Polska i Europa - ZBP...Polska i Europa – kryzys i konsekwencje Warszawa, wrzesieł 2014 7 Wzrost...

Raport „Polska i Europa – kryzys i konsekwencje”

powstał w oparciu m.in. o dane i prognozy

zgromadzone przez Międzynarodowy Fundusz

Walutowy i Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju.

Warszawa, wrzesień 2014

Polska i Europa – kryzys i konsekwencje

Raport Związku Banków Polskich

www.zbp.pl2

Spis treści

Słowo wstępu ...................................................................................................................3

Gospodarka państw Unii Europejskiej ....................................................................4

Dynamika rozwoju .........................................................................................................4

Dług publiczny .................................................................................................................6

Eksport ................................................................................................................................6

Import ..................................................................................................................................8

Bezrobocie ........................................................................................................................11

Prognozy – gospodarka UE i Polski .........................................................................11

Europejski sektor bankowy

Pomoc dla sektora bankowego ...............................................................................12

Dynamika akcji kredytowej ........................................................................................13

Udział kapitału krajowego w sektorach bankowych .......................................14

Poziom konkurencyjności sektorów bankowych ..............................................15

Aktywa sektora bankowego ..................................................................................... 17

Podsumowanie ..............................................................................................................18


Warszawa, wrzesień 2014 3

Słowo wstępu

Szanowni Państwo,

przedstawiamy zestawienie danych zebranych na podstawie raportów m.in. Międzynarodowego Funduszu Walutowego oraz Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju w materiale zbiorczym: „Polska i Europa – kryzys i konsekwencje”. Chcieliśmy w ten sposób dokonać przeglądu gospodarek europejskich, w tym polskiej, po okresie zawirowań gospodarczych. Mam nadzieję, że prognozy, jak i podsumowanie gospodarcze ostatnich lat, przy-bliżą nam odpowiedź na pytanie o co musimy zabiegać aby w przyszłości polska gospodarka mogła się stabilnie rozwijać, a bankowość mogła efek-tywnie działać w interesie Polaków i polskich firm oraz służyć budowaniu wspólnoty europejskiej.

Polska gospodarka i system bankowy nie tylko wyszły obronną ręką z trud-nego okresu światowego kryzysu gospodarczego, ale zostały wzmoc-nione poprzez blisko 4-procentowy średni przyrost roczny PKB w latach 2006– 2013. Analizując zmiany gospodarcze jakie zaszły w Polsce, należy bardzo wyraźnie podkreślić, że sukces ostatnich lat nie był dziełem przypadku. Ten sukces jest wynikiem szeregu dobrych decyzji w sferze polityki i gospodarki. Wśród nich m.in.: wstąpienie do NATO i OECD, UE, przyjęcie Konsty-tucji gwarantującej autonomię NBP oraz ograniczającej dopuszczalny poziom długu publicznego.

Wyniki gospodarcze Polski w minionych latach są dobrą zapowiedzią na przyszłość, jednak należy pamiętać, że cała gospodarka światowa znajduje się w stanie podwyższonej niepewności. Niestety, wydarzenia międzynarodowe i ro-snące napięcia w różnych regionach świata nie przyczyniają się do poprawy tej sytuacji. Obecnie gospodarki poszcze-gólnych regionów zmagają się z wieloma problemami o różnej genezie i charakterze. Dla Polski szczególnie niepoko-jącą jest sytuacja na Ukrainie i związana z nią perspektywa relacji gospodarczych Europy z Rosją. Myśląc w kategoriach europejskich, kontynent będzie musiał zmierzyć się w niedalekiej przyszłości z konsekwencjami prowadzonej polityki monetarnej. To one właśnie mogą spowodować, że nie będą możliwe, czy też skuteczne, działania zmierzające do przywrócenia gospodarek na drogę równowagi i rozwoju. Pamiętając o tych zagrożeniach trzeba podkreślić, iż Europa w ostatnich kilku latach zdecydowała się na przyjęcie wielu dobrych i konstruktywnych rozwiązań prawnych w obsza-rze polityki gospodarczej. Można oczywiście mieć obawy, czy niektóre rozwiązania nie idą za daleko, nie są przere-gulowaniem lub czy nie są już spóźnione. Jednak nie ma wątpliwości, że w obszarze stabilizowania sytuacji instytucji finansowych generalnie potrzebne decyzje kierunkowe zostały podjęte. Od pełnego wdrożenia rozwiązań związanych chociażby z tzw. „unią bankową” i „paktem fiskalnym” ale też ze stałym monitoringiem aktywów bankowych, może zależeć w przyszłości pozycja Unii Europejskiej na mapie światowej.

Myślę, że Polska ma szansę wykorzystać najbliższe lata dla zwiększania tempa wzrostu gospodarczego oraz two-rzenia nowoczesnych miejsc pracy. Będzie to możliwe dzięki trzymaniu pod kontrolą deficytu budżetowego i długu publicznego, a także dzięki temu, że posiadamy zdrowy system bankowy, o którego rozwój należy się troszczyć, ale bez konieczności ponoszenia wielkich nakładów.

Ponadto, co najważniejsze, mamy zagwarantowaną kolejną porcję środków, które nasza gospodarka i społeczeń-stwo otrzymają w ramach realizacji nowej perspektywy budżetowej Unii. Liczę, że podobnie jak w poprzednich latach środki będą dobrze wykorzystane.

