Polityka społeczna, wykład 9 - Instytut Polityki...
Transcript of Polityka społeczna, wykład 9 - Instytut Polityki...
Obszar polityki społecznej:
zdrowie
Identyfikacja dobra/usługi oraz jej cech: dobra i usługi
medyczne
Rynek na wyszczególnione
dobro/usługę: rynek usług medycznych
Reakcje społeczne na problemy z rynkiem i
problemy z tym związane
Reakcje paostwa na problemy z rynkiem i
reakcjami społecznymi i problemy z tym związane
Identyfikacja problemów z rynkiem usług medycznych
Ewentualne rozwiązania
rynkowe
Pojęcie choroby i zdrowia
Choroba - szkodliwe odchylenie od normalnego pod względem strukturalnym lub funkcjonalnym stanu organizmu
Zdrowie
› normalny stan organizmu bez szkodliwych odchyleo
› dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczny, a nie tylko brak choroby
Postrzeganie choroby/zdrowia
Subiektywne – jak się czuje sam chory
Obiektywne – jak widzi chorobę specjalista od chorób, czyli lekarz
Społeczne – jak daną chorobę postrzega społeczeostwo
Statystyczne – wskaźniki choroby i zdrowia dla całych populacji
Zdrowie i długośd życia
Całe życie przeżyte w
pełnym zdrowiuNadal życie pełnej długości, ale od
wydarzenia negatywnego dla zdrowia (b), życie z częściową utratą zdrowia (obszar czerwony)
Życie niepełnej długości z częściową utratą
zdrowia od wydarzenia b, przedwczesny zgon w punkcie c, utrata zdrowia i długości życia łącznie to obszary czerwony i żółty
Uwarunkowania zdrowia
O.A. Arah i in., A conceptual framework for the OECD
Health Care Quality Indicators Project, 2006, s. 6
Zdrowie publiczne
• Bezpieczne i higieniczne:
środowisko fizyczne (np. czysta woda, czyste powietrze, czysta gleba)
warunki pracy (BHP)
żywnośd
przedmioty codziennego i trwałego użytku
mieszkania
transport
środowisko społeczne (np. zwalczanie przestępczości przeciwko zdrowiu i życiu)
Rynek bez ubezpieczeo
Pacjenci, społeczeostwo
Lekarze, szpitale, profesje medyczne,
firmy medyczne
pieniądze
Dobra i usługi medyczne
Lekarze, szpitale, profesje medyczne,
firmy medyczne
konkurencja
Rynek z ubezpieczeniem
Pacjenci, społeczeostwo
Lekarze, szpitale, profesje medyczne,
firmy medyczne
pieniądze
Dobra i usługi medyczne
Lekarze, szpitale, profesje medyczne,
firmy medyczne
konkurencja
Firmy ubezpieczenio
we
Firmy ubezpieczenio
we
składki Pokrycie kosztów
konkure
ncja
Problemy z rynkiem
Duża asymetria informacji w relacjach lekarz-pacjent i ubezpieczony-ubezpieczyciel
Lekarze działający w imieniu pacjentów
Pacjenci nie zachowują się jak racjonalni konsumenci
Pokusa nadużycia, negatywna selekcja
Wysoki poziom monopolizacji w różnych branżach sektora medycznego i lokalnie
Istotne pozytywne efekty zewnętrzne
Niesprawiedliwośd - nierównośd dostępu związana z nierównością dochodów i brakiem wiedzy
Problemy z rynkiem - informacja
Informacje medyczne są złożone i mają charakter techniczny
Zły wybór jest bardziej kosztowny i trudny do odwrócenia
Nie ma czasu na zbieranie informacji, gdy występuje nagła potrzeba
Trudno jest ocenid, który z lekarzy ma rację, jeżeli ich opinie się różnią
Emocje związane ze zdrowiem i życiem są silne stąd uleganie różnym przesądom
Brak informacji o przyszłych potrzebach
Problemy z rynkiem - sprawiedliwośd
Na rynku liczy się popyt efektywny i swobodne preferencje, a nie potrzeby zdrowotne, rynek nie zapewni więc każdemu minimum i nie ograniczy nierówności zdrowotnych
Ubogich nie stad na zapewnienie sobie minimum dóbr i usług medycznych
Bogaci mogą sobie kupid więcej dóbr i usług medycznych o lepszej jakości
Ze względu na niższe dochody ceny dóbr i usług medycznych są relatywnie wyższe dla ubogich
Nierówności zdrowotne
Umieralność i
zachorowalność
Pozycja społeczno-
ekonomiczna
Wysoka
Niska
WysokaNiska
W skrócie: ludzie z klas wyższych,
uprzywilejowanych są zwykle zdrowsi
i dłużej żyją
N.B. Anderson, Ch. A. Armstead, Toward Understanding the Association of
Socioeconomic Status and Health: A New Challenge for the Biopsychosocial
Approach, 1995, s. 214
Reakcje społeczneRuchy i organizacje prozdrowotne
Organizacje konsumenckie dostarczające informacji o jakości usług
Organizacje występujące w imieniu pacjentów
Dobroczynnośd w pieniądzach, np. finansowanie usług medycznych dla ubogich
Dobroczynnośd w czasie, np. Lekarze bez Granic
Wyznaniowe lub społeczne ośrodki zdrowia i/lub szpitale
