„Polskie” migracje w perspektywie europejskiej

Ustroń 17 stycznia 2009 roku

Dr Maciej Duszczyk

Ośrodek Badań nad Migracjami

Instytut Polityki Społecznej

Uniwersytet Warszawski

Migracje a UE• Swobodny przepływ pracowników

• Uznawanie kwalifikacji

• Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego

• Układ z Schengen

• Polityka wizowa

• Program Haski

• Europejski pakt na rzecz migracji i azylu

• Systemy informacyjne SIS i VIS

• Zapobieganie nielegalnej imigracji

• Pozyskiwanie pracowników wysokokwalifikowanych

• Nowe kompetencje w ramach Traktatu Lizbońskiego

Skala imigracji

• 42 mln (8,3 proc.) osób mieszkających w UE urodziło w kraju trzecim (Niemcy - 10 mln, Francja - 6,4 mln, Wielka Brytania – 5,8 mln, Hiszpania - 4,8 mln, Włochy – 2,5 mln).

• Liczbę osób, które co roku stają się nielegalnymi migrantami w UE szacuje się na 200-300 tys.

• Jedynie Polska, Bułgaria, Rumunia, Łotwa, Litwa i Estonia mają negatywne saldo migracji

Swobodny przepływ pracowników

• Dyskusja na temat SPP przestaje być interesująca!

• Otwarcie rynku pracy dla Rumunów i Bułgarów – dyskusja polityczna (Będą z nami konkurować o miejsca pracy… Szacunki mówiące o kilku tysiącach pracowników z Bułgarii i Rumunii są bardzo niedoszacowane – Andrzej Mańka, poseł Ligi Polskich Rodzin – Rzeczpospolita 26 października 2006 roku)

• Czy powinniśmy się interesować kiedy Niemcy otworzą rynek pracy?

Czynniki do debaty Procesy demograficzne

EUROSTAT „wzrost populacji do 2025 r. wynikać będzie przede wszystkim z dodatniego salda migracji, ponieważ od 2010 r. łączna liczba zgonów będzie wyższa od łącznej liczby urodzeń. Po 2025 r. dodatnie saldo migracji nie będzie już przewyższać naturalnego ubytku ludności.”

Procesy migracyjneEUROSTAT „jedynie 12 procent Marokańczyków docierających do Unii

Europejskiej posiada wyższe wykształcenie, natomiast w przypadku USA jest to ponad 80 proc.

Opinia publicznaREZOLUCJA PE - „mając na uwadze, że imigracja stała się w ciągu

ostatnich dziesięcioleci głównym tematem publicznej debaty w całej Unii Europejskiej, kwestią niezwykle delikatnej natury pod względem politycznym, którą można z łatwością wykorzystać do celów demagogicznych i populistycznych”

Debata europejska - Założenia ramowe

Grudzień 2005 – Komunikat KE „Plan polityki w dziedzinie legalnej migracji”

• Kontekst polityczny • Przemiany demograficzne i SL• Ogólna dyrektywa ramowa• Cztery dyrektywy szczegółowe• Eures i ESM• Integracja i Współpraca • Instrumenty wsparcia migracji powrotnych

Kontekst polityczny

• Ceuta i Melila• Konieczność porozumienia na poziomie EU• Imigracja do jednego państwa ma wpływ na inne

– Schengen• Preferencje wspólnotowe• Również walka z nielegalną imigracją i projekty

integracyjne• Konkurencja pomiędzy państwami

członkowskimi

Dyrektywa ramowa

• Cel - zagwarantowanie wspólnych ram prawnych wszystkim obywatelom krajów trzecich zatrudnionym zgodnie z prawem i przyjętym w państwie członkowskim, którym nie przysługuje jeszcze status rezydenta długoterminowego.

• Uznawanie kwalifikacji zawodowych.

• Jeden wniosek o łączne pozwolenie jednocześnie na pracę i na pobyt.

• Odpowiedzialność finansową pracodawcy.