Liczę również na to, że uda się nam dookreślić strategiczne linie rozwojowe Polski, co będzie miało ważne znaczenie dla kształtowania planów rozwojowych tysięcy polskich przedsiębiorców. Wierzę również, że wśród ważnych rozwiązań systemowych znajdą się również system poręczeń i gwarancji dla MSP oraz system wspierania polskich eksporterów.

Krzysztof Pietraszkiewicz Prezes Związku Banków Polskich


www.zbp.pl4

GOSPODARkA POlSkA W lAtAch 2006–2013

3,9% Średnie roczne tempo wzrostu PKB

6,3% Średni roczny wzrost eksportu

GOSPODARkA POlSkA. PROGnOzy nA lAtA 2014–2019

3,4% Średnie roczne tempo wzrostu PKB.

6,8% Średni roczny wzrost eksportu

Dynamika rozwoju państw UE W okresie, który nastąpił po upadku banku Lehman Brothers, co uznaje się za początek międzynarodowego kryzy-su finansowego i gospodarczego na świecie, Polska utrzymywała najwyższy w Unii Europejskiej wzrost produktu krajowego brutto (PKB). Średni w latach 2006 – 2013 wzrost PKB wynosił 3,9 proc. Dla porównania, PKB Grecji, która najmocniej odczuła skutki kryzysu, spadło w tym samym czasie średniorocznie o 2,2 proc.

Spośród wszystkich dwudziestu ośmiu państw członkowskich UE, Polska zajmuje trzecią, najwyższą lokatę pod względem przewidywanego wzrostu PKB w latach 2014 - 2019. Jest to efekt oczekiwanego przyspieszenia gospo-darki Polski, jak również Niemiec, głównego partnera handlowego Polski. Duży wpływ na tak optymistyczne prze-widywania ma również prognozowany wzrost zagranicznych inwestycji w Polsce będący efektem między innymi utrzymania funkcjonowania specjalnych stref ekonomicznych.

Gospodarka państw Unii Europejskiej



3,9

%

3,6

%

2,4

%

2,3

%

2,1%

2,0

%

1,7%

1,7%

1,7%

1,4

%

1,4

%

1,3

%

1,3

%

1,0%

0,7

%

0,7

%

0,7

%

0,6

%

0,6

%

0,5

%

0,3

%

0,2

%

0,1%

0,0

%

-0,1%

-0,4

%

-0,6

%

-2,2

%

Pols

ka

Słow

acja

Rum

unia

Litw

a

Bułg

aria

Mal

ta

Esto

nia

Szw

ecja

Cze

chy

Luks

embu

rg

Nie

mcy

Łotw

a

Aust

ria

Belg

ia

Słow

enia

Hol

andi

a

Fran

cja

Wie

lka

Bryt

ania

Finl

andi

a

Cyp

r

Irlan

dia

His

zpan

ia

Dan

ia

Węg

ry

Cho

rwac

ja

Port

ugal

ia

Wło

chy

Gre

cja

Średnie roczne tempo wzrostu PKB w latach 2006–2013

Źródło: w oparciu o dane MFW – http://www.imf.org/ W przypadku wybranych państw dane uwzględniają prognozy w latach 2012 i 2013)

3,9%

Średnie roczne tempo wzrostu PKB w latach. Prognoza w okresie 2014–2019 r.

Źródło: MFW

4,1

%

3,6

%

3,4

%

3,3

%

3,3

%

3,0

%

2,8

%

2,7

%

2,5

%

2,5

%

2,4

%

2,2

%

2,1

%

1,8

%

1,7%

1,7%

1,7%

1,7%

1,6

%

1,6

%

1,4

%

1,4

%

1,4

%

1,3

%

1,2

%

1,1%

1,0

%

0,7

%

Łotw

a

Litw

a

Pols

ka

Esto

nia

Słow

acja

Rum

unia

Gre

cja

Buł

garia

Szw

ecja

Wie

lka

Bryt

ania

Irlan

dia

Cze

hy

Luks

embu

rg

Węg

ry

Mal

ta

Hol

andi

a

Dan

ia

Fran

cja

Port

ugal

ia

Aust

ria

Nie

mcy

Słow

enia

Finl

andi

a

Bel

gia

Cho

rwac

ja

His

zpan

ia

Wło

chy

Cyp

r3,4%


www.zbp.pl6

Dług publicznyW okresie zawirowań gospodarczych wzrost długu publicznego w relacji do PKB należał w Polsce do jednego z najniższych w Europie. Oznacza to, że w okresie ostatnich siedmiu lat Polska zadłużała się znacznie wolniej od większości krajów europejskich. W latach 2006 - 2013 wartość wskaźnika w kraju wyniosła niespełna 10 pkt. proc. (9,7pp). W ciągu minionych siedmiu lat relacja pomiędzy długiem publicznym a PKB najlepiej wypadała w Bułgarii, gdzie poziom nominalnego zadłużenia gospodarki zmniejszył się w odniesieniu do PKB o blisko 6 pkt. proc. Był to najlepszy wynik spośród wszystkich dwudziestu ośmiu Państw Unii Europejskiej. W tym samym czasie niemal dwukrotnie wzrósł poziom długu publicznego brutto unijnego rekordzisty - Irlandii. Wśród aż piętnastu krajów Unii dług zwiększył się od jednej piątej do niemal stu procent.

