Polityka otwartego dostępu otwartego... · Otwarty dostęp do publikacji /Open access/ b. Otwarty...

Polityka otwartego dostępu Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu

Prof. dr hab. Radosław Juszczak

Pełnomocnik Rektora ds. otwartego dostępu

Rada Naukowa Uniwersytetu, 6 marca 2020 r.

Plan prezentacji

1. OPEN ACCESS – dlaczego to się opłaca.

2. Polityka otwartego dostępu – regulacje UE (dyrektywy i zalecenia).

3. Polityka otwartego dostępu – rekomendacje MNiSW.

4. Polityka otwartego dostępu UPP;

a. Otwarty dostęp do publikacji /Open access/

b. Otwarty dostęp do danych

5. Dyrektywa UE i Rady z 2019 ws. otwartych danych (etc.).

6. Art. 188 Ustawy 2.0 – konsekwencje dla doktorantów.

7. Dalsze działania na UPP.


Polityka otwartego dostępu

Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu


DLA

CZEG

O W

ARTO

?Korzyści z otwartego dostępu

Umożliwiamy innym otwarty dostęp do najnowszej wiedzy –

przyspieszamy obieg wiedzy i sprzyjamy innowacjom,

Promujemy naszą instytucję – budujemy markę Uniwersytetu,

Możemy przyciągnąć partnerów zewnętrznych ze świata nauki

i biznesu, doktorantów etc. – stymulujemy współpracę,

Wspomagamy proces tworzenia otwartych zasobów

edukacyjnych i edukację społeczeństwa – misja społeczna,

Pokazujemy obywatelom, że pieniądze podatnika są

wydawane na konkretne projekty, których rezultatem są min.

publikacje naukowe – poprawiamy wizerunek Uczelni.

Otwarty Dostęp (Open Access, OA) - dostępność pełnych treści

publikacji oraz danych badawczych w Internecie bez barier

finansowych, prawnych i technicznych.


Pierwsze inicjatywy i regulacje UE

Budapest Open Access Initiative, 14 luty 2002

https://www.budapestopenaccessinitiative.org/read

Berlin declaration on OPEN ACCESS to knowledge in the Sciences and Humanities, 22 październik 2003

https://openaccess.mpg.de/67605/berlin_declaration_engl.pdf

Dyrektywa 2003/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego (Dz.U. L 345 z 31.12.2003, s. 90).

Dyrektywa 2013/37/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 czerwca 2013 r. zmieniająca dyrektywę 2003/98/WE w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego (Dz.U.L175 z 27.6.2013,s. 1).

Definiowały minimalny zestaw przepisów

określających ponowne wykorzystywanie oraz ustalenia praktyczne ułatwiające ponowne

wykorzystywanie istniejących dokumentów i

danych będących w posiadaniu organów sektora

publicznego państw członkowskich. P

OLIT

YK

A U

NII E

UR

OPEJSK

IEJ (

2003-2

013)


https://www.budapestopenaccessinitiative.org/read

ZALECENIA Komisji Europejskiej

ZALECENIE KE (2012/417/UE) z dn. 17 lipca 2012 r. ws. dostępu do informacji

naukowej oraz jej ochrony

ZALECENIE KE (2018/790) z dn. 25 kwietnia 2018 r. ws. dostępu do informacji

naukowej i jej ochrony

Opisywały min. odpowiednie elementy polityki i strategii otwartego dostępu. ZALECAŁY:1. Zapewnić otwarty dostęp (O.D.) do wyników badań naukowych

finansowanych ze środków publicznych,2. Umożliwić ponowne wykorzystanie wyników badań (otwarte dane),3. Poszanowanie praw autorskich,4. Państwa członkowskie UE powinny określić strategie O.D.

wspierające otwartą naukę.

https://ec.europa.eu/research/openscience/index.cfm?pg=open-science-cloud Rada Naukowa Uniwersytetu, 6 marca 2020 r.

