Polityczna (nie)stabilność reform systemów emerytalnych

Polityczna (nie)stabilnosć reform systemów emerytalnych

Krzysztof Makarski, Joanna Tyrowiczz pomocą M. Bieleckiego, O. Komady i M. Malec

Joanna Tyrowicz

Wydział Nauk Ekonomicznych UWInstytut Ekonomiczny, Narodowy Bank Polski

Ogólnopolska Konferencja Emerytalna - 2015

Motywacja

Wyobraźmy sobie, że robimy reformę NDC − > FDC w Polsce w 1999 roku

Czy taka reforma po jakims czasie staje się stabilna?

Motywacja

Wyobraźmy sobie, że robimy reformę NDC − > FDC w Polsce w 1999 roku

Czy taka reforma po jakims czasie staje się stabilna?

Motywacja

Cele i intuicja

Załóżmy, że wprowadzono reformę, która po pewnym czasie przyniesiedługookresowe korzyści:czy kiedykolwiek stanie się politycznie stabilna?

Intuicja

Wraz z wymieraniem najstarszych kohort, korzyści dobrobytowe staną siędominujące

Chęć zrozumienia/wyjaśnienia procesu odwracania reform emerytalnych

Motywacja

Wnioski z literatury

Fala reform emerytalnych: Holzman i Stiglitz (2001), Bonoli i Shikinawa(2006), Gruber i Wise (2009).

Większość z nich (częściowo) odwrócona: Jarrett (2011).

(Przynajmniej) niektóre z negatywnym efektem dobrobytowym: Hagemejeret al. (2015).

Ekonomia polityczna systemów emerytalnych: czy reforma zostaniewprowadzona

Cooley i Soares (1999),Galasso i Profeta (2002),przegląd literatury w wykonaniu de Waque (2005)

Koncentracja na korzyściach dobrobytowych z prywatyzacji systemu iredystrybucji: Conesa i Kruger (1999), Nishiyama i Smetters (2007), Fehr(2009).

Motywacja

(Przynajmniej) niektóre z negatywnym efektem dobrobytowym: Hagemejeret al. (2015).Ekonomia polityczna systemów emerytalnych: czy reforma zostaniewprowadzona

Motywacja

(Przynajmniej) niektóre z negatywnym efektem dobrobytowym: Hagemejeret al. (2015).Ekonomia polityczna systemów emerytalnych: czy reforma zostaniewprowadzona

Konsument

Gospodarstwa domowe

”urodzeni” w wieku 20 lat (j = 1), żyjący maksymalnie 100 lat(J = 80)

ich prawdopodobieństwo przeżycia zależne od wieku i czasu π

decydują o podaży pracy l aż do osiągnięcia wieku emerytalnego J̄(”wypychani” na emeryturę)

optymalizują użyteczność osiąganą z czasu wolnego 1− l i konsumpcji c

Uj,t =

J−j∑s=0

[δsπj+s,t+s

πj,tu(cj+s,t+s , lj+s,t+s)

]funkcja użyteczności przyjmuje postać

u(c, l) = log(cφ(1− l)1−φ)

Konsument

Gospodarstwa domowe

”urodzeni” w wieku 20 lat (j = 1), żyjący maksymalnie 100 lat(J = 80)

ich prawdopodobieństwo przeżycia zależne od wieku i czasu π

decydują o podaży pracy l aż do osiągnięcia wieku emerytalnego J̄(”wypychani” na emeryturę)

optymalizują użyteczność osiąganą z czasu wolnego 1− l i konsumpcji c

Uj,t =

J−j∑s=0

[δsπj+s,t+s

πj,tu(cj+s,t+s , lj+s,t+s)

]funkcja użyteczności przyjmuje postać

u(c, l) = log(cφ(1− l)1−φ)

Konsument

Gospodarstwa domowe

za pracę otrzymują płacę, która równoważy rynek

ich prywatne oszczędności są oprocentowane stopą, która równoważy rynek

otrzymują świadczenia emerytalne oraz ”niezamierzony spadek”

płacą podatki

Ograniczenie budżetowe

(1 + τ ct )cj,t + sj,t = (1− τ lt )(1− τ ι)wj,t lj,t ← dochód z pracy

+(1 + (1− τ kt )rt)sj−1,t−1 ← dochód z kapitału

+(1− τ lt )pιj,t ← emerytura

+bj,t ← spadek

−Υt ← podatek pogłówny

Konsument

Gospodarstwa domowe

za pracę otrzymują płacę, która równoważy rynek

ich prywatne oszczędności są oprocentowane stopą, która równoważy rynek

otrzymują świadczenia emerytalne oraz ”niezamierzony spadek”

płacą podatki

Ograniczenie budżetowe

(1 + τ ct )cj,t + sj,t = (1− τ lt )(1− τ ι)wj,t lj,t ← dochód z pracy

+(1 + (1− τ kt )rt)sj−1,t−1 ← dochód z kapitału

+(1− τ lt )pιj,t ← emerytura

+bj,t ← spadek

−Υt ← podatek pogłówny

Producent

firmy działające w warunkach doskonałej konkurencji

standardowa funkcja produkcji Cobba-Douglasa

Yt = Kαt (ztLt)

1−α

z warunku maksymalizacji zysku

wt = zt(1− α)kαt = zt(1− α)(

)αrt = αkα−1

t − d = α(

)α−1

Sektor rządowy

opodatkowuje wynagrodzenie z pracy i kapitału oraz konsumpcję(gromadząc T )

przeznacza stałą część PKB na wydatki rządowe G

pobiera składki emerytalne i wypłaca emerytury z systemu NDC (orazzobowiązania DB z przeszłosci)

subsidyt = τ ιJ̄−1∑j=1

wj,t lj,t −J∑

pj,tNj,t

pokrywa koszty obsługi długu D i utrzymuje stałą relację długu do PKB

podatek pogłówny Υ domyka ograniczenie budżetowe rządu

Gt + subsidyt + (1 + rt)Dt−1 = Tt + Dt + Υt

J∑j=1

Sektor rządowy

wj,t lj,t −J∑

pj,tNj,t

J∑j=1

Sektor rządowy

wj,t lj,t −J∑

pj,tNj,t

J∑j=1

System emerytalny

Początkowy stan ustalony: system zdefiniowanego świadczenia (DB)