Prognozy do roku 2019 wskazują, że Polska będzie w gronie państw, których poziom długu publicznego względem PKB spadnie. Pod tym względem najkorzystniej rysuje się przyszłość Grecji, gdzie zadłużenie państwa do roku 2019 ma się zmniejszyć o ponad jedną trzecią (o 36 pkt. proc.). Należy jednak zaznaczyć, że perspektywy korzystnej zmiany relacji długu do PKB w przypadku wielu państw związane są z wychodzeniem tych krajów z problemów gospodarczych, które były spowodowane okresem kilkuletniego kryzysu. Najgorzej, z grona wszystkich krajów UE wypada Luksemburg, gdzie prawdopodobny wzrost zadłużenia w relacji do PKB wyniesie, aż 16 pkt. proc.

Sprzedaż towarów za granicę – eksportW najtrudniejszych latach, tj. 2006 - 2013 eksport dóbr z Polski wzrósł o ponad 6,3 proc. stawiając nasz kraj w czołówce państw Unii Europejskiej. Mając na uwadze, że w tym samym czasie import do Polski zwiększył się o nieco ponad 5,3 proc. można powiedzieć, że zmiana jaka nastąpiła w tych latach była pozytywna dla naszego bilansu handlowego.

Relacja długu publicznego do PKB w poszczególnych krajach EU (dane w pp). Dane za okres 2006–2013

Źródło: W oparciu o dane MFW – http://www.imf.org/ W przypadku wybranych panstw dane uwzgledniaja prognozy w latach 2012 i 2013

66

,3

98

,2

65

,2

54

,2

47,4

46

,6

46

,6

29

,8

27,5

26

,6

26

,2

24

,4

24

,4

22

,2

21,

4

19,7

17,4

16,2

13,3

13,1

11,9

11,8

10,0

9,7

9,2

6,9

-3,9

-5,8

Irlan

dia

Gre

cja

Port

ugal

ia

His

zpan

ia

Wie

lka

Bryt

ania

Słow

enia

Cyp

r

Fran

cja

Hol

andi

a

Rum

unia

Wło

chy

Cho

rwac

ja

Słow

acja

Łotw

a

Litw

a

Cze

chy

Finl

andi

a

Luks

embu

rg

Węg

ry

Dan

ia

Aust

ria

Bel

gia

Nie

mcy

Pols

ka

Mal

ta

Esto

nia

Szw

ecja

Buł

garia

9,7%



Wzrost relacji długu publicznego do PKB w poszczególnych krajach EU (dane w pp). Prognoza na okres 2014–2019

Źródło: MFW

14,9

8,1

3,6

3,1

2,8

2,0

0,8

0,7

-0,7

-0,7

-2,3

-3,3

-3,4

-3,6

-3,8

-4,9

-5,4

-5,5

-6,9

-8,1

-8,4

-10

,9

-12

,8

-12

,8

-13

,6

-14

,6

-15

,8

-36

,9

Luks

embu

rg

Słow

enia

His

zpan

ia

Cho

rwac

ja

Słow

acja

Finl

andi

a

Mal

ta

Cze

chy

Węg

ry

Dan

ia

Buł

garia

Esto

nia

Litw

a

Rum

unia

Pols

ka

Hol

andi

a

Aust

ria

Łotw

a

Wie

lka

Bryt

ania

Fran

cja

Bel

gia

Szw

ecja

Wło

chy

Port

ugal

ia

Cyp

r

Irlan

dia

Nie

mcy

Gre

cja

-3,8%

Średni roczny wzrost eksportu w okresie 2006–2013

Źródło: W oparciu o dane MFW – http://www.imf.org/ W przypadku wybranych panstw dane uwzgledniaja prognozy w latach 2012 i 2013

8,0

%

7,5

%

6,7

%

6,6

%

6,3

%

5,6

%

5,1

%

5,0

%

4,7

%

4,7

%

4,7

%

4,4

%

4,0

%

4,0

%

3,4

%

3,2

%

3,0

%

2,9

%

2,7

%

2,7

%

2,4

%

1,5

%

1,4

%

1,4

%

1,2

%

-0,1

%-0

,2%

-0,3

%

Litw

a

Słow

acja

Węg

ry

Rum

unia

Pols

ka

Cze

chy

Mal

ta

Łotw

a

Wie

lka B

ryta

nia

Buł

garia

Esto

nia

Nie

mcy

Szw

ecja

Słow

enia

His

zpan

ia

Hol

andi

a

Luks

embu

rg

Dan

ia

Port

ugal

ia

Irlan

dia

Aust

ria

Finl

andi

a

Fran

cja

Wło

chy

Bel

gia

Gre

cja

Cho

rwac

ja

Cyp

r6,3 %


www.zbp.pl8

Prognozy na lata 2014 - 2019 w zakresie eksportu dóbr są optymistyczne - zakładają, że eksport wzrośnie we wszystkich krajach UE. W tym czasie wywóz towarów z terytorium Polski powiększy się średnio rocznie o 6,8 proc. stawiając Polskę na drugim miejscu wśród wszystkich państw członkowskich. Najmniejszy przyrost eksportu, wg. prognoz, będzie miał Luksemburg, gdzie szacowany jest on na 1,8 proc.

Kupno towarów z za granicy – import

W latach 2006 – 2013 import do Polski zwiększył się średnio rocznie o 5,3 proc., co stawia nas w gronie krajów o najwyższym przyroście zakupów dóbr z za granicy. Zarówno przyrost eksportu jak i wzrost importu świadczą, że gospodarka krajowa każdego roku rozwiała się prawidłowo i była odporna na problemy ekonomiczne, które ujawniły się w tym okresie w innych państwach europejskich.