PO

LIT

YK

A U

NII E

UR

OPEJSK

IEJ (

2012-2

020)

W 2015 roku MNiSW zatwierdza dokument:Kierunki rozwoju otwartego dostępu do publikacji i wyników badań

naukowych w Polsce

REKOMENDACJE MNiSW DLA UCZELNI I JEDNOSTEK NAUKOWYCH

Stworzyć własną politykę instytucjonalną Otwartego Dostępu (O.D.),

Wyznaczyć pełnomocnika ds. O.D.,

Wprowadzić zapisy o O.D. do regulaminów własności intelektualnej,

Zapewnić O.D. do recenzowanych publikacji powstających dzięki

finansowaniu lub współfinansowaniu ze środków publicznych,

Otwierać, na ile to możliwe, dane badawcze,

Publikować doktoraty w otwartym repozytorium,

Tworzyć repozytoria (własne / instytucjonalne lub wspólne / dziedzinowe) i

transformować czasopisma do postaci otwartej,

Monitorować i raportować do MNiSW liczbę otwartych publikacji w danej

instytucji.

REK

OM

EN

DA

CJE M

NiS

W_2015


UWAGA:

Obowiązek zapewnienia otwartego dostępu do efektów realizacji zadań badawczych dotyczyć

będzie projektów:

1) zakwalifikowanych do finansowania w konkursach ogłoszonych 15 czerwca 2020 r.

2) finansowanych w ramach konkursu GRIEG.

W 2015 roku MNiSW zatwierdza dokument:Kierunki rozwoju otwartego dostępu do publikacji i wyników badań naukowych

w Polsce

REKOMENDACJE DLA AGENCJI FINANSUJĄCYCH BADANIA NAUKOWE:

Stworzyć politykę instytucjonalną O.D.,

Promować O.D., prowadzić działania informacyjne,

Uwzględniać O.D. w umowach grantowych,

Monitorować wypełnianie przez beneficjentów zobowiązań w zakresie O.D.,

Rozważyć kwalifikowalność kosztów związanych z publikacją w O.D. (gdy beneficjent

wybierze drogę złotą),

https://www.ncn.gov.pl/aktualnosci/2020-02-27-plany-ncn-otwarty-d

REK

OM

EN

DA

CJE M

NiS

W_2015




„Kierując się zasadami transparentności i pragnąc zapewnić

wszystkim otwarty i nieograniczony dostęp do wiedzy, a

także uwzględniając korzyści, jakie płyną z szerokiej

współpracy i wymiany wiedzy,

wprowadza się na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu,

zwanym dalej „UPP”, niniejszą Politykę w odniesieniu do

publikacji naukowych (…) i danych badawczych.”

PO

LIT

YK

A O

TW

ART

EG

O D

OST

ĘPU

UPP

„Niniejsza Polityka obowiązuje pracowników, doktorantów i studentów UPP,

a także inne osoby, z którymi UPP zawarł umowę przewidującą jej

zastosowanie.

Politykę stosuje się w szczególności do utworów powstałych w wyniku

finansowania ze środków publicznych, w których afiliacji podano UPP.” (§ 2)




PO

LIT

YK

A O

TW

ART

EG

O D

OST

ĘPU

UPP

„Niniejsza Polityka nie narusza praw i obowiązków wynikających z

Regulaminu zarządzania prawami autorskimi, prawami pokrewnymi,

prawami własności przemysłowej oraz zasad komercjalizacji

wyników badań naukowych i prac rozwojowych na UPP, w

szczególności zobowiązania twórców do rozpowszechniania utworów

naukowych w sposób, który nie doprowadzi do pozbawienia ochrony

prawnej innych rezultatów twórczych (tj. np. możliwości uzyskania

patentu na wynalazek opisany w utworze).” (§ 2)


!! NAJPIERW PATENT -> POTEM PUBLIKACJA !!



PO

LIT

YK

A O

TW

ART

EG

O D

OST

ĘPU

UPP

PUBLIKACJE

OPEN ACCESS

ZŁOTA DROGA O.D.

„publikowanie w recenzowanych,

otwartych czasopismach i książkach

naukowych” (§ 3. pkt. 1a)

Czasopismo zapewnia otwarty dostęp do wszystkich artykułów na swojej stronie

internetowej bez bariertechnologicznych, finansowych i prawnych

(na otwartych licencjach Creative Commons).