Ubezpieczenia zdrowotne o charakterze wzajemnym, niekomercyjne (non-profit)
Interwencja paostwa (zdrowie publiczne)
• Normy bezpieczeostwa i higieny
środowiska oraz ich egzekwowanie (Inspektorat Ochrony Środowiska)
pracy oraz ich egzekwowanie (Paostwowa Inspekcja Pracy, Paostwowa Inspekcja Sanitarna)
Budownictwa oraz ich egzekwowanie (Nadzór Budowlany)
dóbr użytkowych (w tym leczniczych) oraz ich egzekwowanie (PIS, Paostwowa Inspekcja Farmaceutyczna, Inspekcja Handlowa)
ruchu drogowego oraz ich egzekwowanie (policja drogowa, Inspekcja Transportu Drogowego)
• Zapobieganie chorobom, np. szczepienia, promowanie zdrowego stylu życia
Interwencja paostwa (opieka zdrowotna)
Licencjonowanie zawodów medycznych
Regulacja cen dóbr i usług medycznych oraz ubezpieczeo zdrowotnych
Regulacja jakości dóbr i usług medycznych (standardy)
Obowiązkowe ubezpieczenie od kosztów opieki medycznej
Publiczny ubezpieczyciel
Publiczna służba zdrowia – bezpłatne lub częściowo odpłatne usługi medyczne dla wybranych grup lub dla wszystkich
Miejsce zdrowia
publicznego w
systemie ochrony
zdrowia
J. Leowski, Polityka zdrowotna a
zdrowie publiczne, s. 79
Na schemacie m.in. idea, że
koszty na głowę w przypadku zdrowia publicznego są niewielkie (działania obejmujące
duże populacje) w porównaniu z kosztami długoterminowej opieki
instytucjonalnej
Modele systemów ochrony zdrowia – system publiczny
J. Suchecka, Ekonomia
zdrowia i opieki zdrowotnej, s. 41
Modele systemów ochrony zdrowia – system prywatny
J. Suchecka, Ekonomia
zdrowia i opieki zdrowotnej, s. 41
Schemat systemu opieki zdrowotnej (bez zdrowia publicznego)
Rząd Płatnicy Ubezpieczyciele Dostawcy
Pacjencipieniądze
Ryzyka dla instytucji:
Deficyt: Wydatki > Wpływy
Niepokoje polityczne
Ryzyka dla pacjentów:
Straty pieniężne
Niska jakość świadczeń
Mała ilość świadczeń
Różne możliwości powiązań między
segmentami systemu
Getzen, Ekonomika zdrowia,
2000, s. 247
Polski system ochrony zdrowia
NFZ
S. Golinowska i in., Opieka zdrowotna w
Polsce po reformie, 2002, s. 23.NFZ – narodowy fundusz zdrowia, POZ – podstawowa opieka
zdrowotna
Dobra i usługi medyczne
S. Golinowska i in., Opieka zdrowotna w
Polsce po reformie, 2002, s. 32
PUZ – powszechne ubezpieczenie
zdrowotne
Finansowanie systemu
Skróty: NFZ – Narodowy Fundusz Zdrowia, JST – jednostki samorządu terytorialnego,
SPZOZ – samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej, NZOZ – niepubliczny zakład opieki zdrowotnej, ZOL – zakład opiekuńczo-leczniczy, ZPO – zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy
„Od momentu
wprowadzenia
ubezpieczenia
zdrowotnego
(1999) wśród źródeł
finansowania dominuje,
oczywiście, składka” Finansowanie ochrony zdrowia w Polsce.
Zielona Księga II, 2008, s. 9
Prawo do świadczeoKonstytucja z 1997 r., art. 68
W punkcie 2 mowa o ustawie o świadczeniach opieki
zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z
2004 r.
1. Każdy ma prawo do ochrony zdrowia.
2. Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne
zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej
ze środków publicznych. Warunki i zakres udzielania świadczeń określa
ustawa.3. Władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki
zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i
osobom w podeszłym wieku.
4. Władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych i
zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska.5. Władze publiczne popierają rozwój kultury fizycznej, zwłaszcza wśród dzieci i
młodzieży.
Prawo do świadczeo według ustawy z 2004 r. cd.
Poza tym, między innymi osoby:
•uzależnione od alkoholu – w zakresie leczenia odwykowego;
•uzależnione od narkotyków;
•z zaburzeniami psychicznymi – w zakresie psychiatrycznej opieki
zdrowotnej;•pozbawione wolności;
•cudzoziemcy umieszczeni w strzeżonym ośrodku lub przebywający
•w areszcie w celu wydalenia;
•posiadacze Karty Polaka, w zakresie korzystania ze świadczeń opieki
zdrowotnej w stanach nagłych…
Vademecum NFZ, 2010
Porównania systemów zdrowotnych -Health Consumer Index 2008
Obszary oceny
1. Prawa pacjentów i dostęp do informacji (8 wskaźników)
2. E-zdrowie (4 wskaźniki)
3. Czas oczekiwania na porady i zabiegi (5 wskaźników)
4. Stan zdrowia ludności (7 wskaźników)
5. Zakres oferowanych usług (6 wskaźników)
6. Leki (4 wskaźniki, np. dostęp do nowych leków)