Przewidywania dotyczące handlu zagranicznego wskazują, że w kolejnych pięciu latach tendencja wzrostowa utrzyma się i Polska uplasuje się pod tym względem na drugim miejscu w Europie. Szacuje się, że w ciągu najbliż-szych pięciu lat zapotrzebowanie na produkty produkowane w Polsce wzrośnie o niemal 7 proc. (6,9). Biorąc pod uwagę prognozy w opisywanym okresie minimalną przewagę dynamiki wzrostu zyska import nad eksportem. Cho-ciaż przyrost obu wskaźników będzie związany ze wzrostem gospodarczym Polski, co niewątpliwie jest pozytywną prognozą, to dodatnią relację wzrostu importu nad eksportem (na przestrzeni 2014 – 2019 r. o + 0,1 proc.) możemy uznać za zmianę „in minus”.

Prognoza – średni wzrost eksportu 2014–2019

Źródło: MFW

7,2

%

6,8

%

6,6

%

6,3

%

6,2

%

5,3

%

5,2

%

5,1

%

5,1

%

5,1

%

5,1

%

5,0

%

4,8

%

4,8

%

4,7

%

4,6

%

4,6

%

4,4

%

4,3

%

4,2

%

3,8

%

3,7

%

3,4

%

3,3

%

3,1

%

2,3

%

2,1

%

1,8

%

Rum

unia

Pols

ka

Szw

ecja

Buł

garia

Litw

a

His

zpan

ia

Słow

acja

Aust

ria

Węg

ry

Port

ugal

ia

Nie

mcy

Łotw

a

Cze

chy

Wie

lka

Bryt

ania

Esto

nia

Dan

ia

Gre

cja

Fran

cja

Słow

enia

Hol

andi

a

Irlan

dia

Mal

ta

Wło

chy

Cho

rwac

ja

Bel

gia

Finl

andi

a

Cyp

r

Luks

embu

rg

6,8%



Średni roczny wzrost importu w okresie 2006–2013

Źródło: W oparciu o dane MFW – http://www.imf.org/ W przypadku wybranych państw dane uwzględniają prognozy w latach 2012 i 2013

5,3%

6,5

%

5,7

%

5,3

%

4,7

%

4,7

%

4,6

%

4,5

%

4,2

%

3,8

%

3,8

%

3,8

%

3,2

%

3,2

%

2,3

%

2,3

%

1,8

%

1,7

%

1,6

%

1,4

%

1,1%

0,7

%

0,6

%

-0,3

%

-0,4

%

-1,1%

-1,4

%

-2,1%

-3,9

%

Rum

unia

Litw

a

Pols

ka

Węg

ry

Słow

acja

Cze

chy

Szw

ecja

Nie

mcy

Esto

nia

Mal

ta

Luks

embu

rg

Dan

ia

Hol

andi

a

Słow

enia

Łotw

a

Fran

cja

Aust

ria

Finl

andi

a

Wie

lka

Bryt

ania

Bułg

aria

Belg

ia

Irlan

dia

Wło

chy

His

zpan

ia

Cho

rwac

ja

Cyp

r

Port

ugal

ia

Gre

cja

Średni roczny wzrost importu. Prognoza na lata 2014–2019

Źródło: MFW

6,9%

7,3

%

6,9

%

6,9

%

6,8

%

6,2

%

5,5

%

5,5

%

5,4

%

5,4

%

5,3

%

5,1%

5,0

%

4,8

%

4,7

%

4,5

%

4,2

%

4,2

%

4,1%

3,7

%

3,7

%

3,6

%

3,4

%

3,1%

3,0

%

2,2

%

2,2

%

2,0

%

1,2

%

Rum

unia

Pols

ka

Litw

a

Szw

ecja

Bułg

aria

Węg

ry

Łotw

a

Nie

mcy

Esto

nia

Cze

chy

Aust

ria

Słow

acja

Słow

enia

Wie

lka

Bryt

ania

Dan

ia

His

zpan

ia

Hol

andi

a

Port

ugal

ia

Mal

ta

Irlan

dia

Cho

rwac

ja

Fran

cja

Belg

ia

Wło

chy

Finl

andi

a

Gre

cja

Luks

embu

rg

Cyp

r


www.zbp.pl10

Bezrobocie – zmiana w pp w okresie 2006–2013

Źródło: W oparciu o dane MFW – http://www.imf.org/ W przypadku wybranych państw dane uwzględniają prognozy w latach 2012 i 2013