ZIELONA DROGA O.D.Samodeponowanie – self-archiving

„zdeponowanie elektronicznej postaci ostatecznej wersji

publikacji, ewentualnie wersji autorskiej lub wersji

dopuszczonej przez politykę wydawcy (…) i deponowanie

ich w repozytorium UPP,(…)” (§ 3. pkt. 1b)

w terminie do 6(12) miesięcy od daty wydania publikacji

Uczelnia zapewnia repozytorium instytucjonalne

ALE

Ostateczną wersję artykułu udostępniają AUTORZY!!




PO

LIT

YK

A O

TW

ART

EG

O D

OST

ĘPU

UPP

PUBLIKACJE

OPEN ACCESSZIELONA DROGA O.D.Samodeponowanie – self-archiving

➢ Preprint - wersja artykułu sprzed

recenzji i prac redakcyjnych (tekst przed przesłaniem do redakcji

czasopisma).

➢ Postprint – zrecenzowana,

ostateczna wersja tekstu

dostarczona przez autora (rzadziej

przez wydawcę).

➢ wersja wydawnicza dopuszczona

przez Wydawcę.

AUTORZY sprawdzają bazę informacji SHERPA/RoMEO o polityce wydawców po to aby dowiedzieć się jaka wersja pracy może

być udostępniona w repozytorium

Polityki archiwizacyjne wydawców pogrupowane wg. kolorów:

❖ zielony – można publikować preprint, postprint lub wersję wydawniczą,

❖ niebieski – można publikować postprint, lub wersję wydawniczą,

❖ żółty – można publikować preprint,❖ biały – publikowanie poza czasopismem nie jest

oficjalnie uzgodnione.




PO

LIT

YK

A O

TW

ART

EG

O D

OST

ĘPU

UPP

PUBLIKACJE

OPEN ACCESS

„Zaleca się objęcie otwartym dostępem w szczególności następujących

publikacji:

a) w czasopismach naukowych,

b) w recenzowanych materiałach z konferencji,

c) monografii naukowych oraz rozdziałów w monografiach naukowych,

d) prac dyplomowych (licencjackich, inżynierskich i magisterskich)

oraz rozpraw doktorskich.” (§ 3. pkt. 5)

ZŁOTA DROGA O.D.

ZIELONA DROGA O.D.

EMOCJE WZBUDZA zapis: „W przypadku, gdy wykonanie zobowiązania wskazanego w § 3 ust.1 nie jest możliwe,

zobowiązanie to uważa się jednak za wykonane, jeśli autor publikacji poczyni i

udokumentuje swoje starania do otwartego udostępniania publikacji.” (§ 3. pkt. 4)


?



PO

LIT

YK

A O

TW

ART

EG

O D

OST

ĘPU

UPP

OTWARTY DOSTĘP DO DANYCH BADAWCZYCH

„Niniejsza Polityka obejmuje udostępnianie danych badawczych

powstałych w wyniku finansowania publicznego w celu

podnoszenia jakości danych naukowych, ograniczenia powielania

badań, przyspieszenia postępu naukowego, wspierania

innowacyjności przedsiębiorstw, walki z nadużyciami w dziedzinie

nauki oraz umożliwienia ponownego wykorzystania danych.”

(§ 4. pkt. 1)

„Wyniki badań naukowych powinny być gromadzone i

deponowane w sposób umożliwiający ich łatwą identyfikację,

ocenę oraz długotrwałe przechowywanie (z kopią zapasową) z

możliwością ich dogodnego wykorzystania i udostępniania.”