Projektowane akty prawne

• Dyrektywa w sprawie warunków wjazdu i pobytu pracowników wysoko wykwalifikowanych.

• Dyrektywa w sprawie warunków wjazdu i pobytu pracowników sezonowych.

• Dyrektywa w sprawie procedur regulujących wjazd, tymczasowy pobyt i zamieszkanie osób przeniesionych w ramach przedsiębiorstwa.

• Dyrektywa w sprawie warunków wjazdu i pobytu stażystów pobierających wynagrodzenie.

Dyrektywa powrotowaDyrektywa w sprawie wspólnych standardów i procedur w krajach

członkowskich dotyczących powrotów nielegalnych imigrantów

• kontrowersje budzi ustalenie maksymalnego okresu aresztu cudzoziemca na 6 miesięcy z możliwością przedłużenia do 18 miesięcy.

• okres detencji małoletnich dzieci bez opieki oraz rodzin z małoletnimi dziećmi powinien być ograniczony do możliwie najkrótszego

• Nielegalni cudzoziemców, którzy nie zostali umieszczeni w ośrodkach detencyjnych będą mieli od 7 do 30 dni na opuszczenie kraju.

• państwa członkowskie UE powinny zapewnić bezpłatną pomoc prawną dla osób wydalanych

• zakaz ponownego wjazdu na terytorium Unii dla tych, którzy raz byli już z UE wydaleni.

Polska a debata

• Czy projekty aktów prawnych są dla nas korzystne?

• Jakie powinno być nasze stanowisko?

• Czy możemy coś na tym „ugrać”?

• Czy umiemy nie popełniać błędów innych?

Europejski pakt na rzecz migracji i azylu

• Przyjęty w czasie Rady Europejskiej w październiku 2008 roku.

• Priorytet Prezydencji francuskiej

• jest wyrazem zaangażowania Unii Europejskiej i jej państw członkowskich w prowadzenie sprawiedliwej, skutecznej i spójnej polityki wobec wyzwań i szans związanych z migracją i ma stać się on podstawą do dalszej harmonizacji w zakresie imigracji i azylu, realizowanej w duchu solidarności między państwami członkowskimi i we współpracy z państwami trzecimi.

Pakt

• Projekt „Paktu…” został nieformalnie przedstawiony państwom członkowskim pod koniec stycznia 2008 r. Spotkał się on ze sceptycznym przyjęciem ze strony niektórych państw (głównie ze względu na wyraziste rekomendacje dotyczące selektywności migracji oraz narzędzi, które miałyby skłaniać nielegalnych migrantów do powrotu)

Pakt

• zarządzanie legalną migracją,

• kontrola nielegalnej imigracji, • lepsza ochrona UE poprzez bardziej efektywną kontrolę

granic, • stworzenie Europy azylu oraz • współpraca pomiędzy państwami pochodzenia, tranzytu i

pobytu.

Pakt• Stworzenie systemu dobrowolnych powrotów,

• organizowanie wspólnych akcji w zakresie deportacji nielegalnych imigrantów,

• stworzenie przejrzystego systemu łączenia rodzin,

• akcji informacyjnych w państwach pochodzenia w zakresie promocji legalnych kanałów imigracji,

• zwiększania zaangażowania odpowiednich instytucji w programy integracyjne (asymilacyjne) imigrantów,

• zawarcie przez państwa członkowskie oraz w przyszłości przez Komisję Europejską umów lub porozumień o readmisji.

Inne

• FRONTEX

• Europejska Sieć Migracyjna

• Europol

• Konwencja z Prum

Wyzwania dla UE a Polska• Kontrola migracji w ramach UE

• Zapobieganie nielegalnym migracjom z państw trzecich

• Stymulowanie migracji osób wysokokwalifikowanych – akceptacja społeczna

• Zatrudnienie cudzoziemców w drugim segmencie rynku pracy- główne zapotrzebowanie

• Zapobieganie terroryzmowi

• Współpraca policyjna i innych służb oraz wymiana danych a suwerenność