-3,5%

18,4

17,9

11,5

8,6

8,5

6,1

5,4

5,3

5,0

4,1

4,0

3,1

2,7

2,7

2,6

2,5

2,2

1,6

1,0

0,7

0,4

0,2

0,2

-0,0

-0,2

-0,4

-3,5

-4,9

Gre

cja

His

zpan

ia

Cyp

r

Port

ugal

ia

Irlan

dia

Litw

a

Wło

chy

Cho

rwac

ja

Łotw

a

Słow

enia

Bułg

aria

Dan

ia

Węg

ry

Esto

nia

Luks

embu

rg

Hol

andi

a

Wie

lka

Bryt

ania

Fran

cja

Szw

ecja

Słow

acja

Finl

andi

a

Belg

ia

Aust

ria

Rum

unia

Cze

chy

Mal

ta

Pols

ka

Nie

mcy

Bezrobocie – zmiana w pp w okresie 2014–2019

Źródło: MFW

-0,6%

-12

,3

-6,7

-4,1

-3,7 -3,3 -3

,1

-2,8

-2,6

-2,3

-2,3 -1

,8

-1,8 -1,7

-1,5 -1,4 -1,3

-1,2 -1,1

-1,0 -0,7

-0,7

-0,6

-0,6

-0,5

-0,4

-0,3

-0,3

Gre

cja

Cyp

r

Cho

rwac

ja

His

zpan

ia

Wło

chy

Bułg

aria

Port

ugal

ia

Słow

enia

Słow

acja

Irlan

dia

Hol

andi

a

Łotw

a

Luks

embu

rg

Cze

chy

Wie

lka

Bryt

ania

Fran

cja

Szw

ecja

Węg

ry

Belg

ia

Finl

andi

a

Rum

unia

Pols

ka

Aust

ria

Esto

nia

Dan

ia

Litw

a

Mal

ta

Nie

mcy

0,1



BezrobocieW czasie kryzysu finansowego w latach 2006 – 2013 większość (23) państw Unii Europejskiej borykała się ze wzrostem bezrobocia, osłabieniem gospodarki i dużymi zatorami płatniczymi, co negatywnie wpłynęło na poziom zatrudnienia w krajach UE. Tylko cztery kraje w tym czasie zanotowały spadek poziomu bezrobocia. Prym w tej kategorii wiodły Niemcy, gdzie zatrudnienie zwiększyło się o blisko 5 pp. Na drugim miejscu w tej kategorii znajduje się Polska gdzie bezrobocie spadło o 3,5 pp.

Prognozy na najbliższe pięć lat dotyczące średniego poziomu bezrobocia są optymistyczne dla niemal wszystkich krajów Unii Europejskiej, za wyjątkiem Niemiec, gdzie oczekiwane jest zwiększenie liczby ludzi bez pracy o 0,1 pkt. proc. W pozostałych dwudziestu siedmiu krajach UE bezrobocie będzie spadać. W tym zestawieniu Polska plasuje się w drugiej części stawki, zajmując ósme miejsce od końca ze spadkiem bezrobocia na poziomie 0,6 proc w całym okresie 5 lat.

Prognozy – gospodarka UE i Polski Pozycja Unii Europejskiej na mapie światowej zależy m.in. od lepszego wykorzystania mechanizmów, jakimi dys-ponuje Komisja Europejska, głównie w zakresie instrumentów związanych ze wspieraniem rozwoju i potencjału gospodarczego Europy. Wiodące kraje unijne zdają sobie sprawę, że dla konkurencyjności Unii i stabilizacji rozwoju ważna w przyszłości może okazać się innowacyjność całej gospodarki wraz z szeroką paletą nowych produktów atrakcyjnych dla gospodarki wewnętrznej, jak i gospodarek innych regionów. Celem jest, by gospodarka unijna nie miała problemów z plasowaniem efektów swojej produkcji na rynku UE i rynkach międzynarodowych. Aby to osią-gnąć, konieczne jest czerpanie z najlepszych wzorców budowania zaufania i przekonywania do dobrych projektów rozwojowych, realizowanych na terenie wszystkich krajów Unii Europejskiej.

Polska, mimo skomplikowanej sytuacji na wschodzie i ich wpływu na całą gospodarkę europejską, ma szansę wykorzystać najbliższe lata do kreowania i zwiększania tempa wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy, po-dobnie jak to czyniła w ostatnich latach. Czynnikami sprzyjającymi może okazać się kontrola deficytu budżetowego, a także dbałość o zdrowy system bankowy, który stale powinien wspierać zarówno przedsiębiorstwa, jak i gospo-darstwa domowe. Optymalne wykorzystanie środków unijnych, a także programy rozwojowe, które powstały w po-szczególnych województwach będą także sygnałem poprawiającym możliwości wzrostu gospodarczego. Należy również pamiętać, że sektor bankowy w polskiej społecznej gospodarce rynkowej może lepiej wypełniać swoją rolę w warunkach umiejętnego godzenia kreatywnych sił rynkowych i mądrego, i profesjonalnego oddziaływania instrumentów pozostających w gestii państwa. Uzyskanie takiego stanu możliwe jest gdy stale trwać będą prace badawcze nad organizacją państwa w obszarze zrównoważonego jego rozwoju, pozwalającego na spożytkowanie jego potencjału społecznego i materialnego.


www.zbp.pl12

Europejski sektor bankowy

Pomoc dla sektora bankowegoW latach 2008 - 2012 wsparcie dla sektora bankowego w Unii Europejskiej wyniosło aż 591 mld euro. Z tej pomocy skorzystało aż dziewiętnaście państw członkowskich. Znaczącą cześć tej kwoty wykorzystały banki reprezentujące zaledwie trzy kraje - Niemcy, Wielką Brytanie oraz Hiszpanię. Łącznie kwota pożyczki udzielona instytucjom finan-sowym z tych trzech Państw wyniosła aż 354 mld euro - co stanowi blisko 60% całej kwoty udzielonego wsparcia. Polskie banki, jako jedne z nielicznych w Unii, nie tylko nie skorzystały z takiego wsparcia, ale nawet wzmacniały swój poziom bezpieczeństwa poprzez przeciwdziałanie nadmiernemu zadłużaniu się klientów oraz zaostrzanie regulacji w zakresie kredytów konsumpcyjnych, jak również hipotecznych.