(§ 4. pkt. 2)

Za wybór metod

gromadzenia oraz

sposobu i narzędzi ich

udostępniania

odpowiada

Kierownik katedry/

dyrektor instytutu

DOCELOWO

REPOZYTORIUM UPP




PO

LIT

YK

A O

TW

ART

EG

O D

OST

ĘPU

UPP

OTWARTY DOSTĘP DO DANYCH BADAWCZYCH

źródło: Guidelines on Open Access to Scientific Publications and Research Data in Horizon 2020


Dyrektywa 2019/1024 z dnia 20 czerwca 2019 r.

w sprawie otwartych danych i ponownego wykorzystania

informacji sektora publicznego

PO

LIT

YK

A U

NII E

UR

OPEJSK

IEJ (

2019-

…)

DEFINICJA: „dane badawcze” oznaczają dokumenty w formie cyfrowej, inne niż publikacje naukowe, które są gromadzone lub produkowane w ramach działalności badawczo-naukowej i są wykorzystywane jako dowody w procesie badawczym bądź też są powszechnie akceptowane w środowisku naukowym jako konieczne do weryfikacji poprawności ustaleń i wyników badań;

Przepisy prawa

krajowego

muszą być

dostosowane

do 17.07.2021

!!!!!


Dyrektywa 2019/1024 z dnia 20 czerwca 2019 r.

w sprawie otwartych danych i ponownego wykorzystania

informacji sektora publicznego

PO

LIT

YK

A U

NII E

UR

OPEJSK

IEJ (

2019-

…)

DEFINICJA: „zbiory danych o wysokiej wartości” oznaczają dokumenty, których

ponowne wykorzystywanie wiąże się z istotnymi korzyściami dla społeczeństwa,

środowiska i gospodarki, w szczególności ze względu na ich przydatność do tworzenia

usług i zastosowań o wartości dodanej oraz nowych godziwych miejsc pracy wysokiej

jakości, a także ze względu na liczbę potencjalnych beneficjentów usług i

zastosowań o wartości dodanej opartych na tych zbiorach danych;

Przepisy prawa

krajowego

muszą być

dostosowane

do 17.07.2021

(…) „na państwa członkowskie należy nałożyć

obowiązek przyjęcia polityki otwartego dostępu do

danych z badań naukowych finansowanych ze

środków publicznych oraz należy zapewnić

wdrożenie tej polityki przez wszystkie organizacje

prowadzące badania naukowe i organizacje

finansujące badania naukowe”


USTAWA Prawo o szkolnictwie wyższym, Dz.U. Poz. 1668, z dnia 20 lipca 2018

Art. 188.

1. Podmiot doktoryzujący, nie później niż 30 dni przed wyznaczonym dniem obrony rozprawy doktorskiej, udostępnia w BIP na swojej stronie podmiotowej rozprawę doktorską będącą pracą pisemną wraz z jej streszczeniem albo opis rozprawy doktorskiej niebędącej pracą pisemną oraz recenzje.

2. W przypadku rozprawy doktorskiej, której przedmiot jest objęty tajemnicą prawnie chronioną, udostępnia się tylko recenzje z wyłączeniem treści objętych tą tajemnicą.

3. Dokumenty, o których mowa w ust. 1, niezwłocznie po ich udostępnieniu zamieszcza się w systemie, o którym mowa w art. 342 ust. 1.

4. Jeżeli rozprawa doktorska jest pracą pisemną, podmiot doktoryzujący sprawdza ją przed obroną z wykorzystaniem Jednolitego Systemu Antyplagiatowego, o którym mowa w art. 351 ust. 1.

USTAW

A 2

.0 –

art

. 188 (

dokto

raty

)

Systemem POL-on


USTAWA Prawo o szkolnictwie wyższym, Dz.U. Poz. 1668, z dnia 20 lipca 2018

USTAW

A 2

.0 –

art

. 188 (

dokto

raty

)

PROBLEM 1: Doktoraty jako zbiór opublikowanych prac

Co jeśli w skład zbioru prac wchodzą publikacje inne niż te opublikowane na

licencji Creative Commons? Publikacja doktoratu w BIP = łamanie praw

majątkowych Wydawnictwa. Co to oznacza dla doktoranta??

PROBLEM 2: Doktoraty jako monografie

Publikacja doktoratu w BIP w praktyce uniemożliwia wydanie monografii w

formie książki.