Egzogeniczne składka emerytalna τ i stopa zastąpienia ρ

pDBJ̄,t = ρwJ̄−1,t−1lJ̄−1,t−1

indeksacja: 0.25 stopy wzrostu funduszu płac

Reforma: niefinansowy i finansowy system zdefiniowanej składki (NDC + FDC)

Egzogeniczna składka emerytalna τ i konta emerytalne

pDCJ̄,t =

suma zgromadzonych składekFDC+NDCJ̄,t

dalsze oczekiwane trwanie życiaJ̄,t

ZUS: indeksacja 0.25 stopy wzrostu funduszu płac

OFE: akumulacja poprzez inwestycje, brak podatku od kapitału

System emerytalny

Początkowy stan ustalony: system zdefiniowanego świadczenia (DB)

Egzogeniczne składka emerytalna τ i stopa zastąpienia ρ

pDBJ̄,t = ρwJ̄−1,t−1lJ̄−1,t−1

indeksacja: 0.25 stopy wzrostu funduszu płac

Reforma: niefinansowy i finansowy system zdefiniowanej składki (NDC + FDC)

Egzogeniczna składka emerytalna τ i konta emerytalne

pDCJ̄,t =

suma zgromadzonych składekFDC+NDCJ̄,t

dalsze oczekiwane trwanie życiaJ̄,t

ZUS: indeksacja 0.25 stopy wzrostu funduszu płac

OFE: akumulacja poprzez inwestycje, brak podatku od kapitału

Scenariusze

Ekonomia polityczna

Co dzieje się w poszczególnych scenariuszach?

Scenariusz 1 - przesunięcie składek: OFE ⇒ ZUS

Scenariusz 2 - przesunięcie emerytur (suwak): annuitet ⇒ świadczenie

Scenariusz 3 - połączenie scenariusza 1 i 2

Przeprowadzamy niezależne głosowania w kolejnych latach

Jeżeli ekwiwalent konsumpcji jest dodatni, kohorta głosuje za scenariuszem

Jeżeli scenariusz osiągnie większość, wcielamy go w życie

Kolejność głosowania bez znaczenia (Dhami & al-Nowaihi, 2010)

Scenariusze

Ekonomia polityczna

Co dzieje się w poszczególnych scenariuszach?

Scenariusz 1 - przesunięcie składek: OFE ⇒ ZUS

Scenariusz 2 - przesunięcie emerytur (suwak): annuitet ⇒ świadczenie

Scenariusz 3 - połączenie scenariusza 1 i 2

Przeprowadzamy niezależne głosowania w kolejnych latach

Jeżeli ekwiwalent konsumpcji jest dodatni, kohorta głosuje za scenariuszem

Jeżeli scenariusz osiągnie większość, wcielamy go w życie

Kolejność głosowania bez znaczenia (Dhami & al-Nowaihi, 2010)

Wyniki

Wyniki głosowania

Wyniki

Głosują za zmianami, bo mają niższe podatki

(głosowanie w 2012 i 2042 roku)

Wyniki

... które maleją na skutek obniżenia długu ...

(głosowanie w 2012 i 2042 roku)

Wyniki

... i to pomimo jednoznacznie niższych emerytur...

Wyniki

... które są niższe, bo filar kapitałowy daje szybszą akumulację“oszczędnosci”

Wyniki

Przesunięcie emerytur (suwak) szybko przestaje być preferowany

Zwycięzca głosowania

Rok głosowania Zwycięzca

2012 Obie zmiany2022 Obie zmiany2032 Tylko przesunięcie składek2042 Tylko przesunięcie składek2052 Tylko przesunięcie składek2062 Tylko przesunięcie składek2072 Tylko przesunięcie składek2082 Tylko przesunięcie składek2152 Tylko przesunięcie składek

Wnioski

Wyniki i rekomendacje

Literatura implicite zakłada stabilnosć ex post - ta intuicja jest mylnaPokazaliśmy, że:

Nawet, gdy wszystkie głosujące kohorty korzystają z obecnosci FDC,demontują filar kapitałowyNie ma poparcia politycznego dla “suwaka” (po zakończeniu obsługiemerytur starego portfela)

Decyzja o odwróceniu reformy emerytalnej jest podejmowana zawsze, bozawsze redukuje obciążenia podatkowe żyjących kohort.

Głosujący decydują się na rozwiązania, które w długim okresie zmniejszajądobrobyt

Wnioski

Wyniki i rekomendacje

Literatura implicite zakłada stabilnosć ex post - ta intuicja jest mylnaPokazaliśmy, że:

Nawet, gdy wszystkie głosujące kohorty korzystają z obecnosci FDC,demontują filar kapitałowyNie ma poparcia politycznego dla “suwaka” (po zakończeniu obsługiemerytur starego portfela)

Decyzja o odwróceniu reformy emerytalnej jest podejmowana zawsze, bozawsze redukuje obciążenia podatkowe żyjących kohort.

Głosujący decydują się na rozwiązania, które w długim okresie zmniejszajądobrobyt

Wnioski

Dziękujemy za uwagę!

Polityczna (nie)stabilność reform systemów emerytalnych

Economy & Finance

Transcript of Polityczna (nie)stabilność reform systemów emerytalnych