Pomoc publiczna dla sektora bankowego w okresie 2008–2012 (dane mld euro)

Źródło: Komisja Europejska http://ec.europa.eu Pomoc publiczna dla sektora bankowego w okresie 2008–2012 (procent PKB w 2012 roku)

144

,1

122

,8

88

,1

65

,4

40

,4

37,

3

26

,2

23

,9

10,8

9,9

9,8

6,1

2,6

1,8

1,0

0,8

0,7

0,2

Nie

mcy

Wie

lka

Bry

tani

a

His

zpan

ia

Irlan

dia

Belg

ia

Gre

cja

Fran

cja

Hol

andi

a

Dan

ia

Port

ugal

ia

Aust

ria

Wło

chy

Luxe

mbu

rg

Cyp

r

Łotw

a

Szw

ecja

Słow

enia

Węg

ry



Dynamika akcji kredytowej w latach 2008–2014 W latach 2008 - 2014 Polska zajmowała drugie miejsce spośród wszystkich dwudziestu ośmiu Państw UE pod względem wzrostu kredytów udzielonych gospodarstwom domowym, MSP i dużym przedsiębiorstwom. Co ważne, w niespełna sześć lat przyrost w tej branży wyniósł blisko 40%. Dla porównania w znajdującej się na końcu tabeli Irlandii, w tym samym czasie zanotowano 41% spadek liczby udzielonych kredytów.

Kraje w których państwo nie udzielało pomocy finansowej dla sektora bankowego

Bułgaria Czechy Estonia

Litwa Malta Polska

Rumunia Słowacja Finlandia

Pomoc publiczna dla sektora bankowego w okresie 2008–2012 (procent PKB w 2012 roku)

Źródło: Komisja Europejska http://ec.europa.eu Pomoc publiczna dla sektora bankowego w okresie 2008–2012 (procent PKB w 2012 roku)

40

,0%

19,2

%

10,7

%

10,1%

8,4

%

6,5

%

6,0

%

5,9

%

5,5

%

4,4

%

4,3

%

4,0

%

3,2

%

2,1%

1,3

%

0,4

%

0,2

%

0,2

%

Irlan

dia

Gre

cja

Belg

ia

Cyp

r

His

zpan

ia

Wie

lka

Bry

tani

a

Port

ugal

ia

Luxe

mbu

rg

Nie

mcy

Dan

ia

Łotw

a

Hol

andi

a

Aust

ria

Słow

enia

Fran

cja

Wło

chy

Węg

ry

Szw

ecja


www.zbp.pl14

Udział kapitału krajowego w sektorach bankowychW latach 2008 - 2012 Polska została liderem pod względem wzrostu udziału kapitału krajowego w sektorze banko-wym – zwiększył się on z 25 proc do 44 proc. Tym samym, o 19 proc. podwyższeniu uległ poziom aktywów krajowych. Wśród pozostałych dwudziestu siedmiu państw członkowskich Unii, aż w 21 krajach poziom zaangażowania kapitału zagranicznego spadł. Tylko w czterech krajach UE kapitał zagraniczny zwiększył swoją wagę w sektorze bankowym, najwięcej w Belgii (spadek aktywów krajowych o 29%). W pozostałych krajach, gdzie zanotowano wzrost udziału kapi-tału zagranicznego był on zdecydowanie mniejszy, odpowiednio: 5% w Holandii oraz po 1% na Słowacji i w Niemczech.

Przyrost kredytów (sektora niefinansowego) w okresie grudzień 2008 r.–marzec 2014 r.

Źródło: NBP

39,3%3,1%

49

,6%

39

,3%

29

,7%

20

,6%

20

,2%

17,3

%

16,0

%

15,1%

13,3

%

12,9

%

11,9

%7,

0%

6,3

%

6,2

%

4,4

%

3,1%

2,2

%

0,7

%

-0,1%

-0,6

%

-1,3

%

-9,4

%

-11,7

%

-20

,4%

-22

,3%

-25

,4%

-25

,9%

-40

,8%

Szw

ecja

Pols

ka

Słow

acja

Finl

andi

a

Wie

lka

Bryt

ania

Cze

chy

Luks

embu

rg

Mal

ta

Fran

cja

Cyp

r

Bułg

aria

Wło

chy

Aust

ria

Gre

cja

Hol

andi

a

UE

Belg

ia

Nie

mcy

Rum

unia

Dan

ia

Stre

fa e

uro

Port

ugal

ia

Esto

nia

Słow

enia

Litw

a

Węg

ry

His

zpan

ia

Irlan

dia

SEktOR BAnkOWy W POlScE

39,3% Przyrost kredytów w latach 2008–2014

19% Wzrost udziału kapitału Polskiego w rynku 2008–2013

0% Pomoc dla sektora bankowego w proc. do PKB w okresie 2008–2012



Poziom konkurencyjności sektorów bankowychGłównym czynnikiem wpływającym na poziom konkurencyjności bankowości w danym kraju związany jest z kon-centracją sektora bankowego. Wzrost koncentracji sektora może niekorzystnie wpływać na konkurencyjność usług i produktów bankowych. W latach 2008-2012 znaczącym zmianom ulegał poziom koncentracji sektora bankowego w poszczególnych krajach członkowskich UE. Zdecydowanie największy wzrost koncentracji nastąpił w tym czasie w Niemczech, gdzie udział pięciu największych banków zwiększył się aż o 45%. Istotna akumulacja sektora ban-kowego miała miejsce we Włoszech (27%) oraz Hiszpanii (21%). W tym czasie w Belgii udział największych banków zmalał o 18%. Podobne zmiany odnotowano również we Francji (-13%) i w Bułgarii (-18%). W wielu krajach banki stały się własnością poszczególnych państw, w wyniku nacjonalizacji przeprowadzanej w ramach akcji ich rato-wania. Dodatkowo, część banków dokonało fuzji lub zostało przejęte. Obecnie kolejne oczekują na rozpoczęcie takiego procesu lub są w jego trakcie. Innym spodziewanym trendem jest separowanie bankowości inwestycyjnej