PO

LIT

YK

A O

TW

ART

EG

O D

OST

ĘPU

UPP

Działania do zrealizowania

1. Przygotowanie raportu z monitorowania wdrażania polityki otwartego dostępu na UPP (do

końca marca):

Potrzebne dane:

1) Ile publikacji opublikowano w czasopismach open access w latach 2017-19 (ile z IF, za ile pkt.),

2) Ile to kosztowało,

3) Źródła finansowania,

4) Jaką kwotę przeznaczają wydziały na Open Access na 2020,

5) Ilu doktorantów z przewodami otwartymi po 30.04.2019 przygotowuje doktoraty z cyklu

publikacji –> (KONIECZNIE – inwentaryzacja jakie to są prace (art.188 Ustawy 2.0)).

2. Opracowanie i wdrożenie otwartego repozytorium instytucjonalnego (jak najszybciej).

3. Monitorowanie postępu wdrażania P.O.D., liczby publikacji open access.

4. Dalsze prace nad niezbędnymi modyfikacjami P.O.D. Rada Naukowa Uniwersytetu, 6 marca 2020 r.

Dziękuję za uwagę

Prof. dr hab. Radosław Juszczak

Pełnomocnik Rektora ds. otwartego dostępu

[email protected]


mailto:[email protected]

POLITYKA OTWARTEGO DOSTĘPU UPP – KOMUNIKAT nr. 1.

Pracownicy Uniwersytetu,

Informuję, że zarządzeniem Rektora nr 114/2019 z 9 października 2019 roku na Uniwersytecie

wprowadzono POLITYKĘ OTWARTEGO DOSTĘPU do publikacji naukowych i danych badawczych

powstałych w wyniku finansowania publicznego.

Zwracam się z prośbą do Dyrektorów Instytutów i Kierowników Katedr oraz do wszystkich

pracowników naukowych i naukowo-badawczych o zapoznanie się z załączonymi dokumentami i

stosowaniem się do wprowadzonych zasad otwartego dostępu.

Jednocześnie informuję, że kierownicy strukturalnych jednostek organizacyjnych Uniwersytetu

mają obowiązek informowania nowozatrudnionych pracowników o obowiązującej na

Uniwersytecie Polityce Otwartego Dostępu.

Kwestie szczegółowe dotyczące sposobu udostępniania publikacji i danych poruszane będą w

kolejnych komunikatach.

Z wyrazami szacunku,

Pełnomocnik ds. otwartego dostępu

Prof. UPP dr hab. Inż. Radosław Juszczak

11.02.2020 r.

POLITYKA OTWARTEGO DOSTĘPU UPP – OTWARTY DOSTĘP DO PUBLIKACJI – KOMUNIKAT nr. 2.

Pracownicy i doktoranci Uniwersytetu,

Nawiązując do treści komunikatu 1 z 11.02.2020 informuję, że zgodnie z obowiązującą na Uniwersytecie POLITYKĄ OTWARTEGO DOSTĘPU (art.

3) wszyscy autorzy recenzowanych publikacji naukowych powstałych w wyniku finansowania ze środków publicznych dążyć powinni do

zapewnienia otwartego dostępu do tych publikacji poprzez publiczne udostępnianie oraz możliwość nieodpłatnego i nieograniczonego

technicznie korzystania z nich wraz z udzieleniem wolnej licencji Creative Commons (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/) realizując

zasadę otwartych dróg:

1) Złota droga otwartego dostępu – publikowanie w recenzowanych, otwartych czasopismach i książkach naukowych tzw. open access, w

ramach wolnych licencji, (np. CC-BY, lub CC-BY-CA),

1) Zielona droga otwartego dostępu – zdeponowanie elektronicznej wersji publikacji (ostatecznej, autorskiej, lub innej wersji dopuszczonej

przez wydawnictwo) i deponowanie ich w repozytorium UPP, nie później niż w terminie 6 miesięcy (12 miesięcy dla nauk społecznych i

humanistycznych) od daty wydania publikacji.

Autorzy publikacji proszeni są o uzgodnienie sposobu realizacji powyższego zobowiązania z wydawcami i innymi użytkownikami publikacji w

zakresie udzielonych licencji oraz ze współautorami publikacji.

