czy-w-zwiazku-z-epidemia-nalezy-zawiesic-realizacje-zajec-rewalidacyjnych-3641.html

• Kowalski M. (2), Realizacja zindywidualizowanej ścieżki w okresie zawieszenia zajęć: https://epedagogika.pl/uczniowie-bez-orzeczenia/realizacja-zindywidualizowanej-sciezki-w-okresie-zawieszenia-zajec-3561.html

Literatura:

• Okólska K., Praca z uczniem niedostosowanym lub zagrożonym niedostosowaniem społecznym w nauczaniu zdalnym: https://epedagogika.pl/uczniowie-z-orzeczeniem/praca-z-uczniem-niedostosowanym-lub-zagrozonym-niedostosowaniem-spolecznym-w-nauczaniu-zdalnym-3721.html

• Poleszak W., Pyżalski J., Psychologiczna sytuacja dzieci i młodzieży w dobie epidemii, w: Edukacja w czasach pandemii wirusa COVID-19. Z dystansem o tym co robimy obecnie jako nauczyciele, red. J. Pyżalski, Wydawca EduAkcja Sp. z o.o., Warszawa 2020, s. 7-15

• Pyżalski J., Co jest obecnie ważne, a co mniej w działaniach szkół i nauczycieli?, w: Edukacja w czasach pandemii wirusa COVID-19. Z dystansem o tym co robimy obecnie jako nauczyciele, red. J. Pyżalski, Wydawca EduAkcja Sp. z o.o., Warszawa 2020, s. 25-27

• Topolska K., Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w czasie ograniczenia funkcjonowania szkół: https://epedagogika.pl/top-tematy/pomoc-psychologicznopedagogiczna-w-czasie-ograniczenia-funkcjonowania-szkol-3602.html

• Trochimiuk A., Wykonywanie obowiązków i rozliczanie godzin pracy nauczyciela wspomagającego: https://epedagogika.pl/praca-nauczycieli-specjalistow/wykonywanie-obowiazkow-i-rozliczanie-godzin-pracy-nauczyciela-wspomagajacego-3633.html

Dziękuję za uwagę

sawicka@womczest.edu.pl

Wideokonferencja organizowana przez RODN „WOM” w Częstochowie