Zmiana udziału kapitału zagranicznego w latach 2008–2012

Źródło: OECD

19%

19%

16%

16%

15%

13%

12%

11%

11%

9%

8%

7%

7%

6%

3%

3%

2%

2%

1% 1% 1% 1% 0%

0%

-1%

-1%

-5%

-29

%

Pols

ka

Cyp

r

Rum

unia

Łotw

a

Litw

a

Esto

nia

Cze

chy

Irlan

dia

Bułg

aria

Wie

lka

Bryt

ania

Węg

ry

Mal

ta

Gre

cja

Luks

embu

rg

Aust

ria

Finl

andi

a

Szw

ecja

His

zpan

ia

Fran

cja

Port

ugal

ia

Słow

enia

Dan

ia

Wło

chy

Nie

mcy

Słow

acja

Hol

andi

a

Belg

ia

Udział kapitału zagranicznego w polskim sektorze bankowym

2008 2009 2010 2011 2012 2008-2012

Polska 75% 56% 59% 63% 56% -19%


www.zbp.pl16

od detalicznej i komercyjnej, co będzie również powodować podział sektora lub sprzedaż niektórych podmiotów finansowych w poszczególnych państwach. Należy się również spodziewać, że kontynuowany będzie proces dele-warowania działalności bankowej w niektórych krajach.

Mimo że poziom koncentracji mierzony udziałem pięciu największych banków w rynku w opisywanym okresie nie uległ w Polsce zmianie, należy podkreślić, że na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat poziom koncentracji całego sektora w Polsce wzrastał. Niemalże każdego roku obserwowaliśmy fuzje banków lub ich przejęcia przez większe podmioty, jednak przejęcia i fuzje w większości przypadków związane były z bankami średniej wielkości.

Aktywa sektora bankowegoTendencję wzrostową aktywów największych polskich banków na tle innych europejskich banków można uznać za korzystną. W latach 2008 – 2012 największy wzrost aktywów spośród Polskich banków osiągnął PKO BP, którego majątek zwiększyły o 43,6 % (z 135,8 mld do 193,5 mld zł). Pozostałe banki również zanotowały wzrost, kolejno: mBank o 23,8%, Pekao o 14,3%, ING Bank Śląski o 12,4% i BZ WBK o 2,3%.Przełom lat 2012 i 2013 cechuje się

Koncentracja sektora bankowego – zmiana udziału 5 największych banków w stosunku do aktywów całego sektora bankowego w kraju. Dane w latach 2008–2012

Źródło: OECD

0%

27

%

21%

14%

11%

11%

3%

3%

2%

1% 1% 0%

Nie

mcy

Wło

chy

His

zpan

ia

Gre

cja

Luks

embu

rg

Wie

lka

Bryt

ania

Irlan

dia

Litw

a

Mal

ta

Port

ugal

ia

Rum

unia

Pols

ka

Cze

chy

Dan

ia

Węg

ry

Słow

enia

Słow

acja

Cyp

r

Esto

nia

Hol

andi

a

Finl

andi

a

Aust

ria

Szw

ecja

Łotw

a

Bułg

aria

Fran

cja

Belg

ia

-1%

-1%

-1%

-1%

-1%

-2%

-5%

-5%

-5%

-6%

-7%

-9%

-12

%

-13

%

-18

%

45

%

Koncentracja sektora bankowego w Polsce – zmiana udziału pięciu największych banków w sektorze (2008 – 2012)

2008 2009 2010 2011 2012

Polska 44% 44% 43% 44% 44%



Aktywa 5 największych polskich banków. Zmiana w okresie 2008–2013

Źródło: MF BANK

26,2%

83,4%

24,6%20,1%

47,8%

mBank BZ WBK ING Bank Śląski Pekao PKO BP

Zmiana wielkości aktywów w 30 największych bankach europejskich w okresie 2008–2012

Dane na podstawie Raportu OECD *Dane dotyczące banków brytyjskich uwzględniają okres 2007–2012

64

,0%

55

,0%

43

,0%

23

,0%

21,0

%

17,0

%

13,0

%

11,0

%

11,0

%

6,0

%

6,0

%

0,0

%

-2,0

%

-7,0

%

-7,0

%

-8,0

%

-9,0

%

-9,0

%

-12

,0%

-15

,0%

-17,

0%

-18

,0%

-24

,0%

-28

,0%

-29,0

%

-32

,0%

-38

,0%

-43

,0%

-62

,0%

DN

B G

roup

(Nor

way

)

Stan

dard

Cha

rter

ed (U

K)*

Nor

dea

Gro

up (S

wed

en)

Rabo

bank

Gro

up (N

ethe

rland

s)

Banc

o Sa

ntan

der (

Spai

n)

BBVA

(Spa

in)

HSB

C (U

K)*

Cré

dit A

gric

ole

(Fra

nce)

Soci

été

Gén

éral

e (F

ranc

e)

Erst

e G

roup

(Aus

tria

)

Inte

sa S

anpa

olo

(Ital

y)

Banq

ue P

opul

aire

CdE

(Fra

nce)

Dan

ske

Bank

(Den

mar

k)