Zwracam również uwagę na fakt, że w przypadku, gdy wykonanie powyższego zobowiązania nie jest możliwe, zobowiązanie to uważa się za

wykonane jeśli autor udokumentuje swoje starania do otwartego udostępniania publikacji.

Kwestie szczegółowe dotyczące sposobu udostępniania publikacji w ramach zielonej drogi otwartego dostępu poruszane będą w kolejnych

komunikatach (najpóźniej w pierwszej połowie marca 2020).




12.02.2020 r.

POLITYKA OTWARTEGO DOSTĘPU UPP – WYDAWNICTWA OPEN ACCESS – KOMUNIKAT nr. 3.

Pracownicy i doktoranci Uniwersytetu,

Realizując zasady ZŁOTEJ DROGI dostępu do recenzowanych publikacji naukowych proszę rozważyć możliwość publikowania wyników swoich prac naukowych w

czasopismach wydawanych przez wydawnictwa SPRINGER i ElSEVIER.

➢ W ramach licencji krajowych podpisanych z ww. wydawnictwami działają programy publikowania otwartego dla polskich autorów korespondencyjnych.

• ELSEVIER

W ramach programu pilotażowego podpisanego na lata 2019-2021 z wydawnictwem Elsevier, w 2019 roku opublikowano 500 artykułów open access. W 2020

roku limit ten zwiększono do 1000 artykułów, a w 2021 do 1500 artykułów. Obowiązuje zasada – kto pierwszy ten wygrywa. W ramach programu pilotażowego

ELSEVIER udostępnił 1777 czasopism hybrydowych oraz gold open access (w załączniku). Szczegółowe informacje dotyczące programu oraz zasad korzystania

zawarto na stronie: https://wbn.icm.edu.pl/licencje/#elsevier_oa.

• SPRINGER

Program umożliwia autorom afiliowanym w polskich instytucjach akademickich publikowanie artykułów otwartych w 1938 czasopismach hybrydowych Springer

(patrz załącznik). Na 2020 rok opłacono licencje dla 2133 artykułów.

Szczegółowe informacje dotyczące programu oraz zasad korzystania zawarto na stronie: http://wbn.icm.edu.pl/licencje/#springer

Z uwagi na fakt, że znaczna część pracowników Uniwersytetu publikuje w czasopismach wydawanych przez wydawnictwo MDPI, które realizuje zasadę otwartego

dostępu do prac naukowych (po wniesieniu opłaty publikacyjnej, tzw. Article Processing Charge – APC) informuję, że od 1.01.2020 roku Wydawnictwo podniosło ceny

APC oraz zmieniło zasady naliczania zniżek do APC. Poza zniżką instytucjonalną – 10%, nie można już korzystać z innych zniżek z tytułu np. uzyskanych voucherów za

recenzje publikacji wydawanych przez MDPI (do 31 grudnia 2019 roku było to możliwe). Zniżki z tytułu uzyskanych voucherów można wykorzystać na dotychczasowych

zasadach, ale nie możne jej łączyć ze zniżką instytucjonalną.

Szczegółowy wykaz czasopism Wydawnictwa i kosztów publikacji zawarto na stronie: https://www.mdpi.com/about/apc

Jednocześnie, chciałbym zwrócić Państwu uwagę na możliwość publikowania wyników w swoich badań w czasopismach multidiscyplinarnych zapewniających open

access za stosunkowo niską opłatą APC. Przykładem takiego czasopisma jest PeerJ https://peerj.com/, które zapewnia pełną transparentność procesu

publikacyjnego, szybką procedurę oceny pracy i bardzo wysokie standardy redakcyjne. W obowiązującym systemie punktacyjnym czasopismo to pozwala uzyskać 100

punktów.




12.02.2020 r.

https://wbn.icm.edu.pl/licencje/#elsevier_oa

http://wbn.icm.edu.pl/licencje/#springer

https://www.mdpi.com/about/apc

https://peerj.com/

Polityka otwartego dostępu otwartego... · Otwarty dostęp do publikacji /Open access/ b. Otwarty...

Documents

Transcript of Polityka otwartego dostępu otwartego... · Otwarty dostęp do publikacji /Open access/ b. Otwarty...