Cre

dit S

uiss

e G

roup

(Sw

itzer

land

)

Uni

Cre

dit (

Italy

)

BNP

Parib

as (F

ranc

e)

Deu

tsch

e Ba

nk (G

erm

any)

Cre

dit M

utue

l (Fr

ance

)

ING

Gro

up (N

ethe

rland

s)

Barc

lays

(UK)

*

Land

esba

nk B

ad, -

Wür

. (G

erm

any)

Lloy

ds B

anki

ng G

roup

(UK)

*

UBS

(Sw

itzer

land

)

KBC

Gro

up (B

elgi

um)

Baye

risch

e La

ndes

bank

(Ger

man

y)

Allie

d Iri

sh B

anks

(Ire

land

)

Roya

l Ban

k of

Sco

tland

(UK)

*

Com

mer

zban

k (G

erm

any)

ABN

Am

ro G

rou p

(Net

herla

nds)

Raport związku Banków Polskich

www.zbp.pl18

znacznym podwyższeniem sumy aktywów w niektórych bankach. Odwrotnie niż w poprzednich latach, na pierw-szym miejscu pod tym względem uplasował się BZ WBK, którego suma bilansowa podwyższyła się z 59,2 mld do 106 mld złotych. W przypadku pozostałych banków, również nastąpił kolejny wzrost aktywów: PKO BP o 4,2%, mBank – o 2,4 %, Pekao o 5,8%, ING Bank Śląski o 12,2 %.

Podsumowanie - o co musimy zabiegać aby w kolejnych latach polska bankowość mogła działać w interesie Polaków i polskich firm oraz służyć budowaniu wspólnoty europejskiej?Aby polska bankowość w kolejnych latach dobrze służyła polskiej gospodarce i polskim obywatelom, powinna dysponować odpowiednim potencjałem. Warto zatem skoncentrować się na jej wzmocnieniu poprzez lepszą or-ganizację, zróżnicowanie, a także odpowiednie zarządzanie i nadzór. Jest to szczególnie istotne w obliczu wciąż potencjalnie aktualnych zagrożeń na jakie wskazują przykłady z niedalekiej przeszłości, gdy sektor bankowy stał się elementem destabilizującym gospodarki, a nawet całe państwa. Chcąc uniknąć takich niebezpieczeństw, ko-niecznym jest, abyśmy w naszym kraju osiągnęli strategiczne porozumienie w sprawie roli banków w społecznej gospodarce rynkowej i wspólnego budowania potencjału polskiej bankowości. Jego ważnym aspektem powinno być dążenie do powiązania znacznej część krajowego sektora bankowego z rodzimym kapitałem. W najbliższej przyszłości należy również stworzyć narzędzia i systemy, które pozwolą na modelowanie i kierowanie kluczowych procesów gospodarczych. W tym kontekście istotne jest stworzenie mechanizmów interwencyjnych, umożliwia-jących antycykliczne stabilizowanie i stymulowanie przedsiębiorczości, tak aby rozwój polskiej gospodarki był wzmacniany poprzez wzrost prywatnych zasobów finansowych. Aby to osiągnąć konieczne jest opracowanie i wdrożenie systemu budowy skłonności Polaków do prorozwojowego inwestowania i oszczędzania na cele miesz-kaniowe, emerytalne, zdrowotne oraz edukacyjne. Ważne jest również zbudowanie stabilnego systemu poręczeń i gwarancji, umożliwiającego wspieranie rozwoju przedsiębiorczości i innowacyjności. W najbliższej przyszłości należy również położyć nacisk na stworzenie ram prawnych umożliwiających powstawanie kas oszczędnościo-wo-budowlanych, a także rozwój budownictwa na wynajem i budownictwa czynszowego. Konieczne jest również udrożnienie możliwości emisji listów zastawnych, czy sekurytyzowania aktywów zabezpieczonych hipotekami. Rozwiązania legislacyjne powinny sprzyjać rozwojowi emisji obligacji, w celu mobilizowania zasobów na rynku krajowym oraz na rynkach międzynarodowych. Warto również zwrócić uwagę na zapewnienie prawnego bezpie-czeństwa obrotu finansowego, pozwalającego w większym stopniu finansować gospodarkę długiem firm i jed-nostek samorządu terytorialnego. Powyższe wyzwania leżą w interesie nie tylko polskiej bankowości, ale przede wszystkim całego społeczeństwa i państwa. Sektor bankowy w polskiej społecznej gospodarce rynkowej może lepiej wypełniać swoją rolę w warunkach umiejętnego godzenia kreatywnych sił rynkowych oraz niezbędnego, mądrego i profesjonalnego oddziaływania instrumentów pozostających w gestii państwa. Aby jednak było to moż-liwe konieczne jest stałe udoskonalanie państwa jako organizacji zgodnie ze strategią zrównoważonego rozwoju kraju. Pozwoli to na spożytkowanie jego potencjału społecznego i materialnego, przynosząc dobrobyt, satysfakcję i poczucie bezpieczeństwa obywatelom.

Raport „Polska i Europa – kryzys i konsekwencje”

został opracowywany przez zespół PR

związku Banków Polskich w składzie:

Przemysław Barbrich,

Paweł Minkina,

Michał koksztys.

Polska i Europa - ZBP...Polska i Europa – kryzys i konsekwencje Warszawa, wrzesieł 2014 7 Wzrost...

Documents

Transcript of Polska i Europa - ZBP...Polska i Europa – kryzys i konsekwencje Warszawa, wrzesieł 2014 7 Wzrost...